Mga Pilíng Teorya Sa Pagsasalin (1APH) PDF

[TRANS] ARALIN 2 MGA PILÍNG TEORYA SA PAGSASALIN ● I. II. III. IV. V. VI. OUTLINE ANG TEORYA SA PAGSASALIN TEORYA BLG. 1 A. Formal Equivalence B. Dynamic Equivalence TEORYA BLG. 2 A. Semantic Translation B. Communicative Translation TEORYA BLG. 3 A. Domestication B. Foreignization TEORYA BLG. 4 A....

[TRANS] ARALIN 2 MGA PILÍNG TEORYA SA PAGSASALIN ● I. II. III. IV. V. VI. OUTLINE ANG TEORYA SA PAGSASALIN TEORYA BLG. 1 A. Formal Equivalence B. Dynamic Equivalence TEORYA BLG. 2 A. Semantic Translation B. Communicative Translation TEORYA BLG. 3 A. Domestication B. Foreignization TEORYA BLG. 4 A. Teoryang Skopos TEORYA BLG. 5 A. Mga Uri ng Teksto ANG TEORYA SA PAGSASALIN ● ● Matalik na magkaugnay ang teorya at praktika sa pagsasalin. Kung ang huli ay ang aktuwal na pagtutumbas ng SL at TL, ang una ay ang kaalamang pinagbatayan sa ginawang pagtutumbas. Ang teorya ang nagbibigay ng framework na makapagpapaliwanag sa mga desisyong ginawa sa pagsasalin. Dahil dito, lalong tumitibay ang kredibilidad ginawang salin at ng mas naipagtatanggol ito sa mga maaaring kumuwestiyon dito. TEORYA BLG. 1: FORMAL VS. DYNAMIC EQUIVALENCE - EUGENE A. NIDA (1914-2011) ● ● ● FORMAL EQUIVALENCE Pinananatili ang anyo at nilalaman (form and content) ng SL. Hindi lang mensahe ng orihinal ang pinananatili sa TL kundi maging ang mga pisikal na sangkap nito gaya ng bokabularyo, gramatika, sintaks, at estruktura. Hindi ito literal na pagsasalin kundi matapat na salin. ● ● Adheres closely to ST (source text) form "quality of translation in which features of the form of the ST have been mechanically reproduced in the receptor language". "involves the purely formal replacement of one word or phrase in the SL by another TL." Layunin: "allow ST to speak 'in its own terms' rather that attempting to adjust it to the circumstances of the target culture." FEATURES a. original wording b. not joining or splitting sentences c. preserve formal indicators like punctuation marks or paragraph breaks d. Explanatory note (kapag hiniram ang salita) ● Fidelity to lexical details and grammatical structures; accuracy Halimbawa: First, Edward was a vampire. > Una, si Edward ay isang bampira. ● ● ● ● ● ● ● ● Mas natural kung sasabihin na lang na "Una, bampira si Edward." Ngunit kailangang panatilihin ang ayos ng pangungusap ng SL kaya nauna ang simuno bago ang panaguri (...si Edward ay isang bampira). Hindi rin kailangan Filipino sa na tumbasan ng "isang" ang "a" ngunit dahil mayroon nga nito sa SL, kailangan pa rin itong ilagay. DYNAMIC EQUIVALENCE Tinatawag ding functional equivalence. Nakatuon sa paghahatid ng kahulugan, hindi ng estruktura ng orihinal. "quality of a translation in which the message of the original text has been so transported into the receptor language that the response of the receptor is essentially like that of the original receptors." Hindi ito malayang salin (free translation) na puwedeng tumiwalag ang tagasalin sa SL. O Sa halip, hinahamon nito ang tagasalin na balansehin ang pagiging tapat sa kahulugan at diwa ng orihinal habang ginagawa ding natural at katanggap- DELA CRUZ | ILAGAN | SIMAN | VALEZA 1 tanggap (hindi tunog-salin) ang salin para sa target audience. Original Agni’s mother works a lot. Formal Equivalence Ang nanay ni Agni ay gumagawa ng maraming trabaho. Dynamic