ARALIN 4 Ang Klasikal na Europa Gresya 2nd Quarter PDF

Ikalawang Markahan I. Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikong Lipunan sa Europa A. Kabihasnang Klasiko sa Europa  Kabihasnang Klasiko ng Greece at Roma II. Pag-usbong at Pag- unlad ng mga Klasiko na Lipunan sa Africa, America, at mga Pulo sa Pacific III.Kontribusyon ng Kabihasnang Klasiko sa Daig...

Ikalawang Markahan I. Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikong Lipunan sa Europa A. Kabihasnang Klasiko sa Europa  Kabihasnang Klasiko ng Greece at Roma II. Pag-usbong at Pag- unlad ng mga Klasiko na Lipunan sa Africa, America, at mga Pulo sa Pacific III.Kontribusyon ng Kabihasnang Klasiko sa Daigdig Noon at Ngayon IV. Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon  A. Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europa sa Gitnang Panahon  Ang Buhay sa Europa noong Gitnang Panahon  Epekto at Kontribusyon ng Ilang Mahahalagang Pangyayari sa Europa sa Pagpapalaganap ng Pandaigdigang Kamalayan.  YUNIT II: ANG DAIGDIG SA KLASIKO AT TRANSISYONAL NA PANAHON ARALIN 4: KABIHASNANG KLASIKO NG GREECE MGA LAYUNIN  Nailalarawan ang heograpiya ng Greece  Nasusuri ang mga elemento ng kabihasnang Minoan at Mycenaean  Nasusuri ang mga kaganapan sa mga lungsod-estado ng Greece  Natatalakay ang kabihasnang nahubog sa sinaunang Gresya MGA PAKSA: P 104-124  1. HEOGRAPIYA  2. KABIHASNAN: MINOANS AT MYCENAEANS  3. LUNGSOD ESTADO: SPARTA AT ATHENS  4. DIGMAANG PERSYA  5. GRESYA PAGKATAPOS NG DIGMAANG PERSYA  6. DIGMAANG PELOPONNESIAN  7. ALEXANDER THE GREAT  8. MGA AMBAG  MACEDONIA HILAGA SILANGAN KANLURAN TIMOG KLASIKAL NA KABIHASNAN NG GRESYA  Kanlungan ng Sibilisasyong Kanluranin Pisikal na Heograpiya ng Gresya  Matatagpuan sa peninsula ng Balkan  Relatibong Lokasyon:  HILAGA – Albania, Macedonia, Bulgaria  TIMOG – Dagat Mediterranean  SILANGAN – Dagat Aegean  KANLURAN – Dagat Ionian at Adriatic  Irregular ang baybay dagat at maraming magandang daungan  Binubuo ng 1000 pulo  Crete - pinakamalaking pulo  Hindi nabiyayaan ng mainam na yamang likas ang kalupaan ng Greece  75% - kabundukan  Mabato, hiwa-hiwalay, pulu-pulo, mabundok at hindi patag ang mga lupain kaya ang nabuong kabihasnan ay mga watak-watak na lungsod-estado Ang mga sumusunod na topograpikal o pisikal na katangian ng bansa ay lubos na naapektuhan ang paghubog ng kultura at sibilisasyon ng Gresya: Kabundukan (3/4)  Nagsilbing natural na pananggalang sa pananakop  Naging mahirap ang transportasyon at komunikasyon  Naging mahirap ang pagkakabuklod- buklod ng mga Griyego; sila ay nahati sa ibat’ibang lunsod, ang kanilang katapatan ay sa kanilang lunsod, hindi sa kanilang bansa; madalas ang digmaan sa bawat lunsod Ilog at mga kapatagan  Mabato ang mga kapatagan at di gaanong mataba  Karaniwan ay mga magsasaka na nagtanim ng trigo, ubas, at oliba  Ang iba ay naging mga pastol Dagat  Nagsilbing natural na transportasyon  Ang mga pampang nito ay nagsilbing mga magagandang daungan  Ang mga Griyego ay naging mga mangangalakal at magagaling na mandaragat TANONG: 1 Ano ang kaibahan ng Sibilisasyong Griyego sa mga unang kabihasnan ng Egypt, Mesopotamia, China, at India? Sinaunang Kabihasnan ng Gresya (Sibilisasyong Aegean) Kabihasnang