آموزش و ارتقای سلامت PDF

 ‫کارورزی پزشکی اجتماعی‬ ‫دانشجویان پزشکی‬ ‫دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت‬ ‫آموزش و ارتقاء سالمت‬ ‫آموزش بهداشت و ارتقاء‬ ‫سالمت‬ ‫اهداف این جلسه‬ ‫▪ ‪-1‬تعاریف آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬ ‫▪ ‪-2‬نیازسنجی سالمت‬...

 ‫کارورزی پزشکی اجتماعی‬ ‫دانشجویان پزشکی‬ ‫دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جیرفت‬ ‫آموزش و ارتقاء سالمت‬ ‫آموزش بهداشت و ارتقاء‬ ‫سالمت‬ ‫اهداف این جلسه‬ ‫▪ ‪-1‬تعاریف آموزش بهداشت و ارتقای سالمت‬ ‫▪ ‪-2‬نیازسنجی سالمت‬ ‫▪ ‪-3‬مداخالت ارتقای سالمت‬ ‫‪5‬‬ ‫تعاریف آموزش بهداشت و‬ ‫ارتقاء سالمت‬  ‫تعریف آموزش بهداشت‬ ‫▪ آموزش بهداشت (‪ )Health Education‬ترکیبی از تجربیات یادگیری است که طراحی می شوند تا از‬ ‫طریق تعامل بین آموزش دهندگان و فراگیران‪ ،‬فرصت های یادگیری درباره سالمت را فراهم می کند تا‬ ‫عمل آگاهانه منجر به سالمت در افراد‪ ،‬گروه ها و جوامع تسهیل شود‪.‬این فرآیند یادگیری می تواند مردم‬ ‫را برای تصمیم گیری آگاهانه و تغییر داوطلبانه شرایط یا اصالح رفتار برای افزایش سالمت توانمند سازد‪.‬‬ ‫▪ هدف آموزش بهداشت را می توان ارتقای سواد سالمتی‪ ،‬اتخاذ رفتار سالم توسط افراد‪ ،‬گروه ها و جوامع و‬ ‫گسترش فرهنگ سالمت در سطح جامعه دانست‪.‬‬ ‫▪‬ ‫‪7‬‬  ‫تعریف ارتقای سالمت‬ ‫▪ ارتقای سالمت (‪ )Health Promotion‬ترکیب برنامه ریزی شده ای است از مکانیسم های آموزشی‪،‬‬ ‫سیاستگزاری‪ ،‬محیطی‪ ،‬قانونی یا سازمانی حمایت کننده از عملکردها و وضعیت هایی که افراد‪ ،‬گروه ها و‬ ‫جوامع را به سوی سالمت هدایت می کند‪.‬‬ ‫▪ در سال ‪ 1986‬و در شهر اتاوا مکانیسم هایی برای عملیاتی کردن ارتقای سالمت در سطح جهان پیشنهاد‬ ‫شد که به منشور اتاوا (‪ )Ottawa Charter‬معروف شد‪.‬‬ ‫▪ محورهای اصلی این منشور را سیاست های عمومی مرتبط با سالمت‪ ،‬ایجاد محیط های حامی سالمت‪،‬‬ ‫تقویت اقدامات جامعه در زمینه سالمت‪ ،‬توسعه مهارت های فردی و بازنگری در نظام ارائه خدمات سالمت‬ ‫تشکیل می دهد‪.‬‬ ‫▪‬ ‫‪8‬‬  ‫ارتقای سالمت‬ ‫▪ بسیاری از برنامه هایی که در حوزه سالمت با هدف تغییر رفتار طراحی می شوند‪ ،‬بدون اصالح دیدگاه تصمیم گیرندگان و‬ ‫ایجاد تغییر در سیاست های عمومی امکان پذیر نیست‪.‬‬ ‫▪ منشور اوتاوا سه استراتژی اصلی برای توسعه برنامه های ارتقای سالمت جلب حمایت همه جانبه‪ ،‬توانمند سازی و مداخله‬ ‫کردن می داند ‪Enable, Advocate and Mediate‬‬ ‫▪ براساس منشور اتاوا‪ ،‬در کنار توسعه مهارت های فردی و بازنگری در نظام ارائه خدمات‪ ،‬سه مکانیسم دیگر ارتقای سالمت شامل‬ ‫اصالح سیاست عمومی مرتبط با سالمت‪ ،‬ایجاد محیط های حامی سالمت و تقویت اقدامات جامعه برای مشارکت در برنامه های‬ ‫مربوط به سالمت بدون حمایت افراد‪ ،‬سازمان ها و بخش های کلیدی جامعه موفقیت آمیز نخواهد بود‪.