Postoperatif Bakımın Tanımı PDF

# Postoperatif Bakımın Tanımı ## Mudanya Üniversitesi Prof.Dr Eyüp Murat YILMAZ ## Postoperatif Dönem Anestezinin bitimi ile hastanın tamamen iyileşip hastaneden çıkabilecek hale geldiği an arasında geçen süre ameliyat sonrası dönemdir. # Preoperatif Bakım Genel olarak, planlanmış ameliyat içi...

# Postoperatif Bakımın Tanımı ## Mudanya Üniversitesi Prof.Dr Eyüp Murat YILMAZ ## Postoperatif Dönem Anestezinin bitimi ile hastanın tamamen iyileşip hastaneden çıkabilecek hale geldiği an arasında geçen süre ameliyat sonrası dönemdir. # Preoperatif Bakım Genel olarak, planlanmış ameliyat için hazırlık üç aşamada uygulanır: 1. Hastanın kliniğe yatırılmasından, ameliyat öncesi geceye kadar dönemdeki hazırlık 2. Ameliyattan önceki gece hazırlığı 3. Ameliyat günü hazırlığı Acil ameliyatlarda, zaman yetersizliği nedeniyle bu hazırlıklar tam olarak uygulanamaz. Bununla birlikte cerrahın ve hemşirenin en önemli sorumluluğu şartlar ne olursa olsun, hastayı ameliyat stresiyle baş edebilecek en iyi duruma getirmektir. ## Ameliyat Öncesi Genel Hazırlık Hasta, ameliyat öncesi tedavi ve bakım gereksinimine bağlı olarak, kliniğe ameliyattan birkaç gün önce yatırılabileceği gibi, birkaç hafta önce de yatırılabilir. (beslenme bozukluğu, sıvı-elektrolit dengesizlikleri vb. düzeltmek için) Bu dönemde hastanın durumunun iyi bir şekilde değerlendirilebilmesi, ameliyat öncesi ve sonrası dönemde ortaya çıkabilecek sorunlara ilişkin verilerin toplanmasına bağlıdır. Bu veriler; * Hasta dosyasından * Laboratuvar testlerinden * Hasta yakınlarından ve hastayla yapılan görüşmeden elde edilebilir. Hastanın cerrahi kliniğe yatırılmasıyla başlayan ameliyat öncesi hazırlık ve bakım dört yönden ele alınabilir: * Psikolojik hazırlık * Fizyolojik hazırlık * Yasal hazırlık * Ameliyat öncesi eğitim ## Psikolojik Hazırlık Ameliyat, hasta için sadece fizyolojik bir stres kaynağı olmayıp aynı zamanda güçlü bir psikolojik stres kaynağıdır. Bu nedenle hastanın ameliyat öncesi psikolojik hazırlığı, fizyolojik hazırlığı kadar önemlidir. Hastalar ameliyatın kendileri için yararlı olduğunu kabul etseler de, ameliyatın risklerinden korkarlar. Ameliyat öncesindeki aksiyete nedenlerinin en önemlilerinden birisi, bilinmeyen korkusudur. Ayrıca, bu dönemde hastalar, ameliyat sonrası ağrı, kanser olma ihtimali, organ kaybı, ölüm tehlikesi, anestezi tehlikesi, işini kaybetme, sevdiklerini bir daha göremememe. ## Fizyolojik Hazırlık Ameliyat riskini en aza indirebilmek için hastanın genel sağlık durumu mümkün olan en iyi düzeye getirilmelidir. Ameliyat öncesinde hastanın sağlık durumu, iyi bir fizyolojik değerlendirmeyle belirlenebilir. * Yaşı * Ağrı * Enfeksiyon fonksiyon * Pulmoner fonksiyon * Gastrointestinal fonksiyon * Hemotolojik fonksiyon * Beslenme durumu * Sıvı-elektrolit dengesi * Kardiyovasküler * Renal fonksiyon * Nörolojik fonksiyon * Kullandığı İlaçlar... ## Yasal Hazırlık Ameliyat olacak her hastadan, ameliyat küçük bile olsa kesinlikle imzalı ameliyat izni alınmalıdır. Yazılı ameliyat izni hem hasta hem de sağlık personeli için yasal güvencedir. Ameliyat izni imzalatılmadan önce hasta mutlaka ameliyat ve sonrası hakkında bilgilendirilmelidir. ## Ameliyat Öncesi Eğitim Solunum egzersizleri, öksürük egzersizleri, dönme ve ekstremite