25670525 - เภสัชกรรม_สรุปยาสามัญ 24 ขนาน.pdf

สรุ ปยาสามัญ 24 ขนาน (เดิมมี 27 ขนาน) 1 ยาหอม 4 ขนาน ยาหอมเทพจิตร , ทิพย์โอสถ , อินทร์จักร , เนาวโกฐ 2 ยาสาหรับเด็ก มี 8 ขนาน ปะสะกะเพรา , กวาดแสงหมึก , ตรีหอม , เหลืองปิ ดสมุทร เขียวหอม , มหาน...

สรุ ปยาสามัญ 24 ขนาน (เดิมมี 27 ขนาน) 1 ยาหอม 4 ขนาน ยาหอมเทพจิตร , ทิพย์โอสถ , อินทร์จักร , เนาวโกฐ 2 ยาสาหรับเด็ก มี 8 ขนาน ปะสะกะเพรา , กวาดแสงหมึก , ตรีหอม , เหลืองปิ ดสมุทร เขียวหอม , มหานิลแท่งทอง , ปะสะเปราะใหญ่ , มหาจักรใหญ่ 3 ยาสาหรับสตรี มี 1 ขนาน ยาปะสะไพล (ไฟห้ากอง ไฟประลัยกัลย์ บารุ งโลหิต) (ใช้ทาแท้งจึง ตัดออกเมื่อปี ๕๖) 4 ยาแก้กษัย มี 2 ขนาน ธรณีสันฑฆาต ปะสะเจตพังคี 5 ยาแก้ ท้องอืดเฟ้ อ ระบายท้อง ธาตุบรรจบ , ปะสะกานพลู , วิสัมพยาใหญ่ , มันทธาตุ , ยาถ่าย มี 5 ขนาน 6 ยาแก้ไข้ มี 2 ขนาน จันทลีลา , ปะสะจันทน์แดง 7 ยาแก้ไอ ขับเสมหะ มี 2 ขนาน อัมฤควาที , ปะสะมะแว้ง ยาหอม ยาหอมเทพจิตร ส. แก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย บารุ งดวงจิตให้ชุ่มชืน่ วิธีทา บดผสมน้าดอกไม้เทศ ทาเป็ นเม็ด 0.2 ก. วิธีใช้ ทานครั้งละ 5-7 เม็ด ไม่ควรทานเกิน 3 ครั้ง/วัน สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวาน แก้ปวดท้อง ชูไฟธาตุ แก้ธาตุพกิ าร เจริญอาหาร สุขมุ 2 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กกระหายนา้ ขับลม จุกเสียด บารุงโลหิต 3 ลูกกระวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะและโลหิต แก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 4 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะ แก้ปวดท้อง แก้รามะนาด แก้ปวดฟั น 5 จันทน์แดง ขมเย็น แก้ไข้เพื่อดีพิการ ดับพิษไข้ 6 จันทน์ขาว หอมเย็นร้อน แก้ไข้เพื่อกาเดา บารุงหัวใจ แก้ลม แก้อ่อนเพลีย 7 กฤษณา ขมหอม บารุงหัวใจโลหิต ตับ ปอด แก้ลมหน้ามืดวิงเวียน 8 กะลาพัก หอมเย็น แก้พิษเสมหะโลหิต บารุงตับ ปอด หัวใจ 9 ขอนดอก จืดหอม บารุงตับปอด หัวใจ บารุงทารกในครรภ์ ทาให้ใจชุม่ ชื่น 1  10 ชะลูด หอมเย็น ขับผายลม แก้ปวดในท้อง 11 อบเชย หอมร้อน บารุงดวงจิต แก้อ่อนเพลีย 12 เปราะหอม ร้อนหอม ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ 13 แฝกหอม หอมเย็น บารุงหัวใจ แก้ไข้เพื่อดี 14 ผิวส้ม 7 แก้ลมวิงเวียนหน้ามืดตาลาย สวิงสวาย 15 แกสร 4 บารุงหัวใจ 16 บัวขม บารุงหัวใจ 17 บัวเผื่อน บารุงหัวใจ 18 ชะมดเช็ด หอมเย็นคาว บารุงหัวใจให้ชมุ่ ชื่น บารุงนา้ ดี ดับพิษในโลหิต 19 การบูร ร้อนปร่า บารุงธาตุขบั เสมหะ ขับลมให้ผาย แก้ปวดท้องแน่น 20 โกฐทัง้ 9 แก้ไข้จบั แก้ไข้เพื่อเสมหะ หืดไอ โรคปอด โรคในปาก ชูกาลัง บารุงโลหิต แก้ลมในกองธาตุ 21 เทียนทัง้ 9 แก้รอ้ นในกระหายนา้ แก้ไข้จบั แก้ไข้เพื่อลม ไข้เพื่อปถวีธาตุ เจริญอาหาร แก้โรคตา 22 พิมเสน เย็นหอม แก้ลมวิงเวียนหน้ามืด บารุงหัวใจ ขับผายลมให้เรอ จุกเสียด แก้แผลสด แผลเรือ้ รัง 23 มะลิ (184) หอม ทาให้หวั ใจแช่มชืน้ แก้ไอ ร้อนในกระหายนา้ แก้เจ็บตา 24 ส้มซ่า (28) ร้อนหอม แก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย สวิงสวาย มะลิ (นา้ หนักมากที่สดุ ) 183 ส่วน (ตัดชะมดเช็ด) ตัวยาทีส่ าคัญ มะลิ 183 ส่วน , ส้มซ่า 28 ส่วน ผิวส้ม 8 ประการ ( มะกรูด มะนาว มะงั่ว เขียวหวาน ส้มจีน ส้มโอ ส้มตรังกานู ซ่า) ตัดชะมดเช็ด ท่องจา– เทพจิต คิดโกฐเทียน 9 เขาผิวส้ม 8 แยกส้มซ่า ถ้าเกสร 5 ตอนมะลิ มีอีกนิดบัวขมเผื่อน เชื่อมพิมเสนเป็ น 4 ส่วน ล้วนลูกดอกจัน กระวานกานพลู คู่จนั แดงขาว เข้าชะลูด ขูดอบเชย เลยบอกกฤษณากะลาพักรักขอนดอก บอกแฝกเปราะหอม ย่อม 2 สิง่ ยิ่ง(ชะมดเช็ด)เด็ดการบูร 1 ถึงส้มซ่า 28 แปลกมะลิมี 183 ----------------------------------------------- 2 ยาหอมทิพโอสถ ส. แก้ลมวิงเวียน ใช้น้าดอกไม้ (นา้ ลอยดอกมะลิ) วิธีทา บดเป็ นผง /ทาเป็ นเม็ด หนัก 0.2 กรัม วิธีใช้ ชนิดผง ทานครึง่ – 1 ช้อนชา / ชนิดเม็ด ทาน 3-5 เม็ด ไม่ควรทานเกิน 3 ครัง้ /วัน สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 เกสร 7 แก้รอ้ นในกระหายนา้ ชูกาลัง บารุงหัวใจ แก้ไข้ ลมวิงเวียน เจริญอาหาร แก้โรคตา 2 บัวจงกลนี ฝาดหอมเย็น บารุงหัวใจ บารุงกาลัง แก้ไข้ตวั ร้อน บารุงครรภ์รกั ษา 3 หัวแห้วไทย เย็นหวานมันฝาดหอม แก้รอ้ นในกระหายนา้ บารุงธาตุ กระตุน้ การทางานของร่างกาย 4 กระจับ มันหอมหวาน ชูกาลัง บารุงทารกในครรภ์ แก้ออ่ นเพลีย บารุงร่ายกายหลังฟื ้ นไข้ 5 ฝาง ขมขื่นฝาด แก้ทอ้ งร่วง ธาตุพิการ แก้รอ้ นใน แก้ไขกาเดา เสมหะ บารุงโลหิต 6 จันทน์แดง ขมเย็น แก้ไข้กาเดา บารุงหัวใจ แก้ลม แก้อ่อนเพลีย 7 จันทน์ขาว ขมเย็น แก้ไข้เพื่อดี ดับพิษโลหิต 8 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือด บารุงตับ ปอด 9 กฤษณา ขมหอม บารุงโลหิต บารุงหัวใจ ตับ ปอด แก้ลมวิงเวียนหน้ามืด 10 ชะลูด หอมเย็น ขับผายลม แก้ปวดในท้อง 11 อบเชย หอมร้อน บารุงหัวใจ แก้อ่อนเพลีย 12 สมุลแว้ง หอมฉุน แก้ลมวิงเวียน