‬‬ ‫مراحل اساسی موفقیت در برنامه های آموزش بهداشت و‬ ‫ارتقای سالمت‬ ‫▪ ‪-1‬شناسایی محیط و تحلیل وضع موجود‬ ‫▪ ‪-2‬نیازسنجی و تعیین اولویتهای سالمتی‬ ‫▪ ‪-3‬برنامه ریزی‬ ‫▪ ‪-4‬اجرا‬ ‫▪ ‪-5‬ارزشیابی‬ ‫▪ ‪-6‬تولید اطالعات‬ ‫‪-2‬نیازسنجی‬  ‫تعريف نياز‬ ‫فاصله‬ ‫وضع مطلوب‬ ‫▪ وضع موجود‬ ‫آنچه بايد باشد‬ ‫▪ آنچه هست‬ ‫فاصله‬ ‫‪12‬‬ ‫فاصله بین عملکرد واقعی وعملکرد مورد انتظار‬ ‫انواع نياز‬ ‫▪ نیاز هنجاری ‪Normative.N‬‬ ‫▪ نیاز احساس شده ‪Felt.N‬‬ ‫▪ نیاز مورد درخواست ‪Expressed.N‬‬ ‫▪ نیاز مقایسه ای ‪Comparative.N‬‬ ‫▪ نیاز پیش بینی شده یا مورد انتظار ‪Expected.N‬‬ ‫‪14‬‬ ‫چگونگی انجام نیازسنجی‬ ‫▪ ‪-1‬تهیه لیست مشکالت‬ ‫▪ ‪-2‬اولویت بندی بر اساس یکسری معیارها‬ ‫▪ ‪-3‬تعیین عوامل ریشه ای به وجود آورنده مشکالت سالمت‬ ‫▪ ‪-4‬تعیین استراتژیها و بهترین راه حلهای ممکن برای حل مشکالت‬  ‫علل رفتاری و غیررفتاری مشکالت بهداشتی اولویت دار و‬ ‫تعیین گروه‪ /‬گروه های هدف بالقوه‬ ‫عوامل رفتاری عواملی‬ ‫است که مربوط‬ ‫عوامل غير رفتاری‬ ‫رفتارافراد گروهها و‬ ‫عواملی خارج از فرد‬ ‫جوامع است که مستقيما‬ ‫است که می توان آنها را‬ ‫باعث بروز يا پيشگيری از‬ ‫به منظور پشتيبانی از‬ ‫بروز مشکل بهداشتی می‬ ‫رفتار بهداشتی تغيير داد‬ ‫شود‬ ‫اصول آموزش بهداشت‬  ‫‪ -1‬قابل قبول بودن‬ ‫آموزش بهداشت خوب بر پایه حقایق استوار است‪ ،‬یعنی باید منطبق بر دانش علمی و‬ ‫◼‬ ‫نیز فرهنگ عمومی‪ ،‬نظام اموزشی و اهداف اجتماعی باشد‬ ‫اگر مردم پیام را باور نکنند و به آن اعتماد نکنند هیچ عملکرد مطلوبی هم بعد از‬ ‫◼‬ ‫دریافت پیام رخ نخواهد داد‬ ‫‪18‬‬  ‫‪-2‬عالقه‬ ‫آموزش بهداشت باید با عالئق مردم مرتبط و بر مبنای نیازهای احساس شده آنان‬ ‫◼‬ ‫باشد‬ ‫اگر برنامه بهداشتی بر اساس نیازهای احساس شده مردم باشد‪ ،‬مردم با خوشحالی در‬ ‫◼‬ ‫آن برنامه شرکت می کنند وآن برنامه ‪ ،‬برنامه مردم خواهد بود‬ ‫‪19‬‬  ‫‪ -3‬مشارکت‬ ‫مشارکت کلمه کلیدی در آموزش بهداشت است و بر پایه اصول روانشناختی یادگیری‬ ‫◼‬ ‫فعال بنا نهاده شده است‬ ‫◼ بیانیه آلماآتا بیان می کند ‪:‬‬ ‫“ مردم حق دارند و وظیفه دارند که شخصا و جمعا در برنامه ریزی و مراقبت های‬ ‫بهداشتی خود مشارکت کنند‬ ‫‪20‬‬  ‫‪ -4‬انگیزش‬ ‫◼ در هر فردی میل عمیقی برای یادگیری وجود دارد ‪ ،‬برانگیخته کردن این میل را “‬ ‫انگیزش “ می گویند‬ ‫◼ انواع انگیزش ‪:‬‬ ‫‪ -1‬انگیزه اولیه ‪ :‬مانند گرسنگی ‪ ،‬میل به زنده بودن و‪...