Hoofdstuk 11: Federalisme en Decentralisatie PDF

Hoofdstuk 11: Federalisme en decentralisatie ============================================ 1. - - Schaalvergroting: kleinere grondgebieden samengebracht tot grotere gehelen, tot moderne nationale staten - - Omgekeerde ontwikkeling: bestaande staat opdelen in deelstaten met...

Hoofdstuk 11: Federalisme en decentralisatie ============================================ 1. - - Schaalvergroting: kleinere grondgebieden samengebracht tot grotere gehelen, tot moderne nationale staten - - Omgekeerde ontwikkeling: bestaande staat opdelen in deelstaten met ruime autonomie binnen grondgebied bv. Spanje en België - - - - **Tweede staatshervorming**: 1980: van cultuurgemeenschappen tot gemeenschappen, elk met hun parlement en regering. - 51 - **Derde staatshervorming**: 1988-1989: Brussels Gewest: eigen parlement en regering, ook overdracht van onderwijs en openbare werken naar deelstaten - - - Lambermontakkoord: ontwikkelingssamenwerking, landbouw, visserij en buitenlandse handel naar deelstaten - - - Agendavorming: Na implementatie vijfde staatshervorming snel vraag voor een nieuwe staatshervorming vanuit Vlaamse partijen. - - - 2. Federatie en confederatie ========================= - grote theoretische types: unitaire staten, confederaties, federaties (in realiteit vaak hybride vormen) - - - - Veel en relatief kleinere deelgebieden met een zekere politieke rol: steden en gemeenten - - - Samenwerkingsverband tussen nationale staten die hun volledige autonomie bewaren - - - - - - - Federale staat: met aanwezigheid of vertegenwoordiging van deelstaten: **shared rule**: gemeenschappelijk beleid - - - Samenleving bestaat uit groepen mensen die eenvoudige maatschappelijke taken op zich nemen. - Bij complexere behoeften groeien er grotere territoriale verbanden o.b.v. vrijwilligheid, nl. de staat. - - - Een groter politiek geheel enkel wanneer kleinere gehelen te klein of beperkt zijn voor een probleem - - - - 54 - - Oudste federatie in moderne geschiedenis - 1776: dertien Britse kolonies roepen onafhankelijkheid uit en vormen confederatie - 1788: United States of America: federatie met grondwet, politieke instellingen, bevoegdheden - - - - - - - - - - 3. Pro of contra centrale staat? ============================= - - - - - - - - 4. Instituties van een federale staat ================================== Verdeling van de bevoegdheden ----------------------------- - - - - - - Ook deelstaten met ruime bevoegdheden inzake buitenlandse politiek, bv. Vlaanderen, Schotland, Catalonië 55 - EU: economische bevoegdheden naar EU (als federatie), buitenlands beleid nog sterk onder controle van lidstaten (EU als confederatie) - Exclusieve of overlappende bevoegdheden --------------------------------------- - Exclusieve of homogene bevoegdheden versus overlappende of concurrerende bevoegdheden - - - Soms door evolutie: bijvoorbeeld stedenbeleid wordt zo divers dat alle overheden er actief zijn - - - - Gemengde bevoegdheden: Deelstaten mogen wetgevende initiatieven nemen, federale overheid ook maar na motivatie en controle ervan door hooggerechtshof. Wanneer federale overheid toestemming krijgt, dan hebben federale wetten voorrang op wetten deelstaten: 'Bundesrecht bricht Landesrecht' Symmetrie of asymmetrie ----------------------- - - - - - - - Landen binnen en buiten Eurozone Functionele of jurisdictionele bevoegdheidsverdeling - - - - Cf. Duitse federale wetgeving uitgevoerd door deelstaten, Europese richtlijnen uitgevoerd door lidstaten - Een tweede kamer ---------------- - - - - - → VS: House of Representatives: zetels volgens bevolkingsaantal, Senate: elke staat even veel zetels - - - 56 - - Belangenconflict en overleg --------------------------- - Belangenconflict: overheid meent dat belangen geschonden zijn door beslissingen en activiteiten andere overheid bv. belangenconflict rond geluidsnormen vliegverkeer - - - Ook speciale instellingen voor intergouvernementeel overleg. In België is dat Overlegcomité met vertegenwoordigers van federale en deelstatelijke regeringen. - - Bevoegdheidsconflicten ---------------------- - - Regeling van bevoegdheidsconflicten in speciale rechtbanken: grondwettelijk hof bv. Supreme Court in VS, Bundesverfassungsgericht in Duitsland - Financiering en herverdeling ---------------------------- - - - Wanneer de staat beleidskeuzes maakt, moet men ook gevolgen dragen. Bv. wie veel geld wil uitgeven, moet ook hoge belastingen heffen. - - - Nood aan mechanisme op federaal niveau om ongelijkheid in sociale behoeften en fiscale capaciteit te compenseren - Duitsland: Finanzausgleich: fiscale opbrengsten uit rijkere deelstaten worden deels overgeheveld naar andere deelstaten - 5. Lokale besturen =============== - - - - Verregaande gelijkschakeling van bevoegdheden, controle en financiering van lokale besturen: zeer veel symmetrie. - - - - Lokale besturen zijn ondergeschikte besturen en staan onder administratief toezicht bv. burgemeester benoemd door Vlaamse Regering - - - - -