ขับลมในลาไส้ 13 สนเทศ(ใบ) รสเย็น แก้ไข้ตวั ร้อน หวัด ไอ ร้อนใน กระหายนา้ (สนหางสิงห์) 14 ว่านนา้ ร้อนหอมแรง แก้บิด ปวดท้อง แน่นจุกเสียด ท้องขึน้ อืดเฟ้อ 15 กระชาย เผ็ดร้อนขมหอม แก้ปากเปื่ อย เป็ นแผล ขับระดูขาว ใจสั่น บิดมูกเลือด บารุงกาลัง 16 เปราะหอม ร้อนหอม ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ 17 ดอกคาไทย หวาน บารุงโลหิต แก้โลหิตจาง สมานแผล แก้บิด แก้โรคไต 18 ชะเอมเทศ หวาน ขับเลือดเน่า บารุงหัวใจ แก้กาเดา เสมหะ แก้นา้ ลายเหนียว ทาให้ชมุ่ คอ 19 สุรามฤต หอมร้อน (รากเนือ้ ไม้) ขับเลือด ขับลม แก้จกุ เสียด แน่นเฟ้อ บารุงธาตุ 3 20 ข่าต้น เผ็ดร้อนหอม (เนือ้ ไม้)ขับลมในลาไส้ให้ผายเรอ แก้ปัสสาวะพิการ 21 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวานสุขมุ แก้ปวดท้อง ชูไฟธาตุ แก้ธาตุพกิ าร เจริญอาหาร 22 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กกระหายนา้ ขับลม จุกเสียด บารุงโลหิต 23 โกฐทัง้ 9 แก้ไข้จบั แก้ไข้เพื่อเสมหะ หืด ไอ โรคปอด โรคในปาก ชูกาลัง บารุงโลหิต แก้ลมในกองธาตุ 24 เทียนทัง้ 9 แก้รอ้ นในกระหายนา้ แก้ไข้จบั แก้ไข้เพื่อลม ไข้เพื่อปถวีธาตุ เจริญอาหาร แก้โรคตา 25 การบูร ร้อนปร่า บารุงธาตุ ขับเสมหะ ขับลมให้ผาย แก้ปวดท้องแน่น 26 ชะมดเช็ด หอมเย็นคาว บารุงหัวใจให้ชมุ่ ชื่น บารุงนา้ ดี ดับพิษในโลหิต 27 พิมเสน เย็นหอม แก้ลมวิงเวียนหน้ามืด บารุงหัวใจ ขับผายลมให้เรอ จุกเสียด แก้แผลสด , เรือ้ รัง ตัวยาสาคัญ สนเทศ (สนหางสิงห์) , สุรามฤต , ข่าต้น , แห้วไทย ,กระจับ ตัด ชะมดเช็ด วิธีทอ่ งจา - ทิพยโอสถ ยกเกสร 7 เด็ดบัวจงกลนี่ท่ลี กู ดอกจัน มีจนั ทน์เทศเขตแดงขาว ว่านนา้ เอากระชายกายเปราะหอมของ หอมกฤษณา ชะลูดขูดอบเชย เย้ยสมุลแว้ง แย้งสนเทศเสพสุรามฤต ติดข่าต้น ค้นฝางแห้วคาไทย ใส่กระจับครับ 4 สิ่ง จริงๆ การบูร เทียน 9 เข้า 1 ส่วน ล้วนโกฎ 9 เข้า( ชะมดเช็ด)พิมเสน 2.................................................. ยาหอมอินทจักร ๐ แก้ลมบาดทะจิต ใช้ น้าดอกมะลิ ๐ แก้คลื่นเหียนอาเจียน ใช้น้า ลูกผักชี เทียนดา ต้ม ถ้าไม่มใี ช้นา้ สุก ๐ แก้ลมจุกเสียด ใช้ น้าขิง วิธีทา,วิธีใช้ บดเป็ นผง ทาน ครึง่ – 1 ช้อนชา // ทาเป็ นเม็ด 0.2 ก. ทาน 3 – 5 เม็ด ทานทุก 3 ช.ม. สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 เบญจกูล กระจายกองลมและโลหิตคูถเสมหะ บารุงธาตุทงั้ 4 2 โกฐสอ สุขมุ กลิ่นหอม แก้ไข้หืดไอ บารุงหัวใจ 3 โกฐเขมา สุขมุ หอม แก้โรคในปากในคอ แผลเน่าเปื่ อย แก้เสียดแทงสองราวข้าง แก้หอบหืด 4 โกฐกระดูก ร้อนหอม แก้ลมวิงเวียน หน้ามืดตาลาย ขับลมในลาไส้ 5 โกฐจุฬาลัมภา หอม แก้ไข้เจรียง ไข้ท่มี ีผ่นื ตามตัว 6 โกฐเชียง หวานสุขมุ แก้ไข้ แก้สะอึก แก้ไอ แก้เสียดแทงสองราวข้าง 4 7 โกฐก้านพร้าว รากเย็น แก้ไข้ แก้หอบสะอึก 8 โกฐพุงปลา ฝาด แก้ทอ้ งร่วง แก้อาเจียน บิดปวดเบ่ง เสมหะพิการ สมานแผล 9 โกฐกรักกรา เผ็ดร้อนซ่า ขับลมในลาไส้ คลื่นเหียนอาเจียน 10 โกฐนา้ เต้า รากฝาดหอม แก้ธาตุพกิ าร อาหารไม่ย่อย บารุงธาตุ แก้ทอ้ งเสีย ขับลมในลาไส้ ระบายท้อง 11 เทียนดา เผ็ดขม ขับเสมหะให้ลงคูถทวาร ขับลมในลาไส้ แก้อาเจียน บารุงโลหิต 12 เทียนแดง เผ็ดร้อนขม ขับเสมหะ แก้ลมเสียดแทง คลืน่ เหียนอาเจียน 13 เทียนขาว เผ็ดร้อนขม บารุงกาลัง ขับผายลม แก้เส้นศูนย์กลางท้อง 14 เทียนข้าวเปลือก หวานเผ็ดหอม บารุงกาลัง ขับผายลม แก้เส้นศูนย์กลางท้อง ชีพจรอ่อน นอนสะดุง้ 15 เทียนเยาวพาณี หวานหอม กระจายเสมหะ กระจายลมในท้อง แก้จกุ เสียด แก้คลื่นเหียน อาเจียน 16 จันทน์แดง ขมเย็น แก้รอ้ น ดับพิษไข้ทกุ ชนิด แก้ไข้เพื่อดีพิการ 17 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือดดีพลุ่ง บารุงตับปอด นา้ ดี 18 เถามวกแดง-ขาว เผ็ดเบื่อ บารุงโลหิต แก้โลหิตจาง แก้ทอ้ งร่วง ลงแดง แก้ประดง นา้ เหลืองเสีย 19 รากหญ้านาง เย็นขม แก้ไข้ทกุ ชนิด กระทุง้ พิษ(ไข้) 20 ชะลูด หอมเย็น ขับผายลมแก้ปวดในท้อง 21 กฤษณา ขมหอม บารุงโลหิต บารุงหัวใจ ตับ ปอด แก้ลมวิงเวียนหน้ามืด 22 อบเชย หอมร้อน บารุงหัวใจ แก้อ่อนเพลีย 23 สมุลแว้ง หอมฉุน แก้ลมวิงเวียน ขับลมในลาไส้ 24 กะลัมพัก หอมเย็น แก้เสมหะโลหิต บารุงหัวใจ ตับ ปอด แก้ลมวิงเวียน หน้ามืด 25 ขอนดอก จืดหอม บารุงตับปอด หัวใจ บารุงทารกในครรภ์ ทาให้ช่มุ ชื่น 26 บอระเพ็ด ขมเย็น แก้ไข้รอ้ นในกระหายนา้ บารุงนา้ ดี บารุงไฟธาตุ 27 ลูกกระดอม ขม แก้ไข้ ถอนพิษผิดสาแดง 28 กายาน สุขมุ หอม แก้ลม บารุงเส้นเอ็น แก้หลอดลมอักเสบ สมานแผล แก้ขบั เบา (เกว้า,ชาติสมิง) 5 29 ชะมดเช็ด หอมเย็นคาว บารุงหัวใจให้ชมุ่ ชื่น บารุงนา้ ดี ดับพิษในโลหิต 30 ลูกผักชีลา ขมฝาดร้อนหอม แก้ไข้เนื่องจากซาง แก้กระหายนา้ บารุงธาตุ แก้คลื่นเหียนอาเจียน ขับลม 31 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กระหายนา้ ขับลม แก้จกุ เสีย บารุงโลหิต 32 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวาน แก้กระหายนา้ บารุงกาลัง แก้ลมจุกเสียด ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งร่วง สุขมุ 33 ลูกกะวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะโลหิต แก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 34 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะ แก้ปวดท้อง แก้รามะนาด 35 รากไคร้เครือ ขมขื่นปร่า แก้พิษไข้ พิษกาฬ เจริญอาหาร ชูกาลัง 36 ลาพันแดง(เหง้า) เค็มกร่อยร้อน ขับโลหิตระดู ขับลมในลาไส้ แก้จกุ เสียด แก้โลหิตระดูทาพิษให้คลั่ง 37 มะลิ หอมเย็น ทาให้จติ ใจแช่มชื่น แก้ไอ ร้อนใน กระหายนา้ แก้เจ็บตา 38 พิกลุ ฝาดหอม แก้ลม บารุงโลหิต 39 บุนนาค หอมเย็น บารุงโลหิต บารุงผิวกาย แก้รอ้ นกระสับกระส่าย ชูกาลัง ลมกองละเอียด หน้ามืดวิงเวียน ใจสั่นอ่อนเพลีย ใจหวิว 40 สารภี หอมเย็น ชูกาลัง บารุงหัวใจให้ชมุ่ ชื่น 41 จาปา หอม รสขม บารุงหัวใจ บารุงนา้ ดีและโลหิต 42 กระดังงา สุขมุ หอม บารุงโลหิต บารุงธาตุ บารุงหัวใจ 43 ดอกคาไทย หวาน บารุงโลหิต แก้โลหิตจาง แก้โรคไต 44 ฝาง ขมขื่นฝาด แก้ทอ้ งร่วง แก้รอ้ น แก้ไข้กาเดา แก้เสมหะ 45 ดีงเู ห่า ขม ขับยาให้แล่นเร็ว บารุงนา้ ดีและโลหิต 46 ดีหมูป่า ขม ขับยาให้แล่นเร็ว บารุงนา้ ดีและโลหิต 47 ดีววั ป่ า ขม ขับยาให้แล่นเร็ว บารุงนา้ ดีและโลหิต 48 พิมเสน เย็นหอม แก้ลมวิงเวียนหน้ามืดตาลาย บารุงหัวใจ ขับผายลมให้เรอ แก้จกุ เสีย แก้แผลสดและเรือ้ รัง ตัวยาสาคัญ เบญจกูล โกฐนา้ เต้า โกฐกรักกรา เถามวกขาว-แดง ลาพันแดง ย่านาง กายาน (ตัด ดีงเู ห่า ดีหมูป่า ดีววั ป่ า รากใค้รเครือ ←(ตปท.พบมีสารพิษ) 6 วิธีทอ่ งจา อินทจักร รักเบญจกูล คู่โกฐ 9 ตัดหัวบัวชฎา หากรักนา้ เต้า เข้าเกสร 7 เด็ดบัวหลวง ห่วงเทียนข้าวเปลือก เลือกพาณี มีดาแดงขาว เข้าลูกดอกจันกะวานกานพลู คู่สมุลแว้ง แค้นกฤษณากะลาพักขอนดอก บอกชะลูดขูดอบเชย เคยคู่ จันแดงเทศ เขตมวกขาวแดง ทัง้ ลาพันแดง ยังแซงหญ้านาง บอร กะดอม พร้อมไคร้เครือ กาฝางเด่นคาไทย ให้พมิ ชมดเช็ด เด็ด ดีงเู ห่าหมูป่าวัวทั่ว 1 สิ่ง ----------------------------------------- ยาหอมเนาวโกฐ ๐ แก้ลมเคลือ่ นเหียนอาเจียน ใช้ลูกผักชี เทียนดา ๐ แก้ลมปลายไข้ ใช้ก้านสะเดา เถาบอระเพ็ด ลูกกระดอม วิธีทาวิธีใช้ บดเป็ นผง ทาน ครึง่ -1 ช้อนชา / ปั้นเม็ด 0.2 ก. ทาน 3-5 เม็ด ทานทุก 3 ช.ม. (ก่อนอาหาร) สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 เบญจกูล กระจายกองลมและโลหิต แก้คถู เสมหะ แก้ลมพานไส้ บารุงธาตุทงั้ 4 2 โกฐทัง้ 9 แก้ไข้จบั หืดไอ โรคปอดชูกาลัง แก้ลมในกองธาตุ 3 แห้วหมู เผ็ดร้อนขม บารุงธาตุ เจริญอาหาร ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ บารุงกาลัง 4 สักขี เผ็ดฝาด บารุงธาตุ โลหิตขับเสมหะ เลือดออกตามไรฟั น คุดทะราด บิดมูกเลือด 5 ลูกราชดัด ขม แก้กษัย บารุงนา้ ดี นา้ เหลือง แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ ลมวิงเวียน หาวเรอ 6 ลูกสารพัดพิษ เย็น แก้ไข้เชื่องซึม แก้พิษไข้กลับซา้ (ข่อยดา) 7 ลูกกะวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะ โลหิตแก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 8 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะ แก้ปวดท้อง แก้รามะนาด 9 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวาน แก้กระหายนา้ บารุงกาลัง แก้ลมจุกเสียด ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งร่วง สุขมุ 10 ดอกจันทน์ หอมผาดร้อน แก้กระหายนา้ ขับลม แก้จกุ เสียด บารุงโลหิต 11 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือดบารุงตับ ปอด 12 จันทน์แดง ขมเย็น แก้ไข้กาเดา บารุงหัวใจ แก้ลม แก้อ่อนเพลีย 13 อบเชยญวน หอมสุขมุ บารุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียนแก้บดิ บารุงธาตุ ขับผายลม แก้จกุ เสียด 14 สมุลแว้ง หอมฉุน แก้ลมวิงเวียน ขับลมในลาไส้ 15 หญ้าตีนนก ขม บารุงนา้ ดี บารุงธาตุ แก้ไข้เพื่อดี ร้อนในกระหายนา้ 7 16 แฝกหอม หอมเย็น บารุงหัวใจ แก้ไข้เพื่อดี 17 ชะลูด หอมเย็น ขับผายลม แก้ปวดในท้อง 18 เปราะหอม ร้อนหอม ขับลมในลาไส้ ท้องอืดเฟ้อ 19 รากไคร้เครือ ขมขื่นปร่า แก้พิษใช้ พิษกาฬ เจริญอาหาร ชูกาลัง 20 กฤษณา ขมหอม บารุงหัวใจ โลหิต ตับ ปอด แก้ลมหน้ามืด วิงเวียน 21 กะลัมพัก หอมเย็น แก้เสมหะ โลหิต บารุงหัวใจ ตับ ปอด แก้ลมวิงเวียน หน้ามืด 22 ขอนดอก จืดหอม บารุงตับ ปอด หัวใจ บารุงทารกในครรภ์ ทาให้ชมุ่ ชื่น 23 เนือ้ ลูกมะขามป้อม เปรีย้ วฝาดขม แก้ไข้เจือลม แก้เสมหะทาให้ชมุ่ คอ 24 เนือ้ ลูกสมอพิเภก ขมฝาดเปรีย้ ว แก้ไข้ แก้ลมจุกเสียด รูป้ ิ ดรูถ้ า่ ย 25 ชะเอมเทศ หวาน ขับเลือดเน่า บารุงหัวใจ แก้กาเดา เสมหะ แก้นา้ ลายเหนียว ทาให้ช่มุ คอ 26 ลูกผักชีลา ขมฝาดร้อนหอม แก้ไข้เนื่องจากซาง แก้กระหายนา้ บารุงธาตุ แก้คลื่นเหียนอาเจียน ขับลม 27 ลูกกระดอม ขม แก้ไข้ ถอนพิษผิดสาแดง 28 บอระเพ็ด ขมเย็น แก้ไข้ ร้อนในกระหายนา้ บารุงนา้ ดี บารุงไฟธาตุ 29 เกสร 5 บารุงหัวใจ 30 แก่นสน ขมมันเผ็ด แก้ไข้เพื่อเสมหะ แก้ประสาทฟุ้งซ่าน แก้อ่อนเพลีย