Hizmet Trenleri Trafik Eğitim Ders Notu 2023 PDF

TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI YAYINLARI HİZMET TRENLERİ TRAFİK EĞİTİM PROGRAMI Hizmet İçi Eğitim Ders Notları Versiyon 2.0 Yayın Tarihi 05.12.2023 Yayın Numarası 8 HİZMET TRENLERİ TRAFİK EĞİTİM PROGRAMI “DEMİRYOLU TRAFİĞİ” DERLEYEN GÖZDEN GEÇİREN ONAYLAYAN Yunus MERT ADI SOYADI Nurullah DİNLER Cüneyt TÜRKKUŞU Burak ŞAHİN © 2023 TCDD Eğitim Dairesi Başkanlığı Yayınları. Bu ders notunun her hakkı saklıdır. Yayıncıdan yazılı izin alınmaksızın alıntı yapılamaz, hiç bir şekil ve teknikle çoğaltılamaz, yayınlanamaz ve dağıtılamaz. 2 İÇİNDEKİLER REFAKAT MEMURUNUN GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI.................................................. 4 TREN PLANLAMA........................................................................................................................ 5 TRENLERİN NUMARALANDIRMASI........................................................................................... 5 TRENLERİN ÖNCELİK SIRASI.................................................................................................... 5 TRENLERİN; SEFERE KONULMASI, SEFERDEN KALDIRILMASI VE DUYURULMASI................... 5 SEYİR CETVELİ........................................................................................................................ 6 TRENLERİN PLANLI VEYA ARIZİ DURUMDA HIZI.................................................................... 6 TRENLERİN HAZIRLANMASI VE MANEVRASI.............................................................................. 9 TRENLERİN HAZIRLANMASI..................................................................................................... 9 MANEVRALAR....................................................................................................................... 13 DEMİRYOLU TRAFİĞİNDE KULLANILAN İŞARETLER.............................................................. 16 TRENLERİN TRAFİĞİ VE HABERLEŞME...................................................................................... 30 TRAFİK SİSTEMLERİNDE HABERLEŞME.................................................................................. 30 HAT TANIMLAMA.................................................................................................................. 31 TREN TRAFİĞİNE AİT GENEL HÜKÜMLER.............................................................................. 32 TMİ SİSTEMİNE AİT ÖZEL HÜKÜMLER................................................................................... 39 SİNYAL SİSTEMLERİNE AİT ÖZEL HÜKÜMLER....................................................................... 44 HİZMET TRENLERİNİN TRAFİĞİ................................................................................................. 56 İŞ TRENİ, MOTORLU DREZİN VE DEMİRYOLU MAKİNELERİNİN TRAFİĞİ............................... 56 İLTİSAK HATLARINDA DEMİRYOLU TRAFİĞİ......................................................................... 59 DÜZENSİZLİKLER VE BİLDİRİMİ............................................................................................ 64 HABERLEŞME VE/VEYA SİNYALİZASYON SİSTEMİNİN ARIZİ DURUMLARI............................ 68 TRENLERDE GÖREVLENDİRİLECEK TRAFİKLE İLGİLİ PERSONEL VE MALZEMELERİ.............. 70 TRAFİK CETVELİ VE TRENLERE VERİLEN TRAFİKLE İLGİLİ MODELLER................................ 71 3 REFAKAT MEMURUNUN GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI Demiryolu makinaları ile motorlu drezinlerde tren şefliği görevini yürütecek refakat memurunun görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: 1. Demiryolu makinaları ve motorlu drezinlerde görevlendirildiğinde trenin trafik cetveliyle eklerini/tableti ilgili işyerinden, trafikle ilgili modelleri altyapı işletmecisinin istasyon görevlisinden teslim almak, 2. Görevli olduğu hizmet trenlerinde sürücü/makinist ile trafik kontrolörü/hareket memuru arasındaki trafikle ilgili iletişimi sağlamak ve bu iş ve işlemlerle ilgili sürücü/makiniste gerekli talimatları vermek, 3. Gerektiği hallerde yerel kumanda masasını kullanmak, 4. Demiryolu makinalarına vagon bağlanması durumunda, vagon listesiyle dizideki vagonların numaralarını, diziliş sıralarını ve fren ağırlıklarının uygunluğunu dizi üzerinden kontrol etmek, 5. Demiryolu makinalarına vagon bağlanması durumunda seyrüsefere mani olabilecek aksaklık ve eksiklikleri tespit ederek bunların giderilmesini sağlamak, 6. Demiryolu makinasına bağlanan vagonların makinaya ve birbirine uygun şekilde bağlandığını kontrol etmek, varsa düzensizliklerin giderilmesini sağlamak, 7. Demiryolu makinalarına vagon bağlanması durumunda vagonların yük-yolcu, dolu-boş kollarının tanzimi ile fren iptal kollarının doğru konumda olduklarını kontrol etmek, varsa düzensizliklerin giderilmesini sağlamak, 8. Demiryolu makinalarına vagon bağlanması durumunda trenin fren tecrübesini operatörle birlikte yapmak, 9. Demiryolu makinesinde/motorlu drezinde bulunması gereken trafiğe ilişkin demirbaş ve malzemeleri kontrol etmek, varsa eksiklerin giderilmesini sağlamak, 10. Dikkatini trenin emniyetle seyrine vermek, diziyi gözetim altında tutmak, operatörün ilgili modellere ve izin verilen hız sınırlarına uyduğunu izlemek, 11. Seyir sırasında trafikle ilgili görüşmeleri konuşma kural ve kalıplarına uygun şekilde yapmak, verilen talimatları geciktirmeksizin operatöre bildirmek, 12. Trafikle ilgili düzensizlikleri vakit geçirmeksizin trafik yönetim merkezine bildirmek, verilen talimatlar doğrultusunda hareket etmek, 13. Anayolda kalan trenler için emniyet tedbirlerinin alınmasını sağlamak, 14. Kaza ve olaylarda derhal gerekli emniyet tedbirlerini almak/aldırmak, kaza/olaya dair bilgileri en seri haberleşme araçlarıyla trafik yönetim merkezi, mücavir istasyonlar ve ilgili birimlere bildirmek, acil eylem yönergesi hükümlerine göre gerekli iş ve işlemleri yapmak, 15. Trafik cetveli/tableti ve ilgili modelleri uygun şekilde doldurmak, 16. Manevra personeli olmayan istasyonlarda varsa istasyon görevlisi, yoksa trafik kontrolörünün talimatına uygun olarak manevranın yapılmasını sağlamak, 17. Trene hareket emrinin tren şefi tarafından verilmesi gereken yer ve durumlarda, mevzuata göre trafik ile ilgili işlemleri yapmak ve sürücüye hareket emrini vermek. 4 TREN PLANLAMA TRENLERİN NUMARALANDIRMASI Trenler beş rakamla numaralandırılır. Tablo 1’de açıklandığı gibi; ilk rakam, çıkış istasyonunun bağlı olduğu Bölge Müdürlüğü kodunu, ikinci rakam tür kodunu, son üç rakam ise planlama sıra numarasını gösterir. Tablo 1 : Tren Numaralandırılması Bölge Trenin Türü Tür Kodu Sıra No Kodu Banliyö Treni 1-8 0 001-999 YHT 1-8 1 001-999 Yolcu Treni 1-8 2 001-999 Yük Treni 1-8 3, 4, 5 001-999 Tek Lokomotif / Servis Treni 1-8 6, 7 001-999 Test Treni 1-8 8 001-999 Altyapı Treni 1-8 9 001-999 Trenler ilk çıkıştan son varış istasyonuna kadar aynı numara ile planlanır ve işletilir. Aynı numara ile birden fazla kesimde ayrı ayrı sefer planlanamaz. TRENLERİN ÖNCELİK SIRASI Trenlerin planlama ve işletilmesinde öncelik sırası aşağıdaki gibidir: a. Banliyö trenleri b. Uluslararası yolcu trenleri c. Kamu hizmeti yükümlülüğüne göre çalıştırılacak yolcu trenleri d. Yüksek hızlı trenler e. Hızlı trenler f. Diğer yolcu trenleri g. Uluslararası yük trenleri h. Diğer yük trenleri, tek lokomotif/servis trenleri i. Test trenleri, altyapı trenleri İmdat trenleri kaza ve olay yerine gidişte, kurtarma trenleri ise iki istasyon arasında çeken aracı arızalanan trene gidişte tüm trenlerden üstündür. TRENLERİN; SEFERE KONULMASI, KALDIRILMASI VE DUYURULMASI Demiryolu araçlarının tren numarası ile sefere konulması ve duyurulması zorunludur. Trenlerin sefere konulması ve seferden kaldırılması aşağıdaki şekilde yapılır: a. Yolcu ve yük trenleri, servis trenleri, tek lokomotifler ve DTİ test trenleri DTİ talebiyle, altyapı hizmet trenleri ilgili Daire Başkanlığı veya yetkili kılacağı birim talebiyle; Genel Müdürlük, Bölge Müdürlüğü ve yetkili kılacağı birimlerce sefere konulur veya kaldırılır. 5 b. Genel tren planı içinde yer alan trenlerden işletilmeyecek olanlar ile genel tren planı dışında sefere konulan, DTİ taleplerinden kabul edilen istisnai veya varsa özel şartlar ile işletilecek olan trenler, bir gün öncesinden günlük tren duyurusu ile duyurulur. Kaza, olay, yol kapanması, doğal afet, kurtarma treni vb. durumlarda gün içinde tren sefere konulduğunda da duyurulur. Ayrıca hattaki yapım, bakım ve onarım çalışmalarını içerir günlük çalışma programı da sistem üzerinden duyurulur. c. Günlük çalışma programında, varsa hizmet treninin numarası, yapılacak çalışmanın; hat kesimi, zaman aralığı, refakat memuru/refakat görevlisi isimleri ve iletişim numaraları, sinyal sistemlerine etkileri belirtilerek listelenecektir. d. Tüm ilgililer günlük tren duyurusu ve çalışma programını takip ederek temin etmek zorundadır. e. Günlük tren duyurusu ve gün içinde ayrı bir duyuru ile sefere konulan/seferden kaldırılan trenlere ait duyurular; trafik yönetim merkezine, işleyeceği bölge içindeki bütün istasyonlara ve bu bölgeden geçecek trenlerin teşkil edileceği istasyonlara duyurulur. f. TMİ sisteminde gün içinde sefere konulan veya seferden kaldırılan tren duyurusunu alan istasyonlar; bu tren duyurusunun karşı yönden gelen bütün trenlere verilip verilmediğini kontrol eder, verilmemiş ise bu duyuruyu ve duyuru gereği vermesi gereken modelleri verir. SEYİR CETVELİ Trenler bir seyir cetveline göre sefer ederler. Seyir cetveli, 5507 model veya kalkış varış tarifesindeki her tren için düzenlenmiş seyir bilgilerini içeren sayfadır. Seyir cetvelinde aşağıdaki bilgiler bulunur: a. Tren numarası ve türü, b. İstasyon, durak ve saydingler, c. Azami hızlar, d. Asgari seyir süresi, e. Tabii seyir süresi, f. İstasyona varış ve kalkış saati, g. Buluşma ve öne geçme yapacağı tren numaraları, h. Duruş süresi (Sadece 5507 modelde), i. Kilometre olarak istasyonlar arası mesafe (Sadece 5507 modelde). TRENLERİN PLANLI VEYA ARIZİ DURUMDA HIZI Trenler, planlandığı maksimum hızda seyretmeye uygun çeken ve çekilen araçlardan teşkil edilir. Trenler, kalkış-varış tarifesinde belirtilen azami hızları geçemez. Makas geçiş hızları: Makaslardan saparak geçiş hızı genel kural olarak 30 km/s’i geçemez. ERTMS/ ETCS uygulanan hatlarda ise araç üstü ETCS ekipmanı otomatik tren koruma sistemi (ATP) olan araçlar için makas geçiş hızları araç üstü ekipmanda gösterilen hızlardır. Makaslardan sapmadan geçiş hızı kalkış varış tarifelerinde işlenmiş olan hızdır. Konvansiyonel hatlardan Marmaray hatlarına bağlantı makaslarından geçiş hızı azami 25 km/s’tir. Marmaray’da durmadan geçen trenlerin peronlardan geçiş hızı azami 55 km/s’tir. 6 Trenlerin cinslerine göre yapabilecekleri en yüksek hızlar aşağıda belirtilmiştir: Yük trenlerinin azami hızı;  Tren dizisindeki vagonların tamamının fren konumu “G” pozisyonunda ise 100 km/s’i, “P” pozisyonunda ise 120 km/s’i geçemez. Azami hız, Şebeke Bildirimi ekinde yayımlanan “TMİ sistemi uygulanan hatlar için fren cetveli” ve “sinyalli sistemlerin uygulandığı konvansiyonel hatlar için fren cetveli”nde bulunan; eğim, fren tür ve yüzdeleri dikkate alınarak belirlenir.  