1.3-Barayti-ng-Wika.pdf

REPUBLIKA NG PILIPINAS KAGAWARAN NG EDUKASYON MANGATAREM NATIONAL HIGH SCHOOL MANGATAREM, PANGASINAN KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN - IKATL ONG LINGGO MGA KONSEPTONG PANGWIKA RAMILYN L. TUAZON, PhD Mas...

REPUBLIKA NG PILIPINAS KAGAWARAN NG EDUKASYON MANGATAREM NATIONAL HIGH SCHOOL MANGATAREM, PANGASINAN KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO UNANG MARKAHAN - IKATL ONG LINGGO MGA KONSEPTONG PANGWIKA RAMILYN L. TUAZON, PhD Master Teacher II  MGA KONSEPTONG PANGWIKA Barayti ng Wika 1.Dayalek 2.Sosyolek 3.Idyolek SESYON 3 Dalawa kayo sa buhay ko At ako ngayon ay kailangan nang mamili Isa lang ang maaari Alam mong narito ako Lagi para sa iyo Mahal kita ng labis Ngunit iba ang iyong nais  At siya’y narito Alay sa aki’y wagas na pag-ibig Nalilito litong litong lito  Sino ang iibigin ko Ikaw ba na pangarap ko O siya bang kumakatok sa puso ko Oh anong paiiralin ko Isip ba o ang puso ko Nalilito litong litong litong lito Sino ang pipiliin ko Mahal ko o mahal ako Kahit hindi ako ang mahal mo Kung mananatili ako sa’yo Ay baka matutunan mo rin Na ako’y iyong ibigin  At kung sadyang siya’y tapat Baka sakaling pagdaan ng araw Matutunan ko rin ang ibigin siya  Sino ang iibigin ko Ikaw ba na pangarap ko O siya bang kumakatok sa puso ko Oh anong paiiralin ko Isip ba o ang puso ko Nalilito litong litong lito Sinong pipiliin ko…  Ang nais ko ay maranasan Ang umibig at masuklian din ang pag-ibig  Sino ang iibigin ko Ikaw ba na pangarap ko O siya bang kumakatok Sa puso ko. Oh anong paiiralin ko Isip ba o ang puso ko Nalilito litong litong litong lito Sino ang pipiliin ko Mahal Ko o Mahal Ako  Syopa so aroen ko Sika ba na pirawat ko O sikato na unkakatok ed pusok Oh, antoy paiiralen ko Nunot ko o say pusok Nalingo lingo lingo lingo oohh Syopay pilien ko… Inarok o inaro to ak  JINO ARU ANG BETCHAY KES? JIKAW BA NA KYONGARAP KES? O, OMBS NA KUMOKYOTOK SA ARUMBELS? OH.. ANONG EME ANG MAS AWARD? JISIP BA O ANG ARUMBELS? NAUUTIK UTIK UTIK UTIK, UTIK.. JINO BANG PIPILIIN KES? BET KES OR BET AKETCH  Katanungan: 1. Sa tatlong bersyon ng awitin (koro), alin ang pinakanagustuhan mo? Bakit?  Katanungan: 2. Kung ikaw ang nasa kalagayan ng taong nagtatanong sa awiting “Mahal Ko o Mahal Ako”, sino ang pipiliin mo? Bakit?  Katanungan: 3.Sa aling wika mo lubos na nauunawaan at nararamdaman ang mensaheng ipinapaabot ng awitin? BARAYTI NG WIKA  BARAYTI NG WIKA Ito ay barayti ng wikang ginagamit ng partikular na pangkat ng mga tao mula sa isang partikular na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon, o bayan.  BARAYTI NG WIKA Maaaring gumagamit ang mga tao ng isang wikang katulad ng sa iba pang lugar subalit naiiba ang punto o tono (Tagalog-Cebuano, Tagalog-Ilongo, Tagalog-Waray, Tagalog-Samarnon, Tagalog- Batangueno, atbp.)  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: I. “Kumain ka na?” “Magkain ka na?” “Nakain ka na?” “Kumaon ka na?” “Mengan naka?”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: II.Tagalog- “Bakit?” Batangas- “Bakit ga?” Bataan- “Bakit ah?” Ilocos- “Bakit ngay?” Pangasinan- “Bakit ey?”  BARAYTI NG WIKA Maynila: Aba, ang ganda! Batangas: Aba, ang ganda eh! Bataan: Ka ganda ah! Rizal: Ka ganda, hane! Ilokano: Ney, nagpintas ngay! Pangasinan: Agui, maganggana! BARAYTI NG WIKA  BARAYTI NG WIKA Ito ay isang barayti ng wika kung saan ang bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at pananalita na naiiba sa bawat isa.  BARAYTI NG WIKA Ito ay ang pagkakaroon ng personal na paggamit ng wika na nagsisilbing simbolismo o tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay mga salitang namumukod tangi at yunik.  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Magandang gabi bayan!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Magandang gabi bayan!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Hindi namin kayo tatantanan!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Hindi namin kayo tatantanan!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Ito ang iyong Igan.”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Ito ang iyong Igan.”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Hoy Gising!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Hoy Gising!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Ang buhay ay weather weather lang.”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Ang buhay ay weather-weather lang.”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “To the highest level na talaga itoh!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “To the highest level na talaga itoh!