‬‬ ‫این انگیزه ها نیروی محرکه ای هستند که انسان را به فعالیت وا می دارند( انگیزه های‬ ‫مادرزادی)‬ ‫‪ -2‬انگیزه ثانویه ‪ :‬امیالی هستند که با نیروها و یا تشویق های خارجی بوجود می آیند‬ ‫مانند‪ :‬تحسین ‪ ،‬عشق ‪ ،‬چشم وهم چشمی‬ ‫در یادگیری نیاز به محرک ‪ ،‬اولین قدم بسوی تغییر می باشد‬ ‫‪21‬‬  ‫‪ -5‬جامعیت‬ ‫در آموزش بهداشت ما باید سطح درک‪ ،‬درجه تحصیلی و سواد مردمی را که تحت‬ ‫◼‬ ‫آموزش هستند بدانیم‬ ‫در اموزش بهداشت همواره باید با زبانی ارتباط برقرار شود که مردم آنرا می فهمند ‪،‬‬ ‫◼‬ ‫هرگز نباید از کلماتی استفاده کرد که برای مردم بیگانه یا جدید است‬ ‫آموزش باید هم سطح توان ذهنی فراگیران باشد‬ ‫◼‬ ‫‪22‬‬  ‫‪ -6‬تقویت( تکرار آموزش)‬ ‫تقویت ( تکرار) باعث می شود مطالب بهتر به خاطر سپرده شده و مدل طوالنی تری‬ ‫◼‬ ‫در ذهن بمانند‬ ‫‪23‬‬  ‫‪ -7‬یادگیری از طریق عمل کردن‬ ‫◼ یادگیری یک فرآیند بخاطر سپردن مفاهیم کوچک نیست بلکه فرآیندی فعال است‬ ‫◼ ضرب المثل چینی‪:‬‬ ‫اگر بشنوم فراموش می کنم‬ ‫اگر ببینم به یاد می آورم‬ ‫اگر انجام دهم خواهم دانست‬ ‫‪24‬‬ ‫‪ -8‬از دانسته ها به ندانسته ها‬ ‫◼ درآموزش بهداشت باید‬ ‫مفاهیم انتزاعی‬ ‫از مفاهیم خام‬ ‫کل‬ ‫از جزء‬ ‫پیچیده‬ ‫از ساده‬ ‫ندانسته ها‬ ‫از دانسته ها‬ ‫پیش رفت‬ ‫‪25‬‬  ‫‪ -9‬الگو بودن‬ ‫آموزشگر باید خود الگوی خوبی در مورد آنچه آموزش می دهد باشد‬ ‫◼‬ ‫‪26‬‬  ‫‪ -10‬ارتباطات خوب انسانی‬ ‫تبادل اطالعات‪ ،‬عقاید و احساسات در میان مردمی بهتر رخ می دهد که ارتباطات‬ ‫◼‬ ‫خوبی داشته باشند‬ ‫‪27‬‬  ‫‪ -11‬بازخورد‬ ‫آموزشگر بهداشت می تواند اجزاء سیستم ( مانند پیام یا راه ارتباطی) را با کمک‬ ‫◼‬ ‫بازخوردی که از فراگیرانش می گیرد تغییر دهد‬ ‫‪28‬‬  ‫‪ -12‬رهبران‬ ‫روانشناسان نشان داده اند ما از کسانی بیشتر می آموزیم که به آنان ارادت داشته ایم و‬ ‫◼‬ ‫نزد ما محترم هستند‬ ‫◼‬ ‫در آموزش بهداشت سعی می کنیم تا از طریق رهبران با نفوذ محلی در میان مردم‬ ‫◼‬ ‫نفوذ کنیم‬ ‫‪29‬‬ ‫مدل های آموزش‬ ‫بهداشت‬ ‫مدل های آموزش بهداشت‬ ‫‪ -1‬مدل پزشکی‬ ‫‪ -2‬مدل انگیزشی‬ ‫‪ -3‬مدل مداخله اجتماعی‬ ‫‪31‬‬  ‫مدل پزشکی‬ ‫در این مدل فرض بر این است مردم بر اساس اطالعاتی که توسط دست اندرکاران‬ ‫◼‬ ‫بهداشت به آنها داده شده عمل کرده و سالمت خود را بهبود می بخشند‬ ‫در این مدل عوامل روانشناختی و فرهنگی کمترین اهمیت را به خود اختصاص می‬ ‫◼‬ ‫دهد و یا اصال مهم شمرده نمی شود‬ ‫مدل پزشکی نمی تواند بین آگاهی و عملکرد پل بزند‬ ‫◼‬ ‫‪32‬‬  ‫مدل انگیزشی‬ ‫◼ این مدل ‪ ،‬انگیزش را به عنوان نیروی اصلی که می تواند اطالعات بهداشتی را به‬ ‫عملکرد مطلوب بهداشتی تبدیل کند ‪ ،‬خصوصا وقتی که مردم به اطالعات دریافت‬ ‫شده عمل نمی کنند ‪ ،‬تاکید زیادی دارد‬ ‫◼ در این مدل سه مرحله در فرآیند تغییر رفتار توضیح داده می شود‪:‬‬ ‫عالقه مندی‬ ‫‪ -1‬آگاهی‬ ‫ارزیابی‬ ‫‪ -2‬انگیزش‬ ‫تصمیم گیری‬ ‫پذیرش یا قبول‬ ‫‪ -3‬عملکرد‬ ‫‪33‬‬  ‫مدل مداخله اجتماعی‬ ‫◼ در این مدل اعتقاد بر این است که ‪:‬‬ ‫◼ در بعضی موقعیت ها این فرد نیست که باید تغییر کند بلکه محیط اجتماعی است که‬ ‫رفتار فرد و جامعه را شکل می دهد (موردی که