Tamamı “ss” işaretli vagonlardan oluşan yük trenlerinin azami hızı 120 km/s’i, tamamı “s” işaretli veya “s” ve “ss” işaretli vagonların birlikte yer aldığı yük trenlerinin azami hızı 100 km/s’i, hız işareti (“s” veya “ss”) olmayan vagon bulunan yük trenlerinin azami hızı 70 km/s’i geçemez.  Dizisinde demiryolu makinesi bulunan yük treninin hızı, demiryolu makinesinin üzerinde yazan hızı geçemez. Hizmet trenlerinden;  İş trenleri ve demiryolu makineleri o hat kesiminde işleyen yük trenlerinin hızını geçemez. Yük treni çalışmayan hat kesimlerinde, iş treni ve demiryolu makinesi çalıştırılmasında esas olmak üzere, yük treni özelliklerine göre hazırlanacak tarife dikkate alınacaktır. İş trenleri ve demiryolu makinelerinin hızı her hâlükârda 100 km/s’i aşamaz. Römork bağlı çekici otonun hızı 45 km/s’i geçemez.  Demiryolu araçlarının hızı hiçbir kısıtlama bulunmasa dahi üzerinde yazılı azami hızı geçemez. Arızi durumda en yüksek hızlar aşağıda belirtilmiştir: a) Bu Yönetmelikte sınırlı seyir ile seyir edileceği belirtilen durumlarda, trenler; her an durabilecek gibi ve en çok; ▪ Konvansiyonel hatlarda tüm trenler 25 km/s, ▪ Yüksek hızlı tren hatlarında planlanan yüksek hızlı tren seyrine göre gerekli fren yeterliliğine sahip yüksek hızlı tren setleri ile temin edilen trenler 50 km/s, diğer trenler 25 km/s, ▪ Hızlı tren hatlarında, planlanan hızlı tren seyrine göre gerekli fren yeterliliğine sahip yüksek hızlı tren setleri veya hızlı tren setleri ile temin edilen trenler 50 km/s, diğer trenler 25 km/s’i geçemez. b) Önden çekilmeyip arkadan itilen trenlerin hızı 20 km/s’i geçemez. (geri giden tren) c) Yol personeline ve geçit bekçilerine bildirilmeden gönderilen trenlerin hızı 60 Km/s'i geçemez. ç) Lokomotiflerin önüne kendinden tahrikli olmayan rotatif karkürer konulduğunda hız 30 km/s’i, kendinden tahrikli olan karkürer makinesi lokomotif tarafından çekildiği veya bir trenin sonuna verilerek gönderildiğinde ise aksi belirtilmedikçe karkürer makinesinin üstünde yazılı hızı geçemez. d) Trende çeken aracın projektörü gece/yeterli aydınlatma olmayan yer ve hallerde yanmazsa, tren şefi tarafından trafik yönetim merkezine bildirilerek; ▪ Marmaray hariç konvansiyonel hatlarda, sık sık düdük çalınarak ilk istasyona kadar sınırlı seyirle götürülüp kurtarma treni istenir. 7 e) TSİ sisteminin uygulandığı konvansiyonel hatlarda, araç üstü ATS ekipmanı arızalanan trenler, durumu derhal trafik kontrolörüne bildirerek ilk istasyon/saydinge kadar, önünde tren varsa sınırlı seyirle, tren yoksa tarife hızıyla seyrederler. İlk istasyon/saydingten itibaren trafik kontrolörü tarafından trenin sevki, istasyon mesafesiyle sağlanır. Bu durumda tren, sinyal bildirilerine uymak koşuluyla tarife hızıyla seyreder. f) Bütün trafik işletim sistemlerinde trenin makinisti; yağmur, sis ve kar fırtınası vb. nedenlerle işaretleri ve güzergâhı görmekte güçlük çekmesi halinde trenin hızını, hattı ve işaretleri görebileceği bir hıza düşürür. Trenin hızı, tren teşkilatındaki hızı en düşük olan çeken/çekilen aracın hızını geçemez. 8 TRENLERİN HAZIRLANMASI VE MANEVRASI TRENLERİN HAZIRLANMASI Trenlerin Hazırlanmasına Ait Genel Hükümler Trenler; TCDD’nin izin verdiği yerde ve zamanda TSI, COTİF ve UIC Standartları çerçevesinde, aşağıda belirtildiği şekilde hazırlanır: a. TCDD trafik sorumlusu olan yerlerde manevra talepleri; DTİ yetkili personeli, tren şefi, makinist veya yetkilendirilmiş birim tarafından “Manevra Talep/Gerçekleşme Formu” ile fiziki veya dijital ortamlarda talep edilecek ve gerçekleşmeler de bu form üzerinde gösterilecektir. b. TCDD trafik sorumlusu olmayan yerde manevra talebi, DTİ yetkilisi/tren şefi, makinist tarafından trafik kontrolörüne yapılacak, trafik kontrolörünün talimatı doğrultusunda manevra gerçekleştirilecektir. Hazırlanan tren, DTİ yetkili personelince kontrol edilecek, tam fren tecrübesi de yapılarak trenin muntazam olduğuna dair, Tren Hareket Bildirim Formu onaylanacaktır. TCDD trafik sorumlusu, onaylanan Tren Hareket Bildirim Formunu kontrol ederek, trenin hazır olduğu bildiriminin alındığına dair sistemden işaretleme yapar. İstasyonda TCDD trafik sorumlusu bulunmuyorsa bu işaretleme de tren şefi tarafından yapılacaktır. Trenin işleyeceği güzergâha, trenin cinsine ve hızına uygun olmayan vagonlar trene verilmez. Çeken ve çekilen araçlar, istisnai taşımalar dışında yük gabarisini/azami dingil basıncını aşmayacak şekilde trenlere verilecektir. Yük gabarisini/azami dingil basıncını aşan çeken ve çekilen araçlar istisnai taşıma kapsamında değerlendirilir. 8 ve daha fazla dingilli vagonlar istisnai taşıma koşullarıyla, 8 dingilden az olan çukur şasili vagonlar ise yük trenlerinin sonuna bir adet verilerek gönderilebilir. Trenlere; motorlu drezin, mobil demiryolu aracı, oto ve çekici oto bağlanamaz. Diğer demiryolu makinelerinin sevkini talep edenin sorumluluğunda ve ilgili DTİ’nin uygun görmesi halinde aynı trenin sonuna bir veya birden fazla demiryolu makinesi verilebilir. Sonunda demiryolu makinesi bulunan trenlere arka destek lokomotifi verilemez. Otomatik ve yarı otomatik koşum takımlı vagonlar trenlere mutlaka grup halinde verilir. Kapı, kapak ve dikme vb. tam olarak kapatılmamış ve sarkan malzemeleri sabitlenmemiş ve emniyet altına alınmamış vagonlar trene verilmez. Kapı, kapak ve dikmeleri kapatılamamış vagonların tren dizisine verilmesi halinde; yük gabarisi dâhilinde olmak, demiryolu altyapısına hiçbir şekilde zarar vermeyecek şekilde bulunmak ve arıza modeli vagona yapıştırılmış olmak veya arızalı olduğu sisteme girilmiş olmak şartıyla ilgili DTİ sorumluluğunda sevki sağlanabilir. Arkasında sabit tren tamam lambası bulunmayan trenlerin en sonundaki vagona her iki tampon üzerindeki sportlara, reflektörlü tren sonu tamam işareti DTİ personeli tarafından ilk çıkış istasyonunda takılır ve son varış istasyonunda indirilir. Lokomotif ile arkasındaki ilk vagon, vagonda çift hava hortumu mevcut ise çift hava hortumu ile bağlanarak her iki hortumdan da havanın geçmesi sağlanır. Vagonların tampon merkezleri ile ray üst seviyesi arasındaki yükseklik 1065 mm. den fazla 940 mm. den az, geçit köprülü vagonlarda ise 980 mm’den az olamaz. Aynı zamanda bitişik vagon tamponlarının merkezleri arasındaki yükseklik farkı da 85 mm’den fazla olamaz. İlk çıkış garları ile DTİ teknik personeli bulunan yerlerde bu ölçülerin uygun olup olmadığı DTİ 9 teknik personeli tarafından, bulunmayan yerlerde ise makinist ve tren şefleri tarafından kontrol edilir. Trenlerde Kabul Edilebilir Yük Boyutunu Aşan Vagonların Trenlerdeki Yeri RIV Ek: II’de belirtilen kabul edilebilir yük boyutlarını (gabari, yükleme uzunluğu) aşan vagonlar istisnai taşıma kapsamında gönderilir. Birden fazla vagona yüklenmiş ve uzunluğu 36 metreyi geçen; ray, beton demiri, plastik boru vb. esnek yük içeren vagonlar istisnai taşıma kapsamında gönderilir. Demiryolu araçlarının yük ve yapı gabarisi dâhilinde olup olmadığını kontrol amaçlı ölçmek için şebekenin bazı noktalarında “Elektronik Gabari Ölçme Sistemi” bulunmaktadır. Teşkilinde personel vagonu bulunan trenlerde de personeli korumak için personel vagonu ile yükleme boyunu aşmayan uzun eşya yüklü vagon, dolu veya boş en az bir emniyet vagonuyla birbirinden ayrılır. Karkürer Araçları ve Makinelerinin Trenlerdeki Yeri Yolun kardan temizlenmesi dışında, karkürer araçları trenlerle aşağıdaki şekilde gönderilir: 1. Trende karkürer aracı bulunduğu, çıkış istasyonunun bağlı bulunduğu Bölge Müdürlüğünce seyir edeceği güzergâhtaki bütün istasyon, demiryolu bakım birimi ve trafik yönetim merkezlerine bildirilir. 2. Karkürer araçlarının bağlı olduğu tren; rampa ve peronu olmayan bir yola alınır. 3. Kendi kendine hareket edebilen karkürer makinesi trenlere sürücüsü refakatinde verilir. 4. Karkürer araçları yolcu trenlerine verilmez. Yük trenleri ile gündüz ve trenin en sonuna verilerek gönderilir. Ancak, gece saatlerinde de seyri gerektiğinde istisnai taşıma işlemi yapılır. Trenlerin Uzunluğu Hat kesimlerine göre işletilebilecek azami tren uzunlukları Şebeke Bildirimi ile duyurulur. Vagonların uzunluğu, üzerinde yazılı olan tampondan tampona uzunluğu esas alınarak belirlenir. Trenin uzunluğu, esas ve destek lokomotiflerle, dizideki bütün vagon ve araçların üzerinde yazılı tampondan tampona olan uzunlukları toplanarak bulunur. Trenlerin Ağırlığı Tren ağırlığı; lokomotifin çekme gücü, trenin hızı ve yolun eğimine göre belirlenir. Lokomotif çekerleri ile kanca çekerleri açısından tren ağırlığı, tren dizisindeki faal lokomotifler hariç her demiryolu aracının kendi ağırlığı ile içindeki yük ağırlığı toplamı olan brüt ağırlıklarının toplanmasıyla bulunur. Not: Trenin ton ile ifade edilen ağırlığı dizisindeki her vagonun üzerinde yazılı darası ile içindeki yükün ağırlığının toplamı olan brüt ağırlıklarının toplanmasıyla bulunur. Dara ve net yükün ton olarak belirlenmesinde 500 kg’a kadar olan rakamlar atılır ve 500 kg. ve daha fazla olan rakamlar tona tamamlanır. Trenlerin Muayenesi DTİ, tren teşkilatındaki bütün çeken ve çekilen araçlardan, trenin teşkilinden, yüklerinin emniyetli olmasından ve sefer boyunca bu şekilde kalmasını sağlamaktan sorumludur. Bu amaçla trenler; çıkış, duruşunun uygun olduğu istasyonlarda ve varışta DTİ personelince muayene edilir. Çıkış istasyonunda, hazırlanan trenin muayenesi DTİ yetkili personelince yapılır. Yapılan muayenede tren dizisinde görülen arıza, noksanlık ve düzensizlik 10 giderildikten sonra trenin muntazam olduğuna dair Tren Hareket Bildirim Formu ilgili DTİ personelince onaylanır. Duruşunun uygun olduğu istasyonlarda yapılan muayenelerde, trenin muntazam seyrini etkileyebilecek arıza, noksanlık ve düzensizlikler tren şefi tarafından trafik yönetim merkezine bildirilir. Fren ve Türleri Trenlerde kullanılacak frenler, hava ve el freni olarak ikiye ayrılır. Trenler hava frenli olarak teşkil edilir ve işletilir. Hava freni; “R” yüksek tesirli, “P” seri tesirli ve “G” yavaş tesirli olmak üzere üçe ayrılır. Konumlar R/P, G/P ve G/P/R olarak bulunur. Trenler, türüne uygun olan fren tiplerine sahip vagonlardan teşkil edilmelidir. Trenler baştan sona kadar ana hava borulu vagonlardan teşkil edilir. Hızı 100 km/s’i geçen trenlerin tamamı seri tesirli (P) konumuna alınmış frenli vagonlardan teşkil edilir. Hızı 100 km/s’e kadar olan yolcu trenlerine; frenleri seri