egzersizleri ve hemşirelik hizmetleri konusunda bilgilendirme yapılır. ## Postoperatif Bakım **Çünkü** ameliyat girişimi uygulanan hastaların normal vücut fonksiyonlarına geri dönünceye kadar geçen süre ameliyat sonrası dönem olarak adlandırılır. **Bu,** çeşitli faktörlerin etkisiyle birkaç günden, birkaç haftaya kadar uzayabilir. **Ameliyat,** beden için hem fizyolojik hem de psikolojik stresör olduğundan bedenin **homeostatik** dengesini bozar. **Bu nedenle,** ameliyat sonrası bakımın temel amacı “**homeostatik dengeyi yeniden düzenlemektir.**” ## Ameliyat Sonrasındaki Hemşirelik Bakımının Temeli... * Fizyolojik dengeyi yeniden sağlama * Ağrıyı giderme * Komplikasyonları önleme * Hastaya kendi bakımının öğretilmesi Dikkatli değerlendirme ve hızlı müdahale hastanın optimal fonksiyonuna mümkün olduğu kadar rahat, hızlı ve güvenli dönmesini sağlar. ## Ameliyat Sonrası Bakım... * Ayılma Ünitesinde Bakım * Klinikte Bakım ## Ayılma Ünitesinde Bakım... Ayılma ünitesi cerrahi işlem sonrası bireylerin yaşam bulguları stabil duruma dönünceye kadar daha yakın takip edilebilmeleri amacı ile deneyimli hemşire, anestezist, ileri derecede hemodinamik ve pulmoner izlem ve müdahalenin yapılabildiği, donanımlı araç, gereç ve tıbbi malzemenin bulunduğu ameliyathane içerisinde özel bir bölümdür. * Ameliyatı tamamlanan hasta, anestezist ve cerrahla birlikte ayılma ünitesine gelir. * Hasta ayılma ünitesinde bir yatağa alınır ya da sedyede kalır. * Sedye ve yatağın kenarları kaldırılmalıdır. * Bilinci kapalı ya da yarı açık olan hastanın başı yana çevrilmeli ve mandibula, köşelerinden tutularak öne kaldırılır. * Bu hareket dili ileriye doğru getirir. * Farenks aspire edilir ve orofarenkse bir airway yerleştirilir. * Birinci derecede önemli olan havayolları açıklığı sağlanmış olur. * Sırt üstü yatmasını gerektiren bir durum yoksa, hastaya genellikle **lateral sims** pozisyonu verilir. * Böylece dilin geri kayıp solunum yolunu kapamastry ve hastanın kusmuk90(224) Ve2 @mukusu * Hastanın genel durumunu değerlendirmek için, yaşam bulguları ve solunum stabil olana kadar 15 dk bir kontrol edilir. * Yapay hava yolu, hastanın bilinci yerine gelince Çıкапи. * Solunum hızı, derinliği, gözlenir gerekirse oksijen tedavisine başlanır. * Hastada siyanoz bulgusu ve stridor var ise tekrar entübasyonu gerekebilir. * Bu durum, hastanın servisteki normal yatağına değil, yoğun bakım ünitesine gitmesi gerektiğini gösterir ve endotrekeal tüp yoluyla ventilasyona destek sağlanır. * Hemşire, yaşam bulgularını, bilinç durumunu, cilt rengini, IV sıvılarını, drenlerini ve pansumanlarını kontrol eder. * Ayılma odası hemşiresi hastanın dren torbalarına ve pansuman malzemesine gelen drenaj materyalinin miktarını, idrar sondası varsa idrar çıkışını düzenli bir şekilde kaydeder. * Hemşire, daha önce verilen ilaçların saatini ve dozlarını göz önünde tutarak hastaya analjezik ve antiemetik ilaçlar verilebilir. * Hastanın ayılma ünitesine alındığı saat * Hastanın bilinç düzeyi; Hasta ışık ya da dokunma gibi uyarılara yanıt veriyor mu? Hasta ismine ya da belirli emirlere tepki veriyor mu? * Hasta yaşam bulguları stabil oluncaya kadar 15 dakikada bir ölçülür. * Kurum politikasına göre farlılık göstermekle birlikte, beden ısısı 2 ya da 4 saatte bir ölçülür. * Cilt rengi ve nemi; soğuk, soluk