SKY489 Bilgi ve İletişim Teknolojileri & Kullanım Alanları Bildirisi PDF

SKY489 Bilgi ve İletişim Teknolojileri & Kullanım Alanları Ahmet Genç, PhD  BIT ve Sağlık Sektörü … uyumsuzluklar mevcut Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BIT) zaman ve teknolojiler ilerledikçe sağlık alanını daha fazla şekillendiriyor....

SKY489 Bilgi ve İletişim Teknolojileri & Kullanım Alanları Ahmet Genç, PhD  BIT ve Sağlık Sektörü … uyumsuzluklar mevcut Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BIT) zaman ve teknolojiler ilerledikçe sağlık alanını daha fazla şekillendiriyor. Sağlık sektöründe BİT'in benimsenmesi, yeni ve öngörülemeyen uygulama senaryolarının yanı sıra yeni fırsatlar doğuruyor. Sonuçta, yaşlanan nüfus nedeniyle artan talebe rağmen - tıbbi hizmetlerin kalitesinin artması ve - sağlık maliyetlerinin düşmesi beklendiğinden,  genel sağlık sektörü potansiyel olarak bu gelişmelerden yararlanmaktadır. Kaynak: Aceto, G., Persico, V., & Pescapé, A. (2018). The role of Information and Communication Technologies in healthcare: taxonomies, perspectives, and challenges. Journal of Network and Computer Applications, 107, 125-154.  Internet – düşük maliyetler – … + yüksek entegrasyon kabiliyeti 1990’lardan bu yana Internet’in yaygınlaşması ve başarısı BIT  sağlıkla ilgili herhangi bir sürecin verimliliğini, kalitesini ve dolayısıyla etkinliğini iyileştirmede önemli bir rol oynamıştır Trend  Zaman ve mekan fark etmeksizin bağlı olmak/kalmak! Kaynak: Aceto, G., Persico, V., & Pescapé, A. (2018). The role of Information and Communication Technologies in healthcare: taxonomies, perspectives, and challenges. Journal of Network and Computer Applications, 107, 125-154.  Internet – düşük maliyetler – … + yüksek entegrasyon kabiliyeti Bilgi işlem kaynaklarının daha düşük maliyet ve daha yüksek entegrasyon kabiliyetleri  artan kullanılabilirlikleri  sağlık uygulamalarına fayda sağladı + düşük maliyetli algılama cihazlarının yaygınlaşması örn., insan vücudun çeşitli fonksiyonlarını veya çevredeki ortamı izleyebilen ve büyük miktarda veri üretebilen - düşük güçlü, minyatür, müdahalesiz ve hafif, kablosuz sensörler Kaynak: Aceto, G., Persico, V., & Pescapé, A. (2018). The role of Information and Communication Technologies in healthcare: taxonomies, perspectives, and challenges. Journal of Network and Computer Applications, 107, 125-154.  BIT ve Sağlık Sektörü … uyumsuzluklar mevcut Bu koşullar  yeni donanım altyapılarının örn., sanallaştırma teknolojileri  büyük ölçekli veri merkezleri dünya genelinde ve genel halk tarafından erişilebilir olması sonucu  Ölçek ekonomisinden dolayı BIT uygulanmaları arttı Kaynak: Aceto, G., Persico, V., & Pescapé, A. (2018). The role of Information and Communication Technologies in healthcare: taxonomies, perspectives, and challenges. Journal of Network and Computer Applications, 107, 125-154.  BIT ve Sağlık Sektörü … örn. NIT & bulut bilişim Dinamik ve küresel bir ağ altyapısıyla - birbirine bağlı, akıllı ve kendi kendini yapılandıran birimlere dayanan Nesnelerin İnterneti (IoT) & Talep üzerine neredeyse sınırsız depolama ve işlem gücü sağlayan, - çok sayıda farklı senaryoda çok sayıda uygulamaya hizmet sağlayan Bulut Bilişim SONUÇ: Tıbbi yazılım uygulamalarının artan kullanılabilirliği ve kalitesi  mobil cihazların klinik uygulamaya hızlı entegrasyonu Kaynak: Aceto, G., Persico, V., & Pescapé, A. (2018). The role of Information and Communication Technologies in healthcare: taxonomies, perspectives, and