tesirli/yavaş tesirli konumunda çalışır ve diğer nitelikleri uygun olan yük vagonu, tren tonajı kadar verilebilir. Yük trenlerinin tren dizisindeki vagonların tamamının fren konumu “G” pozisyonunda ise 100 km/s’i, “P” pozisyonunda ise 120 km/s’i geçemez. Not: Üzerinde hız işareti (“s” veya “ss”) olmayan vagon bulunan yük trenlerinin azami hızı 70 km/s’i geçemez. Fren Ağırlıkları, Fren İhtiyacı ve Fren Hesabı Trenler; TMİ sistemi uygulanan hatlarda 700 metre, TSİ sistemi uygulanan hatlarda ise 1000 metrede durabilmelerine yetecek kadar fren yüzdesine yeterli fren ağırlığı bulunacak şekilde hazırlanır. Trenleri çeken veya iten lokomotiflerin fren ağırlığı trenin fren hesabına katılmaz. Hava freni arızalı lokomotiflerin treni temin etmesine veya tek olarak seyrine izin verilmez. Fren emsali için, tren türü, hızı ve hattın eğimine göre; Şebeke Bildirimi ekinde yayımlanan “TMİ sistemi uygulanan hatlar için fren cetveli” ve “sinyalli sistemlerin uygulandığı konvansiyonel hatlar için fren cetveli” kullanılır. Trenlerin gerekli fren ağırlığı; Gerekli fren ağırlığı = (Trenin brüt ağırlığı x Fren emsali)/100 formülü ile bulunur. Not: Lokomotifin ve vagonların hava freni ağırlıkları, fren tipine ve triplivalf durumuna göre değişir. Hava frenli vagonların fren ağırlıkları üzerinde yazılıdır. Hava frenli vagonların fren ağırlıkları üzerinde yazılı değil ise, fren ağırlıkları vagonun darası esas alınarak belirlenir. El frenli araçların fren ağırlıkları üzerinde yazılıdır. Yazılı değilse furgon ve hizmet vagonlarında vagonun darası fren ağırlığı olarak alınır. Ancak bu miktar 26 tonu geçemez. Trenlerde Fren Dağılımı Lokomotif ve vagonlardan oluşan trenlerin fren dağılımında aşağıdaki hususlara uyulur: a. En sonda olmamak ve toplam uzunluğu 80 metreyi aşmamak ve fren emsalini sağlamak şartıyla, freni iptal edilmiş vagon grubu trenlerde bir arada olabilir. Ancak, frensiz vagonlardan itibaren meydana gelebilecek kopmalarda, trenin sonuna fren emsaline göre kopan kısmı durdurmaya yetecek kadar frenli vagon grubu verilmiş olmalıdır. 11 b. Hava freni arızalı veya herhangi bir nedenle freni kullanılmayacak vagonların DTİ personelince sistem üzerinden kayıtları ve vagon üzerinde gerekli etiketlemesi yapılır. c. Trenlerin ilk ve son aracının hava freni çalışır durumda olmalıdır. d. Trenlerin sonunda birden çok vagona yüklenmiş eşya bulunan vagonlardan sondakinin freninin çalışır olması şarttır. e. Hava frenli trenlerde, frenli vagonların sayısı ihtiyaçtan fazla olsa da, bütün vagonların frenleri çalıştırılır. f. Tren personelince, anayolda durmak zorunda kalan trenlerin kendiliğinden hareketini engelleyecek şekilde önceden ve yeteri kadar el freni sıkılır, varsa durdurma takozları konulur. Fren Tecrübesi Fren tecrübesi, tam ve basit fren tecrübesi olmak üzere iki şekilde yapılır. Demiryolu makinesi ve motorlu drezin fren tecrübeleri; sürücü ve tren şefi tarafından yapılır. Çıkış ve varış istasyonları haricinde sürücü ile tren şefi ve varsa DTİ tarafından görevlendirilecek ve fren tecrübesi yapabilecek yetkinlikteki personeli tarafından tam ve basit fren tecrübesi yapılması halinde fren tecrübesinin yapıldığı ve muntazam olduğu tren şefi tarafından varsa TCDD trafik sorumlusuna yoksa trafik kontrolörüne kayıtlı haberleşme aracıyla bildirilir. DTİ yetkili personelince trafik cetveline trenin teknik muayene onayı/teminatı verilir. Bu teminat veya onay verilmeden trenlerin hareketine izin verilmez. Fren tecrübesi süresince, sürücü, tren şefi ve görevli diğer personel başka bir iş için trenlerin başından ayrılamaz ve hiç kimse veya amiri tarafından başka bir iş için görevlendirilemez ve fren tecrübesine karışılamaz. Tam veya basit fren tecrübesinin yapıldığı, trenin teknik açıdan sevke uygun olduğu DTİ görevlisi/sürücü tarafından sistem üzerinden onaylanacaktır. Tam fren tecrübesi; trenlerin teşkil edildiği, seferlerinin son bulduğu, rampa başı ve hudut istasyonlarında, ayrıca trenin esas lokomotifinin ve/veya trenlerin frenine kumanda eden lokomotifin değişmesi halinde lokomotif ve vagonlardan oluşan trenin bütün frenlerinin kontrolü için aşağıdaki şekilde yapılır: a) Tam fren tecrübesine başlanılmadan önce; trenlerdeki tüm demiryolu araçlarının hava hortumlarının iyice bağlandığı, muslukların açık olduğu, tren cinsine göre ayar kollarının, vagonun brüt ağırlığına göre dolu boş kollarının uygunluğu gözden geçirilir. b) Dizinin hava ile dolduğu trenin makinistinden öğrenildikten sonra, bütün vagonların frenlerinin gevşeyip gevşemediği kontrol edilir. Gevşememiş frenlerin nedeni araştırılır ve arıza giderilir. Arızası giderilemeyen vagonların frenleri iptal edilir. Fren iptal edilirken tren için gereken fren ağırlığı mutlaka korunur. c) Bütün frenlerin gevşediği görüldükten sonra makiniste “Fren yap” işareti verilir. Makinist bu işarete lokomotif düdüğü ile tekrar ederek fren yapar. ç) Bunun üzerine ilgili personel, trenin başından sonuna kadar bütün frenlerin sıkılı olup olmadığını kontrol eder. Bir frenin sıkmadığı görülürse nedeni araştırılır. Gerekirse yeniden fren tecrübesi yapılır. Arıza giderilemezse freni iptal edilir. Fren iptal edilirken tren için gereken fren ağırlığı mutlaka korunur. d) Trenin çalışan frenlerinin sıkılı olduğu görüldükten sonra, makiniste “Fren gevşet” işareti verilir ve makinist lokomotif düdüğü ile cevap vererek boşaltmış olduğu havayı 12 tamamlar. Son vagonun freninin gevşediği görüldüğünde ilgili personel bütün dizideki vagonların frenlerinin gevşeyip gevşemediğine bakarak trenin başına gelir. Bir frenin gevşemediği görülürse nedeni araştırılır. Gerekirse yeniden fren tecrübesi yapılır. Arıza giderilemezse freni iptal edilir. Fren iptal edilirken tren için gereken fren ağırlığı mutlaka korunur. e) Fren musluğu ile gevşemeyen ve iptal edilmesi gereken bir frenin, boşaltma çubuğu çekilerek gevşetilmesi yasaktır. Basit fren tecrübeleri; destek lokomotifleri de dâhil olmak üzere trenleri çeken lokomotiflerin trenlerden ayrılıp tekrar bağlanmasında, trenlere vagon alınıp çıkarılmasında, fren hortumlarının çözülüp tekrar bağlanmasında, herhangi bir nedenle arada bulunan bir ana hava borusu kapama musluğunun geçici olarak kapatılıp açılması ve benzeri durumlarda, trenlerin, vagon ve lokomotif ilave edilen veya çıkarılan kısmındaki vagonlar ile en sonundaki vagonun freninin çalışıp çalışmadığının kontrolü için aşağıdaki şekilde yapılır: a) Basit fren tecrübesini gerektirecek işlerin tamamlanmasından sonra tren şefi ile varsa DTİ tarafından görevlendirilecek ve fren tecrübesi yapabilecek yetkinlikteki personeli trene alınan vagon ve lokomotiflerin, dizinin her iki tarafına bağlandığına, hava hortumlarının takılmış, muslukların açılmış, ayar kollarının trenin cinsine ve yük kollarının dolu-boş durumuna getirilip getirilmediğine bakar. Dizi hava ile doldurulup frenler gevşetilince “Fren yap” işareti verilir. Kumandadaki makinist bu işaret veya bildirimi lokomotif düdüğü ile tekrar ederek fren yapar. b) İlave edilen veya çıkarılan vagon ve lokomotif ile musluğu açılıp kapatılan kısmının iki tarafındaki vagonlarla, en sondaki vagonun freninin sıkılıp sıkılmadığı ve son vagondan havanın çıktığı kontrol edilir, frenler sıkılmış ve son vagondan hava çıkmış olduğu görüldüğünde, tren şefi ile varsa DTİ tarafından görevlendirilecek ve fren tecrübesi yapabilecek yetkinlikteki personeli kumandadaki makiniste “Fren gevşet” ve “Fren muntazam” işareti verir. Freni sıkılmayan veya gevşemeyen vagon görülürse arızanın giderilmesine çalışılır, mümkün olmazsa freni iptal edilir. Fren iptal edilirken tren için gereken fren ağırlığı mutlaka korunur. MANEVRALAR Manevra: Trenlerin kabul ve sevki dışında demiryolu araçlarının; tek tek veya birbirine bağlı olarak dağıtılması, toplanması veya birleştirilmesi için yapılan tüm hareketleridir. Manevranın Yönetimi ve Yapılışı Manevranın yönetimi yetkilendirilmiş manevra personeli tarafından yapılır. Manevraya başlamadan önce aşağıdaki hususlar yerine getirilir. a) Manevraya başlamadan önce varsa hareket memurundan, hareket memuru bulunmayan yerde haberleşme araçlarıyla trafik yönetim merkezinden manevra öncesi manevra izni alarak tren şefi yönetiminde yapılır. b) Manevrayı yöneten görevli, sürücü ve tren teşkilcilerine manevranın sırasını bildirir. c) Manevranın yapılacağı yollar üzerindeki yükleme boşaltma işleri durdurularak durdurulduğuna dair teminat alınır. Seyyar rampalar kaldırılır. Yolların yakınında inşaat ve bakım işleriyle uğraşanlar uzaklaştırılır. Vagon hareketini engelleyici kal ve durdurma takozlarının alınması, derayman pabuçlarının kaldırılması sağlanır. 13 ç) Manevra yapılacak yollar üzerinde ve gabari dâhilinde herhangi bir araç ve malzemenin bulunmadığına dikkat edilir. d) Manevra yapılacak yolların limitlerinin serbest olması sağlanır. e) Sinyal, sabit işaret, makas, döner köprü, vagon kantarı, su cenderesi ve benzerlerinin dizinin geçişine uygun olması sağlanır. f) Manevra yolları üzerinde hemzemin geçit bariyeri varsa kapatılması sağlanır. Manevra esnasında aşağıdaki hususlara dikkat edilir. a) Manevra personeli, gerekli hallerde çeken çekilen araçların basamakları veya sahanlıkları üzerinde veya lokomotif personelinin çalışmasını engellemeyecek şekilde makinist bölmesinde durabilir. b) Manevra lokomotifi/dizisi ile manevra amacıyla hareket etmekte olan çeken/çekilen araç, bağlanacağı çeken ve çekilen araca varmadan her an duracak şekilde itinalı bir şekilde bağlanacağı araca yaklaşacak ve bağlanacaktır. İşaretler buna uygun olarak verilecektir. c) Manevra hareketi, birden fazla makas üzerinde yapılacaksa, bu makaslar manevra yapılan araca/trene en uzakta olan makastan başlanarak en yakın makasa doğru sıra ile düzenlenir ve sonra hareket işareti verilir. ç) Çeken araç personeli, makasların kendilerine düzenlenmiş olduğuna dair varsa telsizle verilecek teminatı ve hareket etmesi için işareti almadan aracı hareket ettirmez. d) Üzerinde tren/demiryolu aracı varken makasların durumları kesinlikle değiştirilmez. e) Manevra sahasında bulunan vagonların arasına, izin ve önlem alınmadan, vagon tamiri, bakımı veya başka bir amaçla girilemez. f) Vagon tamir ve bakım yollarına giriş çıkış için her defasında teminat alınır. Bu yolların girişine dur işareti konur. Manevralar bittikten sonra demiryolu araçlarını yollara bırakan personelce aşağıdaki önlemler alınır: 1. Demiryolu araçlarının ve tren dizisinin el frenleri sıkılır. Kaçmasını önlemek için altına durdurma takozu konularak varsa sabit/seyyar kal, derayman pabucu kapatılarak emniyet altına alınır. Manevra bitiminde, TCDD trafik sorumlusuna, yoksa trafik yönetim merkezine tüm tedbirlerin alındığının teminatı verilir. Serbest bırakılması gereken; limit, hemzemin geçit ve benzeri yerlerin çok yakınına veya eğimli yollar üzerine zorunlu olmadıkça vagon bırakılmaz. 