Equivalence Kayod nang kayod ang nanay ni Agni. Magkapareho ng kahulugan ang salin ngunit hindi nakatali ang pangalawang salin sa mga salitang ginamit sa orihinal sa halip, naghanap ng panumbas na maaaring mas madama ng target audience. GINAGAMIT ITO KAPAG: ● Ang ST ay hindi malinaw o hindi maintindihan kapag ginamitan ng formal equivalence (may suliranin să comprehensibility) a. dressed to kill "nakapamburol", sa halip na - "dinamitan para pumatay" b. hand to mouth existence - "isang kahig, isang tuka", hindi "kamay sa bibig na pamumuhay" ● Ang ST ay hindi gaanong, form-bound - ang form ay hindi gaanong sangkot sa pagpapahayag ng kahulugan. MGA PARAAN ● Pag-uulit (redundancy) ● Pagpapaliwanag ● Pagpapaikli (gisting) ● Pagdaragdag ● Alterasyon ● Paglalagay ng footnote ● Modipikasyon ng wika para umangkop sa karanasan ng target audience ● Pagbabago ng ayos ng pangungusap TEORYA BLG. 2: SEMANTIC VS. COMMUNICATIVE TRANSLATION - PETER NEWMARK (1916-2011) SEMANTIC VS. COMMUNICATIVE TRANSLATION ● Nahahawig ang konsepto kay Nida. Katumbas ng semantic translation ang formal equivalence at communicative translation ang dynamic equivalence. ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● SEMANTIC TRANSLATION "attempts to render, as closely as the semantic and syntactic structures of the second language allow, the exact contextual meaning original" (1981, p. 39) of the may pagkiling sa SL Literal tapat sa may-akda ng simulaang teksto nananatili sa orihinal na kultura COMMUNICATIVE TRANSLATION "attempts to produce on its readers an effect as close as possible to that obtained on the readers of the original" (1981, p. 39) may pagkiling sa TL malaya at idyomatiko nakatuon sa magiging puwersa kaysa sa nilalaman ng mensahe iniaangkop sa kultura ng mambabasa FORMAL O DYNAMIC? Nangangahulugan ba itong mas maganda ang dynamic kaysa formal? Ang huli ba ang dapat laging pairalin kaysa una? Depende sa kahingian ng teksto, ng nagpapasalin, at/o ng target audience. DELA CRUZ | ILAGAN | SIMAN | VALEZA 2 KOMUNIKATIBONG SALIN SEMANTIKONG SALIN ● ● Focuses on the meaning Looks back at the ST and tries to retain its characteristics as much as possible More complex, awkward, detailed, concentrated Tendency to overtranslate ● ● ● ● ● ● Concentrates on effect Looks towards the new addressee; trying to satisfy them as much as possible Smoother, simpler, clearer, more direct, more conventional Tends to undertranslate, to be smoother, more direct and easier to read TEORYA BLG. 3: DOMESTICATION VS. FOREIGNIZATION - LAWRENCE VENUTI (1953-) DOMESTICATION VS. FOREIGNIZATION Kinikilala ang matalik na ugnayan ng wika at kultura sa pagsasalin. ● ● ● ● ● ● FOREIGNIZATION Pinananatili ang mga terminong kultural ng SL gaya ng mga pangalan ng tao (hal., "Fernando de Magallanes" sa halip na "Ferdinand Magellan");, konsepto (hal., "yin TL: ...napasuot si Nanay ng espesyal niyang sari (p.16) TEORYA BLG.4: TEORYANG SKOPOS - HANS VERMEER (1930-2010) ● ● ● Itinatanong nito sa tagasalin: ipararanas ba ang kultura ng simulaang teksto o iaayon ang teksto sa kultura ng mambabása? DOMESTICATION Inilalapit at inilalapat ang teksto sa konteksto ng mga mambabasa sa paggamit ng mga salitang lokal o higit na pamilyar sa kanila kaysa sa mga terminong banyaga. "Wangseja/Seja" ang sadyang tawag sa wikang Koreano sa "crown prince". "Sejajeoha" (Your