Minoan  Ito ay nagsimula sa pinakamalaking isla sa Dagat Aegean, ang Crete  Ipinangalan sa kanilang pinakadakilang pinuno, si Haring Minos  Ang mga labi nito ay natagpuan noong 1900 ng arkeologong Ingles na si Sir Arthur Evans  Ang sentro ng kanilang pamahalaan ay sa palasyo ng Knossos, pinakamahalagang lunsod (ang palasyo ay sinasabing may 800 silid, pasilyo, at isang maze na ayon sa alamat ay pinamamahayan ng isang kalahating toro at kalahating taong nilalang, ang minotaur).  Sila ay naging mangangalakal at gumamit ng ginto at bronse bilang mga kasangkapan (sila ay tinawag na Keftiu ng mga Ehipsyo)  Ang kanilang sistema ng pagsulat ay tinatawag na Linear A, na hanggang ngayon ay di pa rin maunawaan  Palasyo ng Knossos  Sentro ng kanilang pamahalaan  May 800 na silid at pasilyo  Ayon sa alamat ang palasyong ito ay pinamamahayanan ng isang kalahating toro at kalahating tao “ Ang Minotaur”  Sir Arthur Evans isang English na arkeologong nakadiskubre sa kabihasnang Minoan nang mahukay ang Knossos noong 1900  Ang kanilang palasyo ay kakikitaan ng mga frescoes, mga pininta sa plaster na idinikit sa mga dingding (nagpapakita ng sinaunang buhay ng mga Minoans)  Ang kanilang mga silid ay may palikuran na may mga bath tubs, heater (fireboxes o sauna), at flush toilets  Pinaniniwalaang naglaho noong 1450 BC dahil sa mga malalakas na paglindol at pagsabog ng bulkan;  Sinakop ng mga Aecheans, mga lahing Indo- European na nanggaling sa mainland Greece, na siyang tinawag nilang mga Mycenaeans Kabihasnang Mycenaean  King Agamemnon- Kilalang hari ng Mycenae  Mycenae – pinakamalaking lungsod ng Mycenaean  Mahigpit na karibal ng Troy Kabihasnang Mycenaean  Mga lahing Aecheans na galing sa rehiyong Peloponnesus sa Timog Gresya  Ang labi ng kanilang kabihasnan ay natagpuan ng arkeologong si Heinrich Schliemann, na siya ring arkeologo ng maalamat na siyudad ng Troy  Nanggaling sa pangalang Mycenae, pinakamahalagang lunsod na kung saan matatagpuan ang kanilang palasyo (ang megaron ang pinakamahalagang bahagi ng kanilang palasyo, isang malaking bulwagan kung saan matatagpuan ang trono ng hari)  Ang kanilang kultura ay hango sa kulturang Minoan  Sila din ay magagaling na mandaragat at mga mananakop na mahilig sa pakikidigma  Sila ay gumawa ng mga fortresses na itinayo sa tuktok ng mga burol  Linear B ang tawag sa kanilang sistema ng pagsulat  Ang madalas na awayan ng mga lunsod sa Mycenae ang naging dahilan ng kanilang pagbagsak noong 1200 BC The Lion Gate Heinrich Schliemann Nakadiskubre sa kabihasnan ng Mycenaea  Panahon ng Kadiliman o Dark Ages ng Gresya  Dahil sa mga digmaan, pumasok ang Gresya sa isang panahon ng kadiliman  Natigil ang kalakalan, at bumaba ang interes sa karunungan na siyang naging dahilan ng kawalan ng mga nakatala sa panahong ito  Ang ilang mga Griyego ay nagtungo sa ibang mga lugar (tulad ng Asia Minor) at nagtatag ng mga colonies  Sinakop ang Gresya ng isang barbarikong tribo, ang mga Dorians  Nagtapos ang panahong ito noong 800 BC, nang muling bumalik ang mga umalis na Griyego, nagbuklod, at isinilang ang Kabihasnang Hellenic (mula sa salitang Hellas, griyegong salita para sa kanilang bansa, sa paniniwalang sila ay nanggaling sa lahi ni Hellen ng