2. Trenlerin sevk ve kabul yollarına izin alınmadan çeken/çekilen araç bırakılamaz. 3. Ulusal demiryolu altyapı ağına bırakılan demiryolu araçlarının korunması ve emniyeti; demiryolu aracını bırakan personel tarafından, frenleri sıkılmak, durdurma takozu/seyyar kal konulmak ve varsa sabit kal/derayman pabucu kapatılarak ve makaslar emniyet yoluna tanzim edilmek suretiyle sağlanır. 4. İstasyonda tren teşkilcisi olmaması veya tren teşkilcisi olmasına rağmen hizmet talep edilmemesi halinde; lokomotiflerin ve vagonların bağlanması ve kesilmesi lokomotif personeli tarafından yapılır. 5. Araç/vagon çekme yeterliliği olan demiryolu makineleri ile yapılan manevra azami hızı 10 km/s’tir. 14 Çeken Çekilen Araçların Bağlanması ve Çözülmesi İki aracın birbirine bağlanması ve çözülmesi aşağıdaki sıraya göre yapılır: İki aracın birbirine bağlanması: 1. Koşum takımı bağlanır, yedek koşum takımı yerine asılır, gergi vidası sıkılır, 2. Hava hortumu bağlanır, yedek hortum yerine takılır, hava muslukları açılır, 3. Geçit saçları indirilir, 4. Körükler açılıp birbirine mandallanır, 5. Elektrikle ilgili ısıtma, aydınlatma ve varsa benzer fiş ve soketleri takılır. İki aracın birbirinden çözülmesi: 1. Elektrikle ilgili ısıtma, aydınlatma ve varsa benzer fiş ve soketler çıkarılır, 2. Körükler ayrılıp yerine mandallanır, 3. Geçit saçları kaldırılıp yerine mandallanır, 4. Hava muslukları kapatılır, hortumları çözülür, 5. Gergi vidası gevşetilip, koşum takımı çıkarılır. Çeken ve/veya çekilen aracın birbirine bağlanması ve çözülmesi sırasında aşağıdaki kurallara dikkat edilir: 1. Araçları birbirine bağlamak için, sabitlenmiş tarafın frende olduğu kontrol edilip, gelen araçlar durduktan sonra cankurtaran demirini tutmak suretiyle araçların arasına eğilerek girilir. İki aracı birbirine bağlamak için, bağlanacak araçları sıkıştırmak amacıyla tampon yapılması ihtiyacı doğarsa, aradaki görevli, duran demiryolu aracı tarafında kendini emniyete alarak bekler ve duran tarafın koşum takımının halkasını, tampon sebebiyle hareketlenerek tampon temasını sağlayan demiryolu aracının cer kancasına takar. 2. Araçların arasına girecek görevli, mümkün olduğu kadar makinistin ve manevrayı idare eden veya işaret veren görevlinin bulunduğu taraftan girmeli ve çıkmalı, işaretler mümkünse makinistin bulunduğu taraftan verilmelidir. Yarı otomatik veya otomatik koşum takımlarını bağlamak üzere araya girilmez. 3. Hava hortumları, genel kural olarak karşılıklı bağlanır. Hava hortumları gergin veya çok fazla bükülmüş olarak bağlanmaz. 4. Hortumların bağlanmasından sonra her iki taraftaki hava muslukları aynı anda açılmaz. Önce lokomotife bağlı kısmın musluğu yavaşça açılıp hava sesi duyulduktan sonra tekrar kapatılarak, arkadaki musluk açılır ve daha sonra öndeki kapatılan musluk açılır. Manevrada Fren Manevralar, demiryolu makinaları ve vagonların hava freni kullanılarak yapılır. Manevrada; 1. Lokomotif ve vagonların koşum takımları ile hava hortumları bağlanıp hava muslukları açılır. 2. Vagonların dolu-boş ve fren ayar kolları uygun duruma getirilerek basit fren tecrübesi yapılır. Durdurma Takozlarının Kullanılması Manevralarda duran vagonların kaçmasını önlemek için el frenleri sıkılmakla birlikte durdurma takozu da kullanılır. 15 Durdurma takozları, işyerince belirlenecek ve personelin her zaman ulaşabileceği uygun yerlerde bulundurulur. Manevra esnasında demiryolu araçlarının el frenlerinin çözülmesi ile altlarındaki durdurma takozlarının kaldırılması işlemi, bağlama işleminden sonra yapılır. Demiryolu araçlarının hareket ettirilmesinden önce durdurma takozlarının kaldırılmış olmasından ilgili manevra personeli sorumludur. DEMİRYOLU TRAFİĞİNDE KULLANILAN İŞARETLER İşaretlerin Uygulama Alanı Genel kural olarak; sabit sinyaller ve diğer işaretler trenin seyir yönüne göre yolun sağ tarafında bulunur ve taşınabilir işaretler ile işitilen/hareketlerle verilen işaretler trenin seyir yönüne göre sağ tarafından verilir. Herhangi bir zorunluluk nedeniyle; sinyalin, trenin seyir yönüne göre yolun soluna tesis edilmesi halinde sinyal direğine, konsol üzerindeki sinyallerde ise konsoldaki sinyalin altına, sinyal numarası ile birlikte sinyalin ait olduğu yolu belirten levha monte edilir. Zorunluluk nedeniyle yolun sağı yerine soluna tesis edilen işaret ve yerleri Genel Müdürlükçe ayrıca duyurulur. İşaretlere Uyma Zorunluluğu Demiryolu trafiği ile ilgili tüm çalışanlar, bu Yönetmelikteki işaretlerin anlamını bilmek ve uymak zorundadır. İşaret; görülene, duyulana veya anlaşılana kadar verilmeye devam edilir, gören, duyan veya anlayan görevli de işareti aynen tekrar ederek anladığını belirtir. Durmayı emreden işaret, durulduktan sonra tekrarlanır. İşaretlerin Tür ve Kullanma Zamanları İşaretler, görülen ve işitilen işaretler olmak üzere ikiye ayrılır. İşitilen işaretler, gece ve gündüz aynen kullanılır. Görülen işaretlerden güneşin doğuşundan batışına kadar kullanılanlar, gündüz kullanılan işaretler olarak, güneşin batışından doğuşuna kadar kullanılanlar ise gece kullanılan işaretler olarak adlandırılırlar. Aşağıdaki durumlarda gündüz işareti yerine, gece işaretleri kullanılır: 1. Sisli, karlı, tipili ve benzeri havalarda gündüz işaretlerinin görülemediği yerlerde, 2. Boyu 1000 metreyi geçen veya giriş ve çıkışı görülemeyen tünellerde, 3. Özel emirlerle bildirilen yerlerde. İşaretlerdeki Renk ve Işıkların Anlamları İşaretlerde kullanılan renk ve ışıkların anlamları aşağıda belirtilmiştir:  Kırmızı renk ve ışık; derhal durmayı emreder.  Sarı renk ve ışık; bu Yönetmeliğin “İşaretler, Modeller ve Formlar” ekindeki anlamına göre dikkatin artırılmasını ve hızın azaltılmasını bildirir.  Yeşil renk ve ışık; yolun geçişe serbest olduğunu bildirir. 16  Gün ışığı; gece ve karanlık havalarda manevra personelinin yerini belli etmek, bu Yönetmeliğin “İşaretler, Modeller ve Formlar” ekinin “işitilen ve hareketlerle verilen işaretler” bölümünde belirtilen anlamlarda manevra ve fren tecrübelerinde kullanılır.  Süt beyaz renk ve ışık; işaretlerin üzerindeki şekillere göre anlam bildirir. İşaretler ve Anlamları Görülen İşaretler: İşaret Bayrağı: Kırmızı ve yeşil renkli olan işaret bayrağı yalnız gündüz kullanılır. Kırmızı renkli bayrak; derhal durmayı, yeşil renkli bayrak; dikkatin arttırılması, makaslardan izin verilen hızla, diğer yerlerden 25 km/s’ , süper ekspres, mavi tren, ekspres, ray otobüsü ve motorlu trenlerin 40 km/s hızla seyir edeceğini bildirir. Kılıfı içinde bayrak; yolun geçişe serbest olduğunu bildirir. Yuvarlak Levhalar: Gündüz, arıza ve/veya çalışma için durma, ihbar edilememiş arıza ve/veya çalışma için yavaşlama işaretleri vermek üzere kullanılan çapı 40 cm. ve orta yuvarlağının çapı 27 cm. olan yuvarlak levhalar iki türlüdür. Ortası yeşil kenarı beyaz yüzünün görülmesi, hızın 25 km/s’ ye, süper ekspres, mavi tren, ekspres, ray otobüsü ve motorlu trenlerde 40 km/s'e indirilmesini ve dikkatin artırılmasını, Ortası beyaz kenarı yeşil yüzünün görülmesi; yolun serbest olduğunu ve normal hızla seyir edileceğini bildirir. Ortası kırmızı kenarı beyaz yüzünün görülmesi, derhal durmayı emreder. Ortası beyaz kenarı yeşil yüzün görülmesi, yolun serbest olduğunu ve normal hızla seyir edileceğini bildirir. Çalışan Takıma Dikkat Levhası: Bu levha, demiryolu kenarında bakım ve temizlik yapıldığı durumlarda yol takım işçilerinin çalıştığı yerden her iki yöne de 300–500 metre uzaklığa konur. İşaretin işçi resmi bulunan yüzünün görülmesi işçileri uyarmak amacıyla sık sık düdük çalınması ve dikkatli olunmasını emreder. Şekil 1 : Çalışan Takıma Dikkat Levhası El İşaret Feneri: El işaret feneri ile kırmızı gösterilmesi, derhal durmayı emreder. Yeşil gösterilmesi, hızın 25 km/s’ ye, süper ekspres, mavi tren, ekspres, ray otobüsü ve motorlu 17 trenlerde 40 Km/s ye indirilmesini ve dikkatin artırılmasını ve makaslardan izin verilen hızla geçilmesini bildirir. Gün ışığı gösterilmesi, yolun serbest olduğunu bildirir. Resim 1 : El İşaret Feneri Tren İşaretleri: Trenlerde esas ve geçici olmak üzere iki tür işaret bulunur;  Trenlerin esas işaretleri; gündüz son vagonun arka tamponları üstündeki sabit elektrikli veya sportlara takılan ve arka tarafında reflektörlü son tamam işareti veya lambalardır. Gece ise; bu işaretin dışında, trenin ön tarafında, gün ışığı veren lambalar ile orta üst kısmında bulunan projektörlerdir. Tek seyir eden lokomotiflerin, arka orta kısmına gündüz ortası kırmızı kenarı beyaz levha, gece ise arka tarafına kırmızı ışık veren fener takılır.  Trenlerin geçici işaretleri; TSİ bölgesi dışında orerde gösterilen buluşma istasyonu değiştiğinde, buluşma değişikliği ile giden trenin yeni buluşma istasyonuna kadar, kumanda bölmelerinin sol ön camının içine konulan gündüz ortası kırmızı, kenarı beyaz yuvarlak levha olan buluşma değişikliği işareti takılır. Gece ise bu levha yerine sol ön taraftaki lambanın kırmızı ışık vermesi sağlanır. Trenlerin esas işaretlerinden olan ön lambalar ile projektörden; hem projektör hem de lambaların her hangi bir nedenle gece yanmaması durumunda tren bulunduğu yerde imdat ister. Sadece projektör veya lambaları yanmazsa, tren ilk istasyona kadar gider ve burada arızası giderilir. Arızanın giderilmesi mümkün olmadığı takdirde Trafik ve İstasyon Yönetimi Servis Müdürlüğünün vereceği emre göre hareket edilir. Arkasında sabit sport lambası bulunmayan trenin en sonundaki vagona, reflektörlü son tamam işareti ilgili birim personeli tarafından ilgili personel yoksa tren personelince ilk çıkış istasyonunda takılır ve son varış istasyonunda indirilir. Ara istasyonlarda seferi son bulan trenlere ait reflektörlü son tamam işareti tren personeli tarafından ilgili birim personeline trafik cetveline açıklama yapılarak teslim edilir. Şekil 2 : Tren İşaretleri Yol Bitim İşareti: Kör yolların sonundaki tampon traversi üzerine konulan, tampon traversi olmayan yollarda yolun ortasına dikilen, ortası kırmızı kenarı beyaz bir yuvarlak levha veya fenerdir. Geceleri kırmızı ışık vermesi sağlanır. 18 Şekil 3 : Yol Bitim İşareti Durup Kalkma İşareti Durup Kalkma (D) İşareti: İniş meyili fazla olan yerlerde, iniş yapan trenlerin fren kontrolü yapmak üzere durup kalkması için gerekli görülen yerlere 3,5 metre yüksekliğinde bir direk üzerine konulmuş siyah zemin üzerine süt beyaz renkte "DUR" kelimesinin baş harfi olan "D" harfinin yazılı olduğu bir fenerdir. Geceleri fener içerisindeki lamba yakılarak (D) harfli yüzünün görülmesi sağlanır. Rampa aşağı inen trenler (D) fenerini geçmeden durur. Makas Fenerleri: TSİ sisteminin tesisata bağlı makasları hariç diğer tüm makaslarda bulunan ve makasın istasyonun hangi yoluna düzenlenmiş olduğunu bildiren makas fenerleri üç çeşittir. Makas fenerleri gece ve gündüz aynen kullanılır. Ancak gece ışıklandırılır. Gece manevrası olmayan istasyonlarda fener camları yerine aynı renkli fosfor takılabilir. a) Basit makas feneri; Makasın çevrilmesi ile birlikte fener kendi ekseni etrafında dönerek dört şekil gösterir. Makas fenerinde; Dikdörtgen yeşil yüzünün görülmesi, makasa iğne ucundan ve sapma yapmadan anayola girileceğini bildirir. Şekil 4 : Basit makas feneri  Dikdörtgen süt beyaz yüzünün görülmesi, makasa ökçeden girilerek sapma yapmadan anayola çıkılacağını bildirir.  