FILOSOFIA: ZENTZUA ETA HISTORIA PDF

FILOSOFIA: ZENTZUA ETA HISTORIA 1. ZER DA FILOSOFIA? Filosofia jakintzat har daiteke: beste disziplinek konplexuagoak izateagatik aztertu ezin dituzten gaiak aztertzen ditu, hala nola, zein den existentziaren zentzua, zein den gauza guztien jatorria edo zergatik duten edo ez duten itxuraz oso desbe...

FILOSOFIA: ZENTZUA ETA HISTORIA 1. ZER DA FILOSOFIA? Filosofia jakintzat har daiteke: beste disziplinek konplexuagoak izateagatik aztertu ezin dituzten gaiak aztertzen ditu, hala nola, zein den existentziaren zentzua, zein den gauza guztien jatorria edo zergatik duten edo ez duten itxuraz oso desberdinak diren objetuek esentzia bera. beste zenbaitek nahiago du filosofia jarrera jakin bat dela esanez definitu. Hitzaren jatorria Filosofia hitza greziaran du jatorrira, eta literalki “jakinduriaren (sofia) lagun edo maitale (filo)” esan nahi du. Etimologikoki zera esan nahi du filosofia hitzak: jakiteko nahia. Jakintza-modu batez dihardugu; hots, arrazionala, sistematikoa eta kritikoa. Gizakiak bere inguruneari behatu zion, eta inguru horren ordena eta zentzu ezkutua argitzeko gai den azalpen arrazional bat. Platonek filosofo kontzeptua baliatu zuen jakintsu kpntzeptuari kontrajartzeko. Pentsamendu mitikotik logosera ➔ Arrazoniala da: arrazoiketa logikoetan ata esperientziaren behaketan oinarritzen da. Filosofiak ez du soilik gauzak modu jakin batekoak direla adierazten, gauzak zehazki horrela zergatik gertatzen diren jakin nahi du. ➔ Sistematikoa da: ezagutzak ordenatu daude, eta haiek osatzen duten sistemaren barnean ez da inoherentziarik onartzen. ➔ Kritikoa da: ez du azterketa arrazionatik gabeko ezer onartzen, eta defendatzen du ezagutza oro arbuia daitekeela arrazoiak argudiatuz gero. Filosofiaren banaketa Filosofia bokazio unibertsalista du; esparrua oso zabala denez, denboraren poderioz, filosofia zenbait adarretan espezializatzen joan da. ➔ Metafisika: izateaz arduratzen den filosofiaren adarra izendatzeko erabiltzen da. ➔ Logika: hizkuntzaren bidez adierzteko arrazoibideez arduratzen da. haien egitura, forma eta zuzentasuna aztertzen ditu. ➔ Epistemologia: ezagutzen teoria ere estaen zaio. Ezagutza, ezagutza-motak eta -formak, zientzia, ezagutzaren mugak. ➔ Etika: kode moralak aztertzen dute. ➔ Estetika: arteaz eta estetikaz, arduratzen den filosofia. 2. FILOSOFIA ETA BESTE DISZIPLINA BATZUK Filosofiak oraindik badu ezagutzaren beste esparruekin erlazioa, hala nola literarturarekin, artearekin, bai eta erlijioarekin ere. Filosofia eta zientzia ➔ Jakintza arrazionalak eta sistematikoak.  ➔ Aztergi bera. Zientzia-modernoaren sorreratik-, filosofia eta zientzia elkarrengandik urrundu zire. Erlazio estuak. Filosofia eta erlijioa Filosofiaren eta erlijioaren arteko erlazioak gorabeherak izan ditu denboran zehar: Filososfia Erlijioa Antzeko Antzeko kezkak eta auziak dituzte: existentziaren zentsua, gizakiaren transzendencia, interesak Jainkoa… Alderdi Bizitza ona izaten lagundu nahi digute, eta, horretarako, jokabidezko arauak edo praktikoa aginduak eskaintzen dizkigute. Jakintza Jakintza-mota arrazional eta kritikoa Fedean oinarritutako jakintza-mota bat da, eta, mota da; sarritan, ziurgabetasuna eta horren ondorioz, errebelatutako egietan zalantzan eragiten ditu. sinesten du. Filosofia eta artea Filosofia erlazio estua izan du artearekin. Artearen esparru guztiek izan dute elkarrizketa historiko bat filosofiari dagozkion gaiekin, eta agian, ez da haien helburua erantzun bat ematea edo soluzio bat aurkitzea, baina bai, gutxienez, gai horiek planteatzeko eta ikusleak haiei buruz hausnartzeko