مدل انگیزشی آن را در نظر نمی‬ ‫گیرد)‬ ‫◼ این مدل بر این خصویت استوار است که ‪:‬‬ ‫اغلب ‪ ،‬فرد تا زمانی که موضوع توسط گروهی که به آن تعلق دارد تائید نشود ‪ ،‬آن را‬ ‫واقعا نمی پذیرد‬ ‫◼ این مدل می گوید ‪:‬‬ ‫آموزش بهداشت موثر بر پایه آگاهی دقیق از اکولوژی انسانی و درک تاثیر متقابل‬ ‫فرهنگی ‪ ،‬زیست سناختی ‪ ،‬فیزیکی و عوامل اجتماعی محیطی استوار است‬ ‫‪34‬‬ ‫نکات مهم در فعالیتهای‬ ‫آموزش بهداشت‬ ‫‪ -1‬آموزش بهداشتت در اصتل آمتوزش استت و هتدف آن تتامین‬ ‫رفتارهای بهداشتی مطلوب می باشد ‪.‬برای این کار نیاز بایستتی‬ ‫معین گردد و اگر نیاز نباشد ‪ ،‬آموزش بهداشتت بیهتوده خواهتد‬ ‫بود ‪.‬‬ ‫‪ -2‬آموزش بهداشت نبایدبه صورت تصتنعی یتا فرآینتد آمتوزش –‬ ‫یادگیری رسمی درآید ‪.‬‬ ‫‪ -3‬الزم است که آزادانه در مورد مسایل بهداشتی و حتل آنهتا بحتث‬ ‫نمود و تمام نکات مثبت و منفی ‪ ،‬مزایا و معایب ‪ ،‬مشکالت و غیتره‬ ‫را بطور کامل بررسی کرد ‪.‬‬ ‫‪ -4‬آموزش ‪ ،‬فرآیند یا هنری است که بترای رشتد دادن ذهتن ‪،‬‬ ‫شخصیت و جسم از طریق برنامه ریزی شتده بتا توجته بته علتوم‬ ‫جامعتته شناستتی ‪ ،‬روانشناستتی و متتردم شناستتی بتترای شتتناخت‬ ‫رفتارانسانی الزم است‬ ‫‪ -5‬اهمیتتت گتترایش دوستتتانه و احستتاس همتتدردی از طتترف پزشتتکان و‬ ‫پرستاران در زمانی که با بیماران برخورد می کنند ‪ ،‬بسیار مورد تاکید‬ ‫است‬ ‫همدلی (احساس با کسی) ‪Empathy‬‬ ‫همدردی (احساس برای کسی) ‪Sympathy‬‬ ‫همدلی (خود را جای کسی گذاشتن و ارائه راه حل برای حل مشکل وی)‬ ‫از همزبانی (احساس همدردی داشتن با کسی و احساس تأسف کردن‬ ‫برای وی و بیان اینکه من راهم همدرد خود بدان و یا در غم خود‬ ‫شریک بدان)‬ ‫‪ -6‬داشتن جریان آزاد ارتباط ضروری می باشد‪ (.‬ارتباط دو طرفه )‬ ‫‪ -7‬مربی آموزش بهداشت باید از روشهایی استفاده کند که متورد قبتول واقتع گتردد بنتابراین‬ ‫بایستی اعتماد مخاطبین خود را جلب کند‬ ‫‪ -8‬مربی بهداشت نه تنها اطالعات درست در مورد مسایل مورد بحث بایستی داشته باشد بلکه‬ ‫همچنین باید به آنچه ادعا می کند عمل نماید‬ ‫‪ -9‬مربی بهداشت بایستی گفتار و عمل خود را با گروهی که آموزش می دهد منطبق سازد‬ ‫‪-10‬مربی آموزش بهداشت باید همه روشتهای ممکتن آمتوزش را بکتار‬ ‫گیرد ‪.‬‬ ‫‪-11‬از آنجتتا کتته هتتدف نهتتایی در آمتتوزش بهداشتتت ایجتتاد رفتارهتتای‬ ‫بهداشتی مطلوب است‪ ،‬مربی آموزش بهداشت بایستی تا حتد ممکتن‬ ‫هرگونه تالشی را با دلیل و استدالل توأم سازد تا مخاطتب قتادر بته‬ ‫جذب ایده های مربوط گردد‬ ‫‪-12‬آموزش بهداشت فاقد برنامه ریزی‪ ،‬کوششی بیهوده است‬ ‫‪-13‬استفاده از وسایل سمعی – بصری از اهمیت خاص برخوردار است ‪.