ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM -9- PDF

ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM -9- ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM AMAÇ: Katılımcılar, zehirlenmelerde ilkyardım uygulayabileceklerdir. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Zehirlenmenin tanımını söyleyebilme Zehirlenme yollarını ve çeşitlerini söyleyebilme Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım uygulamalarını söyleyebilme ZEHİ...

ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM -9- ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM AMAÇ: Katılımcılar, zehirlenmelerde ilkyardım uygulayabileceklerdir. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Zehirlenmenin tanımını söyleyebilme Zehirlenme yollarını ve çeşitlerini söyleyebilme Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım uygulamalarını söyleyebilme ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM ÖĞRENİM HEDEFLERİ Solunum yoluyla zehirlenmede ilkyardım uygulamalarını söyleyebilme Deri yoluyla zehirlenmede ilkyardım uygulamalarını söyleyebilme Zehirlenme Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler. Zehirlenme Hangi Yollarla Meydana Gelir? Zehirlenme yolları üç grupta toplanır. Sindirim yoluyla: En sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alınan zehirler genellikle ev ya da bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, ilaç ve aşırı alkoldür. Zehirlenme Hangi Yollarla Meydana Gelir? Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur. Genellikle karbon monoksit (tüp kaçakları, şofben, bütan gaz sobaları), lağım çukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz hijyeninde kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar ev temizleyicileri gibi maddeler ile oluşur. Zehirlenme Hangi Yollarla Meydana Gelir? Cilt yoluyla: Zehirli madde vücuda direk deri aracılığı ile girer. Bu yolla olan zehirlenmeler böcek sokmaları, hayvan ısırıkları, ilaç enjeksiyonları, saç boyaları, zirai ilaçlar gibi zehirli maddelerin deriden emilmesi ile oluşur. Zehirlenmelerde Genel Belirtiler Sindirim S. Sinir S. Solunum S. Dolaşım S. Bulantı /kusma karın ağrısı,gaz, şişkinlik ve ishal Havale,bilinç kaybı,kaslarda ağrı, kasılma,uyuşukluk,hareketlerde uyumsuzluk, şok belirtileri Nefes darlığı, baş ağrısı,baş dönmesi, kulak çınlaması, Morarma,solunum durması, ciltte kızarıklık Nabız bozukluğu, baş ağrısı, soğuk terleme,kalp durması Sindirim Yoluyla Zehirlenmelerde İlkyardım Bilinç kontrolü yapılır, Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanır, zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır, Yaşam bulguları değerlendirilir, Kusma, bulantı, ishal gibi belirtiler değerlendirilir, Sindirim Yoluyla Zehirlenmelerde İlkyardım Kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmaz, Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir, Üstü örtülür, Tıbbi yardım istenir (112), Sindirim Yoluyla Zehirlenmelerde İlkyardım Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir; Sindirim yolu ile olan zehirlenmelerde tıbbi müdahaleye yardımcı olmak için: —Zehirli maddenin türü nedir? —İlaç ya da uyuşturucu alıyor mu? —Hasta saat kaçta bulundu? —Evde ne tip ilaçlar var? Zehirlenmelerde İlkyardım Solunum Yoluyla Hasta temiz havaya çıkarılır ya da cam ve kapı açılarak ortam havalandırılır, Yaşamsal belirtiler değerlendirilir (ABC), Yarı oturur pozisyonda tutulur, Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir, Tıbbi yardım istenir (112), Solunum Yoluyla Zehirlenmelerde İlkyardım İlkyardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır, Solunumu korumak için maske veya ıslak bez kullanılır, Elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmaz, Yoğun duman varsa hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır, Derhal itfaiyeye haber verilir (110). Cilt Yoluyla Zehirlenmelerde İlkyardım Yaşam bulguları değerlendirilir, Ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir, Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır, 15–20 dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır, Tıbbi yardım istenir (112). Zehirlenmelerde Genel İlkyardım Kuralları Zehirlenmeye neden olan maddenin uzaklaştırılması (Kirli madde vücuttan ne kadar çabuk uzaklaştırılırsa o kadar az miktarda emilir), Hayati fonksiyonların devamının sağlanması, Sağlık kuruluşuna bildirilmesi (112). TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine YANIK Doç.Dr. Sultan Tuna Akgöl Gür Acil Tıp Anabilim Dalı TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Tanım Yanık ısı, soğuk, elektrik, radyasyon veya kostik kimyasallar tarafından oluşan akut tahrip sonucu deri veya diğer organik dokuların travmatik yaralanması olarak tanımlanır. Dünyada yanık görülme oranı ortalama %1 civarındadır. Yanık vakalarının %75’i önlenebilir sebepler sonucu oluşmaktadır. Çocuklarda en yaygın görülen yanık türü haşlanma kaynaklı iken, yetişkinlerde en yaygın yanma alev kaynaklıdır. 2 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Yanık Tipleri 1. Termal yanıklar 2. Kimyasal yanıklar 3. Soğuk maruziyeti 4. Elektrik yanıkları 5. Radyasyon yanıkları 6. İnhalasyon yanıkları 3 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Termal Yanıklar En sık rastlanan yanık tipidir. En yaygın termal yanıklar alevler, sıcak sıvılar, sıcak katı nesneler ve buharla ilişkilidir. Yanık hasarının derinliği ısı kaynağının temas süresi, temas sıcaklığı ve derinin kalınlığı ile ilgilidir. Haşlanmaya bağlı oluşan termal yanıklar çoğunlukla epidermis ve dermisin bir bölümü ile sınırlıdır. 4 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Sınıflandırılması Yanık yaraları genellikle düzgün değildir ve çoğu derin ve yüzeysel bileşenlerden oluşur. Yanıklar doku hasarının derinliğine göre sınıflandırılmaktadır; Yüzeyel veya epidermal (birinci derece) Kısmi kalınlık (ikinci derece) Tam kalınlık (üçüncü derece) Cilt altı dokuların altına uzanan ve fasya, kas veya kemik içeren yanıklar (dördüncü derece) 5 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine 6 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Birinci derece yanık (Yüzeyel) Yüzeysel veya epidermal yanıklar yalnızca epidermal cilt tabakasını içerir. Kabarık olmayan, ağrılı, kuru, kırmızı ve basmakla solan lezyonlardır. 7 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine İki üç gün içinde ağrı ve eritem azalır, hasarlı epitel, yaklaşık dört gün sonra kabuklanarak yerini iyileşmiş epidermise bırakır. Bu gibi yaralanmalar genellikle 6 gün içinde yara izi olmaksızın iyileşir. Güneş yanıkları birinci derece yanığa örnektir. 8 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine İkinci derece yanıklar Epidermis ve dermis kısımlarını içerir. İkinci derece yanıklar kendi içinde yüzeyel ve derin olarak ikiye ayrılır. 9 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Yüzeyel 2. derece yanık Epidermis ve dermis arasında 24 saat içinde oluşan büllerle karakterizedir. Ağrılı, kıpkırmızı ve nemli görünümdedir. Basmakla solar. Genellikle 7 ile 21 gün arasında düzelir. Skarlaşma nadirdir. Pigment değişiklikleri meydana gelebilir. 