bidea ematea. Hainbat filosofok bide artistikoetara jo izan dute beren pentsamendua adierazteko. Platonen solasaldiak, Schopenhauerrek , Nietzschek eta Kierkegaardeek aforismora nahiz erretorika literarioa jo izan zutela. Sartreren antzerki -lanek. Filosofia eta ekonomia Gogoeta filosofikoaren nahia eta asmoa ez da plano teoriko huts batean geratzea. Aplikazio praktikoak ere izan nahi ditu, diskurtso politikoarekin nahiz moralarekin, ikerketa soziologikoekin, arte-adierazpideekin. Ekonomia ondasunak adimistratzearekin erlazionatutako zientzian, ekonomian ezin bestean dago lotuta bertutea erabiltzearekin eta ikusmole moral bat izatearekin. Arrazoi hori dela eta, historian ekonomiari buruzko interes handia izan da edo berez filosofikoak diren esparru edo hausnarketa batzuetan -filosofia aplikatuarekin erlazionatutakoetan-. Ekonomiaren eta filosofiaren arteko lotura horren esparruan jorratzen diren eztabaida filosofikoetako gaiak dira, esaterako, ekonomia-sistema, bakoitzak dituen abantailei eta eragozpenei buruzko eztabaida, globalizazio-prozesuak kontsumoaren gizartean zer-nolako ondorioak eragiten dituen aztertzen dituen analisia eta enpresaren esparruan pertsonen artean ezartzen diren harreman-ereduei buruzko kritika. 3. FILOSOFIAREN ZENTZUA ETA BEHARRA  Filosofoak arrazionaltasuna hartu izan duela ardatz, filosofoak ekarpen heterogeneo egin dituen ikusteak haren zentzua eta beharra zalantzan jartzea edo ukatzera eraman gaitzake. Egoera horri filosofiaren eskandalua. Filosofiaren eskandalua ➔ Adostasun falta: adostasun falta egotzi zaioa metodologian, oinarria edo abiapuntuetan , eta askotariko teorietan. Hainbeste korriente filosofiko. ➔ Bazterreko auziez dihardu: filosofia ezagutzearen unibertsala zen baina denbora aurrera egin ahala, egungo zientzia espezifikoak hasierako enbor handi hartatik breizten joan ziren; fisika, psikologia,soziologia, linguistika, biologia…gaur egun filosofiaren parte diren eremuak hartatik independentzia lortzeko heldutasun nahikoa lortu ez duten etorkizuneko zientziak dira. ➔ Aztergaien hutsalkeria: zenbait pentsalarien ustez, auzi filosofikoak garratzirik gabeko konplexuak besterik ez dira; bizitza praktikorako garrantzirik ez duten edo zientzian aurreratzeko balio ez duten eztabaida konplexuak. ➔ Hermetismoa: erabiltzen dituen hitz espezializatuen ondorioz, adituentzako eta espezialistentzako jarduera esklusiboa bilakatu da. Desadostasunak desadostasun, planteamendu filosofiko guztiek dute gzuza bat berdin: Jarrera filosofikoa. Jarrera filosofikoa gaur egun Greziako kulturan adinako balioa du gaur egun, orduan bezain bizirik dago. ➔ Auziak proposatzen: filosofiaren balioa ez dago ematen dituen erantzunetan, proposatzen dituen galderetan baizik. Filosofiak gure oinarrizko hainbat intuizio jartzen ditu zalantzan. ➔ Unibertsalista eta disziplinartekoa:ez da soilik eremu jakin batera mugatzen, errealitatea bere osotasunaren kontuan hartzen saiatzen da. Filosofiak hainbat eremu lotzen ditu zientzia-esparru batzuk beste zientzia-esparru batzuekin, zientzia eguneroko bizitzarekin, zientzia etikarekinm etika, artearekin… ➔ Kritikoa: errotiko ikerketa da. Filosofiaz ustez ziurtzat jotzen diren ezagutza guztiak jartzen ditu zalantzan. Filosofiak gizakiaren emantzipazioa bilatzen du, edozein mendekotasun kultural, politiko edota zientifikoak askatzeko. ➔ Arigarria: hainbat arazo gure hizkuntza ongi ez ulertzearen ondorioz sortutako nahasmenak eragiten ditu. Filosofia azterketa kpntzeptualen datzan jarduera da. Haren helburua askatzailea da. ➔ Praktikoa: filosofiaren interesa gure bizitzaren gidari izatea da