คลื่นเหียนอาเจียน ตัวยาสาคัญ เทียน 9, หญ้าตีนนก, แก่นสน ,ลูกสารพัดพิษ,ลูกราชดัด ,อบเชยญวน ตัด รากไคร่เครือ ชะมดเช็ด นา้ ประสานทอง วิธีทอ่ งจา ยาหอมเนาวโกฐ โกฐ 9 เทียน 9 เกสร 5 หาสักขี ตีนนกตกลูกดอกจันกะวานกานพลู แห้วหมูลกู ราชดัดสารพัดบอรกะดอม เปราะหอมจันแดงเทศ เสกสมุลแว้งแฝก(ไคร้เครือ) เจือ)แก่นสน ขนกฤษณากะลาพักขอนดอก บอกชะเอมชลูดขู่อบเชยญวน ชวนป้อมพิเภกลา 4 มีเบญกูล 3 ถาม(ทองสตุ 2)ของพิม(ชะมด)อด 1 ส่วน............................................. 8 ยาเด็ก ตาหรับทีใ่ ช้กับเด็ก มี 8 ขนาน ยาปะสะกระเพรา ๐ แก้ทอ้ งขึน้ อืด เฟ้อ ใช้นา้ ใบกระเพรา ๐ แก้ทอ้ งแน่น จุกเสียด ใช้ไพลเผาไฟพอสุกแทรก วิธีทา บด ทาเป็ นเม็ด หนัก 0.1 ก. ทานเช้า-เย็น เด็กอายุ 1-3 ด. ทาน 1 - 2 เม็ด เด็กอายุ 4-6 ด. ทาน 2 - 3 เม็ด เด็กอายุ 7 - 12 ด. ทาน 4 - 6 เม็ด สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 พริกไทย ร้อนเผ็ด แก้ลมอัมพฤกษ์ มุตฆาต ลมลั่นในท้อง ท้องขึน้ อืด เฟ้อ บารุงธาตุ เสมหะเฟื่ อง 2 ขิง หวานเผ็ดร้อน ขับลม แก้ปวดท้อง แก้จกุ เสียด เจริญอากาศธาตุ 3 ดีปลี ร้อน แก้ปถวีธาตุพกิ าร แก้ทอ้ งร่วง ขับลมในลาไส้ 4 กระเทียม ร้อนฉุน แก้ไอ แก้โรคผิวหนัง กลากเกลือ้ น ขับพิษโลหิตระดู บารุงธาตุ 5 นา้ ประสานทอง แก้ละอองซาง กัดเม็ดยอดในปาก 6 ชะเอมเทศ หวาน ขับเลือดเน่า บารุงหัวใจแก้กาเดา เสมหะเป็ นพิษ แก้นา้ ลายเหนียว ทาให้ช่มุ คอ 7 มหาหิงคุ์ ขมร้อนเหม็น ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ แน่นจุกเสียด ปวดท้อง บารุงธาตุ ทาท้องเด็ก 8 เกลือสินเธาว์ แก้พรรดึก ล้างเมือกในลาไส้ ขับพยาธิในท้อง ละลายนิ่ว แก้ตรีโทษ 9 ผิวมะกรูด ปร่าหอมร้อน ขับลมในลาไส้ ขับระดู 10 ใบกะเพรา เผ็ดร้อน ขับลม แก้จกุ เสียด ตัวยาสาคัญ เกลือสินเธาว์ 1 มหาหิงคุ์ 8 ใบกระเพรา 45 ส่วน ผิวมะกรูด 20 ส่วน ตัดนา้ ประสานทอง วิธีทา ยาปะสะกะเพรา เข้า(นา้ ทอง)พริกขิงดีเทียม 2 ลองสินเธาว์เข้าเป็ น 1 จึงใส่ชะเอมเทศหิงคุ์ 8 แตกมะกรูด 20 หยิบใบกะเพรา 45 ------------------------------------------------------- 9 ยากวาดแสงหมึก ๐ แก้ตวั ร้อน ใช้นา้ ดอกไม้เทศ ๐ ปวดท้อง ท้องขึน้ ใช้ใบกระเพรา ๐ ไอ ขับเสมหะ ใช้ลกู มะแว้งต้น/เครือ กวาดคอ ๐ ปากเป็ นแผล ละออง ใช้ลกู เบญกานี ฝนทาปาก วิธีทา ทาเป็ นเม็ด หนัก 0.2 ก. /ใช้กวาดคอ วันละ 1 ครัง้ และทานทุก 3 ช.ม. เด็ก 1 - 6 ด. ครัง้ ละ 2 เม็ด สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 หมึกหอม ฝาด สมานแผล 2 จันทน์ชะมด ขมหอม บารุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน คลื่นเหียนอาเจียน ทาให้ใจสดชื่น ชูกาลัง 3 ลูกกะวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะ โลหิตแก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 4 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือด ดีพลุ่ง บารุงตับ ปอด นา้ ดี 5 ใบพิมเสน เย็น ถอนพิษร้อน แก้ไข้ทกุ ชนิด ลดความร้อนในร่างกาย 6 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กระหายนา้ ขับลม แก้จกุ เสีย บารุงโลหิต 7 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวานสุขมุ แก้กระหายนา้ บารุงกาลัง แก้ลมจุกเสียด ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งร่วง 8 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะ แก้ปวดท้อง แก้รามะนาด 9 ใบสันพร้าหอม สุขมุ แก้ไข้ ชูกาลัง 10 หัวหอม เผ็ดร้อนฉุน แก้ไข้เพื่อเสมหะ 11 ใบกะเพรา เผ็ดร้อน ขับลม แก้จกุ เสียด 12 ดีงเู หลือม ขม ขับยาให้เล่นเร็ว บารุงนา้ ดีและโลหิต 13 ชะมด หอมเย็นคาว บารุงหัวใจ บารุงนา้ ดี ดับพิษในโลหิต 14 พิมเสน เย็นหอม แก้ลมวิงเวียนหน้ามืด บารุงหัวใจ ขับผายลมให้เรอ แก้จกุ เสียด แก้แผล.. ตัวยาสาคัญ หมึกหอม จันทน์ชมด จันทน์เทศ ใบพิมเสน ใบสันพร้าหอม หัวหอม ( ตัด ดีงเู หลือม ชะมด(เช็ด) วิธีทอ่ งจา กวาดแสงหมึก หมึกหอมจันทน์มดเทศ เด่นกระวานกานพลูลกู ดอกจัน หัวหอมยันใบพิมสันพร้า หากะเพราะเข้า(ดีงเู หลือม) 4 มี(ชะมด)พิมเสน 1 ………………………………………………………………. 10 ยาเขียวหอม ๐ แก้ตวั ร้อน ร้อนในกระหายน้า ใช้น้าดอกมะลิ ๐ แก้พิษหัด สุกใส ใช้น้ารากผักชี ทัง้ กินและชโลม วิธีทา บดเป็ นผง ทานวันละ 4 - 6 ครัง้ ผูใ้ หญ่ 1 ช้อนชา เด็ก 6 -12 ปี ครึง่ ช้อนชา สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 ใบพิมเสน เย็น ถอนพิษร้อน แก้ไข้ทกุ ชนิด ลดความร้อนในร่างกาย 2 ใบผักกะโฉม เย็น ไข้พิษไข้ตวั ร้อน ไข้หวัด ปวดศีรษะ 3 ใบหมากผู-้ เมีย เย็น ล้อมตับดับพิษ 4 ใบสันพร้าหอม สุขมุ แก้ไข้ชกู าลัง 5 แฝกหอม หอมเย็น บารุงหัวใจแก้ไข้เพื่อดี 6 เปราะหอม ร้อนหอม ขับลมในลาไส้แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ 7 จันทน์แดง ขมเย็น แก้ไข้เพื่อดีพิการ ดับพิษไข้ 8 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือด บารุงตับ ปอด 9 ว่านกีบแรด เย็นจืด แก้พิษไข้ตานซาง แก้อาเจียน นา้ ลายเหนียว 10 ว่านร่อนทอง ปร่า แก้ทอ้ งเสีย