Royal Highness) ang magalang na pantawag na espesipiko sa kaniya. Sa Filipino, isinasalin lang ito na "Mahal na Prinsipe" at "Kamahalan". Hindi ginagamit ang espesipikong mga terminong Koreano. at yang", "hara-kiri", "karma"); mga katawagan sa pagkain, pananamit, at iba pang, sining, (hal., "kimchi" sa halip na "buro", "hanbok" sa halip na "tradisyonal na kasuotang Koreano"); pangalan, ng mga kalye, lugar, institusyon, atbp. (hal., "Harvard University" "Unibersidad sa halip na ng Harvard", "East Coast/West Coast" sa halip na "Silangan/Kanlurang Baybayin"); at iba pa. SL: ...Ma put on her special sari (p. 16) ● TEORYANG SKOPOS Skopos salitang Griyego nangangahulugang "purpose". na Naiimpluwensiyahan ang salin ng layunin kung bakit ba ito ginagawa; paano pinakaepektibong makakamit ang intensiyon sa pagsasalin? Hal., kung ang skopos ay "maipaintindi ang panganib ng pagtawid at mapasunod talaga ang mga pedestrian", maaaring hindi sapat ang matamlay na "Bawal tumawid” para sa "No jaywalking" kundi dagdagan ng babala na "May namatay na rito" sa tekstong kulay pula (simbolo ng mariing babala o puwede ring ng dugo ng táong magpapasaway maaaksidente). Ayon sa konsultant ng Philippine Bible Society (PBS) na si Dr. Anicia del Corro na nanguna sa pagsasalin ng Pinoy New Testament, Teoryang Skopos daw ang ginamit nila. Ang layunin nila ay "mailapít ang Salita ng Diyos sa bagong henerasyon" kaya ang wika rin ng nasabing henerasyon ang ginamit nila. Kung pagbabatayan ang sales, masasabing naabot nila ang kanilang Skopos dahil ubós ang kopya ng Bibliya nang ibenta ito. SA SIMULA PA LANG NG PAGSASALIN, KAILANGANG TANUNGIN NG TAGASALIN: a. Bakit isinasalin ang ST (source text)? b. Ano ang magiging function ng TT (target text)? DELA CRUZ | ILAGAN | SIMAN | VALEZA 3 DALAWANG BATAYANG TUNTUNIN NG SKOPOS: a. Rule 1: "an interaction is determined by (or is a function of) its purpose' b. Rule 2: "the skopos can be said to vary according to the recipient" Dapat piliin ang paraan ng pagsasalin sa pinakaangkop na makatutugon sa layunin. IMPLIKASYON NG TEORYANG SKOPOS: ● Kinikilala ang iba't ibang posibilidad ng pagsasalin ng teksto. ● Nagiging target-oriented ang pagsasalin. ● Ang pagsasalin ay paglikha ng bago at orihinal sa halip na magbigay lamang ng parehong impormasyon gamit ang ibang wika. Suriin Luke 22: 58-59 A little later someone else saw him and said, "You also are one of them." "Man, I am not!" Peter replied. About an hour later another asserted, "Certainly this fellow was with him, for he is a Galilean." After ilang minutes, may nakapansin ulit kay Peter at sinabi sa kanya, 'Isa ka sa mga kasamahan nila.' Pero sumagot si Peter, "Hindi po ako 'yun, sir!" After one hour, may lalaking nag- insist, "Sure ako, kasama ni Jesus ang taong ito, kasi taga-Galilea din sya." TEORYANG BLG.5: MGA URI NG TEKSTO KATHARINA REISS (1923-2018) SOURCE TEXT It’s tasty! Try it. POSIBLENG SALIN Ito ay malasa. Tikman mo. Sumasabog sa lasa. Hayaang dila’y magpista! Malasa ito! Tikman mo na. Suriin ang pagkakaiba-iba ng salin. Kung ikaw ang magsasalin ng ST ano ang sarili mong salin? BAKIT DAPAT SURIIN ANG ST? ● "Translation is a very broad, complex and multifaceted phenomenon, encompassing much more factors than it seems at first glance. It is not just copying the words from the original work while changing the language, but