Ok işaretli yüzünün görülmesi, makasın iğne ucundan ve ok yönüne sapma yaparak barınma yoluna girileceğini bildirir.  Süt beyaz yuvarlak yüzünün görülmesi, makasın ökçesinden girilerek barınma yolundan anayola sapma yaparak çıkılacağını bildirir. 19 Şekil 5 : Basit Makas Feneri b) Tek toplu İngiliz makas feneri: Tek topla çalışan İngiliz makas feneri; makasın çevrilmesiyle birlikte, fener kendi ekseni etrafında dönerek iki şekil gösterir. Makas fenerinde;  Karşılıklı iki yüzü dikdörtgen yeşil yüzlerin görülmesi, makasın iğne ucundan veya ökçesinden girilerek birbirini kesen yollardan sapma yapmadan anayola geçileceğini bildirir.  Karşılıklı V şeklinde iki ok yüzlerin görülmesi makasın iğne ucundan veya ökçesinden girilerek birbirini kesen yollardan sapma yaparak geçileceğini bildirir Şekil 6 : Tek toplu İngiliz makas feneri c) AEG tipi İngiliz makas feneri: Bu makas feneri ikiyüzlü olup, makas hareketleri ile birlikte fenerin yüzleri üzerinde bulunan süt beyaz ok işaretleri hareket ederek iki şekil gösterir.  İki süt beyaz okun baş başa görülmesi, makasa iğne ucundan veya ökçeden girilerek birbirini kesen yollardan sapma yapmadan doğru olarak geçileceğini,  İki süt beyaz okun dik bir açı yapacak şekilde baş başa gelmiş şekilde görülmesi, makasa iğne ucundan veya ökçeden girilerek birbirini kesen yollardan sapma yaparak geçileceğini bildirir. Şekil 7 : AEG Tipi İngiliz Makas Feneri 20 d) Makas levhası: Gece manevra yapılmayan veya çok az kullanılan yollardaki makaslarda, fener yerine makas levhası bulunur. Makas levhaları makas hareketleri ile birlikte kendi ekseni etrafında dönerek iki şekil gösterir.  İki taraftan yuvarlak siyah zemin üzerinde ucu yuvarlak levhanın ortasından başlamak üzere beyaz dilim şeklinde bir okun görülmesi, barınma yoluna girileceğini veya barınma yolundan çıkılacağını bildirir. Levhadaki üçgenin ucu sapılacak yönü gösterir.  Levhanın, iki taraftan bir çizgi halinde görülmesi, sapma yapılmadan doğru yola girileceğini veya doğru yoldan çıkılacağını bildirir. Hareket Memuru Diski: Hareket memurları tarafından kullanılan bir yüzü ortası kırmızı kenarı beyaz, diğer yüzü ortası beyaz kenarı yeşil yuvarlak levhadır. Geceleri ışıklandırılarak, bir yüzünde kırmızı ışık, öteki yüzünde yeşil ışık vermesi sağlanır. Trene hareket emri verilmesi için yeşil yüzü, trenleri durdurmak için kırmızı yüzü hareket memuru tarafından makinist ve tren şefinin en iyi görebileceği bir yerden baş hizasında gösterilir. Durmadan geçecek trenlere; diskin yeşil yüzü gelmekte olan trenin personelinin görebileceği bir yerden trenin geldiği yöne tutularak, lokomotifi nöbetçi hareket memurunun bulunduğu noktaya geldikten sonra son vagon geçinceye kadar aynı yüzü trene paralel çevrilerek gösterilir. Limit İşareti: Demiryolu çeken ve çekilen araçlarının bir yoldan diğer yola birbirine çarpmadan geçişini sağlamak amacıyla, iki ayrı yolun birleştiği noktadan itibaren iç raylar arasındaki açıklığın 2 metre olduğu yere konulmuş beyaz boyalı bir işarettir. TSİ sisteminde çıkış sinyalleri veya yanar söner sinyale uyulacağını bildiren YS levhaları da limitleri belirler. Trenin son vagonundaki görevli ve makasçı, trenin son vagonu giriş makaslarını geçip, kabul edildiği yolun limiti içerisine girmiş ise tren duruncaya kadar yeşil, limitler içerisine girmeden durmuş ise kırmızı işaret gösterir. Eğer trenin son kısmı buluşmadan sonra çıkacak veya öne geçecek trenin yolunu kapatmışsa son vagondaki görevli ve makasçı, çıkacak veya girecek trenin makinistine, kırmızı işaret göstermeye devamla beraber ağız düdüğü ile "DUR" işareti verir. Şekil 8 : Limit İşareti İşitilen İşaretler Trenlerin trafiği ile ilgili emirlerin ilgililere iletilmesi için kullanılan bir iletişim şeklidir. 1. Çeken Araç ve Ağız Düdüğü:  Bir uzun düdüğün çalınması (--------- ) ileriye hareket edileceğini,  İki uzun düdüğün çalınması ( --------- --------- ) geriye hareket edileceğini, 21  Üç kısa düdüğün çalınması( --- --- --- ) durulacağını, duran trenlerde fren tecrübesi için fren sıkılacağını,  Üç kısa düdüğün bir kaç kez tekrarlanması ( --- --- --- ) ( --- --- --- ) ( --- --- --- ) tehlike olduğunu ve derhal durulacağını,  İki kısa düdüğün çalınması ( --- --- ) tampon yapılacağını, fren tecrübesinde frenin gevşetileceğini,  Bir kısa düdüğün çalınması ( --- ) frenlerin muntazam olduğunu bildirir. Seyir halindeki trenlerde;  Yerleşim yerlerine, hemzemin geçitlere, yarma ve tünellere, arızalı bölgelere yaklaşırken bir uzun düdük( --------- ) çalınır.  El frenlerinin sıkılması için üç kısa düdük ( --- --- --- ) , gevşetilmesi için iki kısa düdük ( --- --- ) çalınır. 2. Elektrikli Çan veya Zil: Bazı istasyonlardaki emniyet tesisatları veya bu yerlerin özelliği nedeniyle trenlerin giriş ve çıkışlarını görevli personele duyurmak veya TSİ sistemindeki terminal veya saydinglerde, trafik kontrolörü tarafından görevli personelle görüşme yapmak üzere çağrılması için kullanılan çan ve ziller bulunur. Yardımcı İşaretler Trafik telefon devresine girmeyi sağlayacak piriz olan direklerin üzerine Telefon konulmuş ve fosforlu beyaz zemin Prizi üzerine, siyah telefon ahizesi bulunan İşareti dikdörtgen şeklinde bir levhadır. Bulunduğu direk üzerinde telefon prizi olduğunu bildirir. Eğim levhaları hat eğiminin değiştiği yerleri ve eğim değerlerini göstermek için kullanılır. Hattın sol tarafına direk üzerine yerleştirilmiş bir levha veya katener direklerinin üzerine şablon ile yazılmış şekilde bulunur. Beyaz zemin Eğim üzerine siyah renkte rakamlar yazılı İşareti dikdörtgen İşaret üzerinde yazılı bilgi, kendinden sonra gelen hat bölümü için geçerlidir. Okun; üzerindeki rakam binde olarak eğimi, altındaki rakam yolun bu eğimle kaç metre devam ettiğini, yönü ise hattın eğim yönünü gösterir. Kilometre işareti, hattın sağ tarafına dikilmiş bir direk üzerine veya katener direkleri üzerine yerleştirilmiş bir Kilometre levhadır. Üzerine hattın o noktadaki ve kilometresi yazılır. Kilometre levhaları Hektometre arasındaki mesafeler de hektometre İşareti işaretleri ile belirlenir. Hektometre işaretleri de 200 metre ara ile hattın sağına konulur. 22 Belirli bazı trenlerin yapabilecekleri en Hız İşareti fazla hızı belirtmek için haberleşme direkleri üzerine konulan levhadır. Hattın kurp yarıçaplarını göstermek Kurp için, haberleşme direkleri üzerine Levhası konulmuş ve siyah rakamla yarıçap uzunluğu yazılmış bir levhadır TMİ bölgesinde; istasyon ve duraklara yaklaşıldığının tren personeline bildirilmesi amacıyla kullanılır. Haberleşme Her iki yöndeki baş makastan başlamak Direklerin üzere 750 metre uzaklıktaki ilk 5 Boyanması haberleşme direği üstten bir metre siyah, iki metre fosforlu beyaz, tekrar bir metre siyah yağlı boya ile boyanır. Bu sistemde trenler, baş makasta işaret gösterilmedikçe istasyona giremez. Diğer İşaretler Manevra İşaretleri: Manevra işaretleri gündüz kolla ve ağız düdüğü ile gece ise üç renkli işaret feneri ve ağız düdüğü ile lokomotifin durumu dikkate alınarak verilir. Lokomotif veya kumanda bölmesinin bulunduğu taraf ön taraf, yani ileri, diğer tarafta geri olarak kabul edilir. Gündüz kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin ileriye doğru sallanması ile birlikte ağız İleri İşareti düdüğünün bir defa uzun çalınması ile ileri işareti verilir. Gündüz kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin geriye doğru sallanması ve ağız düdüğünün Geri İşareti iki defa uzun çalınması ile geri işareti verilir. Gündüz kolun, gece kırmızı ışık gösteren fenerin baş üzerinde Dur yarım daire yapacak şekilde İşareti sallanması ve ağız düdüğünün üç defa kısa çalınması ile dur işareti verilir. 23 Gündüz kolun, gece, gün ışığı gösteren fenerin yere paralel olarak uzatılıp yavaş yavaş aşağı Yavaşlama yukarı hareket ettirilmesi ve ağız İşareti düdüğünün bir uzun bir kısa çalınması ile yavaşlama işareti verilir. Gündüz iki elin omuz hizasında birleştirilmesi, gece gün ışığı gösteren fenerin omuz hizasında, Tampon Yap iki yana sallanması ve ağız İşareti düdüğünün iki defa kısa çalınması ile tampon yap işareti verilir. Dizinin gidiş yönüne göre gündüz kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin, hızla sallanması ve ağız düdüğünün bir kısa bir Atma uzun çalınması ile atma manevra Manevra işareti verilir. İşareti Makinist manevra için verilen işaretleri anladığını belirtmek amacıyla, lokomotif düdüğü ile aynen tekrar eder. Ancak dur işaretini alan makinist önce durma girişiminde bulunur, sonra işareti tekrar eder. Fren Denemesi İşaretleri: Fren denemesi işaretleri, ağız düdük ile birlikte kol veya gün ışığı gösteren fenerle verilir. Gündüz iki kolun baş üzerinde birleştirilmesi, gece gün ışığı gösteren fenerin sağdan yukarı Fren Sık doğru yarım daire şeklinde İşareti kaldırılıp dik olarak aşağıya indirilmesi ve ağız düdüğünün üç defa kısa çalınması ile verilir. Gündüz tek kolun, gece gün ışığı gösteren fenerin, baş Fren üzerinde yarım daire çizecek Gevşet şekilde sağa sola sallanması ve İşareti ağız düdüğünün iki defa kısa çalınması ile verilir. 24 Gündüz tek kolun, gece gün Fren ışığı gösteren fenerin, aşağıdan yukarıya dik olarak Muntazam kaldırılması ve ağız İşareti düdüğünün bir kısa çalınması ile verilir. Seyir Halinde Olan Trenlere Verilecek İşaretler Yolun Açık Olduğunun Bildirilmesi: Yolun açık olduğu, gündüz kılıfı içinde bayrak ile gece ise gün ışığı gösteren fenerle bildirilir. Hiç bir işaretin bulunmaması da yolun serbest olduğunu bildirir. Yol açık işareti, trenin yoluna devam etmesine engel bir durum olmadığını bildirmek için verilir. Hız Azaltılmasının Bildirilmesi: Hızın azaltılması için gündüz yeşil bayrak veya ortası yeşil kenarı beyaz yuvarlak levha, gece ise yeşil ışık gösterilir. Hızın azaltılması işareti aşağıdaki durumlarda verilir: 1. Özel olarak bildirilen ve üzerinden yavaş geçilmesi gereken, köprü ve tünel gibi tesislere yaklaşırken, 2. Yolun ve makasların zorunlu kıldığı yerlerde, 3. Yağışlı havalarda, trafiğin akışını engelleyecek sel ve heyelan olasılığı olan yerlerde. Hız azaltma işareti, hızın azaltılması gereken nokta veya bölgenin en az 500 metre öncesinden verilir. Hız Kısıtlama İşaretleri Hattın Hız kısıtlamalı bölümünü tren personeline ihbar etmek için kullanılan levhalardır. Hız kısıtlamalı bölgenin; ihbarı, başlangıcı ve bitişini belirten 3 şekli vardır. 