ve nemli bir cilt şok belirtisi olabilir. * Hastanın tırnakları ve dudakları da solukluk ve siyanoz yönünden kontrol edilir. * Pansumanlara bakılır, ıslak mı, kanama var mı kontrol edilir. * IV sıvılar; sıvının cinsi miktarı ve gidiş hızı kontrol edilir ve reaksiyon belirtileri izlenir. * Üretral kateter varsa, klemp açılır, idrar miktarı kayıt edilir ve idrar rengi kontrol edilir. * Ameliyattan sonra hastanede kalmayacak hastalar yani günübirlik cerrahi hastaları, anestezinin etkisi geçtikten sonra taburcu edilir. * Bir süre bekleme odasında da dinlendirilir. * Ameliyat sonrasına ilişkin bilgiler verilir ve problem gelişirse nereden ve nasıl yardım alacağı açıklanır. ## Hastanın Ayılma Ünitesinden, Servise Gönderilme Kriterleri... 1. Genel anestezinin etkisinin tamamen geçmiş olması gerekir. 2. Yaşam bulguları (stabil) düzenli olmalıdır. 3. Vücudun herhangi bir yerinden aşırı miktarda drenaj olmamalıdır. 4. Hastanın bilinci açılmış olmalıdır. 5. Hastada üretral kateter varsa, idrar miktarının normal olup olmadığı değerlendirilmelidir (Erişkin bireyde saatte en az 30 ml olmalıdır). ## Postoperatif Hemşirelik Bakım Hedefleri... * Homeostazisi yeniden düzenlemek ve komplikasyonları önlemek * Hava yolu açıklığını sağlamak * Yeterli kardiyak fonksiyon ve doku perfüzyonu sağlamak * Yeterli sıvı- elektrolit dengesi ve renal fonksiyon * Rahatı ve dinlenmeyi sağlamak * Yeterli beslenmeyi ve boşaltımı sağlamak * Yara iyileşmesini sağlamak * Yeterli aktiviteyi sağlamak ve sürdürmek * Yeterli emosyonel desteği ve sürdürmek, pozitif beden imajını desteklemek * Taburculuğu planlamak ## HEDEF 1: HOMEOSTAZİSİ YENİDEN DÜZENLEMEK VE KOMPLİKASYONLARI ÖNLEMEK Ameliyat sonrası komplikasyon, cerrahi işlemi izleyen ilk 30 gün içinde istenmeyen durumların meydana gelmesidir. ## POSTOPERATİF KOMPLİKASYONLAR... ### POSTOPERATİF ŞOK * Kanamaya (hipovolemik şok), sepsis'e (septik şok), kardiyak arrest veya Ml'a (kardiyojenik şok), ilaç alerjisine (anaflaktik şok), transfüzyon reaksiyonlarına, pulmoner emboliye, renal yetmezliğe bağlı gelişebilir. * Şok, yetersiz hücre oksijenasyonu olarak tanımlanır ve vücudun kendi metabolik atıklarını uzaklaştıramaması durumudur. * Belirtileri; Solukluk, soğuk nemli cilt, takipne, dudak, dil ve dişlerde siyanoz, hızlı, ipliksi, yüzeysel nabız, nabız doğrunlugunda düşme, kan basıncında 22420duşmadanya. ## HİPOTANSİYON... * Kan kaybı, * Hipoventilasyon, * Hareket değişiklikleri, * Extremitelerde kanın göllenmesi, * İlaçların ve anestetik maddelerin yan etkileri gibi nedenlerle kan volümünün ve plazmasının kaybı nedeniyle olur. ## ΚΑΝΑΜΑ... * Kanama ölüm ile sonuçlanabilecek ciddi bir cerrahi komplikasyondur. * Cerrahi işlemden hemen sonra ya da izleyen sürelerde ani ve hızlı olarak gelişebilecek bir komplikasyondur. * Mevcut tıbbi durumunda kanaması olan, antikoagülan kullanan, anemi öyküsü olan, pıhtılaşma sorunu olanlar ve yaşlı hastalar riskli bireylerdir. * Kanama Belirtileri; Hipotansiyon, idrarda azalma, taşikardi, soğuk nemli cilt, takipne, bilinç değişimidir. *Tedavi: Plazma miktarını arttırmak, albümin miktarını arttırmak ve alınan sıvı miktarını arttırmaktır. ## HİPERTANSİYON... Ameliyat sonrası dönemde hipoksi, ağrı ve mesane distansiyonu sonucu sempatik sinir sisteminin uyarılmasına bağlı olarak sekonder