challenges. Journal of Network and Computer Applications, 107, 125-154. BIT ve Sağlık Sektörü … Bilgi işlem ve depolama kaynaklarının yönetimi için gelişmiş teknikler (donanım) büyük veri analizi gibi gelişmiş uygulamaların kullanılması  sağlık kurumlarınca üretilen sayısallaştırılmış verilerin büyümesini desteklemiştir Sağlık hizmetlerinde işbirliği  etkin ekip çalışmasına imkan tanıması,  faaliyetlerin koordinasyonu,  hasta bilgilerinin paylaşılabilmesi  daha iyi koordineli bakım sonucu artmıştır  Teknolojik gelişmeler, hastanın sağlık durumunu izleme ve tıbbi bakımın kolaylaşmasına destek oldu  BIT temelli sağlık uygulamaları … BIT alanındaki gelişmelerin doğal sonucu Akıllı sağlık Kuşatıcı Ulaşılabilir sağlık E-sağlık sağlık Kişiselleştirilmiş sağlık m-sağlık Kaynak: Aceto, G., Persico, V., & Pescapé, A. (2018). The role of Information and Communication Technologies in healthcare: taxonomies, perspectives, and challenges. Journal of Network and Computer Applications, 107, 125-154. Sağlık hizmetlerinde teknoloji temelli dönüşüm … beklentiler ve ihtiyaçların itkisiyle BİT tabanlı paradigmalar yardımıyla modern sağlık hizmetleri teknolojik, ekonomik ve sosyal beklentiler doğrultusunda yeniden tasarlanıyor + Bilgi işlem ve depolama kaynaklarının yönetimindeki yeni teknikler ve büyük ölçekli veri analizi gibi gelişmiş uygulamalar  Sağlık sektörünün uzun vadeli sorunlarında azalma hedeflenmesi Örn. Obezite, kronik hastalıklar, yaşlı bakım Sağlık hizmetlerinde teknoloji temelli dönüşüm … beklentiler ve ihtiyaçların itkisiyle BIT sağlıkta yeni fırsatlar ve yeni uygulamaların yanında + mevcut klasik uygulamaların yeniden ele alınması ve daha etkin yapılmasına katkı Örn. Sağlık profesyonelleri ekip halinde daha etkin çalışabilir, hastaları hakkındaki bilgileri daha kolay bir şekilde izleyebilir ve paylaşabilir ve daha iyi bir koordinasyon içinde  hasta bakımına yönelik aralarındaki işbirliğini geliştirebilirler  Bu da katma değerli sağlık hizmet Dönüşümün ürünü … ortam destekli yaşam Gelişmiş ilaç yönetimi Uzaktan hasta izleme El hi̇jyeni̇ uyumluluğu Tele-sağlık Kronik Hastalık Yönetimi Destekli yaşam Davranış değiştirme Hastane varlık yönetimi Kaynak: Heres Arantes Junqueira -https://www.researchgate.net/figure/Illustration-of-an-ambient-assisted-living-system_fig4_322261039 P4 Tıbbı – Kişisel Tıp pratiği  Hastaları fenotiplerine göre tedavi etmeye yönelik mevcut yaklaşımın aksine, tedaviler hastanın bireysel özelliklerine, kendi biyolojisine, göre uyarlanmasıdır. Yapay zeka ve büyük veri kullanılarak P4 tıbbında  hastaneye yatış ihtiyacı  ilişkili dolaylı maliyetlerin azaltılması  gereksiz / uygunsuz ilaç kullanımını en aza indirmek mümkün olabilecektir Peki ya sorunlar hiç yok mu?!  Veri güvenliği ve gizliliği, sistem tasarımı ve performansı, kritik alan ve hizmetlerde kullanılabilirliği, veri ve sistem heterojenliği gibi sorunlar mevcut  Sağlık hizmetlerinde BİT'in kitlesel olarak benimsenmesi, dördüncü sanayi devrimi veya Endüstri 4.0 olarak adlandırılan, insan faaliyetlerinin tam dijitalleşmesine yönelik genel bir eğilim var  …ve sağlığa yansımaları oluyor / olacak Endüstri 4.0 … toplum 5.0 a doğru Kaynak: https://www.endustri40.com/endustri-tarihine-kisa-bir-yolculuk/ Video: https://www.youtube.com/watch?v=Em3UvJ9oTCc  BIT’nin Sağlık Uygulamaları … konuyla ilgili çıkan bilimsel makale sayıları Akıllı sağlık Kuşatıcı sağlık m-sağlık Kişiselleştirilmiş sağlık Ulaşılabilir sağlık e-sağlık Google Akademik’te