Orthopedische Radiografie Gezelschapsdieren PDF

ORTHOPEDISCHE RADIOGRAFIE GEZELSCHASPDIEREN Prof. Dr. Jimmy Saunders AANDOENINGEN: VINDICATE Vasculair (Infectieus) (N eoplasie) Degeneratief/Drugs (Inflammatie/Idiopathisch) Congenitaal/Developmental (A utoimmuun) T rauma...

ORTHOPEDISCHE RADIOGRAFIE GEZELSCHASPDIEREN Prof. Dr. Jimmy Saunders AANDOENINGEN: VINDICATE Vasculair (Infectieus) (N eoplasie) Degeneratief/Drugs (Inflammatie/Idiopathisch) Congenitaal/Developmental (A utoimmuun) T raumatisch Endocrien/Metabool 2  METABOLE AANDOENINGEN Zien we steeds minder omdat het voeding gerelateerd is en dat de voeding steeds beter is zijn veel minder dan daarvoor omdat het vooral gelinkt is aan de voeding en dat dat nu een minder groot probleem is PANOSTEITIS dit komt wel nog heel vaak voor Geslacht: mannelijke dieren tot 4x vaker aangetast dan vrouwelijke Leeftijd: 6-12 maanden, reeds vastgesteld bij honden tot 7 jaar oud Ras: grote en reuze hondenrassen (Duitse Herder en Labrador Retriever) Zelf-limiterende aandoening van de lange beenderen Etiologie ? niet gekend Histologie: necrose van adipocyten in het beenmerg en proliferatie van bindweefsel normaal verdwijnt dit rond 12 maanden-18 maanden Klinisch is het heel duidelijk Mankheid afwisselend tussen de ledematen Meestal lesies multifocaal en in meerdere beenderen Pijn bij diepe palpatie van de aangetaste lange beenderen Koorts 39° Ernst en locatie van de radiografische lesies komen niet steeds overeen met de ernst van de klinische symptomen  in de medulla, witte zones Proximale ulna en proximale femur Vervaging en accentuering van het trabeculaire bot, afgenomen cortico-medullaire aflijning Laesies ontstaan vaak dicht bij foramina nutricia Vooral proximale ulna en proximale femur binnenlaag van het periost Endost onregelmatig en /of verdikt Periostale reactie (glad of lamellair)  vanaf hier zien we bijna nooit HYPERTROFISCHE OSTEODYSTROFIE Metafysaire osteopathie, Barlow’s disease Geslacht: geen invloed Leeftijd: 2-6 maanden oud Ras: grote en reuze hondenrassen, vooral Deense Dog, Boxer, Duitse Herder, Weimaraner Meestal een zelf-limiterende aandoening aan de metafyse van de lange beenderen – Etiologie: ? Belangrijke systemische repercussies: metafysen van de lange beenderen gezwollen, warm en pijnlijk. Koorts, lethargie, anorexie en vermijden recht te staan echte klinische tekens  Radioluscente zone boven de groeiplaat hier Zwelling weke delen rond de metafyse (vn. distale radius, ulna, tibia) Bilateraal en symmetrisch Transversale radiolucente lijnen in de metafyse, parallel en aanpalend aan de fyse (= zone van necrotisch bot)  Periostale “cuffing” aan de metafyse Brede metafysen Premature sluiting van de fyses leiden tot een asynchrone groei van de radius en de ulna en tot hoekige lidmaatmisvormingen extreme gevallen HYPERTROFISCHE OSTEOPATHIE (MARIE’S DISEASE) Geslacht: geen invloed Leeftijd: meestal patiënten van middelbare of oudere leeftijd Ras: alle Etiologie - Pathogenese: thorax aandoening (intrathoracale neoplasie, abces, vreemd voorwerp), zelden abdominale neoplasie neurogene of hormonale etiologie ? arterioveneuze shunts - toegenomen bloedbevoorrading van de lidmaatuiteinde  Pijn en mankheid = meestal reden voor presentatie. Soms toevalsbevinding bij een patiënt met thorax aandoening Algemene osteoproductieve aandoening van het periosteum die de uiteinden van de lange beenderen aantast, en onstaat in de metacarpus/metatarsus Diffuse zwelling van de aangetaste ledematen  Semi-aggressieve periostale reactie (solide, kantachtig en/of palissadevormig alsook perpendiculair aan de cortex) en corticale verdikking langs de diafyse van de lange beenderen Gewrichten meestal niet betrokken en geen botdestructie pallisade reacties  Tumor, abces, … in thorax of abdomen Letsels aan de ledematen verdwijnen na behandeling van primaire oorzaak Als je de bron weg haalt dan gaan de reacties ook weg  PERSISTERENDE KRAAKBEENZUIL OC van de distale fyse van de ulna 6-12 maanden, grote en reuze hondenrassen Vaak toevalsbevinding Risico: asynchrone groei van de radius en de ulna ⇢ elleboog subluxatie en angulaire lidmaatmisvormingen V vormig distalegroeiplaat ulna=normale situatie  CRANIOMANDIBULAIRE OSTEOPATHIE Proliferatieve osteopathie (geen tumor, geen infectie) – Etiologie ? 