10 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Derin 2. derece yanık Bu yanıklar derin (retiküler) dermise kadar uzanır. Sadece dokunmakla ağrı verir. Sıklıkla kolay soyulan büllerle karakterizedir. Kırmızı beyaz alacalı renk gösterebilir. Basmakla solmayan, mumsu görünümde lezyonlar tipiktir. 11 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Derin yanıklar saç foliküllerine ve glandüler dokulara zarar verir. 3 ile 9 hafta içinde iyileşirler. Bu yanıklar her zaman hipertrofik yara izine neden olur. Bir eklemi içeriyorsa, agresif fizik tedavide bile eklem disfonksiyonu beklenir. 12 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Üçüncü derece (tam kat) yanıklar Bu yanıklar, derinin tüm katmanlarına uzanır. Genellikle altta yatan subkutan dokuyu inceltir. Tam kalınlıktaki yanıklar genellikle anestetik veya hipoestetiktir. Cilt görünümü, mumlu beyazdan griye, kömürleşmiş veya siyah renkte olabilir. Cilt kuru ve esnekliğini kaybetmiştir, basmakla solmaz. 13 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Bül, vezikül yoktur. Bu yaralar yara kenarlarında epitelizasyon ve yaranın kontraktürü ile iyileşirler. Yaralarda skar oluşumu şiddetlidir. Tam spontan iyileşme mümkün değildir. 14 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Dördüncü derce yanıklar Derideki fasya, kas veya kemik gibi altta yatan dokulara kadar uzanan derin ve potansiyel olarak hayatı tehdit eden yaralanmalardır. 15 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Yanıkta yüzey alanı hesaplama Yanık yüzey alanı hesaplanırken kullanılan birçok rehber vardır. Bunlardan dokuzlar kuralı ve modifiye Lund-Browder yanık yüzdesi çizelgesi pratik ve sık kullanılanlardandır. Yanıkların boyutu, vücut yüzey alanının toplam yüzdesi (TVYA) olarak ifade edilir. Yüzeyel (1. derece) yanıklar değerlendirmeye alınmaz. 16 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine 17 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Modifiye Lund-Browder yanık yüzde hesaplaması 18 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Yanıklı Hastada İlk Değerlendirme ve Tedavi Hastalar yaralanma kaynağından uzaklaştırılmalı ve etkilenen alandaki giysileri ve takıları çıkartılmalıdır. Yanıklar oda sıcaklığındaki su ile soğutulmalıdır. Yanık hastalarında travmayı ve hava akımından dolayı ağrıyı azaltmak için temiz bir sargı ile kapatılmalıdır. Büyük yanıklarda 2 adet damar yolu açılarak sıvı resüsitasyonuna başlanmalıdır. Oksijen saturasyonu %92’nin üzerinde tutulmalıdır. Ağrı yönetiminde iv opioidler önerilmektedir. 19 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Airway (havayolu) Boyunda şişme, ağız içinde yanık veya hışıltı ile birlikte havayolunun tehlike altında olduğunun kanıtları varsa, erken dönemde endotrakeal entübasyon uygulanmalı Yüz yanıkları, yanmış burun kılları, karbonlu balgam ve takipne hava yolu yaralanmasına işaret eder ve yakın takibi gerektirir. Havayolunda yabancı cisim ve ödem olup olmadığı kontrol edilmeli Servikal spinal kord yaralanma şüphesi için servikal boyunluk kullanılmalı 20 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine 21 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Breathing (solunum) Göğüs ekspansiyonu değerlendirilir. Yüzeyel solunum, trakeal çekilme, karın adelelerinin solunuma katılımının olup olmadığı ve solunum sayısına (10-20 /dk ) dikkat edilmelidir. Tüm yanıklarda saturasyonu >%92 olacak şekilde %100 oksijen solutulmalıdır. Yanık olmayan deride vişne pembesi renk karbonmonoksit zehirlenmesine işaret edebilir. 