Troy) Mga dahilan ng kanilang pagbubuklod 1.Galing sa iisang lahi 2. Magkakatulad na layunin sa pagbabago at muling pagbangon 3. Iisang wikang ginagamit 4. Nananampalataya sa parehong mga diyos 5. Iisang sistema ng pagsulat (alphabet, mula sa alpha at beta; hiniram mula sa mga Phoenicians) Mga Mahahalagang Bagay  Iliad at Odyssey, mga epikong isinulat ni Homer noong panahon ng kadiliman  Ang Iliad ay tungkol sa Digmaang Trojan  Priam – propesiya sa pagbagsak ng Troy dahil sa isa sa anak ng hari  Ang Odyssey ay tungkol sa paglalakbay ni Odysseus patungong Gresya pagkatapos ng Digmaang Trojan Kulturang Hellenic Hellenic/ Classical Greece (700 - 324 B.C.E.)  Tinatayang nagsimula sa unang pagtatanghal ng paligsahan ng mga laro bilang parangal kay Zeus (Olympics, 776 BCE)  Hellen – ninuno  Hellenic – kabihasnan  Hellas – bansa  Hellenes – tao  Ang mga Griyego ay may relihiyong polyteismo; ang kanilang mga diyos at diyosa ay pinaniniwalaang may katangiang tulad ng tao at naninirahan sa tuktok ng Bundok Olympus:  Zeus – punong diyos  Poseidon – diyos ng karagatan  Ares – diyos ng digmaan  Hades – diyos ng kabilang mundo  Aphrodite – diyosa ng pag-ibig at kagandahan  Athena – diyosa ng digmaan at karunungan  Apollo – diyos ng musika, medisina, at propesiya  Hera – diyosa ng kasal  Hephaestus – diyos ng apoy at mga artisano  Dionysus – diyos ng alak, fertility, at masaganag buhay  Demeter – diyosa ng mga halaman  Hestia – diyosa ng bahay at hearth  Hermes – mensahero ng mga diyos  Artemis – diyosa ng pangangaso Oracle – templo para sa mga diyos at diyosa Olympics (776 BC) – idinadaos bilang Pangalang Pangalang Statuwa Griyego Romano Chief God at pinuno ng Mt. Zeus Jupiter Olympus; diyos ng kalangitan, kidlat at hustisya. Reyna ng mga Diyos at ng langit; Hera Juno diyosa ng mga kababaihan, ng kasal at ng pagka – ina. Diyos ng Karagatan; lindol; Poseidon Neptune gumawa ng mga kabayo Demeter Ceres Diyosa ng agrikultura Aphrodite Venus Diyosa ng pag-ibig, kagandahan Diyos ng Araw, liwanag, Apollo Apollo pagpapagaling, musika, tula, propesiya, archery at katotohanan  Ares Mars Diyos ng Digmaan Artemis Diana Diyosa ng pangangaso Athena Minerva Diyosa ng Katalinuhan, at strategic battle. Hephaestus Vulcan Panday ng mga Diyos; diyos ng apoy Kartero ng mga Hermes Mercury Diyos; diyos ng komersyo Hades Pluto Diyos ng Impiyerno MGA LUNGSOD- ESTADO  Sa panahon ng sibilisasyong Hellenic, nagtayo ang mga Griyego ng mga lungsod estado na tinawag nilang mga polis.  POLIS – sinaunang pamayanan ng Gresya ◦ Pinamunuan ng mga phratry noong una, mga mayayamang angkan sa bawat lungsod estado ◦ Ang bawat lungsod estado ay may sariling pamahalaan at independente sa bawat isa ◦ Local patriotism ◦ May sariling mga batas at sariling uri ng pamumuhay Bahagi ng Lungsod  Acropolis - pinakamataas na lugar ng lungsod – estado kung saan itinatayo ang mga temple  Agora – bukas na lugar kung saan maaaring magtinda o magtipun- tipon ang mga tao  Chora – mga sakahan at barrio  Tungkulin ng mga citizens ng isang polis: protektahan ang polis laban sa mga mananakop, at makibilang sa mga gawaing pang pulitika  Ang mga citizens kadalasan ay kinabibilangan lamang ng mga kalalakihang nagmumula sa mataas na antas