3-8 maanden, vooral terrier hondenrassen Bilateraal, symmetrisch verdikking van mandibula en temporale – ankylose temporo- mandibulair gewricht Lange beenderen Intermitterende of persisterende pijn bij kauwen tot het nauwelijks openkrijgen van de muil. Intermitterende koorts is aanwezig. In occasionele gevallen kan de ziekte ook de lange beenderen in het lichaam aantasten.  VASCULAIR niet heel veel maar deze 2 komen vaak voor ASEPTISCHE NECROSE VAN DE FEMURKOP (LEGG PERTHES) Geslacht: geen invloed Leeftijd: 4-10 maanden Ras: toy en kleine hondenrassen Deze aandoening is het resultaat van een primaire necrose van de femorale epifyse. Het is erfelijk als autosomale recessieve aandoening bij Toy poedel, Yorkshire terrier, West Highland white terrier. Steunbeenclaudicatie die meestal unilateraal van aard is (bilateraal in minder dan 15% van de gevallen). De hond toont pijn bij abductie van de poot. Acuut: radiolucenties zichtbaar in het subchondrale bot van de femurkop Chronisch: - radiolucenties zichtbaar in femorale epifyse en metafyse - afplatting en onregelmatigheid van de femurkop en femurnek duidelijk wanneer bot remodelleert en collabeert - pathologische fracturen van de epifyse mogelijk - remodellering van de femurkop en later van het acetabulum - secundaire osteoartrose links =probleem rechts alles goed  Bij kat vooral Metafysaire osteopathie (capital physeal fracture) Jonge (< 3j), gecastreerde kater Aangetaste katten presenteren met achterpoot manken, vaak met een trage evolutie RX: glijdende femorale epifyse, vernauwing van de femurnek, 'apple coring’ (= een hypervasculaire respons geassocieerd met pogingen tot fractuurreparatie) De andere femurkop kan op een later moment breken 2 kanten aangetast femorale hypofyse probleem acetabulum is normaal FRACTUREN  meeste fracturen kunnen wachten en zijn geen spoedgevallen open fractuur vraagt een agressievere aanpak FRACTUREN: CLASSIFICATIE Blootstelling aan buitenlucht Open (huidletsels, vuil, emfyseem, …) vs gesloten Mate van schade Compleet vs incompleet (doorheen slechts 1 cortex) vs fissuur Richting en lokatie van de fractuurlijn(en) Enkelvoudig, meervoudig, segmentaal, compressie,... Lokatie Diafyse, metafyse, epifyse Specifiek: Salter-Harris (groeiplaat), pathologisch* (bot verzwakt door onderliggende aandoening), avulsie (botaanhechting pees of lig.), stress (herhaalde of aanhoudende druk) Gewricht aangetast of niet Intra-articulair vs extra-articulair *kan een ontwikkelingsoorzaak (onvolledige ossificatie van humerale condyl bij Spaniels) of een externe oorzaak hebben (neoplasie, hyperparathyroïdie) FRACTUREN: OPEN VS GESLOTEN FRACTUREN: HOEVEEL SCHADE carpus is een moeilijke fractuur geen probleem in future FRACTUREN: RICHTING EN LOKATIE FRACTUREN: SALTER-HARRIS FRACTUREN: SALTER-HARRIS verplaatsing naar dorsaal Salter Harris Fractuur, Type 2 prognose is positief FRACTUREN: PATHOLOGISCH enorme destructie ulna niet normale traumatische fractuur FRACTUREN: INTRA- VS EXTRA-ARTICULAIR heel moeilijk te zien Ct makkelijker FRACTUREN: NORMALE HELING Productie van een callus afhankelijk van: lokalisatie van een fractuur (metafyse > diafyse) type fractuur (spiraal en schuin > transvers) type stabilisatie (! Stabiliteit !) leeftijd van de patiënt (jong > ouder) Botcallus: 10-14 dagen  FRACTUREN: COMPLICATIES 1. Delayed union – zou in orde moeten komen > beweging, infectie, ouderdom, pathologische botaandoening  FRACTUREN: COMPLICATIES als je er niks aan doet, eindigt het niet goed 2. Non-union – botheling gestopt zonder volledige genezing > beweging rond de breuk, weinig of geen doorbloeding in de breukzone, infectie, tussenliggend spierweefsel of vet in de breukzone  FRACTUREN: COMPLICATIES 3. Mal-union – botheling met angulatie of rotatie in de breukzone > weinig initiële chirurgische breukreductie, complicaties bij de heling door loskomen van fixatiemateriaal of door rotatie, angulatie of collaps van de breuksegmenten  ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN (CONGENITAL / DEVELOPMENTAL) Heupdysplasie, Elleboogdysplasie: aparte voordrachten Osteochondrose (OC) / Osteochondritis dissecans (OCD) Necrose van een kraakbeenzone in het gewricht … Etiologie multifactorieel: genetisch, alimentair, stress, trauma, …  vooral hond niet echt kat Lokatie Gewricht Rassen Geslacht Leeftijd Opnames Artrografie Schouder Grote- reuze M>F 4-8m ML (supinatie), CdMCrLO) +++ (17%>1y) vaak bilateraal Elleboog Grote M>F 5-10m CrCd > ML (Rottweiler) Knie Grote M>F 5-7m CrCd > ML Tarsus Grote M=F 6-12m meerdere (Rottweiler, Labrador) Vier belangrijke kenmerken van OC(D) komen terug bij alle vormen op radiografie: Subchondraal defect (radiolucentie), afvlakking of oneffenheid aan een gewrichtsoppervlak Subchondrale sclerose (rondom radiolucentie) Gewrichtsmuis (indien gemineraliseerde flap) Secundaire osteoartrose (osteofytose) SCHOUDER OC/OCD 74 % van de beschreven gevallen van OC bij honden Bilaterale lesies bij 43-65% van schouder OC acute fase radio-transparente lesie van het subchondrale bot thv de caudale derde van de humeruskop oneffenheden van de contour van de humeruskop de 2 zijn defect Het kan van zich zelf genezen maar we gaan behandelen zodat het zeker goed gaat en sneller gaat Vacuum phenomenon (H. van Bree, 1992) Gas in het gewricht en dus meer contrast aan poot trekken bv  Subacute tot chronische fase aanwezigheid van een kraakbeenachtige of gecalcificeerde flap osteochondraal, intra-articulair fragment (gewrichtsmuis) osteoartrose in chronische fase (osteofytose) ELLEBOOG OSTEOCHONDROSE DDX: ‘kissing lesion’ Mediale condyl van de humerus KNIE OSTEOCHONDROSE Mediale femurcondyl  TARSALE OSTEOCHONDROSE moeilijker te zien en te diagnosticeren door de tarsus Mediale trochleakam > laterale trochleakam Intracapsulaire zwelling van het tibiotarsale gewricht Verbreding van de gewrichtsruimte op de DP opname en op de ML opname ter hoogte van het caudale aspect Afgevlakte of vervormde mediale trochleakam (DP opname) Mogelijk een gemineraliseerde flap of gewrichtsmuis zichtbaar, meestal in het caudale gewrichtskapsel (best zichtbaar op ML opname met extreme flexie) Secundaire osteoartrosis met osteofyten op het caudale aspect van de distale tibia en het mediale aspect van de talus Hebben we 6 opnames nodig en wordt dus eigenlijk niet meer te gedaan want zelfs dan weet je niet zeker of je iets ziet  OC van de laterale trochlea is moeilijk vast te stellen omwille van de superpositie van de calcaneus op de DP opname DP opname in flexie kan helpen Zwelling weke delen ook  klinische diagnose eigenlijk, alleen RX om bot defect te zien Patellaluxatie Geslacht: vrouwelijk > mannelijk Leeftijd: mediale luxatie 4-6m, laterale luxatie 5-8j Rassen: - mediale luxatie: kleine rassen (poedel, yorkshire Terrier ) - laterale luxatie: grote rassen (Labrador Retriever, Deense dog, Irish wolfhound) Classificatie in 4 graden Genetische component Klinische diagnose (RX voor artrose) geen radiografische diagnose (ten