22 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Circulation (dolaşım) Kanama kontrolü ile birlikte dolaşım değerlendirilmeli Mutlaka en az iki tane geniş lümenli periferik damar yolu açılmalıdır Nabız kontrol edilir (dolgun mu, filiform mu?) Kapiller dolum testinin uzun olması (> 2 sn), hipovolemi ya da ilgili ekstremitede eskarotomi ihtiyacını gösterir Solukluk kan volümünün % 30, Bilinç bulanıklığı kan volümünün % 50’sinin kaybının bir göstergesidir 23 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Perineal ve % 20’den büyük yanıklarda idrar sondası takılmalı Hasta entübe ise, yanık %25’den büyükse, bulantı kusma varsa nazogastrik tüp takılır. En iyi seçenek Ringer laktat olup sıvı miktarı Parkland Formülüne göre hesaplanır Vücut ağırlığı (kg) x Yanık yüzey alanı x 4 ml Sıvının yarısı ilk 8 saatte, kalanı 16 saatte verilmeli Yanık yüzdesi > %50 olan olgularda yüzey alanı %50 kabul edilir. 24 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine 25 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Dolaşımın değerlendirilmesinde kan basıncı güvenilir olmayabilir Bu nedenle idrar çıkışı da takip edilmelidir Erişkinlerde 20-30 ml/sa Çocuklarda 1 ml/kg/sa Böbrek fonksiyonları ve elektrolitler sık sık kontrol edilmelidir Tetanoz profilaksisi yapılmalıdır. Antibiyotik ve hipotermi Ağrı kontrolü için kısa etkili narkotik ajanlar kullanılabilir 26 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Lokal yara bakımı Büllerin debride edilmesi enfeksiyon riskini ve ağrı hissini arttırmaktadır Yanık hastalarında oluşan büllerin debride edilmesi önerilmemektedir Ancak; Çok büyük büller, Rüptüre büller, Enfekte büller ve Bülün altındaki yanığın derinliği değerlendirilemiyorsa debridman yapılabilir 27 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine Yanıklar için topikal ajanlar ve sargılar 28 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine 29 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine 30 TIP FAKÜLTESİ ACİL TIP AD. Medical Faculty, Department of Emergency Medicine TEŞEKKÜRLER… 31 Özel Durumlarda CPR Sunum Planı 1-Anaflaksi 2-Boğulma 3-Hipotermi (Donma) 4- Elektrik ve Yıldırım Çarpmaları ANAFLAKSİ Duyarlı kişilerde… * yabancı antijenle karşılaşma, * hızla seyreden * ölümcül olabilen bir sendrom Anafilaksi; IgE ve IgG’nin aracılık ettiği, mediatörlerin salındığı, hipersensitivite reaksiyonu Anafilaktoid reaksiyonlar; Klinik olarak anafilaktik reaksiyona benzeyen, immunolojik temele dayanmayan ilaç reaksiyonu. Antikor/antijen kaynaklı değildir. Mast hücreleri ve bazofiller direkt aktive olur ve mediatörler salınır. İlaçların intravenöz yoldan verilmesi sırasında ortaya çıkar. Radyokontrast maddeler, vankomisin, opiyadlar, dekstran bu duruma sık neden olan bazı ajanlardır. Patogenez Tip 1 hipersensivite reaksiyonu Anaflakside ortaya çıkan değişiklikler; Histamin (Vd), Bradikinin (Vd), Prostaglandinler D2 (Vd), Platelet Aktive Edici Faktör (PAF) (Vd) ve Lökotrien C4 ve D4 (Vk) Salgılanan mediatörler GIS ve bronş düz kaslarında spazm Vazodilatasyon Vasküler permeabilitede artma Sensoriyel sinir uçlarının sitümülasyonuna neden olur. Anafilakside kardiyak arrest Etkene maruziyet Vasodilatasyon ve kapiller geçirgenlikte artış Solunum yollarında ödem, Preload azalması Dolaşan kan hacminin %37 sine kadar rölatif hipovolemi Altta yatan hastalığa veya hipotansiyon/epinefrin tedavisine bağlı kardiyak iskemiye sekonder kardiyak disfonksiyon Kardiyak arrest Klinik a) Hafif anafilaktik reaksiyonlar c) Ağır anafilaktik reaksiyonlar -----Belirtiler ilk 2 saat içinde gelişir