Metody Badania Osobowości - NEO-PI-R - PDF

METODY BADANIA OSOBOWOŚCI – NEO-PI-R STRUKTURA NARZĘDZIA Marta Rokosz PTO – CIĄG DALSZY  ZARZUTY WOBEC PTO Tylko opis osobowości Zbyt ogólny opis osobowości; jedynie 5 czynników; gubi się indywidualizm Autorzy mówią głównie o komponentach centralnych –...

METODY BADANIA OSOBOWOŚCI – NEO-PI-R STRUKTURA NARZĘDZIA Marta Rokosz PTO – CIĄG DALSZY  ZARZUTY WOBEC PTO Tylko opis osobowości Zbyt ogólny opis osobowości; jedynie 5 czynników; gubi się indywidualizm Autorzy mówią głównie o komponentach centralnych – opis jest statyczny, a nie dynamiczny Autorzy ignorują czynniki sytuacyjne i kontekstowe Autorzy nie zajmują się procesami integracji osobowości Autorzy postulują że człowiek po 30 r.ż. już się nie zmienia  OBRONA PTO Realność czynników – cechy to względnie stale dyspozycje, o których wnioskuje się na podstawie zachowania; omawiana metoda ma wysokie korelacje retestowe i porównując do ocen współmałżonków Niezmienność – 5 czynników ujawniają badania leksykalne i psychometryczne, najlepiej udokumentowane są N i E, ale O, S i U też wielokrotnie ujawniły się w badaniach nad osobowością Uniwersalność – występują u obu płci, w różnorodnych kręgach kulturowych (choć w kulturach kolektywistycznych ujawnia się dodatkowy czynnik, o czym na 4 zajęciach) i w każdej grupie wieku Podstawy biologiczne – zwłaszcza znaczący wpływ genetyczny na N, E i O; u Cattella Psychotyzm to kombinacja U i S NEO-PI-R  AUTORZY Paul Costa Robert McCrae  HISTORIA POWSTAWANIA NEO Inventory (NEU, EKS, OTW), '80 144 pozycje/5cio stopniowe odpowiedzi NEO Personality Inventory/NEO-PI (NEU, EKS, OTW, UGD, SUM), '80 181 pozycji/5cio stopniowe odpowiedzi Revised NEO Personality Inventory/NEO-PI-R, '90; pomiar głównych cech i składników; 240 pozycji NEO-FFI – skrócona wersja NEO-PI-R (60 pozycji)  ZASTOSOWANIE NEO-PI-R Empiryczne badania nad osobowością i jej korelatami Empiryczne badania związane z osobowościowymi determinantami lub korelatami różnych form ludzkich zachowań Stosowany w kontekście klinicznym: Pomoc w diagnozie zaburzeń psychicznych Uzyskanie informacji związanych z prawdopodobnym przebiegiem terapii Dobór rodzaju terapii dla klienta Stosowany w kontekście psychologii zdrowia i medycyny behawioralnej Doradztwo zawodowe PODSKALE NEO-PI-R NEUROTYCZNOŚĆ (N) Tendencja do odczuwania ALE! nieprzyjemnych emocji (strach, smutek, Proszę pamiętać, zakłopotanie, złość, poczucie winy, wstręt) że to wszystko są tendencje i Tendencja do akceptowania czynniki ryzyka. irracjonalnych idei, słabszej kontroli Bycie osobą impulsów, gorszego radzenia sobie ze stresem neurotyczną to nie wyrok, Tendencja do zamartwiania się, niższa można nad tym samoocena, niższe poczucie wartości pracować i żyć Może być czynnikiem ryzyka dla względnie zaburzeń – depresji, fobii społecznej, spokojnie ☺ uzależnień  SKŁADNIKI NEUROTYCZNOŚCI N1 – LĘK N4 – NADMIERNY SAMOKRYTYCYZM (osoby pełne niepokoju, obaw, bojaźliwe, skłonne do (główne przejawy to emocje wstydu i zakłopotania; przejmowania się, nerwowe, napięte, roztrzęsione, nie nie czują się dobrze w obecności innych, obawiają się ryzykują, gdy coś może się źle skończyć) stania pośmiewiskiem, doświadczają poczucia niższości) N2 – AGRESYWNA WROGOŚĆ N5 – IMPULSYWNOŚĆ (tendencja do doświadczania gniewu, frustracji, rozgoryczenia, gotowość do wpadania w gniew; (niezdolność do kontrolowania nieprzepartych wysokie N2 to często niska ugodowość (U)) potrzeb i pragnień) N3 – DEPRESYJNOŚĆ N6 – NADWRAŻLIWOŚĆ (skłonność do doświadczania poczucia winy, (niezdolność do radzenia sobie ze stresem i trudnymi beznadziejności, samotności; łatwo się zniechęcają i sytuacjami, stawanie