‬‬ ‫‪-14‬از آنجا که آموزش بهداشت باید براساس نیاز انجام گیترد بنتابراین‬ ‫محتوا باید حاوی اطالعات الزم و کافی باشد‬ ‫‪Must know, Should know (better to know),‬‬ ‫‪Could know‬‬ ‫‪-15‬در رابطه با سالمت و نحوه زندگی روزانه‪ ،‬ممکتن استت بستیاری از‬ ‫رفتارها مفید‪ ،‬مضر یا بی ضرر باشد و باید درآموزش بهداشت بته آنهتا‬ ‫توجه کرد‬ ‫‪-16‬باید به خاطر داشت که مردم بطور محض فاقد اطالعات یتا نگترش‬ ‫نیستند (از اطالعات خوب و مفید باید استفاده کرد)‬ ‫‪-17‬یک خطر بزرگ در برنامه های آمتوزش بهداشتت ارائته انبتوهی از‬ ‫اطالعات است‬ ‫‪-18‬آموزش بهداشت را می تتوان بترای فترد‪ ،‬گتروه یتا جامعته ترتیتب داد و‬ ‫ترکیب آنها بهتر جواب می دهد‬ ‫‪-19‬معموالً مربی بهداشت‪ ،‬فردی حرفه ای و دارای دانش فنی است ‪.‬لتذا در‬ ‫آموزش مردم عامی نباید از واژه های علمی نامانوس استفاده کند‬ ‫‪-20‬پایه هر آموزشی را ارتباطات تشکیل می دهد و بدون برقتراری ارتبتاط‬ ‫مؤثر آموزش بهداشت بی معنی است‬  ‫تاریخچه مدل تاناهیل‬ ‫تاناهیل نیز در سال ‪ 1925‬الگويی را برای ارتقاء سالمت مطرح کرد که شامل‪ 7‬حوزه با ترکیبی از‬ ‫سه عنصر اصلی آموزش بهداشت‪ ،‬پیشگیری از بیماری و محافظت از سالمت بود الگوی سه‬ ‫عنصری ارتقاء سالمت نشان دهنده ارتباط تنگاتنگ اجزاء ارتقاء سالمت با يکديگر است‪.‬بدين‬ ‫ترتیب می توان گفت که ارتقاء سالمت تالش هايی جهت افزايش سالمت مثبت و کاهش خطر از‬ ‫طريق دايره های متداخل در هم می باشد که شامل آموزش بهداشت‪ ،‬پیشگیری و حفاظت از‬ ‫سالمت است‪.‬‬ ‫ارتقای سالمت طبق الگوی ارتقای سالمت تاناهیل شامل‪:‬‬ ‫▪ پیشگیری‬ ‫▪ آموزش بهداشت‬ ‫▪ محافظت از سالمت‬ ‫هر کدام نقش مهم و حیاتی در دستیابی به سالمتی افراد و جوامع دارد و مستقل از يکديگر‬ ‫نیستند‪.‬‬ ‫ارتباط بین پیشگیری‪ ،‬آموزش بهداشت و محافظت از سالمت‬  ‫‪.1‬خدمات پيشگيری‬ ‫ پیشگیری نخستین ) از راه آموزش شخصی و همگانی(‬ ‫ پیشگیری اولیه (شامل ارتقای سالمت و حفاظت اختصاصی مثل واکسیناسیون‪،‬‬ ‫برنامه های ورزشی و ‪)...‬‬ ‫ پیشگیری ثانويه ( پاپ اسمیر‪ ،‬يافتن موارد با فشار خون باال‪)... ،‬‬ ‫ پیشگیری ثالثیه (نوتوانی و ‪)...‬‬ ‫ ‪Preventive levels‬‬  ‫‪.2‬آموزش فعالیتهای پیشگیرانه (سبک زندگی)‬ ‫ تالشهای آموزشی برای تاثیر بر سبک زندگی جهت پیشگیری از مشکالت سالمتی‬ ‫و تشويق به درک خدمات پیشگیری‬ ‫ آموزشی که هدف آن تشويق افراد برای اجرای فعالیتهای پیشگیری از بیماری‬ ‫باشد و آموزش مجريان و ارايه دهندگان خدمات اجتماعی برای استفاده از‬ ‫سرويسها و خدمات پیشگیری کننده‬ ‫ ‪Healthy life style for health promotion‬‬ ‫ آموزش ارائه دهندگان خدمت برای خدمت رسانی بهتر‬ ‫ و تشويق افراد برای انجام رفتارهای پیشگیرانه از بیماری‬  ‫‪.3‬سیاستهای پیشگیری‬ ‫ حفظ سالمت پیشگیری کننده (پیشگیرانه) شامل فلوئور زدن به آب و بازديد از‬ ‫رستورانها تصفیه و فلورايده کردن آب‪ ،‬قانون بستن کمربند ايمنی‪ ،‬سیاستهای‬ ‫مالیاتی برای توتون و تنباکو و الکل و ‪(...