Pagsulat ng Talumpati (Filipino 3) PDF

Mindanao State University-GSC Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan Aralin 2 Pagsulat ng Talumpati Ang talumpati ay sining ng pananalita na maaaring nanghihikayat, nangangatwiran, o tumatalakay ng isang paksa para sa...

Mindanao State University-GSC Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan Aralin 2 Pagsulat ng Talumpati Ang talumpati ay sining ng pananalita na maaaring nanghihikayat, nangangatwiran, o tumatalakay ng isang paksa para sa tagapakinig. Masusukat sa sining na ito ang katatasan, husay, at dunong ng mananalumpati sa paggamit ng wika at katatagan ng kanyang paninindigan. Karaniwang nagkakaiba-iba ang talumpati batay sa paghahanda sa mga ito (Mangahis, Nuncio, Javillo, 2008). Sa paghahanda nito, kinakailangang tandaan ang isang mahusay na talumpati ay dapat nakapagbibigay-impormasyon, nakapagpapaunawa, nakapagtuturo, at nakahihikayat ng mga konsepto at paninindigan sa mga manonood at tagapakinig. Gabay sa Pagsulat ng Talumpati 1. Isaalang-alang ang uri ng wika na dapat sundin sa isusulat na 2. Gumawa ng balangkas na dapat sundin sa isusulat na talumpati. 3. Iayon ang mga salita, tayutay, kasabihan, o salawikaing gagamitin sa pagpapahayag. Mga Tayutay 1. Pagtutulad o Simile Halimbawa: Ikaw ay kagaya ng ibong lumilipad Ang kagandahan mo ay tulad ng isang anghel. 2. Pagwawangis o Metaphor Halimbawa: Si Jon ay lumalakad na babae. Malakas na lalaki si Ken. 3. Pagsasatao o Personification Halimbawa: Ang mga damo ay sumasayaw. 4. Eksaherasyon (Ingles: Hyperbole) Halimbawa: Parang nabiyak ang aking ulo sa kaiisip sa ginawa mo. Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagtatalumpati 1. Paghahanda a. Talumpating Maisusulat Pa Ihanda ang iyong sarili na makapag-isip nang mabuti sa paksa ng talumpating iyong isusulat. Palaging isipin na mahalagang mapukaw ang interes ng mga makikinig o manonood sa talumpati at mauunawaan nila ang puntong pagbigkas. b. Talumpating Hindi Maisusulat Sa oras na malaman mo na ang punto o isyung kailangang bigyan ng talumpati, linawan ang pag-iisip, huwag masyadong magbanggit ng maliit na detalye bagkus ay lagumin ang nasa isip, mahalagang magsalita nang may kabagalan upang maunawaan ng mga nakikinig ang iyong sinasabi at makapag-isip ka rin sa proseso, at sumagot nang tuwid dahil maaaring ang pagsagot ay may oras lamang. PagFil (Filipino 3)  Mindanao State University-GSC Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan Aralin 2 2. Pagpapanatili ng Kawilihan ng Tagapakinig Tiyaking hindi mawawala ang kawilihan o interes ng mga tagapakinig sa iyong talumpati kung kaya’t mag-isip ng mga teknik sa pagsulat pa lamang o paghahanda sa pagbigkas nito. Maaaring may mga bahagi sa talumpati na nagkukwento. Pukawin ang diwa ng mga tao sa paggamit ng matatalinghagang pananalita at mga tayutay. 3. Pagpapanatili ng Kasukdulan Dapat maihatid ng mananalumpati ang kanyang tagapakinig sa pinakamatinding emosyon na siyang pinakamahalagang mensahe ng talumpati. 4. Pagbibigay ng Kongklusyon sa Tagapakinig Ito ang huling bahagi ng pagsulat talumpati o pagbigkas nito. Sa pamamagitan ng pagbubuod ng mahahalagang puntong tinalakay sa talumpati, magagawa mong mag-iwan ng mahalagang mensahe o diwa sa mga tagapakinig sa iyong pagtatapos. Iba’t ibang Uri ng Talumpati Ayon sa Paghahanda 1. Impromptu - Ito ang uri ng talumpati na biglaan at walang ganap na paghahanda Halimbawa: Job interview, ilang okasyon ng question and answer, at pagkakataon ng pagpapakilala. 