Kümülatif Tıklanma Sayısı Yıl Kaynak: Aceto, G., Persico, V., & Pescapé, A. (2018). The role of Information and Communication Technologies in healthcare: taxonomies, perspectives, and challenges. Journal of Network and Computer Applications, 107, 125-154. Elektronik Sağlık (e-Sağlık) …  Sağlığı ve sağlık sistemini iyileştirmeye yönelik BİT’nin kullanılmaya başlaması ile doğmuştur. Örn. teletıp ve telebakım, mobil sağlık ve kişisel sağlık uygulama & unsurları, klinik bilgi sistemleri ve klinik bilgi ağları, büyük veri ve büyük ölçekli entegrasyonu, farklı formattaki veri kaynaklarının analizi Kaynak: https://www.escardio.org/Journals/E-Journal-of-Cardiology-Practice/Volume-18/what-is-e-health Mobil Sağlık (m-Sağlık) … Zaman, mekan ve organizasyonel engellerden bağımsız - sağlık hizmetlerine doğrudan erişimi destekler ve - sağlık hizmetlerinin yüksek maliyetlerinin azaltılmasına imkan tanır - Sürekli izleme gerektiren yaşlı ve / veya kronik rahatsızlığı olan hastaların yönetiminde kolaylaştırıcı rol oynar - yaşam kalitesini artırır - hasta ve yakınlarını hastalıklarıyla baş etmede güçlendirir Mobil Sağlık (m-Sağlık) … GSM, GPRS, uydu ve kablosuz LAN  4G ve 5G'ye geçen iletişim protokolleri ve altyapılarındaki teknolojik değişikliklerle birlikte gelişti Örn. mobil EKG iletimleri, video görüntüleri ve teleradyoloji, kablosuz ambulans hizmetleri ve diğer entegre mobil telemedikal izleme sistemleri özellikle akıllı telefon ve mobil uygulamalar yardımıyla, bireysel ve halk sağlığı uygulamalarını, sağlık bilgisi iletim / dağıtımını, hasta taramasını, fizyolojik belirtilerin izlenmesini, doğrudan bakımı ve hasta eğitimini destekleyebilen uygulamalar Küresel bir ankete dayalı mSağlık uygulamaları / kategorileri ve benimsenme oranları Randevu Hatırlatmaları İzlem Anında Ücretsiz Acil Karar Hizmet Destek Toplum Sistemleri mobilizasyonu Sağlık Çağrı Merkezleri Sağlık m-Sağlık Anketleri uygulamaları Farkındalık Tedavi yaratma Uygunlukları Halk Sağlığı Acil Durumları Hasta Durumu İzleme Mobil Teletıp Hasta Kayıtları Bilgi Girişimleri Kuruldu (Hayata Henüz aktif değil geçirildi) (pilot uygulama) Kaynak: https://www.researchgate.net/figure/Categories-of-mHealth-applications-and-their-adoption-rate-based-on-a-global- survey_fig2_330761043 Kişiselleştirilmiş Sağlık (m-Sağlık) …  Kişiselleştirilmiş Sağlık kullanıcı merkezlidir, yani hastaları tipik tedavi gruplarına ayırmak yerine hastaya özel kararlar almayı hedefler. Adaptif sağlık olarak da geçer.  Veri analizi olanaklarıyla sağlıkla (kişisel ve toplum) ilgili karar vermeyi ve hizmet sunumunu kolaylaştırdığından, hasta ve çevresinden birden fazla veri toplama olasılığı mümkündür.  Veri kaynakları, sensörler veya terapi veren cihazlar ile giyilebilir veya implante edilebilir mikro ve nano teknolojiler olabilir - örneğin, düşme dedektörleri, implante edilebilir insülin pompaları, defibrilatör yelekleri vb.  Kişiselleştirilmiş sağlığın izlenmesi ancak kişiselleştirilmiş sağlık / tıp sistemleri veya kişiselleştirilmiş sağlık rehberlik çözümlerinin oluşturulmasıyla mümkün olabilecek. Video 1: Nano teknoloji https://www.youtube.com/watch?v=OHEOoDL2y-A Video 2:Dijital İkiz: https://www.youtube.com/watch?v=IQezbTR7w1A Örn. Dijital ikiz Akıllı Sağlık … Akıllı telefonlar tarafından desteklenen bireysel ve halk sağlığı uygulamaları olarak da tanımlanır anlam olarak mobil sağlıkla karıştırılır Bir diğer tanım: E-sağlık, akıllı cep telefonları, akıllı kartlar, robotlar, sensörler ve tele-sağlık