it consists of a careful selection of appropriate phrases and expressions, combining them together in a skillful way while taking into consideration numerous aspects, one of them being the text type." - Karolina PUCHALA, Text Significance in Translation ● Typology and Its MGA URI NG TEKSTO Ang tipolohiya o pag-uuri ng tekstong pinakamalaganap na ginagamit sa teorya ng pagsasalin αγ ang ipinanukala ni Reiss (1976:10) na nakabatay sa konsepto ni Karl Bühler ng mga gamit ng wika. TEKSTONG IMPORMATIBO ● Nakatuon sa nilalaman ng mensahe. ● Hal., tekstong nagbibigay-kaalaman gaya ng saliksik, teksbuk, ensiklopedya, atbp. ● Ang pangunahing layunin ng tagasalin ay maipása nang wasto ang mga kaalaman mula SL pa-TL. Mga Halimbawa ● Tourist Brochure ● Reference work ● Report ● Lecture Coronavirus disease (COVID-19) is an infectious disease caused by a newly discovered coronavirus Most people infected with the COVID-19 virus will experience mild to moderate respiratory illness. and recover without requiring special treatment. Older people, and those with underlying medical problems like cardiovascular disease, diabetes, chronic respiratory disease, and cancer are more likely to develop serious illness. The best way to prevent and slow down transmission is to be well informed about the COVID-19 virus, the disease it causes and how it spreads. Protect yourself and others from infection by washing your hands or using an alcohol based rub frequently and not touching your face The COVID-19 virus spreads primarily through droplets of saliva or discharge from the nose when an infected person coughs or sneezes, so it's important that you also practice respiratory etiquette (for example, by coughing into a flexed elbow). DELA CRUZ | ILAGAN | SIMAN | VALEZA 4 TEKSTONG EKSPRESIBO ● Nakatuon sa anyo ng teksto. ● Hal., mga akdang pampanitikang gumagamit ng masining o matayutay na wika. ● Ang pangunahing layunin ng tagasalin ay matumbasan ang estetika o ganda ng SL sa kaniyang TL. When this is over, may we never again take for granted A handshake with a stranger Full shelves at the store Conversations with neighbors A crowded theatre Friday night out The taste of communion A routine checkup The school rush each morning Coffee with a friend The stadium roaring Each deep breath A boring Tuesday Life itself. When this ends, may we find that we have become more like the people we wanted to be we were called to be we hoped to be and may we stay that way-better for each other because of the worst. Mga halimbawa ● Poem ● Play ● Songs ● Personal essays ● Blogs ● Narratives ● Personal commentaries ● Diaries and Journals ● Autobiography ● Metaphor Communication of artistically organized content To communicate the feelings, wishes and thoughts of the speaker. TEKSTONG OPERATIBO ● Nakatuon sa partikular na pagpapahalaga at padron ng pag-uugali. ● Mga tekstong humihiling o nanghihimok sa mambabasa na kumilos, mag-isip, o dumama ayon sa layunin ng teksto. ● Inaasahang maaapektuhan nito ang opinyon ng mga tao, ang kanilang pag-uugali o lilikha ng reaksiyon sa kanila. ● Karaniwan, ibinabagay ng tagasalin ang pagsasalin sa wika ng mga tatanggap ng salin. Mga Halimbawa ● Sermon ● Electoral speech ● Advertisement Inducing behavioral responses Communication of content with character. a persuasive DELA CRUZ | ILAGAN | SIMAN | VALEZA 5