1. Hız Kısıtlama İhbar İşareti: Konvansiyonel hatlarda hız kısıtlama bölgesi başlangıç noktasının 1000 metre, YHT hatlarında 4000 metre öncesine yerleştirilir. Makiniste hız kısıtlaması bulunan noktaya kadar süratini kısıtlanan hıza düşürmesi gerektiğini bildirir. Çevresi siyah bantla çevrili düz beyaz yuvarlak zemin içerisine lacivertle yazılmış hız limitini bildiren rakamın bulunduğu YHT hatlarında 60 konvansiyonel hatlarda 40 cm. çaplı levhadan oluşur. Ayrıca YHT hatlarında hız kısıtlama ihbar işaretinden 500 metre önce “hız kısıtlama yaklaşma işareti” konulur. 2. Hız Kısıtlama Başlangıç İşareti: Hız kısıtının başlangıç noktasına yerleştirilir. Makiniste 5588 modelde belirtilen hızla geçmesi gereken bölgenin başlangıç noktasını bildirir. Çevresi siyah bantla çevrili YHT hatlarında 60 cm. konvansiyonel hatlarda 30 cm. çaplı yuvarlak zemin içerisine lacivertle yazılmış hız limitini bildiren kare YHT hatlarında (80x80 cm.), konvansiyonel hatlarda (40x40 cm.)levhadan oluşur. 3. Hız Kısıtlama Bitiş İşareti: Hız kısıtının bitiş noktasına yerleştirilir. Makiniste hız kısıtlamasının sona erdiğini bildirir. Çevresi siyah bantla çevrili düz beyaz kare YHT hatlarında (80x80 cm), konvansiyonel hatlarda (40x40 cm.) zeminli levhadan oluşur. 25 Şekil 9 : Hız Kısıtlama İşaretleri Durmanın Bildirilmesi: Gündüz kırmızı bayrak veya ortası kırmızı kenarı beyaz yuvarlak levha, gece kırmızı ışıkla verilir. Trenlere aşağıdaki durumlarda durma işareti verilir: 1. Tren trafiği emniyetini tehlikeye düşürecek bir engel veya arıza varsa, 2. Vagonlarda, trenin trafik emniyetini bozacak bir arıza veya aksaklık görülürse, 3. Bir trene arkadan gelen bir trenin yaklaştığı görülürse, arkadan gelen trenin durdurulması için, 4. Trenin vagonları birbirinden ayrılırsa, 5. Trenin sonundaki işaretleri yoksa veya görülmüyorsa. 1 ve 3 üncü bentlerde yazılı durumlarda durma işareti, durulması gereken noktadan, yolun meyiline göre yolun meyili ‰ 5'e kadar 750 metre, ‰ 5'den ‰ 10'a kadar 850 metre, ‰ 10'dan fazla ise 1050 metre önce verilir. Durma işaretleri önüne 50'şer metre ara ile 3 adet kestane fişeği konur. Tünel İçinde İşaretlerin Verilmesi: Tünel içinde verilmesi zorunlu olan işaretler önce trenin geldiği yönde tünel ağzında verilir, daha sonra da tünel içinde aynen tekrar edilir. Bir Yola Ait Manevra Yasak İşareti: Yalnız ait olduğu yoldaki giriş ve çıkışları düzenleyen bir fenerdir. Topla veya emniyet tesisatına bağlı olarak çalışır. Derayman pabucu olan ve olmayan olmak üzere iki türü vardır; Derayman Pabucu Bulunan Yollarda; Derayman pabucunu hareket ettiren aletle bağlantılı olarak kendi ekseni etrafında dönen dört yüzlü bir fenerdir.  Bir taraftan yuvarlak süt beyaz üzerinde yatay siyah çizgi, diğer taraftan yan yana yuvarlak sütbeyazın görünmesi, derayman pabucunun ray üzerinde olduğunu bu yola giriş ve çıkışın yasak olduğunu,  Bir taraftan yuvarlak süt beyaz üzerinde 45 derece eğik siyah çizginin, diğer taraftan eğik vaziyette iki süt beyaz yuvarlağın görünmesi, bu yola giriş ve çıkışın serbest olduğunu bildirir. 26 Resim 2 : Derayman Pabucu Bulunan Yollarda Fener İşareti Derayman Pabucu Olmayan Yollar; 3,5 metre yüksekliğinde bir direk üzerine konulmuş ikiyüzlü sabit bir fenerdir. Bu fenerin iki yüzündeki şekiller bağlı olduğu makas veya emniyet tesisatının hareketiyle birlikte hareket ederek şekil değiştirir.  Yuvarlak beyaz üzerindeki siyah yatay çizgi ve karşısındaki yüzünde süt beyaz yuvarlakların yan yana görünmesi, bu yola her iki taraftan giriş ve çıkışın yasak olduğunu,  Yuvarlak süt beyaz üzerinde 45 derece eğik siyah çizginin ve diğer yüzünde eğik süt beyaz yuvarlakların görünmesi, bu yola giriş ve çıkışın serbest olduğunu bildirir. Döner Köprü İşareti: Döner köprü üzerindeki yola paralel olarak uygun bir yerine konulmuş, bir fener ile her iki yüzünün ortası kırmızı kenarı beyaz yuvarlak levhadır. Gündüz her iki yönünden ortası kırmızı kenarı beyaz yuvarlak levhanın görülmesi, gece her iki yönden kırmızı ışığın görülmesi döner köprüye girilemeyeceğini bildirir. Gündüz her iki yönden levhanın çizgi halinde görünmesi, gece ise iki yönden yeşil ışığın görünmesi döner köprüye dikkatli girilebileceğini bildirir. Vagon Kantarı İşareti: Vagon kantarı kulübesi üzerine konulmuş, kantar hareketleriyle birlikte hareket edip kendi ekseni etrafında dönen her iki yüzü ortası kırmızı kenarı beyaz yuvarlak levhadır. Her iki yönden ortası kırmızı, kenarı beyaz levhanın görülmesi, kantar kefesinin kalkık olduğunu ve kantar yolu üzerinden geçilemeyeceğini bildirir. Her iki yönden levhanın bir çizgi halinde görülmesi, kantar kefesinin inik olduğunu ve kantar yolundan geçmenin serbest olduğunu bildirir. Şekil 10 : Vagon Kantar İşareti Hemzemin Geçit İşaretleri Hemzemin Geçit İşareti: Bir direk üzerine konulmuş tek demiryolu hattındaki geçitlerde birer metre boyunda çapraz iki kanattan çok yollu hatlarda hemzemin geçitlerinde, iki kanat ve çaprazın altında yarım çapraz bulunan bir işarettir. Hemzemin geçit işareti karayolu şoför ve sürücülerine demiryolu vasıtalarının geçiş üstünlüğü hakkına sahip olduğunu belirtmek için kullanılır. Hemzemin geçit işareti, demiryolunun her iki tarafında karayolunun sağına ve karayolu aracı sürücülerinin kolayca görebilecekleri şekilde konulur. 27 Resim 3 : Hemzemin Geçit İşareti Bariyerli Hemzemin Geçit: Gündüz bariyer kolunun demiryoluna paralel, karayolu üzerine inik durumda görülmesi; gece ise bariyer kolu üzerindeki fenerin karayoluna kırmızı ışık, demiryoluna gün ışığı göstermesi, yolun demiryolu araçlarına açık karayolu araçlarına kapalı olduğunu bildirir. Mekanik veya elektrikli bariyer kollarının arızalı olması nedeniyle kullanılamadığı durumlarda hemzemin geçit bariyerinin arızalı olduğu, tren personeline 5588 modelle bildirilerek, buradan dikkatli ve yavaş geçmeleri sağlanır. Resim 4 : Bariyerli Hemzemin Geçit İşareti Hemzemin Geçit Sinyali: TSİ sistemlerinin bulunduğu hatlar dışındaki hemzemin geçitlerde; trenlerin geçide gelmesinden önce (azami 45 sn.) ray devresi vasıtasıyla geçit bariyerinin otomatik olarak kapanmasını sağlayan sistemler bulunmaktadır. Ancak hemzemin geçit ile istasyon arasındaki mesafe, ray devreli otomatik hemzemin geçit koruma sisteminin tesisine imkân vermediği, günün 24 saatinde nöbetçi hareket memuru bulundurulan yerlerde baş makasın gidiş yönüne göre demiryolunun sağına konulan ve butona basılarak kumanda edilen ray devreli hemzemin geçit koruma sistemi ile ankleşe çalışan sinyaller kullanılır. Sinyalin yeşil bildiri vermesi, hemzemin geçidin karayoluna kapalı demiryoluna açık olduğunu ve trenin hareket memuru tarafından verilecek hareket emri ile hareket edebileceğini bildirir. Sinyalin kırmızı bildiri vermesi, hemzemin geçidin karayoluna açık, demiryoluna kapalı olduğunu bildirir. Hemzemin Geçit Uyarı Sinyali: Tüm trafik işletim sitemlerinde, yaklaşılan hemzemin geçidin pozisyonu hakkında makinistin yapacağı işlemi belirleyen bir uyarı sinyalidir. 4 metre direk üzerine yerleştirilmiş (60 cm x 45 cm) ebadında yeşil ve yanar söner kırmızı bildiri veren bir işarettir. Hemzemin geçit koruma sistemi ile birlikte çalışır. a) Hemzemin geçit uyarı sinyali hemzemin geçit bölgesindeki fren mesafesinden görüş mesafesinin çıkarılmasından sonra hesaplanan mesafeye monte edilecektir. Bu mesafe en az 500 m. en fazla 1000 m. olacaktır. 28 (Sinyal yeri = Fren Mesafesi - Görüş Mesafesi) b) Makinist uyarı sinyalinde yanar söner yeşil renkte bildiri; Hemzemin geçit kollarının karayolunu kapattığı, hemzemin geçit koruma sisteminin çalışır durumda olduğu ve izin verilen hızla ilerlemeyi ifade etmektedir. c) Makinist uyarı sinyalinde yanar söner, kırmızı renkli, çarpı sembollü bildiri; Hemzemin geçit koruma sisteminde arıza olduğunu ve hemzemin geçit bölgesinden 25 km/h hızla kontrollü olarak ilerlemeyi ifade etmektedir. 29 TRENLERİN TRAFİĞİ VE HABERLEŞME TRAFİK SİSTEMLERİNDE HABERLEŞME Trafikte Kullanılan Haberleşme Araçları Trafikte kullanılan haberleşme araçları: Seyyar telefon, otomatik telefon, GSM-R, GSM, trafik kontrolörü telefonu, hat boyu telefonu, sabit ve el telsizidir. Haberleşme Araçlarıyla Görüşme Haberleşme araçları ile aşağıda açıklandığı gibi görüşme yapılır: 1. GSM/GSM-R ve otomatik telefon haricinde trafikle ilgili yapılan haberleşmede, konuşmak isteyenin, önce hattı dinlemesi, bir konuşma yoksa kendini tanıtarak konuşmayı başlatması gereklidir. 2. Trafik kontrolörü kendini tanıttıktan sonra karşılıklı tüm görüşmeler konuşma kalıplarına uygun yapılır. 3. Haberleşme araçlarıyla yapılacak tüm görüşmelerde, alınacak emir ve teminatlar aynen tekrar edilir. Verilen emir tam anlaşılmamış ise trafik kontrolöründen tekrarı istenir. 4. Emir tekrarı tam anlaşılmamış ise emri alandan tekrarı istenir. Trafikle ilgili emirler tam ve anlaşılır şekilde tekrar edilmedikçe, trafik emri verilmiş sayılmaz. 5. Trafik yönetim merkezi ile yapılan görüşme, trafik kontrolörü “Tamam” demedikçe sona ermez. 6. GSM/GSM-R ve otomatik telefonla yapılacak görüşmede; aramayı yapan görevli, bulunduğu yer, görev, adı ve soyadı ile kendini tanıtır, trafik kontrolörünün de kendini tanıtmasından sonra konuşmasını yapar. Trafik kontrolöründen emir almış ise bu emri tekrar eder. Konuşma trafik kontrolörünün “Tamam” demesi ile sona erer. Telsizin Kullanılmasında Uyulması Gereken Kurallar Telsizle sadece demiryolu hizmetleri ile ilgili konuşmalar yapılır. Özel konuşma yapılamaz. Telsizle yapılan konuşmalar kısa ve öz olmalıdır. Telsiz kullanıcıları, trafik görüşmelerine ayrılan kanaldan; sadece trafik yönetim merkezi/istasyon ve gerektiğinde birbirleriyle konuşur. Telsizle konuşma yapılacağı zaman eğer konuşma varsa önce konuşmanın bitmesi beklenir. İstasyon, trafik yönetim merkezi ve trenlerdeki telsizler devamlı açık tutulur. Telsizle yapılacak konuşmalar; açık, anlaşılır ve normal konuşma tonunda olmalıdır. Telsiz bulunan işyerleri, tren ve personel birbirlerini aşağıdaki şekilde arayarak haberleşirler: a. Birçok işyeri bulunan yerlerde DTİ işyeri ve personeli de dâhil olmak üzere, telsiz kullanma yetkisi bulunan işyeri ve personele birer kod numarası veya isim verilir. Telsizle yapılacak aramalarda bu kod veya isimler kullanılır. b. Tren için trenin numarası kullanılır. Telsizle çağrı yapılırken; aranan yer/tren, arayan iş yeri/tren belirtilir. Çağrıyı alan, iş yeri ile birlikte görevini ve ismini de söyleyerek “Dinlemede” şeklinde cevaplar. Hangi işyeri veya personelin, hangi kanalları kullanacağı ve birim kodları Genel Müdürlükçe belirlenir. 