sistemleri gibi teknolojilerin internet üzerinden en iyi tıp uygulamaları için kullanım başına ödeme imkanı tanıyan bütünü ifade eder Akıllı Sağlık … Bir başka tanım: herkesin her zaman, her yerde güvenli ve özgürce kullanabilmesi için bilgi teknolojisini kullanan akıllı sağlık yönetimi ve medikal hizmetleri ifade eder Daha kapayıcı tanım günlük yaşamda bir ağ üzerinden toplanan ve hastaların fiziksel ve zihinsel durumlarını izlemek, tahmin etmek ve iyileştirmek için potansiyel olarak değerli olan büyük miktarda veri üreten böylece «ortam zekası»ndan gelen fikirleri bütünleştirerek sağlıkla ilgili hizmet sunumudur Akıllı Sağlık … özellikleri Ulaşılabilir Sağlık …  Ulaşılabilir Sağlık, tıbbi hizmetlerin kalitesinin artmasını ve sürdürülebilir sağlıklı yaşamı destekler. Zaman ve mekandan bağımsız sağlık hizmetleri sunan, birbirine bağlı dinamik bir sistem ağı gerektirir  Herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde, doktora gitmeden önleme (koruyucu sağlık), teşhis, tedavi ve takip bakımı sağlamada kullanılmaya başlandı. Zamanla tıp teknolojisinin gelişmesiyle birlikte hastalıkların ön tanı ve önlenmesinde de kullanılmıştır  Fiziksel ortamda bulunan ilgili cihazların kullanılabilir hale getirilmesi yoluyla kişinin sağlık düzeyini (refahını) korumayı amaçlar  Algılayıcı Ağ Sunucusu Geribildirim (Cihaz) (Transfer) (Tıbbi) Sistem Kontrol Merkezi Veri Toplama Yaşantıya dair kayıtların Analizi Sunucuya Teknik destek yükleme Sistem planlaması Bağlantı Yerelleştirilmiş sistem geliştirme Hasta verilerinin değerlendirilmesi & hastaya önerilerde bulunma Kan şekeri ölçümü Yaşam tarzı yönetimi E-öğrenme (diyet, egzersiz) Lokal eğitim Yönetimle ilgili süpervizyon Kaynak: https://www.researchgate.net/figure/Scheme-of-the-ubiquitous-healthcare-system_fig1_280242084 Kaynak: https://www.semanticscholar.org/paper/Ubiquitous-Healthcare-Information-System%3A-Toward-Zafar-Sneha/ca16e231656a63846b90a33b7d54408f62a1514a Kuşatıcı Sağlık …  Sağlık hizmetinin hem kapsamını hem de kalitesini artırırken konum, zaman ve diğer kısıtlamaları ortadan kaldırarak herkese, her zaman ve her yerde sağlık hizmeti vermektir.  Kuşatıcı sağlık hizmeti, hastalara kurumsal olmayan sağlık hizmetleri sunmayı amaçlar – sağlık maliyetlerini azaltmak için faydalı bir araç olması bekleniyor.  Kuşatıcı sağlık hizmetleri, evde tıbbi hizmetlerin sağlanmasında yaygın BIT ‘nin (örn. Nesnelerin interneti) kullanımını ve genellikle büyük hacimli verilerin çeşitli formatlarda ve yüksek frekansta olduğu mobil cihazlar ve sensör ağı aracılığıyla uzaktan toplanmasını da içerir. Kaynak: https://www.researchgate.net/figure/System-concept-for-pervasive-healthcare-Mukhopadhyay-and-Postolache-2013_fig1_297869237 Bulut Bilişim … genotip, proteomik  Bulut Bilişim: Konumdan bağımsız olarak internet üzerinden ihtiyaç anında ağlar, sunucular, bir takım uygulamalar, hizmetler ve verileri saklama olanağı sunan alt yapısı üzerinden erişilebilen yapıya verilen addır. Büyük miktarda ve farklı formattaki verilerin saklanması, hızlı analizi ve işlenmesi ihtiyaçlarına cevap veriyor  İnternet üzerinden her zaman erişebilme  ölçeklenebilir veri işleme, saklama ve paylaşım Sağlık verilerindeki çeşitlilik  Farklı radyoloji görüntüleri  Genotip verileri  Yeni nesil dizileme  Günlük Günlük üretilen Bulutta harcanan / Uygulama Aylık ortalama yönetilen raporlar dönen yıllık tutar bağlantı # / ay kullanım varlıklar Kaynak: https://blogs.vmware.com/cloud/2018/10/04/cloud-health-acquisition/