บิด แก้พิษตานซาง 11 เนระพูสี(เหง้า) ฝาดเย็น แก้ธาตุพกิ าร ปอดพิการ แก้สนั นิบาต ดับพิษไข้ แก้ไอ แก้ซางเด็ก 12 พิษนาศ ขมขื่นเอียนหวาน ดับพิษกาฬ แก้ไข้ บารุงนา้ นม 13 มหาสดา เย็น แก้กาฬ แก้พษิ ในกระดูก 14 รากไคร้เครือ ขมขื่นปร่า แก้พิษไข้ พิษกาฬ เจริญอาหาร ชูกาลัง 15 พิกลุ ฝาดหอม แก้ลม บารุงโลหิต 16 บุนนาค หอมเย็น บารุงโลหิต บารุงผิวกาย แก้รอ้ นกระสับกระส่าย ชูกาลัง แก้ลมกองละเอียด หน้ามืดวิงเวียน ใจสั่นอ่อนเพลีย ใจหวิว 17 สารภี หอมเย็น ชูกาลัง บารุงหัวใจให้ชมุ่ ชื่น 18 เกสรบัวหลวง ฝาดหอม แก้ไข้รากสาด ไข้ทอ้ งเสีย ชูกาลัง บารุงครรภ์ 11 19 ระย่อม ขมเมา แก้ปวดศีรษะเนื่องจากความดันโลหิตสูงแก้คลุม้ คลั่งเพราะดีและโลหิต ย่อยอาหาร ระงับประสาท อาการข้างเคียง หน้าแดงตัวแดง แน่นจมูก ง่วงนอน (ควรคั่วให้เหลืองก่อนนามาใช้เพื่อลดอาการข้างเคียง) ตัวยาสาคัญ ใบหมากผู้ – เมีย ผักกระโฉม ว่านกลีบแรด ว่านร่อนทอง พิษนาถ เนระภูสี มหาสดา ตัด รากระย่อม (พบว่ามีสารอันตราย) รากไคร้เครือ วิธีทอ่ งจา เขียวหอม ยอมหมากผูเ้ มีย ใบพิมเสนเคลียผักกะโฉม โยมสันพร้า แผกเปราะหอม พร้อมจันแดงเทศ(ไคร้เครือ) กีบร่อนทองพิษนาถ ยอมเนระภูสีสดายาเกสร 5 ตัดมะลิคดิ 1 ส่วน (ล้วนระย่อม 1/4 ) ----------------------------------------------------------- ยามหานิลแท่งทอง ๐ แก้ไข้ แก้กระหายน้า แก้หดั สุกใส (แก้หดั สุกใส ใช้รากผักชีเป็ นนา้ กระสายยา) ใช้เป็ นยากวาดคอได้ วิธีทา บดเป็ นผง ทาเป็ นเม็ดปิ ดทองคาเปลว หนัก 0.5 กรัม วิธีใช้ ทานวันละ 2 ครัง้ ผูใ้ หญ่ 3–4 เม็ด เด็ก 6 - 12 ปี ทาน 1 - 2 เม็ด สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 เนือ้ เม็ดสะบ้ามอญ เมาเบื่อ แก้พิษไข้ตวั ร้อน ทาแก้พยาธิทงั้ ปวง แก้โรคผิวหนัง สุม 2 กระดูกกา แก้พิษกาฬ ไข้กาฬ 3 กระดูกงูเหลือม เมาเบื่อ ดับพิษกาฬ แก้ปวดเมื่อย แก้รอ้ นในกระหายนา้ 4 หวายตะคร้าสุม เย็น แก้พิษร้อน พิษไข้กาฬ แก้ชกั เพราะความร้อนสูง 5 เม็ดมะกอกสุม เย็น แก้กาฬ แก้รอ้ นใน แก้หอบสะอึก 6 ลูกมะคาดีควายสุม ขม แก้กาฬ ดับพิษตานซาง 7 ถ่านไม้สกั บารุงโลหิต แก้อ่อนเพลีย แก้ไอ แก้บวม ขับปั สสาวะ คุมธาตุ 8 จันทน์แดง ขมเย็น แก้รอ้ น ดับพิษไข้ทกุ ชนิด แก้ไข้เพื่อดีพิการ 9 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือด ดีพลุ่ง บารุงตับปอด นา้ ดี 10 ใบพิมเสน เย็น ถอนพิษร้อน แก้ไข้ทกุ ชนิด ลดความร้อนในร่างกาย 11 ใบหญ้านาง เย็น แก้ไข้ ลดความร้อน 12 12 หมึกหอม ฝาด สมานแผล 13 เบีย้ จั่นคั่วให้เหลือง เค็มกร่อย ขับปั สสาวะ แก้เส้นเอ็น แก้กษัย 3 เบีย้ ตัวยาสาคัญ เบีย้ จั่นคั่ว 3 เบีย้ , ลูกสบ้า หวายตะคล้า. ลูกมะกอกสุ่ม ลูกมะคาดีควาย ไม้สกั ใบหญ้านาง ตัด กระดูกงูเหลือมสุม กระดูกกาสุม วิธีทอ่ งจา มหานิลแท่งทอง ของสะบ้า(กระดูกงูกา) หวายตะคร้าหามะกอกบอกมะคาดีควายสุม หุงถ่านไม้สกั จัดจันทน์แดงเทศ เห็นใบพิมหญ้านางวางหมึกหอม 1 จึงจัดเบีย้ จั่นคั่นไว้ 3 ---------------------------------------------------- ยาปะสะเปราะใหญ่ ส. ถอนพิษไข้ตานซางเด็กอายุต่ากว่า 5 ปี วิธีใช้ ละลายน้าดอกไม้เทศ หรือผสมสุราสุมกระหม่อม วิธีทา บดเป็ นผง ทานทุก 3 ชม. ครั้งละ ครึ่ง – 1 ช้อนชา สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 โกฐ5 แก้ไข้จบั แก้ไข้เพื่อเสมหะ หืด ไอ โรคปอด โรคในปาก ชูกาลัง บารุงโลหิต แก้ลมในกองธาตุ 2 เทียน 5 แก้ลม เสมหะและดี แก้พิษโลหิต แก้ทางเดินปั สสาวะ นิ่ว มุตกิด บารุงธาตุ บารุงกาลัง 3 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กระหายนา้ ขับลม แก้จกุ เสีย บารุงโลหิต 4 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวานสุขมุ แก้กระหายนา้ บารุงกาลัง แก้ลมจุกเสียด ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งร่วง 5 ลูกกะวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะโลหิต แก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 6 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะ แก้ปวดท้อง แก้รามะนาด 7 จันทน์แดง ขมเย็น แก้รอ้ น ดับพิษไข้ทกุ ชนิด แก้ไข้เพื่อดีพิการ 8 จันทน์ขาว ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือดดีพลุ่ง บารุงตับปอด นา้ ดี 9 บุนนาค หอมเย็น บารุงโลหิต บารุงผิวกาย แก้รอ้ น ชูกาลัง หน้ามืดวิงเวียน 10 สารภี หอมเย็น ชูกาลัง บารุงหัวใจให้ชมุ่ ชื่น 11 พิกลุ ฝาดหอม แก้ลม บารุงโลหิต 13 12 บัวหลวง ฝาดหอม แก้ไข้รากสาด ไข้ทอ้ งเสีย ชูกาลังให้ช่ืนใจ 13 เปราะหอม ร้อนหอม ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ ตัวยาสาคัญ เปราะหอม 20 ส่วน (เปลี่ยนจันทน์เทศเป็ นจันทน์ขาว) วิธีทอ่ งจา ปะสะเปราะใหญ่ ใครว่าโกฐเทียนเกสร 5 ตัดมะลิ คิดติดลูกดอกจันทน์กะวานกานพลูคู่ จันทน์แดงขาว(เทศ)เห็น 1 ส่วน เปราะหอมชวน 20 --------------------------------------- ยามหาจักรใหญ่ ส. แก้ลมทราง แก้ทอ้ งอืด ท้องเฟ้ อ วิธีทา บดเป็ นผงทาเป็ นเม็ด หนัก 0.5 กรัม วิธีใช้ ทานกับนา้ สุก