Διαλεξη 5-φορολογία.pdf

Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ 1. Εισαγωγή Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin...

Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ 1. Εισαγωγή Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 2 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Εισαγωγή ▪ Στις περισσότερες χώρες, ο μηχανισμός της αγοράς επηρεάζεται από τους φόρους και τις επιχορηγήσεις. ▪ Οι φόροι επιβάλλονται στις επιχειρήσεις και στα άτομα τόσο για τη συγκέντρωση χρημάτων για δημόσια έργα, όπως οδικά δίκτυα, σχολεία και εθνική άμυνα όσο και για να κατευθύνουν τη συμπεριφορά ▪ Οι επιχορηγήσεις είναι το αντίθετο των φόρων. Επιβάλλονται στην παροχή των αγαθών και υπηρεσιών, ώστε να επηρεάσουν την κατανομή των πόρων με τον επιθυμητό τρόπο. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 3 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2. Φορολογία και Επιχειρήσεις Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 4 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Φορολογικά βάρη και είδη φόρων ▪ Σύμφωνα με τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) για τις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), το 2015 τα έσοδα από τη φορολογία αντιστοιχούσαν περίπου στο 39% του ΑΕΠ. ▪ Άμεσος φόρος: οι φόροι που επιβάλλονται στο εισόδημα και στον πλούτο και η ευθύνη για την καταβολή τους ανήκει στο άτομο ή στον οργανισμό. ▪ Έμμεσος φόρος: ο φόρος που επιβάλλεται στην κατανάλωση και που οι επιχειρήσεις είναι ανεξαιρέτως υπεύθυνες για την καταβολή του στις φορολογικές αρχές, υπάρχει όμως η δυνατότητα το σύνολο ή ένα τμήμα του φόρου να μεταφερθεί στον καταναλωτή. ▪ Η συλλογή, η διαχείριση και η πληρωμή των φόρων και των επιχορηγήσεων έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικά κόστη για τις επιχειρήσεις. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 5 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Φορολογικά βάρη και είδη φόρων Τα τελευταία χρόνια, ασκείται έντονη κριτική σε ορισμένες μεγάλες παγκόσμιες επιχειρήσεις, οι οποίες προκειμένου να αποφύγουν την εξόφληση των φόρων, εκμεταλλεύονται τη φορολογική νομοθεσία διαφόρων χωρών. Φοροαποφυγή: η νόμιμη χρήση του φορολογικού συστήματος για την ελαχιστοποίηση του ύψους των πληρωτέων φόρων. Φοροδιαφυγή: η σκόπιμη και παράνομη ενέργεια ενός ατόμου ή μιας επιχείρησης ώστε να μην εξοφλήσει θεσμοθετημένο πληρωτέο φόρο. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 6 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Μια επίσημη ανάλυση των φόρων και των επιχορηγήσεων ▪ Επιμερισμός φόρου: ο τρόπος με τον οποίο το βάρος ενός φόρου διαμοιράζεται στους συμμετέχοντες μιας αγοράς. ▪ Μπορούμε να αναλύσουμε τον επιμερισμό φόρων χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της προσφοράς και της ζήτησης. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 7 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πώς η φορολογία που επιβάλλεται στους πωλητές επηρεάζει τα αγοραία αποτελέσματα ▪ Ένας φόρος στους πωλητές μετατοπίζει την καμπύλη προσφοράς στα αριστερά, με βάση την ποσότητα του φόρου. Η καμπύλη ζήτησης δεν αλλάζει. ▪ Ο φόρος κάνει τις επιχειρήσεις λιγότερο κερδοφόρες σε κάθε επίπεδο τιμής. ▪ Ένας φόρος στους πωλητές τοποθετεί ένα εμπόδιο μεταξύ της τιμής που πληρώνουν οι αγοραστές και της τιμής που λαμβάνουν οι πωλητές. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 8 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πώς η φορολογία που επιβάλλεται στους πωλητές επηρεάζει τα αγοραία αποτελέσματα ▪ Παράδειγμα του ειδικού φόρου πωλητών. ▪ Το σύνολο που πληρώνουν οι πωλητές φαίνεται στη σκουρόχρωμη περιοχή PeBCD. ▪ Το σύνολο της φορολογικής επιβάρυνσης είναι η περιοχή Pe1ACD. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 9 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η Αλγεβρα του Ειδικού Φόρου Ας υποθέσουμε ότι η ζήτηση δίνεται με την εξίσωση: P = 30 – 1,5QD Και η προσφορά με την εξίσωση: P = 5 6 + 0,5QS Ο ειδικός φόρος t που επωμίζεται ο πωλητής μας δίνει την προσφορά ως: P = 6 + 0,5QS + t Επομένως, το ισοζύγιο είναι: 6 + 0,5QS + t = 30 – 1,5QD Δηλαδή 2Q = 24 – t ή Q = 12 – 0,5t Αν δεν είχε επιβληθεί φόρος, τότε η ποσότητα θα ήταν 12. Αν ο φόρος t ήταν 6 € ανά μονάδα, τότε η ποσότητα θα ήταν 9 και αν ο φόρος ήταν 8 € ανά μονάδα, τότε Q = 8. Μπορούμε να αντικαταστήσουμε το Q = 12 – 0,5t στην εξίσωση της προσφοράς και να προσδιορίσουμε πώς θα διαμορφωθεί η τιμή με τον φόρο. Επομένως, η εξίσωση της ζήτησης θα γίνει: P = 30 – 1,5 (12 – 0,5t) Αν t = 8, τότε η τιμή γίνεται: P = 30 – 1,5(12 – 4) = 30 – 12 = 18 Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 10 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο Κατ’ Αξία Φόρος στους Πωλητές ▪ Όταν επιβάλλεται ένας κατ’ αξία φόρος (όπως ο ΦΠΑ)… ▪ Η καμπύλη ζήτησης δεν αλλάζει. ▪ Η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται, όμως η μετατόπιση δεν είναι παράλληλη. ▪ Το ποσό που δίνουν οι πωλητές στην κυβέρνηση είναι μικρότερο σε χαμηλές παρά σε υψηλές τιμές. ▪ Η τιμή που πληρώνουν οι αγοραστές αυξάνει, ενώ η τιμή που λαμβάνουν οι πωλητές (μετά την πληρωμή του φόρου) μειώνεται. Παρόλο που ο φόρος επιβάλλεται στους πωλητές, οι αγοραστές και οι πωλητές μοιράζονται το φορολογικό βάρος. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 11 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ελαστικότητα και επιμερισμός του φόρου ▪ Γενικά, το φορολογικό βάρος το επωμίζεται κυρίως η πλευρά της αγοράς που είναι λιγότερο ελαστική ως προς την τιμή. ▪ Αν η ζήτηση είναι ανελαστική ως προς την τιμή, οι αγοραστές δεν έχουν καλές εναλλακτικές λύσεις για ένα συγκεκριμένο αγαθό. ▪ Αν η προσφορά είναι ανελαστική ως προς την τιμή, οι πωλητές δεν έχουν καλές εναλλακτικές λύσεις για παραγωγή άλλων αγαθών. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 12 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πώς επηρεάζουν οι επιχορηγήσεις τα αγοραία αποτελέσματα ▪ Επιχορήγηση: μια πληρωμή στους αγοραστές και τους πωλητές, ώστε να συμπληρώσουν το εισόδημά τους ή να μειώσουν τα κόστη, με σκοπό να ενθαρρυνθεί η κατανάλωση ή να δοθούν πλεονεκτήματα στους αποδέκτες. ▪ Το Σχήμα 6.5 παρουσιάζει πώς λειτουργεί μια επιχορήγηση, χρησιμοποιώντας τα τρένα ως παράδειγμα. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 13 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πώς επηρεάζουν οι επιχορηγήσεις τα αγοραία αποτελέσματα ▪ Αν η κυβέρνηση δώσει μια επιχορήγηση στις επιχειρήσεις που προσφέρουν σιδηροδρομικά ταξίδια, επηρεάζεται η καμπύλη προσφοράς για τα ταξίδια. ▪ Δεδομένου ότι η επιχορήγηση μειώνει το κόστος για τις επιχειρήσεις που προσφέρουν σιδηροδρομικά ταξίδια, η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται στα δεξιά κατά την ποσότητα της επιχορήγησης. ▪ Οι επιβάτες αγοράζουν φθηνότερα εισιτήρια και υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα ταξίδια. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 14 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Πώς επηρεάζουν οι επιχορηγήσεις τα αγοραία αποτελέσματα ▪ Συνέπειες: ▪ Στην περίπτωση των μεταφορών, μια επίπτωση της επιχορήγησης μπορεί να είναι η αλλαγή των κινήτρων για τους ανθρώπους, ώστε να επιλέξουν να ταξιδεύουν περισσότερο με τρένο παρά με αυτοκίνητο, γεγονός που θα αμβλύνει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τη ρύπανση που σχετίζεται με τη χρήση των οδικών δικτύων. ▪ Οι επιχορηγήσεις συνδέονται και με κόστη, καθώς μια επιχορήγηση πρέπει να χρηματοδοτηθεί και αυτό συνήθως βαραίνει τους φορολογούμενους. ▪ Οι επιχορηγήσεις μπορεί, επίσης, να ενθαρρύνουν την υπερβολική παραγωγή από τις επιχειρήσεις. ▪ Η υπερβολική παραγωγή οδηγεί σε πλεονάζουσα προσφορά στις παγκόσμιες αγορές, μειώνοντας τις τιμές, Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 15 Κεφάλαιο 6: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Συμπέρασμα ▪ Οι φόροι και οι επιχορηγήσεις αποτελούν παρεμβάσεις στον μηχανισμό της αγοράς, οι οποίες έχουν επιπτώσεις στα αγοραία αποτελέσματα. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 16 Κεφάλαιο 6 : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τέλος Κεφαλαίου 6. Οικονομική των Επιχειρήσεων , 3η Έκδοση Συγγραφείς: Mankiw N. Gregory, Taylor P. Mark, Andrew Ashwin 17