ng lipunan 2 pinakamahalaga at makapangyarihang lungsod estado:  Sparta – matatagpuan sa peninsula ng Peloponnesus  Athens – matatagpuan sa peninsula ng Attica ATHENS AT SPARTA Demokratikong Polis ng Athens  Demokratikong Polis  Cradle of the Western Civilization  Malapit sa karagatan (kalakalan)  Kapatagan na may mga burol at bundok (Mt. Lyccabettus)  Iniwasan ang sentralisadong pamumuno at monarkiya Pamahalaan  Isinilang ang DEMOKRASYA – pamahalaan ng nakararami  Draco – naisulat ang batas  Solon (638-559 BCE) Lumikha ng Council of 400  Pisistratus (608-527 BCE) –isang tiranya  Cleisthenes –nagsimula ang demokrasya Ostracism – pinahihintulutan ang mga mamamayan na palayasin ang sinumang opisyal na mapanganib sa Athens  Pericles (443 – 429 BCE) § Tugatog ng demokrasya § Pag-upo sa opisina ng mga karaniwang mamamayan  Direct Democracy – direktang nakababahagi ang mga Athenians sa pagpili ng kinatawan at maaaring manungkulan  Subalit hindi kasama ang mga babae at banyaga Kultura  Lahat ng mga lalaki ay edukado  Sa edad na 7 – 18 taong gulang, sila ay pinag-aaral sa mga pribadong paaralan o mga pribadong tutor; walang pampublikong paaralan  Pagbasa  Pagsulat  Math  Palakasan  Pagkanta at Paggamit ng mga instrumento  Pagdating ng 18 taong gulang, sila ay sumusumpa sa harap ni Zeus, pamilya at kaibigan upang ganap ng maging mamamayan ng Athens  Katungkulan: sa umaga - magtrabaho, sa gabi - makipagpulong Mandirigmang Polis ng Sparta  mandirigmang polis  matatagpuan sa Peloponnesus  sandatahang lakas at militar  pananakop ng lupain at pagpapalakas ng militar  Lacedaemon (Laconic-maikling pananalita) – dating pangalan  Oligarkiya  Karibal ng Athens Pamahalaan  Mga Hari lahi ni Hercules 2 inihahalal ng aristokrato Pangunahin ang sundalo at panrelihyong ritwal  Assembly kalalakihan lampas 30 taong gulang magpasa ng mga batas, magpasya kung digmaan o kapayapaan  Ephors at Elders 5 bagong miyembro ng Ephors 28 na tao lampas 60 taong gulang ang mga Elders Uri ng Lipunan  Aristocrats – mayayaman, pakikidigma  Perioeci – mangangalakal, malalayang tao  Helots – magsasaka, alipin  Kultura  militaristiko – makagawa ng mga mamamayang magtatanggol sa Sparta; maging pinakamalakas sa Gresya; manakop ng lupa 7 taong gulang ang simula ng training ng militar 20 taong gulang magpapakasal 30 taong gulang maninirahan sa kampo militar hanggang 60 taong gulang  May kalayaan ang mga kababaihan Kailangang makapagbigay ng malusog na bata  mahilig sa bugtong, sports  takot sa pagbabago  Xenophobia – takot sa dayuhan  Mas mahalaga ang militar Dahilan ng Pagbagsak Athens Rebelyong Helots Kurapsyon Pagbaba ng birth rate Kakulangan sa teknolohiya Athens at Sparta Athens Sparta Layunin Matatalino ang Malalakas ang isip katawan “Estado para sa Tao” “Tao para sa Estado” Mula sa lahi ng Mula sa lahi ng mga Ionians Dorians Pamahalaan Demokratiko – Oligarkiya – iilan nakararami ”demos” – tao ”kratos” kapangyarihan Kultura malalaya matipid magsalita military culture phalanx MINOANS MYCENAEANS Magsasaka – Mandaragat at Pokus ang kultura mandirigma sa kalikasan – Ginaya ang kultura palasyo ng ng mga Minoans knossos – Mycenae pangalan Haring Minos ng lungsod – Megaron naranasan ang paglindol at pagputok