ก่อนอาหาร เช้า-เย็น เด็ก อายุต่ากว่า 5 ปี ทาน 1-3 เม็ด เพิ่มลดตามส่วน สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 โกฐสอ สุขมุ กลิ่นหอม แก้ไข้ หืดไอ บารุงหัวใจ 2 โกฐเขมา สุขมุ หอม แก้โรคในปากในคอ แผลเน่าเปื่ อย แก้เสียดแทงสองราวข้าง แก้หอบหืด 3 โกฐพุงปลา ฝาด แก้ทอ้ งร่วง แก้อาเจียน บิดปวดเบ่ง เสมหะพิการ สมานแผล 4 โกฐก้านพร้าว รากเย็น แก้ไข้ แก้หอบ แก้สะอึก แก้เสมหะเป็ นพิษ 5 โกฐกระดูก ร้อนหอม แก้ลมวิงเวียนหน้ามืดตาลาย ขับลมในลาไส้ 6 เทียนดา เผ็ดขม ขับเสมหะให้ลงคูถทวาร ขับลมในลาไส้ แก้อาเจียน บารุงโลหิต 7 เทียนแดง เผ็ดร้อนขม ขับเสมหะ แก้ลมเสียดแทง คลื่นเหียนอาเจียน 8 เทียนขาว เผ็ดร้อนขม บารุงกาลัง ขับผายลม แก้เส้นศูนย์กลางท้อง 9 เทียนข้าวเปลือก หวานเผ็ดหอม บารุงกาลัง ขับผายลม แก้เส้นศูนย์กลางท้อง ชีพจรอ่อน นอนสะดุง้ 10 เทียนเยาวพาณี หวานหอม กระจายเสมหะ กระจายลมในท้อง แก้จกุ เสียด แก้คลื่นเหียน อาเจียน 11 สมอไทย ขมฝาดเปรีย้ ว แก้ไข้ ลมจุกเสียด ผายธาตุเป็ นยาระบาย แก้กระหายนา้ รูถ้ า่ ยรูป้ ิ ด 12 สมอพิเภก เปรีย้ วฝาดหวาน แก้เสมหะจุกคอ ให้ช่มุ คอ แก้โรคตา บารุงธาตุ แก้ไข้ แก้รดิ สีดวง 13 มะขามป้อม เปรีย้ วฝาดขม แก้ไข้เจือลม แก้เสมหะ ทาให้ช่มุ คอ 14 14 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวานสุขมุ แก้ปวดท้อง ชูไฟธาตุ แก้ธาตุพิการ เจริญอาหาร 15 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กกระหายนา้ ขับลม จุกเสียด บารุงโลหิต 16 ลูกกะวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะโลหิต แก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 17 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะแก้ปวดท้อง แก้รามะนาด 18 ชะเอมเทศ หวาน ขับเลือดเน่า บารุงหัวใจ แก้กาเดา เสมหะเป็ นพิษ แก้นา้ ลายเหนียว ทาให้ชมุ่ คอ 19 เม็ดโหระพา เย็นปร่าหอม แก้ไอ ขับพยาธิ ขับนา้ เหลืองเสีย 20 ลูกผักชีลา ขมฝาดร้อนหอม แก้ไขเนื่องจากซาง แก้กระหายนา้ บารุงธาตุ แก้คลื่นเหียนอาเจียน ขับลม 21 สารส้ม เปรีย้ วฝาด สมานทัง้ ภายนอก-ใน ชะล้างระดูขาว แก้บาดแผลแผล ขับปั สสาวะ 22 ดินประสิว เค็ม ขับลมที่ขา้ งตามเส้น 23 ขมิน้ อ้อย ฝาดเฝื่ อน แก้ครั่นเนือ้ ครั่นตัว สมานลาไส้ แก้ระดูขาว ขับปั สสาวะ แก้ฟกบวม แก้อกั เสบ 24 หัวกระเทียม ร้อนฉุน แก้ไอ แก้โรคผิวหนังกลากเกลือ้ น ขับโลหิตระดู บารุงธาตุ 25 ยาดา เหม็นขมจัด ถ่ายท้อง ถ่ายพิษไข้ ถ่ายพยาธิไส้เดือน ตัวตืด ขับนา้ ดี แต่ไซ้ทอ้ ง 26 ใบกระพังโหม กลิ่นเหม็น แก้ตานซาง ตัวร้อน ขับลม ธาตุพกิ าร ท้องเสีย เจริญอาหาร ขับพยาธิไส้เดือน ตัวยาสาคัญ เนือ้ ตรีผลา เมล็ดโหระพา สารส้ม ขมิน้ อ้อย กระเทียม ยาดาสตุ 4 ส่วน ใบกระพังโหม 30ส่วน ตัด ดินประสิว วิธีท่องจา มหาจักรใหญ่ ใช้เนือ้ ตรีผลาพาเทียน 5 ตัดตั๊กแตนแทนพาณี มีโกฐสอเขมาพร้าวกระดูก ผูกพุงปลาพา 4 สหาย (ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ กระวาน กานพลู) สารส้มเทียม(สิว)หิว้ โหระพา ออ้ยเอม 1 จึงใส่ยาดา 4 ที่กระพังโหมให้ 30 ---------------------------------------- ยาตรีหอม ส. แก้ทอ้ งผูก ระบายพิษไข้ วิธีทา ทาเป็ นเม็ดหนัก 0.2 ก. วิธีใช้ ทานก่อนอาหารเช้า เด็ก 1-2 ด. ทาน 2–3 เม็ด เด็ก 3-5 ด. ทาน 4–6 เม็ด เด็ก 6 – 12 ด. ทาน 6–8 เม็ด 15 สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 เนือ้ สมอเทศ เปรีย้ วฝาด ระบายอ่อนๆ ระบายเสมหะรูถ้ า่ ยรูป้ ิ ดเอง แก้เสมหะ ทาให้ลมเดินสะดวก 2 เนือ้ ลูกสมอพิเภก เปรีย้ วฝาดหวาน แก้เสมหะจุกคอ ให้ช่มุ คอ แก้โรคตา บารุงธาตุ แก้ไข้ แก้รดิ สีดวง 3 เนือ้ มะขามป้อม เปรีย้ วฝาดขม แก้ไข้เจือลม แก้เสมหะ ทาให้ช่มุ คุอ 4 ลูกผักชีลา ขมฝาดร้อนหอม แก้ไข้เนื่องจากซาง แก้กระหายนา้ บารุงธาตุ แก้คลื่นเหียนอาเจียน ขับลม 5 รากไคร้เครือ ขมขื่นปร่า แก้พิษใช้พษิ กาฬ เจริญอาหาร ชูกาลัง 6 โกฐสอ สุขมุ กลิ่นหอม แก้ไข้หืดไอ บารุงหัวใจ 7 ชะเอมเทศ หวาน ขับเลือดเน่า บารุงหัวใจ แก้กาเดา เสมหะเป็ นพิษ แก้นา้ ลายเหนียว ทาให้ชมุ่ คอ 8 นา้ ประสานทอง แก้ละอองซาง กัดเม็ดยอดในปาก 9 ลูกซัดคั่ว ฝาด แก้ทอ้ งร่วง กล่อมเสมหะและอาจม 10 เนือ้ ลูกสมอไทย ขมฝาดเปรีย้ ว แก้ไข้ลมจุกเสียด ผายธาตุ ระบายท้อง แก้กระหายนา้ รูป้ ิ ดรูถ้ ่าย 11 โกฐนา้ เต้า ราก ฝาดหอม แก้ธาตุพกิ ารอาหารไม่ย่อย บารุงธาตุ แก้ทอ้ งเสีย ขับลมในลาไส้ ระบายท้อง ตัวยาสาคัญ ลูกซัด1 สมอเทศ สมอพิเภก มะขามป้อม 4 สมอไทยโกฐนา้ เต้าใหญ่ 22 ( ตัด รากไคร้เครือ นา้ ประสานทอง) วิธีทอ่ งจา ตรีหอม พร้อมไคร้เครือ เจือสอชะเอมเทศทองสตุ ลูกซัดคั่วมั่วเป็ น 1 ถึงสมอเทศพิเภกป้อม 4 มี สมอไทยใส่โกฐนา้ เต้าใหญ่นึ่งให้สกุ ทุก 22 ……………………………………………………….. ยาเหลืองปิ ดสมุทร ส. แก้ทอ้ งเสีย ใช้เปลือกลูกทับทิม หรือเปลือกแคต้มกับนา้ ปูนใส วิธีทา ทาเป็ นเม็ด หนัก 0.1 ก. วิธีใช้ ทานก่อนอาหาร 3 เวลา เด็ก 3-5 ด. ทาน 2 เม็ด เด็ก 6 -12 ด. ทาน 3-4 เม็ด เด็ก 1- 5 ปี ทาน 4-7 เม็ด เด็ก 6 -12 ปี ทาน 8 -10 เม็ด 16 สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 แห้วหมู ซ่าร้อนเผ็ด บารุงธาตุ เจริญอาหาร ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งขึน้ อืดเฟ้อ บารุงกาลัง บารุงครรภ์ 2 ขมิน้ อ้อย ฝาดเฝื่ อน แก้ครั่นเนือ้ ครั่นตัว สมานลาไส้ แก้ระดูขาว ขับปั สสาวะ แก้ฟกบวมอักเสบ 3 เพกา (เปลือก) ฝาดเย็นขม สมานแผล ทาให้นา้ เหลืองปกติ ดับพิษโลหิต 4 กล้วยตีบ (ราก) ฝาดเย็น แก้ไข้ทอ้ งเสีย (ไข้รากสาด) แก้รอนในกระหายนา้ 5 กระเทียมคั่ว ร้อนฉุน แก้ไอ แก้โรคผิวหนังกลากเกลือ้ น ขับโลหิตระดู บารุงธาตุ 6 ดีปลี ร้อน แก้ปถวีธาตุพกิ าร แก้ทอ้ งร่วง ขับลม 7 ชันย้อย ฝาด สมานแผลปิ ดธาตุ 8 ครั่ง ฝาด บารุงโลหิต แก้ทอ้ งร่วง ท้องเสีย 9 สีเสียดเทศ ฝาดจัด คุมธาตุ แก้บิดมูกเลือด แก้ทอ้ งร่วง แก้ลงแดง ชะล้างบาดแผลทาให้หายเร็ว 10 สีเสียดไทย ฝาดจัด คุมธาตุ แก้บิดมูกเลือด แก้ทอ้ งร่วง แก้ลงแดง ชะล้างบาดแผลทาให้หายเร็ว 11 ใบเทียน ฝาด แก้เด็กท้องเสีย 12 ใบทับทิม ฝาด แก้เด็กท้องร่วง บิดมูกเลือด 13 ขมิน้ ชัน ฝาดเอียน แก้ไขเพื่อดีคลั่งเพ้อ แก้ไข้เรือ้ รังผอมเหลือง แก้โรคผิวหนัง แก้เสมหะและโลหิต แก้ ท้องร่วงสมานแผล ตัวยาสาคัญ ขมิน้ ชัน 6 เปลือกเพกา ,รากกล้วยตีบ ,กระเทียมคั่ว, ชันย้อย ,ครั่ง,สีเสียดเทศ-ไทยใบเทียน ใบทับทิม วิธีทอ่ งจา เหลืองปิ ดสมุทร หยุดหมูออ้ ยเพกาตีบ กระเทียมคั่วจีบดียอ้ ยครั่งยังสีเสียดเทศไทย ใบเทียนทับ 1 ถึงชัน 6 (กึ่งยาทัง้ หลาย) ----------------------------------------------- ยาสาหรับสตรี ยาประสะไพล ส. แก้จกุ เสียด ระดูไม่ปกติ ขับนา้ คาวปลา วิธีทา ทาเป็ นผง / ทาเป็ นเม็ด, แคปซูล 0.25 กรัมทานวันละ 3 ครัง้ ก่อนอาหาร วิธีใช้ ชนิดผง 1 ช้อนชา ละลายนา้ สุกหรือนา้ สุรา ชนิดเม็ด,แคปซูล 2 - 4 เม็ด 17 สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 ผิวมะกรูด ปร่าหอมติดร้อน ขับลมในลาไส้ ขับระดู 2 ว่านนา้ ร้อนหอม แก้บิดปวดท้อง แน่นจุกเสียด ท้องอืดเฟ้อ (ผสมสุราพอกเด็กแก้ปอด ,หลอดลมอักเสบ) 3 กระเทียม ร้อนฉุน แก้ไอ แก้โรคผิวหนังกลากเกลือ้ น ขับโลหิตระดู บารุงธาตุ 4 หัวหอม เผ็ดร้อนฉุน แก้ไข้เพื่อเสมหะ 5 พริกไทย ร้อนเผ็ด แก้ลมอัมพฤกษ์ มุตฆาต ลมลั่นในท้อง ท้องขึน้ อืดเฟ้อ บารุงธาตุแก้ เสมหะเฟื่ อง 6 ดีปลี ร้อน แก้ปถวีธาตุพกิ าร แก้ทอ้ งร่วง ขับลมในลาไส้ 7 ขิง หวานเผ็ดร้อน ขับลม แก้ปวดท้อง จุกเสียด 8 ขมิน้ อ้อย ฝาดเฝื่ อน แก้ครั่นเนือ้ ครั่นตัวสมานลาไส้ แก้ระดูขาว ขับปั สสาวะ แก้ฟกบวมอักเสบ 9 เทียนดา เผ็ดขม ขับเสมหะให้ลงคูถทวาร ขับลมในลาไส้ แก้อาเจียน บารุงโลหิต 10 เกลือสินเธาว์ แก้พรรดึกล้างเมือกมันในลาไส้ ขับพยาธิในท้อง ระบายนิ่ว แก้ตรีโทษ 11 การบูร ร้อนปร่า บารุงธาตุ ขับเสมหะ ขับลมให้ผาย แก้ปวดท้องแน่น 12 ไพล ฝาดขื่นเอียน ขับลมในลาไส้ ขับระดู แก้เคล็ดขัดยอก บวม เหน็บชา ตัวยาสาคัญ เกลือสินเธาว์ 8 ไพล 81 วิธีท่องจา ปะสะไพลใช้เทียนดา อ้อยขิง เทียมไทยดี ว่านนา้ มีหอมมะกูด ถูกสินเธาว์เข้าเป็ น 8 แยกการบูร 1 ถึงไพลใช่ 81 --------------------------------------------------- ยา แก้ไข้ ยาจันทลีลา ส. แก้ไข้ตวั ร้อน วิธีทา บดผง / เม็ด,แคปซูลหนัก 0.5 กรัม วิธีใช้ ทานทุก 4 ช.ม. เด็ก 6 - 12 ปี ผง ครึง่ - 1 ช้อนชา / เม็ด 1- 2 เม็ด ผูใ้ หญ่ ผง 1- 2 ช้อนชา / เม็ด 2 - 4 เม็ด 18 สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 โกฐสอ สุขมุ กลิ่นหอม แก้ไข้ หืดไอ บารุงหัวใจ 2 โกฐเขมา สุขมุ หอม แก้โรคในปากในคอ แผลเน่าเปื่ อย แก้เสียดแทงสองราวข้าง แก้หอบหืด 3 จันทน์แดง ขมเย็น แก้รอ้ น ดับพิษไข้ทกุ ชนิด แก้ไข้เพื่อดีพิการ 4 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือด ดีพลุ่ง บารุงตับปอด นา้ ดี 5 บอระเพ็ด ขมเย็น แก้ไข้รอ้ นในกระหายนา้ บารุงนา้ ดี บารุงไฟธาตุ 6 ลูกกระดอม ขม แก้ไข้ถอนพิษผิดสาแดง 7 พิมเสน เย็นหอม แก้ลมวิงเวียนหน้ามืดตาลาย บารุงหัวใจ ขับผายลมให้เรอ แก้จกุ เสีย แก้แผลสดและเรือ้ รัง 8 ปลาไหลเผือก (ราก) ขมเบื่อเมา ตัดไข้ทกุ ชนิด แก้วณ ั โรคระยะบวม ถ่ายพิษต่าง ตัวยาสาคัญ รากปลาไหลเผือก ลูกกระดอม บอรเพ็ด จันทน์ขาว-แดง วิธีทอ่ งจา จันทลีลา หาสอจุฬาเขมาจันแดงเทศ เขตกระดอมพร้อมบอรเพ็ดเด็ดรากปลาไหลเผือก เลือก 4 มีพิมเสน 1 ------------------------------- ยาปะสะจันทน์แดง ส. แก้ไข้ตวั ร้อน กระหายนา้ วิธีทา บดผง /ทาเป็ นเม็ด,แคปซูล หนัก 0.25 กรัม วิธีใช้ ชนิดผง เด็ก 6 - 12 ปี ครึง่ ช้อนชา / ผูใ้ หญ่ 1 ช้อนชา ละลายนา้ ดอกมะลิ ชนิดเม็ด / แคปซูล เด็ก 6 - 12 ปี ทาน 1 - 2เม็ด / ผูใ้ หญ่ ทาน 2 – 4 เม็ด สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 เหมือดคน (ราก) ขม แก้ไข้หวัด ไข้ปอดบวม ไข้พิษ ไข้หดั สุกใส 2 มะปรางหวาน(ราก) จืดเย็น ถอนพิษไข้กลับซา้ ถอนพิษผิดสาแดง แก้ไข้ตวั ร้อน 3 มะนาว (ราก) ขื่นจืด ถอนพิษไข้กลับซา้ (ฝนกับสุราทาฝี แก้อกั เสบ แก้ปวด) 4 เปราะหอม ร้อนหอม ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ 5 โกฐหัวบัว สุขมุ หอม แก้ลมในกองริดสีดวง กระจายลมทัง้ ปวง ขับลมในลาไส้ 6 จันทน์เทศ ขมหอมร้อน แก้ไข้ดีเดือด ดีพลุ่ง บารุงตับ ปอด นา้ ดี 19 7 ฝาง ขมขื่นผาด แก้ทอ้ งร่วง แก้รอ้ นในกระหายนา้ แก้ไข้กาเดา บารุงโลหิต 8 เกสร 5 (ตัดพิกล ุ )บารุงหัวใจ 9 จันทน์แดง ขมเย็น แก้รอ้ น ดับพิษไข้ทกุ ชนิด แก้ไข้เพื่อดีพิการ ตัวยาสาคัญ รากเหมือดคน รากมะนาว รากมะปรางหวาน 4 จันทน์แดง 32 วิธีทอ่ งจา ประสะจันแดง แซงเกสร 5 ตัดพิกลุ ลุน้ 1 ส่วน ล้วนฝางหัวเปราะบัว คั่วจันเทศเหมือนคน ชนรากมะนาวมะปรางหวานผ่านเป็ น 4 มีจนั แดง 32 ---------------------------------------- ยาแก้กระษัย ยาธรณีสันฑฆาต ส. แก้กษัยเส้น กัดเถาดาน แก้ทอ้ งผูก วิธีใช้ ชนิดเม็ดทาน ครัง้ ละ 2 - 4 เม็ด วันละ 1 ครัง้ ก่อนอาหารเช้า หรือ ก่อนนอน บดผงทาน ครึง่ – 1 ช้อนชา ละลายนา้ สุก วิธีทา ผสมนา้ ผึง้ ปั้นลูกกลอน ทาเม็ด ,แคปซูลหนัก 0.25 ก. สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวานสุขมุ แก้ปวดท้อง ชูไฟธาตุ แก้ธาตุพกิ าร เจริญอาหาร 2 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กระหายนา้ ขับลม แก้จกุ เสียด บารุงโลหิต 3 ลูกกระวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะและโลหิต แก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 4 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะ แก้ปวดท้อง แก้รามะนาด แก้ปวดฟั น 5 เทียนดา เผ็ดขม ขับเสมหะให้ลงคูถทวาร ขับลมในลาไส้ แก้อาเจียน บารุงโลหิต 6 เทียนขาว เผ็ดร้อนขม บารุงกาลัง ขับผายลม แก้เส้นศูนย์กลางท้อง 7 หัวดองดึง ร้อนเมา แก้โรคเรือ้ นคุดทะราด ปวดข้อ แก้กามโรค พิษแมลงสัตว์กดั ต่อย ขับผายลม 8 หัวบุก เบื่อเมาคัน กัดเถาดาน กัดเสมหะ หุงนา้ มันทาแผลหัวหนอง 9 หัวกลอย ขื่นคัน กัดเถาดานเป็ นก้อนแข็งอยู่ในท้อง หุงนา้ มันทาแผลกันหนอง.... 10 หัวกระดาษขาว- เมาขื่น หุงกับนา้ มันใส่แผล กัดฝ้า กัดหนอง แก้แผลเรือ้ รัง เถาดานในท้อง แดง กัดเมือกมันในท้อง 11 ลูกเร่ว ขมเผ็ด แก้ไข้รดิ สีดวง แก้หืด ไอ ระดูขาว 20 12 ขิง หวานเผ็ดร้อน ขับลม แก้ปวดท้อง จุกเสียด 13 ชะเอมเทศ หวาน ขับเลือดเน่า บารุงหัวใจ แก้กาเดา เสมหะ แก้นา้ ลายเหนียว ทาให้ช่มุ คอ 14 เจตมูลเพลิง ร้อน บารุงธาตุ บารุงโลหิต ขับลมในลาไส้และกระเพาะอาหาร แก้ทอ้ งอืดเฟ้อ 15 โกฐเขมา สุขมุ หอม แก้โรคในปากในคอ แผลเน่าเปื่ อย แก้เสียดแทงสองราวข้าง แก้หอบหืด 16 โกฐกระดูก ร้อนหอม แก้ลมวิงเวียนหน้ามืดตาลาย ขับลมในลาไส้ 17 โกฐนา้ เต้า ราก ฝาดหอม แก้ธาตุพกิ ารอาหารไม่ย่อย บารุงธาตุ แก้ทอ้ งเสีย ขับลมในลาไส้ ระบายท้อง 18 ผักแพวแดง ร้อน แก้ลม กระเพาะอาหารพิการ ท้องมาน แก้รดิ สีดวง เส้นประสาทพิการ ปวดเมื่อยตามข้อกระดูก แก้หืด ไอ 19 เนือ้ มะขามป้อม เปรีย้ วฝาดขม แก้ไข้เจือลม แก้เสมหะ ทาให้ช่มุ คอ 20 สมอไทย ขมฝาดเปรีย้ ว แก้ไข้ลม จุกเสียด ผายธาตุ ระบายท้อง แก้กระหายนา้ รูถ้ ่ายรูป้ ิ ด 21 มหาหิงคุ์ ขมร้อนเหม็น ขับลมในลาไส้ แก้ทอ้ งขึน้ อึดเฟ้อ จุกเสียด แก้ปวดท้อง บารุงธาตุ 22 การบูร ร้อนปร่า บารุงธาตุขบั เสมหะ ขับลมให้ผาย แก้ปวด ท้องแน่น 23 รงทอง เอียนเบื่อ ถ่ายแรง ถ่ายลม ถ่ายนา้ เหลือง ถ่ายเสมหะ โลหิต 24 ยาดา เหม็นขมจัด ถ่ายท้อ ง ถ่ายพิษไข้ ถ่ายพยาธิไส้เดือน ตัวตืด ขับนา้ ดี แต่ไซ้ทอ้ ง 25 พริกไทยล่อน ร้อนเผ็ด แก้ลมอัมพฤกษ์ มุตฆาต ลมลั่นในท้อง ท้องขึน้ อืด เฟ้อ บารุ งธาตุ เสมหะเฟื อง ตัวยาสาคัญ หัวกระดาษขาว-แดง ดองดึง หัวบุก หัวกลอย ลูกเร่ว ผักแพรวแดง รงทองปะสะ 4 ยาดา 20 พริกไทยร่อน 96 **คาเตือน ผูท้ ่ีมีไข้ เด็ก และสตรีมีครรภ์ ห้ามรับประทาน //// ผูส้ งู อายุตอ้ งใช้อย่างระวัง วิธีท่องจา ธรณีสนั ฑะฆาต ขาดกระดาษขาวแดงดองดึงหัวบุกกลอย คอยลูกดอกจันกะวานกานพลูเทียนดาขาว เอาเร่วขิง ชิงเอมเจต เขตเขมาเต้า เข้ากระดูกถูก 1 พึงใส่แพรวแดงป้อม 2 มองรงทองของ 4 มีสมอไทยใส่หิงคุก์ ารบูร 5 ถ้ายาดา 20 หยิบพริกไทยเข้า 96 ------------------------------------------- 21 ยาปะสะเจตพังคี ส. แก้กษัยจุกเสียด วิธีใช้ ทานก่อนอาหาร เช้า - เย็น ผง 1 ช้อนชา / เม็ด,แคปซูล 0.25 ก.ครัง้ ละ 2 - 4 เม็ด สรรพคุณตัวยาในตาหรับ 1 ดอกจันทน์ หอมฝาดร้อน แก้กระหายนา้ ขับลม แก้จกุ เสีย บารุงโลหิต 2 ลูกจันทน์ หอมฝาดหวาน แก้กระหายนา้ บารุงกาลัง แก้ลมจุกเสียด ขับลมในลาไส้ แก้ สุขมุ ท้องร่วง 3 ลูกกะวาน เผ็ดร้อน กระจายเสมหะโลหิต แก้ปวดท้อง จุกเสียด ขับลมในท้อง 4 ใบกระวาน เผ็ดหอม ขับลมให้ผายเรอ ขับเสมหะ แก้ไข้เซื่องซึม 5 กานพลู เผ็ดร้อน กระจายลมและเสมหะ แก้ปวดท้อง แก้รามะนาด 6 กรุงเขมา เย็นหอมสุขมุ แก้ไข้ท่มี ีพิษร้อน แก้ดซี ่าน บารุงร่างกายให้แข็งแรง 7 รากไคร้เครือ ขมขื่นปร่า แก้พิษไข้ พิษกาฬ เจริญอาหาร ชูกาลัง 8 การบูร ร้อนปร่า บารุงธาตุขบั เสมหะ ขับลมให้ผาย แก้ปวดท้องแน่น 9 สมอทะเล ร้อน ถ่ายอุจจาระ ถ่ายลม ถ่ายโลหิตเป็ นพิษ (ห้ามใช้ในผูป้ ่ วยเป็ นไข้ ให้นึ่งสุกเสียก่อนแล้วตากแห้ง) 10 พญารากขาว ขม