30 İşyerlerinde, manevrada ve diğer hizmetlerde bulunan telsizleri hangi personelin kullanacağı demiryolu bakım servis müdürlükleri ile birlikte ilgili servis müdürlüklerince belirlenir ve bunların dışındaki personelin telsizle haberleşme yapması yasaklanır. Telsizle yapılan haberleşmede, konuşulan kişinin; yetkili kişi, TCDD veya DTİ personeli olup olmadığı konusunda tereddüde düşüldüğünde, sorulacak bazı sorularla kendisini tam olarak tanıtması istenir. Manevralara başlamadan önce, makinist ile diğer manevra personeli tarafından telsiz kontrolü yapılacaktır. Muntazam olmayan telsizler manevrada kullanılmayacaktır. HAT TANIMLAMA İstasyon yollarının Numaralandırılması İstasyon yolları; genel kural olarak istasyon/teknik binaya en yakın yoldan ve 1’den başlayarak sıra numarası alır. İstasyon binasının her iki tarafında yol bulunduğunda, kilometrenin artış yönüne göre binanın sağındaki yollar sağ 1, sağ 2, sağ 3, solundaki yollar ise sol 1, sol 2, sol 3 şeklinde sıra numarası alır. Bina bulunmayan saydinglerde kilometrenin artış yönüne göre sağdaki ilk yoldan başlayarak numaralandırılır. Yollar, istasyon binasına dik ise, istasyon binasına sırt dönüldüğünde istasyonun sağındaki yoldan başlayarak sıra ile numara verilir. İstasyonlardaki yollar hüzmelere ayrılmış ise bu hüzmeler, A,B,C... gibi harflerle veya isim verilerek tanımlanır. Hüzmelerdeki yollar da kendi içinde yine sağdan sola doğru aynı şekilde 1’den başlayarak numaralandırılır. İstasyon sahasındaki, bakım atölyesi, depo, lojistik, ambar, fabrika ve benzeri yerlerdeki yollar yukarıda belirtildiği şekilde numaralandırılır. Ancak, numaranın başına bulunduğu işyerinin adı eklenir. Depo 1, depo 2 gibi. Çoklu ana hatlar, genel kural olarak kilometrenin azalış yönüne doğru sağdaki ilk hattan başlayarak Hat 1, Hat 2, Hat 3… şeklinde veya hattın kullanışına uygun (Hızlı, Banliyö veya Konvansiyonel) H1, H2, B1, B2, K1, K2 vb. olarak isimlendirilir. Makasların Tanımlanması Tek hüzmeli istasyonlarda makaslar kilometrenin artış yönü dikkate alınarak ve kilometrenin başlangıç yönündeki ilk makasa 1 numara verilerek diğer makaslar sıra ile numaralandırılır. Birden fazla hüzmesi bulunan istasyonlarda makaslar her hüzme için aynı şekilde numaralandırılır. Ancak makas numarasının başına hüzmeyi belirten harf veya isim eklenir. A 1, A 2, B 1, B 2 gibi. 31 TREN TRAFİĞİNE AİT GENEL HÜKÜMLER Trafikle ilgili modeller, trenlere aşağıdaki şekilde teslim edilir: 1. Çıkış istasyonunda; günlük tren duyurusu ile birlikte 5553, 5588 modellerin ikişer sureti tren şefi tarafından, hareket memurluğundan imza karşılığı teslim alınacak ve bu personel tarafından modellerin birer nüshası tren makinistine imza karşılığı teslim edilecektir. Trafikle ilgili diğer modeller ise trenlerin sevki sırasında hareket memurunca tren şefine ve sürücüye imza karşılığı teslim edilecektir. 2. Çıkış istasyonu hariç olmak üzere, diğer istasyonlarda trafikle ilgili bütün modeller, trenlerin sevki sırasında hareket memurunca tren üzerinde tren şefine ve sürücüye imza karşılığı teslim edilecektir. 3. Hareket memuru bulunmayan yerlerde ise 5553 ve 5588 modeller, trafik kontrolöründen alınacak bilgi ve emirlere göre tren şefince düzenlenerek birer nüshası imza karşılığı makiniste teslim edilecektir. Günlük tren duyurusu hareket memuru bulunan ilk istasyondan alınacaktır. Makasları kullanmaya yetkili olanlar aşağıda açıklanmıştır: Sinyalli sistemlerde tesisata bağlı makasların trafik yönetim merkezinde ve trafik kontrolörü tarafından kullanılmaları esastır. İstisna olarak, aşağıda belirtilen durumlarda makasları kullanmaya yetkili olanlar şunlardır: 1. Trafik yönetim merkezinden veya yerel kumanda masasından tanzim edilemediğinde; trafik kontrolörü/hareket memuru talimatıyla manuel olarak tren teşkilcisi, kendi aracının/treninin geçişi için aracının/trenin emniyetini aldıktan sonra tren şefi/makinist/sürücü, arızaya müdahale veya kendi aracının geçişi için bakım personeli. 2. Trafik yönetim merkezinden ve yerel kumanda masasından tanzim edilemediğinde birden fazla motoru olan ve/veya oynar göbekli makaslar, el ile düzenlenerek trafikte kullanılmaz. Bunların kullanılması zorunlu olduğunda trafik kontrolörü/hareket memurunun bildireceği yöne bakım birimlerince tanzim edilerek emniyetli bir şekilde sabitlenir ve teminat verilir. Sinyalli sistemlerde tesisata bağlı olmayan makasların trafik kontrolörü izniyle tren teşkilcileri tarafından kullanılmaları esastır. İstisna olarak, tren teşkilcisi bulunmadığında trafik kontrolörü izniyle makasları kullanmaya yetkili olanlar; kendi aracının/treninin geçişi için araç/trenin emniyetini aldıktan sonra tren şefi/makinist/sürücüdür. TMİ sisteminde makasların hareket memuru talimatıyla tren teşkilcileri tarafından kullanılması esastır. Hareket memuru yoksa trafik kontrolörü talimatı ile tren teşkilcileri tarafından kullanılır. İstisna olarak, tren teşkilcisi bulunmadığında trafik kontrolörü talimatıyla makasları kullanmaya yetkili olanlar; kendi aracının/treninin geçişi için araç/trenin emniyetini aldıktan sonra tren şefi/makinist/sürücüdür. Makas, giriş/çıkış işaretleri ve makas kilitleri kullanılmalarından hemen sonra kapalı veya asli duruma getirilir. Herhangi bir nedenle geciken trenin makinisti izin verilen azami hızı yaparak gecikme süresini azaltabilir. Tren şefi gecikme süre ve nedenlerini trafik cetveline işler. Trafik cetveline işlenen gecikme bilgileri ilgili DTİ ve altyapı işletmecisi tarafından sistem üzerinden izlenir ve gerekiyorsa tedbir alınır. 32 Bir istasyona gelmesi beklenen bir tren, iki istasyon arasındaki tabii seyir süresini 30 dakika geçtiği halde istasyona varamaz veya trenden hiç bir haber alınamazsa, trafik kontrolörü gerekli birimlere bildirerek trenin bulunması sağlanır. Trenin seyri sırasında makinist ve varsa makinist kabininde trafikle ilgili görevli diğer tren personeli seyir halinde iken tüm dikkatini yolda trafiğe ilişkin düzenlenmiş işaretlere, makasların trenin geçişine uygun olup olmadığına, trafiğe engel bir husus bulunup bulunmadığına verir. Fiziki olarak mümkün olan araçlarda zaman zaman da trenin arkasını gözetler. Araçtaki trenin seyrine ilişkin ikaz ve alarm işaretlerini takip ederek derhal gereğini yapar. Makinist bölmesinde görevi gereği bulunan diğer personel emniyetle sürüşü engelleyecek, dikkati dağıtacak iş ve işlemlerde bulunamaz. İstasyondan hareket eden trenin personeli, çıktığı yöndeki giriş işaretinin, girişe açık durumda olduğunu görürse derhal treni durdurur ve kayıtlı bir haberleşme aracıyla hareket memurundan nedenini öğrenerek devam etmesine engel yoksa giriş işaretinin kapalı duruma getirilmesinden sonra seyrine devam eder. Giriş işaretinin kapalı duruma getirilememesi halinde, kayıtlı haberleşme aracıyla hareket memurunca verilecek teminattan sonra seyrine devam eder. Bu durum trafik cetveline kaydedilir. Trenin gitmesinden sonra arıza, ilgili birimlere bildirilir ve giderilinceye kadar 5588 modele kaydı ile buradan geçen trenlere bildirimi sağlanır. Trenlerin çekilerek götürülmesi esastır. Tren itilerek götürülüyorsa; işaret vermek ve yolu gözetlemek üzere en öndeki vagonda bir personel görevlendirilir. Bu personelin yanında; düdük, kırmızı bayrak, kırmızı ışık gösteren bir fener ve el telsizi bulunur. Elektrifikasyonlu hatlarda aşağıdaki hususlara uyulur: 1. Elektrifikasyonlu hat kesimleri ile bu kesimlerdeki nötr bölgeler, voltaj ve pantograf tipleri Genel Müdürlükçe duyurulur. 2. Demiryolu aracı sahip ve kullanıcıları, araç ve araç içinde bulunanlar ile diğer şahısların yüksek gerilime karşı korunmalarına ve elektrifikasyon sisteminin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alacaklardır. 3. Elektrifikasyona ilişkin; hat boyu, istasyon/gar dâhilindeki uyarıcı, koruyucu işaretler ile diğer işaretlemeler demiryolu bakım birimlerince yapılır. 4. Demiryolu aracı sahip ve kullanıcıları, araçların üzerine elektrifikasyona yönelik uyarı işaretlerini koymak ve üzerine çıkılmasını engelleyecek önlemleri almak zorundadır. 5. Trafik Yönetim Merkezi bilgisi ve izni dışında arızi durumlar da dâhil olmak üzere çalışma yapmak için demiryolu hattına girilmeyecektir. Trenlerin Buluşması Tarifelerde buluşmalar buluşma istasyonunun; çıkış, ara, kavşak veya son istasyon olmasına göre X ve V işaretleri ile gösterilir. Tek hatlarda karşılıklı yönlerden gelip her biri diğerinin geçtiği yoldan ileriye devam edecek trene ait seyir cetvelinin buluşma istasyonu satırında, tren numarasının yanına X işareti konulur. TMİ sisteminde, X işareti ile gösterilen trenlerin ileriye devam edebilmeleri için aşağıda belirtilen şartlardan birinin yerine getirilmiş olması gereklidir. 1. Buluşmanın fiilen gerçekleşmiş olması, 2. Buluşma değişikliği yapılarak bu emrin, imza karşılığı 5201 modelle tren şefine ve makiniste verilmiş olması, 33 3. Buluşulacak tren seferden kaldırılmış ise iptalinin tren şefine ve makiniste imza karşılığı yazılı olarak bildirilmiş olması. Aksi halde hareket memuru treni gönderemez, makinist de hareket ettiremez. Ayrı yönden gelen trenlerin geliş veya kalkış saatleri arasında en fazla 45 dakikalık süre olursa; 1. Buluşacağı trenin geliş hattında seyir etmeyecek tren; seyir cetvelinde V işareti, 2. Buluşacağı trenin geliş hattında seyir edecek tren seyir cetvelinde X işareti ile gösterilir. İki istasyon arasında bir makasla ayrılan servis/iltisak hattına giren trenler; 1. 45 dakika içinde buradan geçecek trenleri, servis/iltisak hattında, V buluşma olarak gösterecektir. 2. Karşı yönden gelip devam edecek trenin seyir cetvelinde servis/iltisak hattından önceki istasyonda X işareti ile buluşma gösterilir. TMİ sisteminde; trafik cetveline buluşma yapılan tren numarası tren şefi tarafından yazılır ve varsa hareket memuru yoksa tren şefi tarafından imzalanır/onaylanır. Trenlerin Öne Geçmesi Kalkış-varış tarifelerinde, trene ait seyir cetvelinin öne geçme istasyonu satırında öne geçecek trenin numarasının yanına Romen rakamıyla I, önüne geçilen tren numarasının yanına II rakamı konulur. Arızi öne geçmenin ne şekilde yapılacağı aşağıda belirtilmiştir: 1. Arızi öne geçme, trenlerin; trafik, seyir ve öncelik durumları göz önüne alınarak trafik kontrolörü tarafından belirlenir. 2. TMİ sisteminde, arızi öne geçme hareket memurunca, önüne tren geçirilecek trenin tren şefine ve makinistine bu durum sözlü olarak bildirilir, öne geçme işlemi gerçekleştikten sonra trafik cetvelinde öne geçen tren numarası yazılarak gösterilir/imzalanır. Öne geçecek trenin tren şefine ve makinistine; arızi öne geçme istasyonu ve tren numarası önceki istasyon tarafından 5201 modelle imza karşılığı bildirilir. Trenlerin Kabul ve Gönderilmesinde İstasyon Yollarında Uyulacak Kurallar İstasyonlarda ana yol ile tren kabul ve sevk yolları her zaman serbest bırakılır. Trenlerin seyrine engel olmaması için araç gereç ve diğer malzeme, yollar üzerine ve gabari içine bırakılmaz. 