ng pinakamalaking bulkan bahagi ng palasyo – Sinakop ng mga sinakop ng mycenaeans Dorians MGA LUNSOD-ESTADO  Sa panahon ng sibilisasyong Hellenic, nagtayo ang mga Griyego ng mga lunsod estado na tinawag nilang mga polis. POLIS – sinaunang pamayanan ng Gresya – Pinamunuan ng mga phratry noong una, mga mayayamang angkan sa bawat lunsod estado – Ang bawat lunsod estado ay may sariling pamahalaan at independente sa  Bahagi ng Lungsod Acropolis - pinakamataas na lugar ng lungsod – estado kung saan itinatayo ang mga temple Agora – bukas na lugar kung saan maaaring magtinda o magtipun- tipon ang mga tao Chora – mga sakahan at barrio  Athens at Sparta Athens Sparta Layunin Matatalino ang Malalakas ang isip katawan “Estado para sa Tao” “Tao para sa Estado” Pamahalaan Demokratiko – nakararami Oligarkiya – iilan ”demos” – tao military culture ”kratos” kapangyarihan phalanx Lahat ng lalaki ay militar at mamamayan ng estado Kultura -malalaya pero ang mga - matipid magsalita Helots- alipin ay mas marami kababaihan ay limitado ang 7 taon ay nagsasanay na sa karapatan barracks -Lahat ng lalaki mamamayan HISTOR Y Isinulat ni Herodotus  Pagsiklab ng Digmaan Mga Pangyayari Bago ang Digmaang Persian Pagpapalawak ni Cyrus sa Imperyong Persian Sinakop ng mga Persians ang mga kolonya ng Gresya sa Asia Minor Pinangunahan ng MILETUS ang pag-aalsa ng mga Ionian Greeks sa Asia Minor laban sa Persia Sumaklolo ang Athens; nagpadala ito ng mga barkong pandigma. Natalo ang mga Griyego ng mga Persians sa pamumuno ni Darius. Ginantihan ni Darius ang Athens dahil sa pagtulong nito. Nagupo ng malakas na bagyo ang unang hukbong ipinadala ni Darius. Sa ikalawang pagkakataon, muli siyang nagpadala ng hukbo na nagpasimula sa unang yugto ng Digmaang Persian.  Labanan sa MARATHON Unang Yugto ng Digmaang Persian (490 BCE) Narating ng hukbong Persian ang lungsod ng Marathon noong 490 BCE. Hiningan ng Athens ng tulong ang Sparta at ibang lungsod-estado. Natalo ng Athens ang Persia sa pamumuno ni MILTIADES. PHALANX Inatasan si PHIDIPPIDES na ipaalam ang tagumpay ng mga Griyego sa Athens. Nike Diyosa ng tagumpay  Labanan sa THERMOPYLAE Ikalawang Yugto ng Digmaang Persian (480 BCE) Binalak ni Darius ang muling pagpapadala ng hukbo ngunit ito ay naantala dahil sa isang pag-aalsa sa Ehipto. Pumanaw si Darius kaya ipinagpatuloy ng kanyang anak na si XERXES ang paglusob Nagpadala si Xerxes ng 300,000 mandirigma at tinawid ang kipot ng HELLESPONT sa hilagang Gresya. Sinalubong ng mga Spartans ang mga Persians sa Thermopylae. Nilabanan ng 300 Spartans at 700 iba pang mga Griyego (Arkadians) ang mas nakararaming Persians sa loob ng 3 araw. Pinamunuan ni LEONIDAS ang hukbong Spartan. Ipinagkanulo ni EPHIALTES ang mga Spartans bilang ganti sa kanyang Itinuro ni Ephialtes ang isang sikretong lagusan sa kampo ng mga Spartans. Natalo ang mga Spartans at nilusob ng hukbong Persian ang Athens. Nagkanlong ang mga Athenians sa isla ng Salamis habang pinapanood nilang sinusunog ng Persia ang kanilang lungsod.  Labanan sa SALAMIS Ikatlong Yugto ng Digmaang Persian (479 BCE) Pinanghinaan na ng loob ang mga Griyego maliban sa Athens. Pinamunuan ni THEMISTOCLES ang planong paglusob ng Athens sa mga Gamit ang kanilang mga TRIREMES nalinlang at natalo ng Athens ang Persia. Nagbalik sa Persia ang natirang hukbo. Umatras ang hukbong Persian at nagbalik sa Asia Minor.  