2. Extempore - Ito ang uri ng talumpati kung saan masusubok ang kasanayan ng mananalumpati sa paggamit ng mga angkop na salita sa loob ng sandaling panahon bago ang pagbigkas. Halimbawa: question and answer portion sa beauty contest 3. Isinaulong Talumpati - Ito ang uri ng talumpati na isinusulat muna at pagkatapos ay isinasaulo ng mananalumpati. (Mangahis, Nuncio, Juvillo, 2008) Halimbawa: Valedictory Speech 4. Pagbasa ng Papel sa Kumperensiya - Ito ang uri ng talumpati kung saan higit na kaunti ang alalahanin ng mananalumpati dahil lubusang nabigyan ng oras ang paghahanda ng talumpati, ganap na naisulat nang mahusay ang mga argumento, at inaasahang na-ensayo na ang pagbigkas. - Tanging aalalahanin na lamang ay ang bisa ng tinig at bigat ng pagbanggit sa mahahalagang punto ng talumpati. PagFil (Filipino 3)  Mindanao State University-GSC Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan Aralin 2 Basahin ang “Bisa ng Kapangyarihan ng Edukasyon,” isang talumpati na binigkas mula sa isang dinaluhang pagtatapos. Bisa ng Kapangyarihan ng Edukasyon ni Florante Garcia Sa Pangulo ng Kolehiyo, sa Dekano, sa mga guro, sa mga magulang, at sa mga magsisipagtapos, isang masayang gabi at maligayang pagtatapos. Isang dekada na pala ang nakalilipas, ako ay katulad n'yo rin na nakaupo diyan. Hindi ko alam kung bakit, ang isang simpleng tao na tulad ko ang napiling tagapagsalita ninyo ngayong gabi. Nalalaman ko na mayroon pang mga tao na nakahihigit sa akin para magsalita sa inyong harapan. Kung kaya't ako ay Iubos na nagpapasalamat sa tiwalang ipinagkaloob sa akin ng ating paaralan. Nawa ay maibigay ko nang tapat ang mensahe na magsisilbing inspirasyon sa inyong lahat. Alam ko na nag-uumapaw sa inyong damdamin ang kasabikan ngayong gabi na matanggap ang katibayan ng inyong pagtatapos na pinagsumikapan nang apat na taon sa paaralang ito. Alam ko rin na higit na nag-uumapaw ang kagalakan ng inyong magulang dahil sa wakas, natupad na nila ang kanilang mga pangarap sa inyo – ang edukasyon na yamang hindi maaaring manakaw. Kaya't sa pagkakataong ito, maaari bang tumayo ang mga magsisipagtapos at lapitan sila upang gawaran ng isang halik at yakap habang sinasambit ang mga salitang Inay.. Itay... Maraming Salamat Po! Ngayon, nais ko na kayo ay makinig sa aking payak na talumpati. Noon ay may isang bata na naulila sa edad na pitong taong gulang. Walang nanay, walang tatay. May mga kapatid man siya ay hindi sila nagkasama-sama sa iisang bubong sapagkat kinakailangan nilang maghiwa- hiwalay upang mabuhay sa piling ng kanilang mga nakaririwasang mga kamag-anak at ibang tao. Dalawa sa kanyang mga kapatid na babae ay kinuha ng kanyang mga kamag- anak at siya ay napunta sa isang tao na hindi nila kamag-anak. Isang linggo pa lamang siyang namamalagi sa pamilyang nag-ampon sa kanya ay itinuro na sa kanya ang mga gawain na dapat niyang matutuhan upang maging katulong sa bahay. Pinagsabihan din siyang iba ang magiging pagtingin sa kanya at hindi magiging kapantay ng kanilang mga anak sapagkat kaya lamang daw siya kinupkop ay dahil para tulungan lamang siya at dahil kailangan nila ng makatutulong sa bahay. Sa madaling salita, siya ay naging isang alilang- kanin. Bagama't siya ay nakapag-aaral pa rin sa pampublikong paaralang malapit sa bahay na kanyang tinutuluyan ay hindi naman siya madalas pumasok sa paaralan dahil kung minsan ay maraming iniuutos sa kanya na mga gawain na dapat ay agad matapos bago pumasok sa paaralan. PagFil (Filipino 3)  Mindanao State University-GSC Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan Aralin 2 Matapos ang elementarya, hiniling niya sa kanyang tinutuluyan na makapaghanapubuhay siya para makapasok sa sekundarya sa pamamagitan ng pagtitinda sa harap ng bahay pero hindi niya pababayaan ang mga gawaing- bahay na nakaatang sa kanya. Madaling araw pa lamang ay gising na siya upang magtungo sa palengke upang bumili ng mga gagamitin niya sa pagtitinda ng arozcaldo at goto. Habang iniluluto niya ang kanyang mga ititinda, siya ay naglilinis na ng bahay. Nagwawalis. Naglalampaso. Sabay natatapos ang paglilinis ng loob ng banay at ang pagluluto ng paninda. Ala-sais ng umaga hanggang alas nuwebe nauubos ang kanyang paninda. Matapos