olarak gelişebilen bir komplikasyondur. ## HEDEFi 2: HAVA YOLU AÇIKLIĞINI SAĞLAMAK VE SOLUNUM FONKSİYONLARINI SÜRDÜRMEK Hastanın solunum fonksiyonunun yeterli olabilmesi, ameliyat sırasında ve sonrasında solunum yollarının açık ve temiz olmasına bağlıdır. ## Solunum Fonksiyonunun Yetersizliği.. * Huzursuzluk; hasta rahatsızdır, yatak içinde oturmaya çalışır (erken belirti) * Hızlı, ipliksi nabız (erken belirti) * Hava açlığı (solunum hızlı ve yüzeyseld * Bulantı * Endişe ve şaşkınlık * Siyanoz (geç belirti) * Horlama (Dil solunum yolunu kapadığı İçımı * Wheezing (ıslık sesi) * Larengeal stridor (Nefes alırken duyulan kaba, yüksek perdeden ses) ## Solunum obstrüksiyonu ve hipoventilasyon tedavi edilmezse * Atelektazi: akciğerin bir kısmının kollebe olması ve * pnömoni gelişebilir. ## Solunum Fonksiyonunun Sürdürülmesi... * Hareket, öksürme ve derin solunum egzersizleri içeren ameliyat öncesi eğitimin verilmesi * Postoperatif dönemde hastanın egzersizleri yapması için desteklenmesi * Egzersizler sırasında yara yerinin desteklenerek ağrı ve rüptür olasılığının azaltılması * Solunum yolu sekresyonlarının renk ve yoğunluk yönünden izlenmesi * Yeterli hidrasyonun sağlanması * Erken dönemde mobilizasyonun sağlanması * Solunum ve öksürüğü baskılayan narkotik kullanımını sınırlanması * Sigara kullanımının önlenmesi * Solunum sistemi enfeksiyonlarının izlenmesi ## Hipotansiyon Nedenleri... * Yüksek dozda premedikasyon * Kas gevşeticiler * Spinal anestezi * Ani pozisyon değişikliği * Kan kaybı ve * Kötü ventilasyon olabilir. ## Nabız * Nabız sayısının anestezi öncesi değerinden biraz fazla olması normal kabul edilir. * En sık taşikardi görülmesiyle birlikte bradikardi ve sıçrayıcı, düzensiz nabız da görülebilir. ## KVS'den kaynaklanan solunum sorunları * Hızlı ve zor solunum (anoksi, şok ve oksijen azlığı nedeniyle) * Yüzeyel solunum (derin anestezi, solunum sistemi depresyonu nedeniyle) * İrregüler solunum (yüzeyel ve derin anestezi sonrası görülür ve solunum arrestinin habercisidir) * Ayrıca postoperatif dönemde tromboflebit ve myokard infarktüsü de gelişebilir. ## Tromboflebit * Periferal venlerdeki trombüse bağlı gelişen dolaşım bozukluğudur. * Cerrahi sırasında ven duvarlarına direkt basınca bağlı, dehidratasyon ve hemorajiye bağlı, dolaşım stazına ve koagülasyonda artmaya bağlı gelişebilir. * En büyük tehlikesi ven duvarlarından kopan pıhtının hayati organlarda emboliye neden olmasıdır. * Tromboflebitin gelişmesinin önlenmesi için postoperatif bacak egzersizlerin yapılması, elastik çorap giyilmesi, yeterli hidrasyonun sağlanması ve modüşükkoz heparin verilebilir ## HEDEFi 4: YETERLİ SIVI ELEKTROLİT DENGESİNİ VE RENAL FONKSİYONLARI SÜRDÜRMEK Sıvı elektrolit dengesingi, metabolik yıkım ürünlerinin birikmesine, nörolojik ve kardiyak sorunların gelişmesine neden olur. ### Sıvı elektrolit dengesi * Ameliyat sonrası uygulanan sıvı ve elektrolitler; yeterli kan volümünü, yeterli kardiyak atımı, yeterli idrar çıkarılmasını sağlamayı amaçlar. * Burada önemli nokta, konjestif kalp yetmezliği ve pulmoner ödemle sonuçlanabilen aşırı sıvı yüklenmesini önlemektir. ## Yara iyileşmesini etkileyen faktörler * insizyonun lokalizasyonu, * cerrahi dikişin şekli, * beslenme durumu, * geçmiş hastalık öyküsü, * enfeksiyonun varlığı ve * drenlerin varlığıdır