‬تعهد سیاسی‪ ،‬اجرای سیاستهای‬ ‫پیشگیرانه)‬ ‫ ‪Preventive programs‬‬  ‫‪.4‬آموزش بهداشت برای محافظت از سالمت‬ ‫(آموزش تصمیم گیران)‬ ‫ حفظ سالمت خود به خود ايجاد نمی شود‪ ،‬آموزش تصمیم سازان مهم است‪.‬‬ ‫ متقاعد کردن نمايندگان مجلس برای اينکه قانون کمربند ايمنی اتومبیل را به تصويب‬ ‫برسانند و بر اجرای آن نظارت کنند‬ ‫ تالش جهت ايجاد يک محیط اجتماعی در راستای محافظت از سالمت‬ ‫▪ برای مثال اليحه ايجاد قانون بستن کمربند ايمنی و يا لوايح مربوط به افزايش مالیات بر‬ ‫تنباکو و توتون و تالشهايی برای ايجاد خدمات حفاظتی و پیشگیرانه در محیطهای مختلف‬ ‫اجتماعی و آموزش برای استفاده صحیح از چنین تسهیالت و خدماتی‬ ‫▪ ‪Health in all policies‬‬ ‫▪ آموزش سیاست گذارای برای تصويب قوانین پیشگیرانه‬  ‫‪.5‬آموزش بهداشت مثبت‬ ‫ اين قسمت همه جنبه های مثبت آموزش بهداشت را در بر می گیرد و شامل‬ ‫تاثیرگذاری بر سالمت بوسیله کمک به افراد‪ ،‬گروهها يا همه جامعه برای توسعه‬ ‫جذابیتهای سالمت مثبت مانند مهارتهای زندگی و اعتماد به نفس می باشد‬ ‫▪ مانند تشويق افراد برای انجام فعالیتهای بدنی کافی و ورزش و يا تغییر رژيم غذايی‬ ‫ناسالم و تبديل آن به يک رژيم غذايی سالم و مقوی‬ ‫▪ ‪Engage People‬‬ ‫▪ ‪Involve People‬‬ ‫▪ هرگونه اقدام آموزشی درجهت تغییر رفتار مردم‬  ‫‪.6‬محافظت از سالمت مثبت‬ ‫ اجرای سیاست ممنوعیت کشیدن سیگار در محل کار‬ ‫ اجرای سیاست اجباری داشتن گواهی نامه رانندگی‬ ‫ تعهد تدارک منطقه مخصوص قدم زدن برای افراد و يا مسیر دوچرخه سواری‬ ‫▪ استفاده از سرمايه های ملی و عمومی برای ايجاد تسهیالت و خدماتی که هدف آن ارتقای سطح سالمت‬ ‫در جامعه باشد‪.‬مانند توسعه سیاستهايی برای منع استعمال دخانیات در محیط های کاری و اجتماعی‬ ‫بمنظور برخورداری مردم از هوايی سالم و پاک‬ ‫▪ ‪Implementation of policies‬‬  ‫‪.7‬آموزش بهداشت برای محافظت از سالمتی مثبت‬ ‫(حمایت سیاسی)‬ ‫ افزايش آگاهی و تامین حمايت برای شاخصهای حفاظت از سالمت مثبت در میان عموم مردم و تصمیم سازان‪.‬‬ ‫ اين يک تعهد سیاسی برای سالمت مثبت است‬ ‫▪ تشويق سیاست گذاران به تصويب مصوبه هايی برای ايجاد فرصتها و تسهیالت و خدمات بیشتر بمنظور‬ ‫ارتقای سطح سالمت جامعه و تشويق و حمايت اعضای جامعه برای درخواست چنین خدماتی از دست‬ ‫اندرکاران امور اجتماعی‬ ‫▪ ايجاد پشتوانه سیاسی برای تغییر رفتار فردی و گروهی (‪)Advocacy‬‬ ‫▪ مثال منع تبلیغ کاالهای آسیب رسان به سالمت‬ ‫▪ يا منع تولید چربیهای با ترانس باال‬ ‫▪ يا منع تولید نان پرنمک‬  ‫‪Preventive levels‬‬ ‫▪ ‪.1‬خدمات پیشگیری‬ ‫ ‪.2‬آموزش فعالیتهای پیشگیرانه (سبک زندگی) ‪Healthy life style for health promotion‬‬ ‫آموزش ارائه دهندگان خدمات و مردم برای پیشگیری از بیماريها‬ ‫ ‪.3‬سیاستهای پیشگیری‪( Preventive programs‬تعهد سیاسی برای اجرای برنامه های‬ ‫پیشگیرانه)‬ ‫ ‪.4‬آموزش بهداشت