Γεωγραφία Α Γυμνασίου - B2.1 Η σύνθεση της ατμόσφαιρας, η θερμοκρασία, οι άνεμοι PDF

21-0013_GEOL_GEOG_A GYM_geol 1/15/13 1:50 PM Page 40 Β2.1 H σύνθεση της ατμόσφαιρας, η θερμοκρασία, οι άνεμοι Η ατμόσφαιρα είναι ένας «αέριος ωκεανός», ο Η ατμόσφαιρα συγκρατεί τ...

21-0013_GEOL_GEOG_A GYM_geol 1/15/13 1:50 PM Page 40 Β2.1 H σύνθεση της ατμόσφαιρας, η θερμοκρασία, οι άνεμοι Η ατμόσφαιρα είναι ένας «αέριος ωκεανός», ο Η ατμόσφαιρα συγκρατεί την υπεριώδη ακτι- οποίος γίνεται όλο και πιο αραιός όσο ανεβαί- νοβολία και μέρος από την κοσμική ακτινοβολία. νουμε ψηλότερα. Δημιουργεί τους χρωματισμούς του ουρανού και Το 99% της μάζας της ατμόσφαιρας είναι συ- των νεφών, ενώ ταυτόχρονα είναι το μέσο με το γκεντρωμένο στα πρώτα 40 χλμ. από τη Γη. οποίο διαδίδεται ο ήχος και διαχέεται το φως. Ωστόσο, η ζώνη όπου μπορεί να αναπτυχθεί η Χωρίς αυτήν ο ουρανός θα ήταν σκοτεινός, ζωή φτάνει μόλις μέχρι τα 10-13 χλμ. ύψος. Σε με- στη σκιά θα επικρατούσε απόλυτο σκοτάδι και γαλύτερα ύψη η ζωή είναι αδύνατη λόγω της έλ- τα αστέρια θα έλαμπαν με σταθερό φως νύχτα λειψης οξυγόνου, του ψύχους και των ακτινοβο- και μέρα. λιών από το διάστημα. Eξώσφαιρα ΙΟΝOΣΦΑΙρΑ: Λέγεται έτσι γιατί χαρακτη- ρίζεται από μεγάλο αριθμό ιόντων και ελεύθερων ηλεκτρονίων. Μέσα στην ιονό- σφαιρα και σε διάφορα ύψη παρατηρού- νται πυκνώσεις ιόντων και ηλεκτρονίων, Θερμόσφαιρα τα οποία σχηματίζουν τα λεγόμενα «ιονο- σφαιρικά στρώματα» που είναι απαραίτη- τα στις τηλεπικοινωνίες μεγάλων απο- στάσεων. ΣτρΑτOΣΦΑΙρΑ: Μέσα σ’ αυτή δε συμβαί- Iονόσφαιρα νουν αλλαγές (π.χ. δε σχηματίζονται σύν- νεφα). Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο τα αεροπλάνα προτιμούν να πετούν στη στρατόσφαιρα (πάνω από τα σύννεφα και τις καταιγίδες). Εκεί η ατμόσφαιρα εί- ναι αραιότερη, άρα η αντίσταση μικρότε- ρη. Μέρος της είναι η οζονόσφαιρα. Το Στρατόσ φαιρ όζον απορροφά τις βλαβερές ακτίνες του α Oζονόσ Ήλιου. φαι ρα Πηγή: The real world ID, σ. 24 Tρ ο τρΟΠOΣΦΑΙρΑ: Τα περισσότερα μετεωρο- πό σ φα λογικά φαινόμενα, όπως νέφη, ομίχλη, ιρα βροχή, χαλάζι, κεραυνοί κτλ., εκδηλώνο- νται σ’ αυτό το στρώμα («τροπή» σημαίνει αλλαγή). Έχει πάχος 17-18 χλμ. στον Ισημε- ρινό και 7-8 χλμ. στους Πόλους. 40 Φ Υ Σ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν 21-0013_GEOL_GEOG_A GYM_geol 1/15/13 1:50 PM Page 41 Η θερμοκρασία του αέρα Ο Ήλιος, όπως είδαμε σε προηγούμενο μάθημα, δε ζεσταίνει εξίσου όλα τα σημεία της Γης. Έτσι, η θερμοκρασία του πλανήτη ποικίλλει από πε- ριοχή σε περιοχή και εξαρτάται από: Το υψόμετρο ενός τόπου. Ο αέρας εί- ναι πιο ψυχρός όσο ανεβαίνουμε σε με- γαλύτερο υψόμετρο, ενώ είναι πιο θερ- μός σε μικρότερο υψόμετρο. Την απόσταση ενός τόπου από τη θά- λασσα. Η ξηρά ζεσταίνεται και ψύχεται γρήγορα, ενώ η θερμοκρασία της θά- Την απόσταση ενός τόπου από τον Ισημερινό. λασσας δε μεταβάλλεται τόσο έντονα. Η θερμοκρασία του αέρα μεταβάλλεται κα- θώς προχωρούμε από τον Ισημερινό προς τους πόλους.. Παρατήρησε τον χάρτη των θερμοκρασιών του αέρα, που βρίσκεται πίσω από τον χάρτη των ηπείρων στην τάξη σου, συνδύασέ τον με τον χάρτη του αναγλύφου και προσπάθη- σε να απαντήσεις στις ερωτήσεις που ακολουθούν: Ποιο είναι το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο συναντάς τη βορειότερη και τη νοτιότερη με- γάλη πόλη; Γιατί οι άνθρωποι δεν έχτισαν πόλεις ακόμη πιο βόρεια ή πιο νότια; Ανάμεσα σε ποιους παραλλήλους είναι χτισμένες οι περισσότερες μεγάλες πόλεις; Γιατί; Γιατί στις Άνδεις οι περισσότερες πόλεις είναι χτισμένες σε μεγάλο υψόμετρο, ενώ στην Ευ- ρώπη οι κυριότερες πόλεις είναι χτισμένες στις πεδιάδες; Αιτιολόγησε την απάντησή σου. Φ Υ Σ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν 41