1. Hat ekseninden itibaren 155 ila 200 cm arasındaki bir uzaklığa konulacak eşya ve malzemenin yüksekliği rayın üst seviyesini 20 cm’den fazla geçemez. 2. Raya bakan yüzü, dik ve düzgün sıralanmış; yontma taş, sandık, çuval, travers ve benzeri eşya ile hat ekseni arasında en az 200 cm mesafe bırakılır. 3. Eğim teşkil eden toprak, balast, kömür ve benzeri malzemeler için, hat ekseni ile dökülen malzemenin eğim tabanı arasında en az 125 cm uzaklık bulunur. Çeşitli yollara bırakılan vagonların kaçmasını önlemek için frenleri sıkılmak, durdurma takozu/seyyar kal konulmak suretiyle ve varsa sabit kal/derayman pabucu kapatılarak emniyet altına alınır. Bu yollar üzerinde manevra yapılacağı zaman yol üzerine emniyet amacıyla konulan bütün ekipman (takozlar, derayman pabucu, kaller vb.) mutlaka kaldırılır. Vagonların kendiliklerinden hareketlerinin önlenmesi için gerekli önlemlerin alınmasından; 34 1. İstasyon yollarında ilgili istasyon personeli sorumludur. 2. Lojistik, Yükleme/Boşaltma Sahası, Liman, Depo, Atölye, Fabrika ve benzeri yerlerdeki yollarda ise bu işyerinin bu işle görevli personeli sorumludur. 3. Sayding ve kapalı istasyona bırakılan vagonlar için bırakan trenin ilgili personeli sorumludur. 4. Yol yenileme ve yol bakım onarım çalışmalarının yapıldığı yerlerde bu işle görevli ilgili birim personeli sorumludur. Çeken araçların kendiliklerinden hareketlerinin önlenmesi için gerekli önlemlerin alınması, bu araçların kullanıcıları tarafından sağlanır. Liman, Depo, Atölye, Fabrika ve benzeri müstakil işyerlerindeki yollar hariç, demiryolu aracını istasyon, sayding, lojistik işyerlerine, yükleme/boşaltma sahasına bırakan ve emniyetini sağlayan personel, o işyerinin varsa trafik sorumlusuna, yoksa trafik kontrolörüne, bu önlemlerin alındığına dair teminat verir. Trenlerin İstasyonlara Girişi ve Yolların Kullanılışı TMİ sisteminin uygulandığı hatlarda trenler baş makasta karşılanır ve burada verilecek işarete göre hareket edilir. 1. TMİ sisteminde yapılacak buluşmalarda her iki trenin de tren teşkilcisi tarafından istasyona kabulü esastır. 2. Tren teşkilcisinin treni kabul için makasa gitmesinin mümkün olmadığı durumlarda, önceden tren personeline yazılı olarak bildirmek şartıyla, tren istasyonun doğru yoluna tren teşkilcisiz kabul edilir. Bu durumda, tren baş makasta durduktan ve makasın doğru yola düzenlenmiş olduğu makinist ve lokomotif/set aktif kabininde bulunan tren şefi tarafından kontrol edildikten sonra istasyona girecektir. 3. Buluşma ve öne geçmeye kapalı istasyonlar ile sadece tren teşkilcisi bulunan istasyonlarda ana yola kabul edilecek trenler baş makasta tren teşkilcisi ile karşılanmaz. Genel kural olarak çoklu ana hatlarla tren işletmeciliğinin yapıldığı hat kesimleri ile birbirinin yolunu hiçbir şekilde kesmeyecek trenler hariç olmak üzere bir istasyona çeşitli yönlerden aynı anda birden fazla trenin girişine izin verilmez. Bir tren için serbest durumuna getirilen makaslar ile sinyal veya işaretler, kesin bir zorunluluk olmadıkça kapatılamayacağı/değiştirilemeyeceği gibi, üzerinde bir tren veya lokomotif bulunduğu sırada tren veya lokomotifin yanlış yola girdiği anlaşılsa dahi makaslar kesinlikle çevrilmez, durma işaretleri verilerek yanlış yola giren trenin durdurulması sağlanır. Trenler mutlaka kabul edildikleri yolların limitleri içinde durur. Çıkış sinyali veya limitten daha ileriye çekilmesi gerekiyorsa, tren durduktan sonra nöbetçi hareket memurundan veya trafik kontrolöründen izin alınır. Trenlerin istasyonlara kabulü sırasında makaslar aşağıdaki şekilde bulundurulur: 1. Buluşma ve öne geçme yoksa trenin giriş ve çıkışına, 2. Trenler; buluşma varsa, kabul yollarına, istasyona girip limit yaptıktan sonra çıkışlarına, 3. Öne geçme varsa, ilk gelecek trenin kabul yoluna, bu tren gelip limit yaptıktan sonra arkadan gelip öne geçecek trenin giriş ve çıkışına, bu tren öne geçip istasyonu terk ettikten sonra ilk gelen trenin çıkışına düzenlenir. 35 Treni kabul eden tren teşkilcisi, tren kabulü için yeşil işaret gösterir. Tren, limit içerisine girmeden durmuş ise durumu hareket memuruna bildirir. Trenlere hareket emri veren hareket memuru ve treni kabul eden tren teşkilcileri; gelen, giden ve durmadan geçen trenlerin tamam olduklarını kontrol etmek zorundadır. Hareket Emri Genel olarak, trenlerin planlanan hareket saatinde hareket etmesi sağlanır. Yolcu trenleri dışındaki trenler vaktinden önce sevk edilebilir. Yük trenleri ilk çıkış istasyonu ve devamında Şebeke Bildiriminde belirtilen süre kadar vaktinden önce sevk edilebilir. Trenler, yetkili personelce hareket emri verilmedikçe hareket edemezler. Trenlere hareket emri verilmeden önce trene hareket emri verme yetkisi bulunan personel ile trenin tren şefi ve makinisti tarafından aşağıda belirtilen iş ve işlemler yerine getirilecek/kontrol edilecektir: 1. DTİ personelince harekete hazır olduğunun bildirilmesi, 2. Trenin trafiği ile ilgili model ve emirlerin verilmesi/alınması, 3. TMİ sisteminde trafik kontrolöründen sevk emri alınması, 4. TMİ sisteminde, tren, buluşma değişikliği ile gidecekse, bu konuda gerekli işlemin yapılıp modelin verilmesi/alınması, 5. İstasyon sınırları içindeki geçit bariyerlerinin karayoluna kapatılmış olması, 6. Makas, sinyal ve işaretlerin geçişe uygun şekilde düzenlenmiş ve limitlerin serbest olması, 7. Trenin serbestçe hareketine bir engel bulunmaması. Tren, bütün işlemleri tamamlandıktan sonra; 1. TMİ sisteminde; hareket memurunun disk ile vereceği hareket emriyle hareket eder. 2. Sinyalli hatlarda sinyal serbest duruma getirildikten sonra ve hareket memuru bulunmayan istasyonlarda tren şefleri tarafından düdük ile verilecek hareket emriyle hareket eder. 3. TSİ sisteminin uygulandığı istasyondan, TMİ sisteminin uygulandığı hatta gönderilecek trenler, sevk işlemi yapıldıktan sonra mutlaka hareket memurunun disk ile vereceği hareket emriyle ve varsa sinyal serbest duruma getirildikten sonra hareket ederler. Bu sinyalin serbest bildiri vermesi makasın/makasların trenin çıkışına uygun tanzimli olduğu anlamına gelir. Serbest sinyal bildirisi hareket emri yerine geçmez. Sinyal açılamıyor ancak makaslar trenin çıkışına tanzim edilebiliyorsa hareket memuru tarafından makaslar trenin çıkışına tanzim edilerek/ettirilerek kayıtlı haberleşme aracıyla tren personeline teminat verildikten sonra hareket memuru diskiyle trenin sevki sağlanır. Bu teminat tren personelinin makasları kontrol yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İstasyonda/garda görevli tren teşkilcisi buluşmaya gelmesi beklenen tren gelip limitler içine girmeden ve buluşma fiilen gerçekleşmeden buluşma bekleyen trenin hareket ettiğini görürse derhal treni durdurur. Bu nedenle, nöbetçi hareket memuru trenlerin seyrindeki değişiklikleri derhal istasyonda/garda görevli ilgili tren teşkilcisine bildirir. Trenlerin İstasyonlardan Hareketi Hareket emri verilen trenlerin hareketi sırasında dikkat edilecek hususlar şunlardır: a. Hareket emrini alan makinist; lokomotif düdüğü ile hareket işareti vererek treni hareket ettirir. 36 b. Hareket memuru tarafından hareket emrinin verildiği yerlerde makinist hareket emrini görmeden treni hareket ettiremez. Makinist, verilen hareket emrine dair işarette kararsızlığa düşerse, bu işaretin kendine verildiğini kesin olarak öğrenmedikçe treni hareket ettiremez. c. Son dakikada trenin hareketine bir engel çıkarsa, tren ve istasyonda görevli personel tarafından, tren makinistine “dur” işareti verilerek ve/veya haberleşme araçlarıyla makinist ile iletişim sağlanarak trenin durması bildirimi yapılır veya hava musluğu açılarak tren durdurulur. d. Tren şefi ve makinist, trenin hareketinden sonra, bir işaret verilip verilmediğini görmek için aynadan, kameradan veya dönüp bakmak suretiyle vb. arkayı da kontrol etmek zorundadır. e. Trene hareket emri veren hareket memuru, tren önünden geçerken trendeki düzensizlikleri görebilecek uygun bir yerde, tren istasyondan çıkıncaya kadar durur, treni gözler ve trenden herhangi bir işaret verilip verilmediğine dikkat eder. f. Trene hareket emri verildiği halde hareket edilemiyorsa tren şefi, hareket memuruna yoksa trafik kontrolörüne hareket edememe nedenini derhal bildirir. Bu bildirimin ardından, tren şefi hareket memurundan yoksa trafik kontrolöründen yeni bir sevk emri almadıkça tren hareket edemez. Buluşma Değişikliği ve Yeni Buluşma İstasyonunun Belirlenmesi Yeni buluşma istasyonu; trafik, seyir ve öncelik durumuna göre trafik kontrolörü tarafından belirlenir. Yeni buluşma istasyonunun belirlenmesinde; 1. Trenlere en az gecikme verdirilmesine, 2. Buluşma nedeniyle en az gecikecek trenin bekletilmesine, 3. Banliyö trenlerinin bekletilmemesine, 4. Yüksek hızlı/hızlı trenlerin bekletilmemesine, 5. Yolcu trenlerinin yük ve hizmet trenlerine karşı bekletilmemesine, 6. İmdat trenlerinin kaza ve olay yerine gidişleri sırasında, kurtarma trenleri ise iki istasyon arasında çeken aracı arızalanan trene gidişte bütün trenlerden üstün tutulmasına, dikkat edilir. TMİ sisteminde; trenlerin buluşma değişikliği ile yeni buluşma istasyonuna gönderilmesinde uyulacak kurallar şunlardır: 1. Orere göre, tek hattaki bir istasyonda buluşmaları gereken trenler, gecikme veya vaktinden önce gönderme nedeniyle çok yollu hatta birbirlerini göreceklerse, ilk buluşma istasyonundan çok yollu hat yönüne hareket eden tren, çok yollu hatta girilecek ilk istasyona kadar buluşma değişikliği ile gider. Bu istasyon yeni buluşma istasyonu olur. Trafik cetvellerinde buluşmalar bu istasyonda gerçekleşmiş olarak gösterilir. 2. Gecikme veya vaktinden evvel işleme nedeniyle tarifesinde olmayan trenler, ilk çıkış/tek hat başlangıç istasyonu, buluşma istasyonu kabul edilerek 5553 modelde gösterilir. Tren bu trenlere karşı buluşma değişikliği işlemi ile gönderilir. 3. Buluşma değişikliği ile ilgili işlemler aşağıda belirtilmiştir: a) Buluşma değişikliği işlemi, komşu istasyona veya daha ilerideki istasyonlardan birisine yapılabilir. Buluşma değişikliği işlemi ile buluşmaya gidecek trenin tren şefine ve makinistine, hareket memuru tarafından yeni buluşma istasyonu 5201 model ile imza karşılığı bildirilir. Ancak, aşırı buluşma değişikliği yapılabilmesi için; arada başka bir tren veya trene buluşma gösterilen istasyon bulunmaması gerekir. 37 Yapılan buluşma değişikliği işlemi ile trene bu istasyonlar arasında sevk emri de verilmiş olur. b) Buluşma istasyonundan daha önceki bir istasyonda buluşma olacak ise trafik kontrolörü, yeni buluşma istasyonundan önceki uygun istasyon aracılığı ile 5201 model verilerek trene ihbarını sağlar. Yeni buluşma istasyonu trafik kontrolörünün “………. No.lu tre

Hizmet Trenleri Trafik Eğitim Ders Notu 2023 PDF

Document Details

Tags

Related

Summary

Full Transcript

Upgrade to continue