minste niet systematisch ) DEGENERATIEVE BOTAANDOENINGEN: OSTEOARTROSIS (-ITIS)  Geslacht: geen invloed Leeftijd: alle, voornamelijk oudere patiënten Ras: > middelgrote tot grote honden Secundair > primair Gewrichtsruimte varieert afhankelijk van de positie van het lidmaat Gewrichtsruimte kan “enkel” beoordeeld worden bij paarden (in steun) Corticale bot onder het gewrichtskraakbeen = subchondrale bot Gewrichtsopzetting en/of capsulaire verdikking/periarticulaire weefselverdikking (in chronische gevallen: meestal beide)  Osteofyt: nieuw bot aan de randen van het gewrichtsoppervlak door abnormale druk op een gewricht Subchondrale botsclerose  Vergevorderde ziekte: > veranderingen in het subchondrale bot (botcysten) Soms dystrofische mineralisatie peri-articulaire en intra-articulaire weke delen Gewrichtsmuizen door osteochondritis dissecans (OCD), avulsie botfragmenten of kleine synoviale osteochondroma’s Vernauwing of collaps van de gewrichtsruimte (moeilijk te beoordelen op een radiografische opname zonder steunname) INFECTIE  BACTERIËLE OSTEOMYELITIS Meestal gevolg van: Kogelwonde Penetrerende wonde (honden- of kattenbeet) Chirurgie (implantaten) Open botbreuk Soms gevolg van septisemie bij jonge dieren of dieren met verminderde immuniteit 65  Meestal ten hoogte van de diafyse van een bot BACTERIËLE OSTEOMYELITIS Radiografische tekenen Vroeg = weke delen zwelling Kan 10-14 dagen duren vooraleer periostale reactie optreedt Periostale reactie is typisch solide en dijt uit langs de as van de diafyse 66  ter informatie MYCOTISCHE OSTEOMYELITIS (USA) Blastomyces dermatitidis Southern states, mid-west and south- west Coccidioides immitis Western states Histoplasma capsulatum mid-western states Cryptococcus neoformans & Aspergillosis throughout the US 67  MYCOTISCHE OSTEOMYELITIS Radiografische tekenen: Typisch lesies in de metafyse Gelijksoortig voorkomen als primaire bottumor Vaak uitgebreide destructie als gewricht geïnfecteerd is (septische artritis) Vaak poly-ostotisch 68 NEOPLASIE/TUMOR  PRIMAIRE BOTTUMOREN Radiografische tekenen: Typisch mono-ostotisch 1 plek Typisch gelocaliseerd in de metafyse Lesies kruisen niet gewricht DDX: Bacteriële osteomyelitis Mycostische osteomyelitis Indien gewrichtstumor: + auto-immune erosieve artritis  PRIMAIRE BOTTUMOREN vooral lytische letsels Radiografische tekenen: Lesie kan primair productief, lytisch of beide zijn Lytische of productieve lesies hebben vaak agressief voorkomen Weg van de elleboog naar de knie toe ! 71 72 OSTEOSARCOOM - WEKE DELEN ZWELLING ? AUTO-IMMUNE AANDOENINGEN NIET EROSIEVE ARTRITIS ? uitsluiten van al de andere dingen Idiopathisch (soms geassocieerd met infecties of neoplasie ver van het gewricht), systemische lupus erythematosus, polyartritis/polymyositis, polyarthritis/meningitis syndroom, Sjogren syndroom, familiale renale amyloidose (Shar-pei), erfelijke polyarthritis (Akita's), polyartritis Nodosa Diagnose … op basis van anamnese, klinische symptomen, labotesten, RX en pathologische bevindingen per uitsluiting van andere oorzaken Knie, carpus en tarsus Meestal systemisch beeld en dan een zwelling erbij en dus leg je een link  EROSIEVE ARTRITIS ? Leeftijd: honden van middelbare leeftijd Ras: kleine tot medium grote honden, vooral poedels en shelties Immuungemedieerde ziekte - auto-immuunproces De meeste patiënten hebben systemische symptomen zoals koorts, anorexie, lymfadenopathie Rheumatoïde arthritis (meestal onder de vorm van erosieve polyartritis), feliene niet-infectieuze polyartritis – erosieve vorm, polyartritis bij de windhond Carpus, metacarpus, tarsus en metatarsus Meestal systemisch beeld en dan een zwelling erbij en dus leg je een link en dan met beeldvorming zie je het ook Niet-erosieve artritis Erosieve artritis