się zależnymi, utrata nadziei, odczuwają przygnębienie) wpadanie w panikę w sytuacji zagrożenia)  NEUROTYCZNOŚĆ (N) WYSOKI WYNIK PRZECIĘTNY WYNIK NISKI WYNIK Osoba wrażliwa, Osoba ogólnie spokojna i Osoba odporna na emocjonalna, skłonna do zrównoważona, ale trudy życia, spokojna i doświadczania napięć i czasami doświadczająca zrelaksowana, dobrze martwienia się gniewu, smutku i poczucia radząca sobie w winy trudnych sytuacjach EKSTRAWERTYCZNOŚĆ (E) Zaangażowanie w kontakty interpersonalne i wysoki poziom energii Uspołecznienie, towarzyskość, asertywność, serdeczność, aktywność, gadatliwość, skłonność do zabawy Lubią ludzi, zgromadzenia, ekscytujące sytuacje, stymulację Są optymistyczni, pełni energii, miewają tendencję do dominacji  SKŁADNIKI EKSTRAWERTYCZNOŚCI E1 – SERDECZNOŚĆ E4 – AKTYWNOŚĆ (zdolność do utrzymywania związków z (tempo, żywe ruchy, wigor, wysoka, energia, innymi ludźmi, przyjazne podejście do ludzi, potrzeba bycia zajętym i zaangażowanym) ciepło, łatwość wchodzenia w bliskie kontakty) E5 – POSZUKIWANIE DOZNAŃ E2 – TOWARZYSKOŚĆ (poszukiwanie doznań i stymulacji, np. ryzyka, (chęć do przebywania z innymi ludźmi, stymulacji sensorycznej, lubienie jaskrawych barw, lubienie towarzystwa innych osób) hałaśliwego otoczenia) E3 – ASERTYWNOŚĆ E6 – EMOCJE POZYTYWNE (tendencje dominujące, przebojowe, i (tendencja do reagowania pozytywnymi emocjami, przywódcze) np. radością, poczuciem szczęścia oraz generalnie pogodny nastrój i optymizm życiowy, łatwe i częste wybuchanie śmiechem)  EKSTRAWERTYCZNOŚĆ (E) WYSOKI WYNIK PRZECIĘTNY WYNIK NISKI WYNIK Osoba towarzyska, Osoba przeciętna pod Osoba poważna, aktywna, względem towarzyskości i zachowująca rezerwę aktywności, lubi kontakty w kontaktach z innymi, optymistyczna i z innymi, ale ceni sobie woli przebywać sama entuzjastyczna także prywatność i lub w towarzystwie intymność nielicznej grupy przyjaciół OTWARTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIE (O) Ciekawość świata zewnętrznego i wewnętrznego Przyjemność w wymyślaniu nowych rzeczy, uznawanie niekonwencjonalnych wartości, intensywne doświadczanie zarówno pozytywnych, jak i nieprzyjemnych emocji Poszukiwanie nowych doświadczeń i doznań dla nich samych Nazywane też Intelekt lub Kultura i korelują z poziomem inteligencji, ale nie jest równoważna inteligencji !  SKŁADNIKI OTWARTOŚCI NA DOŚWIADCZENIE O1 – WYOBRAŹNIA O4 – DZIAŁANIA (fantazja i żywa, twórcza wyobraźnia; tworzenie (aktywne poszukiwanie nowych bodźców, wewnętrznego, interesującego świata (nie ucieczka preferowanie nowości i zmienności, odwiedzanie od rzeczywistości)) nowych miejsc, jedzenie niezwykłych potraw) O2 – ESTETYKA O5 – IDEE (wrażliwość estetyczna, zainteresowanie sztuką i (intelektualna ciekawość, chęć do rozważań nad pięknem) nowymi, czasem niekonwencjonalnymi ideami, otwartość umysłu, zainteresowania filozoficzne, O3 – UCZUCIA łamigłówki) (otwartość na stany emocjonalne innych ludzi, O6 – WARTOŚCI wrażliwość na własne emocje; osoby doznające głębszych i bardziej zróżnicowanych stanów (gotowość do analizy i ponownych przemyśleń nad emocjonalnych) temat wartości społecznych, politycznych i religijnych, odwrotność dogmatyzmu)  OTWARTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIE (O) WYSOKI WYNIK PRZECIĘTNY WYNIK NISKI WYNIK Osoba otwarta na nowe Osoba praktyczna, ale Osoba praktyczna, doświadczenia, ma mająca także niekonwencjonalne tradycjonalna, szerokie zainteresowania zainteresowania, stara się i żywą wyobraźnię „twardo stąpająca utrzymać równowagę między „przywiązaniem do po ziemi” starego” a „fascynacją nowością” UGODOWOŚĆ (U) Tendencje altruistyczne, darzenie innych życzliwością