برای محافظت از سالمت (آموزش تصمیم گیران و سیايت گذاران) ‪Health in‬‬ ‫‪all policies‬‬ ‫▪ ‪.5‬آموزش بهداشت مثبت‪Engage People‬‬ ‫▪ ‪Involve People‬‬ ‫▪ تغییر رفتار مردم‬  ‫▪ ‪.6‬محافظت از سالمت مثبت (اعمال قانون)‪Implementation of policies‬‬ ‫▪ ‪.7‬آموزش بهداشت برای محافظت از سالمتی مثبت (حمايت سیاسی) ايجاد پشتوانه سیاسی برای‬ ‫تغییر رفتار فردی و گروهی (‪)Advocacy‬‬ ‫ابعاد بایوسایکوسوشیال در‬ ‫تشخیص بیماری و ارزیابی‬ ‫ریسک‬  ‫ابعاد بایوسایکوسوشیال در تشخیص بیماری و ارزیابی ریسک‬ ‫▪ جورج انگل (‪ )George Engel‬در الگوی زیستی‪ ،‬روانی و اجتماعی‬ ‫(‪ )biopsychosocial‬خود به طور جدی بر این اعتقاد است که ترکیبی از سه عامل مهم؛‬ ‫یعنی‪ ،‬بیولوژیکی (زیستی)‪ ،‬اجتماعی و روانی‪ ،‬بهترین راه جهت درک و اطالع کامل از‬ ‫وضعیت سالمت فرد و مسائل مرتبط با آن است‬ ‫▪ حامیان مدل‪ BPS‬بر این باورند درمان پزشکی در مورد یک بیمار چنانچه وضعیت روانی و‬ ‫ظرفیت اجتماعی او نیز مورد توجه قرار نگیرد‪ ،‬هیچ سود و فایدهای ندارد‪.‬مطالعات نشان‬ ‫میدهد بیمارانی که بیشتر به سمت تفکرات منفی‪ ،‬بیزاری و افسردگی گرایش دارند‪ ،‬نسبت‬ ‫به کسانی که تفکرات مثبت دارند‪ ،‬و نسبتاً شادترند‪ ،‬مدت زمان بیشتری طول خواهد کشید‬ ‫که به بهبودی دست یابند‪.‬‬ ‫‪57‬‬  ‫ابعاد بایوسایکوسوشیال در تشخیص بیماری و ارزیابی ریسک‬ ‫▪ همانگونه که از تعریف آن بر میآید‪ ،‬الگوی زیستی‪ ،‬اجتماعی و روانی از سه عامل اصلی‬ ‫تشکیل شده است که عبارتند از‪ :‬عوامل زیست (شناسی) ‪ +‬روان (شناسی) ‪ +‬اجتماعی‪.‬‬ ‫الگوی زیستی‪ ،‬اجتماعی و روانی همچنین به طور نامشخصی در مطرح ساختن رویکرد خود‬ ‫نسبت به مراقبت بهداشتی از نمونهی معروف «اثر پالسیبو یا دارونما» استفاده مینماید تت‬ ‫بدین معنی که وضعیت روانی بیمار میتواند تا حد زیادی موجب پیشرفت فیزیولوژیکی وی‬ ‫شود‪.‬با استفاده از این رویکرد‪ ،‬اثر دارونما را بر روی بیمارانی مورد مطالعه قرار دادند که به‬ ‫یک بیماری مبتال بوده و به آنها قرصهای قندی به جای دارو داده میشد و به این بیماران‬ ‫گفته میشد آنچه که به آنها داده میشود‪ ،‬داروهای قوی هستند که به بهبود سریع آنها‬ ‫کمک میکنند‪.‬از قرار معلوم این داروی معجزه آسا هر چند وجود خارجی نداشت‪ ،‬در‬ ‫بیمارانی که باور داشتند این دارو آنها را درمان میسازد‪ ،‬موجب حصول بهبودی بسیاری‬ ‫شد‪ ،‬و در آن دسته از بیمارانی که احساس میکردند هیچ دارویی در جهان قادر به درمان‬ ‫آنها نیست‪ ،‬تأثیری در سالمتشان نگذاشت‪.‬‬ ‫‪58‬‬  ‫ابعاد بایوسایکوسوشیال در تشخیص بیماری و ارزیابی ریسک‬ ‫▪ جنبه روانی الگوی‪ BPS‬نشان میدهد که ممکن است برخی شرایط روانی زیربنایی وجود‬ ‫داشته باشد که به تظاهر یک بیماری کمک نمایند‪.