Hafif ve orta şiddetteki belirtiler dakikalar içerisinde hızla ilerler Vücutta karıncalanma, nazal konjesyon, periorbital ödem, gözlerde sulanma Şiddetli bronkospazm Deride eritem ve kaşıntı Laringeal ödem, siyanoz Sıcaklık basma ve birlikte boğazda dolgunluk hissi Nadiren respiratuar arrest Kardiovaskuler kollapsa bağlı *hipotansiyon, *senkop, *şok b) Orta şiddetle anafilaktik reaksiyonlar Kardiyak aritmiler Hafif şiddetteki belirtilere ilave olarak GİS ödemi ve hipermotilite Larinks ödemi, ses kısıklığı, disfoni ve boğazda tıkanma Bronkospazma bağlı olarak Öksürük, dispne , wheezing , göğüste sıkışma , yaygın flushing, generalize ürtiker ve anjioödem Hastalar çoğunlukla anksiyete halindedir. Abdominal kramp ve diare ,bulantı ve kusma Anaflaktik Reaksiyon: Unifazik: Tipik olarak maruziyet sonrası 30 dk içerisinde başlar, genellikle tedavi sonrası veya spontan 1-2 saat içerisinde düzelir Bifazik: İlk faz düzeldikten sonra hastaların yaklaşık %20’sinde ikinci bir dalga oluşur. ------İlk 72 saat içerisinde oluşabilmekle birlikte genellikle ilk semptom veya bulgulardan sonraki 8 saat içerisinde oluşur ve daha şiddetli olabilir. Adrenalin verilmesinde gecikme, yetersiz adrenalin veya glukokortikosteroid verilmesi bifazik reaksiyon riskini artırabilir. Uzamış Reaksiyon: Şiddetli reaksiyon uzun sürer (örn 24- 32 h) ve tedaviye rağmen uzamış şok ve respiratuar distres gelişebilir Anafilaksi tanısı için klinik kriterler 3 kriterden birisi olmalı 1. Ani başlangıç ve deri ve/veya mukozanın tutulması VE EK OLARAK Solunum güçlüğü VE / VEYA hipotansiyon veya hipotoni, kollaps, senkop, inkontinans 2. Hastada muhtemelen allerjik olduğu maddeyle karşılaştıktan sonra aşağıdakilerden en az iki veya daha fazlasının görülmesi Deri-mukoza tutulumu Solunum güçlüğü Hipotansiyon veya eşlik eden semptomlar Gastrointestinal semptomlar 3. Hastada daha önceden allerjisi olduğu bilinen maddeyle karşılaştıktan sonra hipotansiyon Tedavi Erken tanıma – Erken Havayolu Alternatif Standart TYD ve İKYD protokolleri İntramuskuler ADRENALİN…… Asfiksiye bağlı kardiyak arrestlerden sonra sağ kalım oldukça nadir Genellikle ağır nörolojik sekeller kalmaktadır CPR sırasında destek oksijen ile etkin ventilasyon yapılması esastır TYD-Anafilaksi Havayolu: Orofaringeal ve laringeal ödemin hızlı gelişme potansiyeli nedeni ile erken ve hızlı hava yolu yönetimi Dolaşım: Epinefrin sistemik allerjik reaksiyon işaretleri olan tüm hastalara erken dönemde IM olarak uygulanmalıdır Erişkin; her 5-15 dakikada bir 0.3-0.5 mg (1:1000) Çocuk: 0.01 ml/kg; maksimum doz 0.2-0.5 mg Mevcutsa EPİNEFRİN OTOENJEKTÖRÜ (Epipen) kullanılması önerilmektedir İKYD-Anafilaksi Havayolu: Cerrahi havayolu yönetimi dahil ileri hava yolu yönetimi önerilmektedir Sıvı tedavisi: Sistolik kan basıncı erişkinlerde 100 mmHg, çocuklarda 50 mmHg’nin üstünde Anafilaksiye bağlı vasojenik şok agresif sıvı resüssitasyonu gerektirebilir. * %0.9 NaCl veya ringer laktat: 1-2 Lt bolus yada 30 ml/kg/saat, Yardımcı tedaviler Antihistaminikler (H₁ ve H₂ antagonistleri) İnhale ß agonistler IV steroidler; Metil prednizolon Erişkin: 125 mg İV Çocuk : 2 mg/kg İV, Max: 125 mg Glukagon; Beta blokerlere bağlı ise 1 mg iv (Hipotansiyon düzelene kadar her 5 dk.da bir tekrarlanır). Gerekirse 1-5 mg/saat dozda devamlı infüzyon Ekstrakorporeal destek BOĞULMA Boğulma, vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir. Boğulmaların çoğunda kurbanlar 20 yaş altındadır. 