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “… sa tamang panahon!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “… sa tamang panahon!”  BARAYTI NG WIKA Kilalanin ang idyolek ng mga sumusunod na personalidad: BARAYTI NG WIKA BARAYTI NG WIKA BARAYTI NG WIKA BARAYTI NG WIKA BARAYTI NG WIKA BARAYTI NG WIKA BARAYTI NG WIKA  BARAYTI NG WIKA Ito ay barayti ng wika na nakabatay sa katayuan o antas panlipunan o dimensyong sosyal ng mga taong gumagamit ng wika.  BARAYTI NG WIKA Kabilang sa sosyolek ang “wika ng mga beki” o gay lingo, pabebe, jejemon, conyospeak, atbp.  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Repapips, ala na ako datung eh”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Oh my Gosh! It’s so mainit naman here”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Wa facelak girlash mo”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “Sige ka, jujumbagin kita!”  BARAYTI NG WIKA HALIMBAWA: “May amats na ako tol!”  BARAYTI NG WIKA (Pabebe) Kaibigan 1: “Let’s make kain na.” Kaibigan 2: “Wait lang. I’m calling Anna pa.” Kaibigan 1: Come on na. We’ll gonna make pila pa. It’s so haba na naman for sure.”  BARAYTI NG WIKA (Jejemon) 3ow phowZ, mUsZtAh nA phOwZ kayOw? AqcKuHh iT2h ImiszqCkyUh  BARAYTI NG WIKA (Conyo speak) What if conyo lahat the people here in Pinas: Magnanakaw 1: Holdap, make bigay all your thingies! Don’t make galaw or else I will make tusok you!  BARAYTI NG WIKA (Conyo speak) What if conyo lahat the people here in Pinas: Raliyista: Let’s make baka, don’t be takot! Don’t be sossy, join the rally!  BARAYTI NG WIKA (Conyo speak) What if conyo lahat the people here in Pinas: Customer: Pa-buy ng water, yung naka-sachet! (Ice tubig) Karpintero: Can I hammer na the pokpok?  BARAYTI NG WIKA (Conyo speak) What if conyo lahat the people here in Pinas: Magtataho: Taho! Make bili na while it’s init, I’ll make it with extra sago! Bumibili ng taho: Is it sarap? Pwede pa-have? Mga Halimbawa ng Sosyolek kUmU$+a k@na? Mga Halimbawa ng Sosyolek bUm471k k@Na $44k1n Mga Halimbawa ng Sosyolek W46 mUh aqn6 1w4n Mga Halimbawa ng Sosyolek Bh3 p’+4w4r1n mUh n 4q Mga Halimbawa ng Sosyolek $44n k4 647!n6? Mga Halimbawa ng Sosyolek Br34k n +4y0 Mga Halimbawa ng Sosyolek p@+4w4r1n mUh n 4q Mga Halimbawa ng Sosyolek Pa4s4 k@ k4hi+ k@174n Mga Halimbawa ng Sosyolek m4g-4r@7 k4U n6 m@bU+! Mga Halimbawa ng Sosyolek bUk0d s4 ma6@g4nd@ 4+ gUw4p0, @n6 g4g@7!n6 p4 n6 m64 m46-@ar@7 s4 G@S- Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Purita Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Rica Paralejo Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Indiana Jones Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Anik-anik Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Diether Ocampo Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Wazang Kyona Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Sinetch Itetch Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Maharlika Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Tom Jones Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Crayola Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Lafang Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Luz Valdez Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Janno Gibbs Mga Halimbawa ng Sosyolek (Gay Lingo) Julie Vega Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong: 1. Ano-anong salik ang pinagmumulan ng pagkakaiba o ng mga barayti ng wka? 2. Ano ang dayalek,? ang idyolek? ang sosyolek? 3. Paano mo mailalarawan ang idyolek? Paano naiiba ang paraan mo ng pagsasalita sa iba pang taong nagsasalita rin ng wikang ginagamit mo? 4. Sa anong sosyolek naman nabibilang ang pagsasalita mo? Ipaliwanag. 5. Saang lalawigang ka man nakatira ay tiyak na gumagamit at nakaiintindi ka at mga kababayan mo ng Tagalog. Sa paanong paraan naiiba ang pagsasalita ninyo ng Tagalog sa inyong lalawigan o rehiyon sa pagsasalita ng mga taga-Maynila o ng ibang pangkat na gumagamit din ng wikang Tagalog? PAGLALAHAT Bakit mahalagang matutuhang tanggapin at igalang ng isang tao ang iba’t ibang barayti ng wikang ginagamit ng iba’t ibang tao sa paligid? Sa paanong paraan maaaring makatulong ang ganitong pagtanggap?  Maraming salamat!!!! MGA SANGGUNIAN: Dayag, Alma at Mary Grace del Rosario. (2016). Pinagyamang Pluma: Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino. Quezon City: Phoenix Publishing House, Inc. Ros, Winston et al. (2017). Komunikasyon at Pananaliksik sa wika at Kulturang Filipino. Bulacan. IPM Publishing.