Labanan sa PLATAEA Huling Yugto ng Digmaang Persian (478 BCE) Pinamunuan ni MARDONIUS ang hukbong Persian. Muling nabigo sa pagkakataong ito ang Persia at napasakamay ng Athens ang mga kolonya sa Asia Minor. Tuluyang natalo ang Persia at muling bumangon ang Gresya. Sa pagtatapos ng digmaan, binuo ng Athens ang DELIAN LEAGUE at nagsimula ang kanyang Ginintuang Panahon. Ginintuang Panahon ng Athens Imperyo ng Athens Pagkatapos ng Digmaang Persian, itinatag ng Athens ang Delian League.  Nang maglaon, hindi pinahintulutan ng Athens ang pagtiwalag ng ibang lungsod-estado sa liga. At mula dito ay itinatag ng Athens ang kaniyang sariling imperyo Pinamunuan ni PERICLES ang imperyo, kaya ito rin Mga Nakamit ng Imperyo  Lumakas ang Naging sentro pulitikal na ng kultura ang kapangyarihan Athens Nagtayo ng Umunlad ang mga matataas kalakalan na pader bilang depensa Itinaguyod ang Nagpagawa ng pag-aaral ng mga templo sining, (i.e. Parthenon) literatura, at pilosopiya Itinuring ang Athens bilang paaralan ng Gresya Lumaganap ang ideya ng DEMOKRASYA Ang lahat ng posisyon sa pamahalaan ay binuksan sa lahat ng mamamayan Nagkaroon ng karapatang ipahayag ang sarili sa Asembleya Lahat ay may karapatang bumoto maliban sa kababaihan Binigyan ng sahod ang mga opisyal sa pamahalaan Itinuring ang Athens bilang paaralan ng Gresya Lumaganap ang ideya ng DEMOKRASYA *Ang lahat ng posisyon sa pamahalaan ay binuksan sa lahat ng mamamayan *Nagkaroon ng karapatang ipahayag ang sarili sa Asembleya *Lahat ay may karapatang bumoto maliban sa kababaihan *Binigyan ng sahod ang mga opisyal sa pamahalaan  Sa paglakas ng kapangyarihan ng Athens, ito ay naging banta sa ibang lungsod-estado tulad ng Sparta Dahil dito, sumiklab ang DIGMAANG PELOPONNESIAN (digmaan sa pagitan ng Athens at Sparta na tumagal  Digmaang Peloponnesian Mga Dahilan ng Pagsisimula  Pagkainggit ng Sparta sa lumalaking kapangyarihan ng Athens Itinuturing ng mga Athenians ang mga Spartans bilang barbariko; itinuturing naman ng mga Spartans ang mga Athenians  Galing sa magkaibang lahi ang mga Athenians at Spartans > Ionians – Athenians > Dorians – Spartans Ginipit ng Athens ang mga lungsod ng Corinth at Megara na kaalyado ng Sparta Ang Pagsiklab ng Digmaan  Binuo ng Sparta ang sarili nitong alyansa bilang sagot sa Delian League ng Athens. Ito ay tinawag na PELOPONNESIAN LEAGUE. Ang mga kasapi ng magkabilang alyansa ay kinakailangang magbigay ng pera, barkong pandigma, at mga tauhan  Mga Pinuno LYSANDE PERICLES ALCIBIAD R sa ES sa Athens sa Sparta Athens  Sinalakay ng Peloponnesian League at ng mga Persians ang rehiyon ng Attica (kung nasaan ang Athens) Iniutos ni Pericles na pumasok ang lahat ng Athenians sa moog ng lungsod-estado  Binarikadahan ng Sparta ang lungsod ng Athens Nagkaroon ng malawakang salot sa Athens na kumitil sa halos 1/3 ng kanilang populasyon Dahil sa pagod, gutom, at pagtataksil ni Alcibiades, tuluyang natalo ang Athens  Ang lungsod ng Thebes (kasapi ng Delian League) sa pamumuno ni EPAMINONDAS, ang huling sumuko sa Sparta. Sa loob ng 60 taon, gulo ang bumalot sa Gresya.