1-4 yaş ve 15-19 yaş grubunda kazayla ölümlerin sık nedenlerinden biridir Wilderness Medical Society (WMS) Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 BOĞULMA Hava yollarının suyun altında kalması sonrası Refleks Laringospazm Oksijen yetersizliği (Hipoksi, hiperkarbi, asidoz ) Gevşeme ve akciğerlere su dolması müdahale edilmez ise ölüm kaçınılmaz Solunum çabasında aşırı artış gelişmesi Akciğer ödemi Wilderness Medical Society (WMS) Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 BOĞULMA Tatlı suda boğulma Sürfaktan fosfolipidleri inaktivasyonu ile Alveol stabilizasyonu bozulur; alveol kollaps ve atelektaziye …. akciğerdeki şant alanları arttıtmaktadır. Hipotonik sıvılar, alveolar ve vasküler endotel hücreler üzerine doğrudan toksik etkileri neticesinde hücre membranlarında parçalanmalar olmakta ve akciğer ödemi gelişir. Tuzlu suda boğulma Hipertonik olmasından dolayı intravasküler alandan protein zengin sıvılar alveol içine geçer ve alveolar ödem gelişir. Tuzlu suyu tonisitesi kan tonisitesine göre 3-4 kez fazladır. BOĞULMA Otopsi serilerinde % 10 hastada sıvı aspirasyon yok. Vakalarının % 70’inde sıvı aspirasyonu yanında çamur, yabancı maddelerin aspirasyonu da mevcuttur. Boğulmalarda yoğun katekolamin salınımı…. vazokonstrüksiyona Yüksek katekolamin düzeyi, hipoksi ve asidoz neticesinde kardiyak yetmezlik gelişmektedir. BOĞULMA Her türlü kardiyak ritim gözlenebilir. AF ve sinüs bradikardisi özellikle hipotermide sıktır. ST segment elevasyon/ depresyonu, T dalga boyunda değişiklikler, PR intervalinde yükselme QRS kompleksinde genişlemeler Kardiyak arrestin nedeni; uzamış hipoksi, yaygın asit-baz değişiklikleri ve katekolamin stresidir Kardiyovasküler durumları normal bile olsa hastaneye götürülmelidir WMS Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 BOĞULMA Nörolojik geri dönüşü etkileyen faktörlerdir Kardiyovasküler hastalıklar Nörolojik hastalıklar Batma esnasındaki stress miktarı Suyun altında kalma süresi WMS Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 BOĞULMA Sudan Çıkarmak: Önce kurtarıcı güvenliği Spinal yaralanma düşündürecek yaralanma mekanizması olmadıkça servikal vertebra rutin stabilizasyonu önerilmemektedir Kurtarıcı Soluk İlk ve en önemlisi tedavi solunumun desteklenmesidir. Kurtarıcı soluk kazazedeye sığ suda iken veya karaya çıkar çıkmaz verilmelidir Ağızdan ağıza veya ağızdan buruna… WMS Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 BOĞULMA --Spontan solunum ve dolaşım başladıktan sonra yutulan suların drenajını sağlama, kusma ve regürjitasyonu önleme için recovery pozisyonu (yan) verilmeli WMS Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 BOĞULMA Hava yollarından suyu çıkarmak için yapılan tüm uygulamalar gereksiz ve zarar vericidir Boğulan hastada abdominal bası veya Heimclich manevrasının KPR yapılmasında gecikme oluşturması ve aspirasyon riski dolayısıyla önerilmemektedir. WMS Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 BOĞULMA İKYD-Boğulma Standart protokoller takip edilmelidir Hipotermi her zaman akılda tutulmalıdır. WMS Boğulmanın Tedavisi ve Önlenmesi Kılavuzu, 2019 HİPOTERMİ (DONMA) Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur. 36-37 °C olan normal vücut sıcaklığının, 35 °C'den aşağı düşmesi hâlinde meydana gelen durum. Hafif hipotermi 32-35 C’dir. Orta derece hipotermi 29-32 C’dir. Ciddi hipotermi < 29 C’dir. HİPOTERMİ Hipotermi çoğunlukla soğuk iklimlerde görülmekle beraber ılıman iklimlerde ve yazın da gelişebilir ABD her yıl 700 kişi hipotermiden ölür Türkiye’de rakam yok, mülteci krizi ile beraber haberleri artmıştır. Ölümlerin yarısı >65 yaş hastalardır Başlangıç vüsut ısısı