‬متخصص پزشکی که مبنای درمان‬ ‫خود را بر اساس مدل‪ BPS‬قرار داده‪ ،‬بایستی هر گونه مشکالت روانی مانند افسردگی‪،‬‬ ‫اعتیاد‪ ،‬داشتن اعتماد به نفس پایین‪ ،‬تفکر منفی‪ ،‬و غیره که ممکن است به طور مستقیم یا‬ ‫غیر مستقیم بر سالمت بیمار تأثیر بگذارد را شناسایی نماید‪.‬به عنوان مثال‪ ،‬افسردگی و یا‬ ‫داشتن اعتماد به نفس پایین به نظر نمیرسد به خودیِ خود دلیلی برای مشکالت مربوط‬ ‫به کبد باشد‪.‬با این حال‪ ،‬یک فرد مبتال به افسردگی و یا فردی که دارای اعتماد به نفس‬ ‫پایینی است‪ ،‬احتمال بیشتری دارد تا به نوشیدن بیش از حد الکل روی بیاورد تا فردی که‬ ‫افسرده نیست و این امر منجر به ایجاد مشکالتی درکبد وی میشود‪.‬‬ ‫‪59‬‬  ‫ابعاد بایوسایکوسوشیال در تشخیص بیماری و ارزیابی ریسک‬ ‫▪ جنبههای اجتماعی الگوی زیستی‪ ،‬اجتماعی و روانی به محیطی که اطراف بیمار را احاطه‬ ‫کرده است‪ ،‬اشاره دارد‪.‬این جنبه به تجزیه و تحلیل بیماریها از نقطه نظر جامعه شناختی‬ ‫پرداخته و مشخص مینماید چه عوامل خارجی ممکن است تظاهر بیماری در بیمار را تحت‬ ‫تأثیر قرار دهند‪.‬این عوامل خارجی میتوانند هر چیزی باشند از دین گرفته تا پیشینهی‬ ‫اقتصادی‪ ،‬روابط زناشوئی‪ ،‬محیط فرهنگی‪ ،‬گروه همساالن و غیره‪.‬به عنوان مثال‪ ،‬نمیتوان‬ ‫رسانه را به طور مستقیم مسئول اختالل آنورکسیا یا بیاشتهایی عصبی ‪Anorexia‬‬ ‫دانست‪.‬با این حال‪ ،‬برچسب و تجسمی که رسانه تنها از خانمهای الغر به عنوان «زنان‬ ‫زیبا» میسازد‪ ،‬ممکن است به نوبه خود یک دختر جوان را تحت تأثیر قرار داده تا مبتال به‬ ‫بی اشتهایی عصبی گردد‬ ‫‪60‬‬  ‫ابعاد بایوسایکوسوشیال در تشخیص بیماری و ارزیابی ریسک‬ ‫▪ عوامل مستعد ساز ابتال به اختالل روانی‬ ‫▪ در مدل جرم اینگل عواملی که افراد را مستعد ابتال به اختالل روانی می نماید به شرح ذیل‬ ‫بیان می گردد‬ ‫▪ ‪ -1‬عامل زمینه ساز ‪ :‬این عامل معموال گونه ای نقص ژنی می باشد که قادر است شرایط را‬ ‫به منظور ابتال به بیماری مهیا نماید ‪.‬‬ ‫▪ ‪ -2‬عامل آشکار ساز ‪ :‬عامل منفی محیطی است ‪.‬مثل مرگ عزیزان‬ ‫▪ ‪ -3‬عامل آسیب پذیری ‪ :‬عامل منفی است که با توجه به وجود یک عامل منفی دیگر فرد را‬ ‫مبتال به اختالل روانی می کند ‪.‬‬ ‫‪61‬‬  ‫ابعاد بایوسایکوسوشیال در تشخیص بیماری و ارزیابی ریسک‬ ‫▪ ادامه عوامل مستعد ساز ابتال به اختالل روانی‬ ‫▪ ‪ -4‬عامل خطر ‪ :‬این دسته از عوامل همانطور که از نام آن مشخص است بالقوه خطرناک‬ ‫می باشند ‪.‬این عوامل قادرند امید به بهبودی را تحت تاثیر قرار دهند ‪.‬از جمله عوامل‬ ‫خطر می توان به مجرد بودن ‪ ،‬مرد بودن ‪ ،‬طبقه پایین اقتصادی ‪ -‬اجتماعی ‪ -‬فرهنگی‪،‬‬ ‫شروع سن پایین و ‪...‬اشاره نمود ‪.‬‬ ‫▪ ‪ -5‬عامل تشدید کننده ‪ :‬این عامل تنها زمانی به کار می رود که فرد خود به یک اختالل‬ ‫مبتال بوده و عوامل ناگوار بعدی زمینه ساز شده و میزان شدت و وخامت عالئم را باالتر می‬ ‫برد‬ ‫‪62‬‬ ‫با تشکر از توجه شما‬ ‫همواره سربلند و‬ ‫پیروز باشید‪.‬‬