mailigpit ang kanyang mga pinaglutuan at pagtulong pa sa ilang gawain ay papasok naman siya sa sekundarya mula alas dose ng tanghali hanggang ala sais ng gabi. Pero, bago tuluyang umuwi ay dadaan na siya sa palengke. Kung minsan, madalas pa siyang pinagagalitan at nasasaktan sa hindi niya malamang dahilan. Pero wala naman siyang magagawa kundi ang magtiis at magpaubaya sa kanyang tadhana. May pagkakataong gusto na niyang sumuko sa pakikipagsapalaran sa buhay. Parang pakiramdam niya, wala siyang karapatan. Subalit, nag-aalab ang kanyang damdamin at naniniwala sa bisa ng kapangyarihan ng edukasyon. Walong taon na ganoon nang ganoon ang kanyang ginagawa. Walong taong pagtitis ng hirap, pagtitiyaga hanggang sa puntong magtatapos nap ala siya ng kolehiyo sa kursong pagka-guro. Tumutulo ang kanyang luha nang tanggapin niya ang kanyang medalya at sertipiko ng pagtatapos. Luha ng kagalakan. Luha ng bagong buhay. Nais ba ninyong makilala ang bata sa aking kuwento? Ako ang batang inilahad ko sa kuwento, Inilahad ko ito sa inyo upang ipaunawa na ang pagkakamit ng kaunlaran sa tulong ng bisa ng edukasyon ay hindi mahahadlangan ng kahirapan sa buhay. Kung may determinasyon tayong makamit ang ating pangarap, magagawa natin itong mangyari, lalo na kung sasamahan ng matibay na pananalig sa Poong Maykapal upang ang Kanyang gabay ng pagpapala ay mapasaatin. Ang diwa ng tagumpay ay nasa sa ating mga sarili. Naghuhumiyaw ang tinig ng tagumpay sa mga taong nag-aalab ang determinasyon na hindi sumusuko sa hamon ng buhay hanggang makamit ito. Sa mga kabataan, huwag kayong malungkot kung hindi agad magtagumpay sa inyong pinapangarap dahil hindi minamadali ang tagumpay. Hindi ito nakakamit sa magdamag na puyatan. Ito ay nakakamit sa paghihintay ng panahon. Ang pagtatagumpay ay hinihinog ng karanasan at pinapanday ng panahon. PagFil (Filipino 3)  Mindanao State University-GSC Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan Aralin 2 Kapag ganap ka nang matatag, kahit anupang gawin mong paraan ang tagumpay ay parang sumusubang kanin na pumapailanlang. Ang usok ng kanin sa takip ng kaldero ay naghuhumiyaw na kilalanin ng ibang tao ang iyong tagumpay. At higit sa lahat, madaling makamit ang tagumpay kung ikaw ay magpopokus sa kasanayang alam mong doon ka magaling. Pinaglalaanan ng panahon na mabuting mapaunlad pa para sa iyong sarili. At ang diwa ng tagumpay ay mararamdaman kung may kahulugan ka para sa mga taong kakilala mo, sa mga kaibigan mo, at higit sa lahat sa pamilya mo. Maraming salamat po sa inyong lahat. Muli, isang magandang gabi. PagFil (Filipino 3)  Mindanao State University-GSC Pagsulat sa Filipino sa Piling Larangan Aralin 2 Suriin Mo Na (Isulat ang kasagutan sa inyong kwaderno.) A. Sagutin ang sumusunod na katanungan. 1. Ano ang kahulugan ng talumpati para sa iyo? 2. Anong uri ng talumpati ang binasang teksto? 3. Bakit mahalagang isaalang-alang ang tagapakinig sa pagtatalumpati? 4. Paano masisiguro ng isang mananalumpati na napupukaw niya ang damdamin ng kanyang mga tagapakinig? 5. Bilang isang mag-aaral na kumukuha ng istrand na STEM/HUMSS, ano ang kahalagahan ng talumpati sa iyong napiling larangan? B. Balikan ang kabuoang talumpati na iyong binasa. Pagkatapos, punan ng mga hinihinging detalye ang balangkas sa ibaba. Pamagat ng Talumpati: ____________________________________________________________________ Mahalagang Paksa: _______________________________________________________________________ Naging Damdamin Mo sa Paksa Habang Binabasa o Matapos Basahin ang Talumpati: _______________________________________________________________________ Natuklasan sa Sarili Kaugnay sa Aral ng Talumpati: _______________________________________________________________________ Mahalagang Konspetong Nabuo sa Iyong Sarili: _______________________________________________________________________ PagFil (Filipino 3)