i gotowość do pomagania innym Dążenie do pokojowego rozwiązywania konfliktów i przekładania dobra wspólnego lub relacji ponad własne racje WAŻNE! Biegun wysokiej ugodowości wydaje się być zdrowszy i bardziej pożądany społecznie, jednak nie sprzyja walce o własne interesy i bronieniu swoich racji  SKŁADNIKI UGODOWOŚCI U1 – ZAUFANIE U4 – USTĘPLIWOŚĆ (sposób reagowania na konflikty interpersonalne (przekonanie, że inni są uczciwi i mają dobre powściąganie agresywności, potulność i łagodność zamiary) oraz tendencja by "wybaczyć i zapomnieć") U2 – PROSTOLINIJNOŚĆ U5 – SKROMNOŚĆ (prostoduszność, szczerość i naiwność społeczna – (realistyczny stosunek do samego siebie, brak to nie jest skala kłamstwa) tendencji do faworyzowania własnej osoby, unikanie rozgłosu, choć niekoniecznie niska U3 – ALTRUIZM samoocena czy brak pewności siebie) (żywe zainteresowanie sprawami innych osób, U6 – SKŁONNOŚĆ DO ROZCZULANIA hojność, troska o innych, chęć niesienia im pomocy SIĘ w potrzebie) (postawa współczucia i zainteresowania innymi, przejmowanie się potrzebami innych, wspieranie organizacji i akcji charytatywnych)  UGODOWOŚĆ (U) WYSOKI WYNIK PRZECIĘTNY WYNIK NISKI WYNIK Osoba miła, sympatyczna Osoba ogólnie miła i Osoba sceptyczna, w kontaktach z innymi, przyjazna, ale czasami nastawiona niekonfliktowa, o „dobrym może być nastawiona rywalizacyjnie, sercu”, wrażliwa na rywalizacyjnie traktująca innych problemy innych rzeczowo, dająca im odczuć swoje niezadowolenie SUMIENNOŚĆ (S) Posiadanie określonych celów, silnej woli i dużej determinacji Sprzyja znacznym osiągnięciom (bywa nazywana wolą osiągnięć albo charakterem) Koreluje z osiągnięciami w nauce i pracy zawodowej Może prowadzić do pracoholizmu, nadmiernej skrupulatności, kompulsywnego dbania o porządek  SKŁADNIKI SUMIENNOŚCI S1 – KOMPETENCJA S4 – DĄŻENIE DO OSIAGNIĘĆ (przekonanie o możliwościach radzenia sobie (wysoki poziom aspiracji i silna motywacja do w życiu vs przekonanie o braku sprawności i osiągnięcia sukcesów w życiu, duże braku umiejętności radzenia sobie z zaangażowanie w pracę, ale i skłonność do zadaniami; koreluje z samooceną i pracoholizmu) wewnętrznym umiejscowieniem kontroli) S5 – SAMODYSCYPLINA S2 – SKŁONNOŚĆ DO (umiejętność samomotywowania się, by PORZĄDKU ukończyć rozpoczęte zadania, nawet jeśli nie (uporządkowanie, staranność i schludność są atrakcyjne) (skrajnie związek z zab. kompulsywnymi)) S6 – ROZWAGA S3 – OBOWIĄZKOWOŚĆ (skłonność do starannego rozważania (ścisłe kierowanie się własnymi zasadami, np. problemu przed podjęciem decyzji i moralnymi) rozpoczęciem działania)  SUMIENNOŚĆ (S) WYSOKI WYNIK PRZECIĘTNY WYNIK NISKI WYNIK Osoba dobrze Osoba przeciętnie Osoba „biorąca życie zorganizowana, skrupulatna zorganizowana, ma na gorąco”: bez i rzetelna, o silnej woli oraz zazwyczaj jasno określone planowania i wytrwała w dążeniu do cele życiowe, chociaż nie spontanicznie, nie jest celu dąży do osiągnięcia ich dobrze zorganizowana, „za wszelką cenę” ceni sobie wygody życia i możliwość „leniuchowania”  INTERPRETACJA Analiza pięciu podstawowych czynników (ogólny obraz osobowości) uzupełniona o dane z innych źródeł Kolejne rozpatrywanie każdego składnika w każdym czynniku Analiza związków treściowych - konfiguracje  INTERPRETACJA WYNIKÓW Steny 1 i 2 – wyniki bardzo niskie Steny 3 i 4 – wyniki niskie Steny 5 i 6 – wyniki średnie Steny 7 i 8 – wyniki wysokie Steny 9 i 10 – wyniki bardzo wysokie  ĆWICZENIA 1. Jaki profil osobowości powinna mieć osoba wykonująca pracę policjanta/tki? 2. Jaki profil osobowości powinna mieć osoba wykonująca pracę pięlegniarza/rki? 3. Jaki profil osobowości powinna mieć osoba wykonująca pracę psychologa/żki?