06 Kredi.pdf

6 B Ö KREDİ...

6 B Ö KREDİ L Ü M Yabancı Para Nakdi ve Gayrinakdi Krediler Y P kredi açma yetkisi bulunmayan Dikili şubesine gelen müşterilerden Kayra Günsür, kur riskli teminat mektubu talebinde bulunmuş ancak şube çalışanlardan Reşat Önder, şubenin kur riskli teminat mektubu düzenleme yetkisi olmadığını öne sürererek müşteriyi İzmir Şubesi’ne yönlendirmiştir. Uygulanan iş akışı doğru mudur? 252 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI Amaçlarımız Bu bölümü tamamladığımızda; 1 yurt içi banka kaynaklı ve yurt dışı kaynaklı YP nakdi kredilere (döviz kredilerine) ilişkin temel kavramları tanımlayabilmek, 2 döviz kredilerine ilişkin yasal düzenlemeleri kavrayabilmek, 3 YP gayrinakdi kredilerin yasal çerçevesini belirleyen mevzuatı tanımlayarak bu mevzuata uygun hareket edebilmek, 4 karşılaşılan durumlarda müşterilerin taleplerini karşılayabilecek YP gayrinakdi kredi türünü belirleyebilmek için gerekli bilgi ve beceriye sahip olacağız. Başlarken... Ülkemize YP nakdi krediler (döviz kredileri) ile ilgili mevzuat doğrultusunda belirlenen koşulları sağlayan firmalar, yurt içindeki bankalardan döviz kredisi sağlayabilirler. TCMB Sermaye Hareketleri Talimatı ile yurt içindeki bankaların kendi kaynaklarından sağladıkları döviz kredilerinin temel özellikleri belirlenmiş, kimlere kullandırılacağı ve kullanım şartları ile ilgili detaylar düzenlenmiştir. Yurt içi mevzuatımız, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından nakdi kredi temin etmelerini mümkün kılmakta, buna ilişkin kural ve düzenlemeler ise yine TCMB Sermaye Hareketleri Talimatı’nda yer almaktadır. Bu bölümde öncelikle yurt içi banka kaynaklı ve yurt dışı kaynaklı döviz kredilerine ilişkin temel kavramları tanıyacağız. YP gayrinakdi krediler de TL gayrinakdi krediler gibi kredi mevzuatında önemli bir yere sahiptir. Uygulamada müşterilerin sık sık döviz üzerinden düzenlenen ya da kur riskli teminat mektupları talepleri ile karşılaşılmaktadır. Bu bölümde ayrıca YP (döviz) gayrinakdi krediler ile ilgili mevzuatta belirtilen yasal hükümler, düzenlenme şekilleri ve türlerine ilişkin dikkat edilmesi gereken genel esaslar üzerinde durulacaktır. YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER YABANCI PARA NAKDİ KREDİLER YP GAYRİNAKDİ KREDİ TÜRLERİ Yurt İçi Banka Kaynaklı Ve Yurt Dışı Kaynaklı Döviz Ödemeli (Dövizi Natık) Teminat Mektupları Döviz Kredileri İle İlgili Temel Kavramlar Kur Riskli (Dövize Endeksli) Teminat Mektupları Döviz Kredilerine İlişkin Yasal Düzenlemeler İthalatla İlgili Gayrinakdi Krediler İhracat Döviz Kredisi Ürünleri Prefinansman Garantisi Kredisi Eximbank Kaynaklı Sevk Öncesi Döviz İhracat Konfirmasyon Kredileri Kredileri Forward İşlemleri YP GAYRİNAKDİ KREDİLER Opsiyon İşlemi YP Gayrinakdi Kredilere Giriş Swap İşlemi Türkiye’de Yerleşik Kişilerin Yurt Dışından İhracat Kredi Kuruluşları veya İhracat Kredisi Gayrinakdi Kredi Sağlaması Garanti Kuruluşlarınca Verilen Nakdi Kredilere Türkiye’deki Bankaların Teminat Mektubu Yönelik Gayrinakdi Krediler Düzenlemesi, Garanti ve Kefalet Vermesi  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 253 YABANCI PARA NAKDİ KREDİLER Yurt içi banka kaynaklı ve yurt dışı kaynaklı YP nakdi kredilere (döviz kredilerine) AMAÇ 1 ilişkin temel kavramları tanımlayabilmek YURT İÇİ BANKA KAYNAKLI VE YURT DIŞI KAYNAKLI DÖVİZ KREDİLERİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR YP nakdi krediler, bölümümüzde döviz kredileri olarak anılacaktır. DİKKAT Döviz kredileri, bankaların döviz pozisyonlarını etkileyen, yasal mevzuatta tanımlanmış kişi ve kuruluşlara, yasal mevzuatta belirtilen vade ve koşullarda kullandırılması mümkün olan, kredi kullanana bazı taahhütler yükleyen kredilerdir. Döviz Kredileri; çerçevesi 11488 sayılı Sermaye Hareketleri Uygulama Talimatı ile çizilen ve istikrarlı döviz geliri olan, yurt dışı piyasalarda yer edinmiş, taahhütlerini aksatmayacak, üstlendiği döviz riskini bizzat kendi bilançosu ile dengeleyebilecek firmalara kullandırılır. Döviz Kredilerinin faiz oranının, müşteriye aynı gün ihbar edilerek değiştirilmesi koşuluyla kullandırımı da mümkündür. Faiz oranının müşteriye aynı gün ihbar edilerek değiştirilmesi koşuluyla kullandırılan “Aynı gün ihbarlı” kredilerde, faiz oranı değişiklikleri müşteriye bildirim yapılan tarihten itibaren geçerli olmaktadır. Türkiye’de Döviz Kredilerini Düzenleyen Mevzuat Döviz Kredileri mevzuatı, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’a ilişkin Tebliğler ve bu Tebliğleri açıklayan TCMB Genelgeleri ve Talimatları ile İhracat ve Yatırım Teşvik Karar ve Tebliğleri çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler Bankamızda; 11483 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Mevzuat, 11488 sayılı Sermaye Hareketleri Uygulama Talimatı ve 11423 sayılı İthalat-İhracat Ortak Konular Uygulama Talimatı ile yayımlanmaktadır. Temel Kavramlar *İhracat Bir malın yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılması veya Ticaret Bakanlığı tarafından ihracat olarak kabul edilebilecek diğer çıkış ve işlemler olarak tanımlanabilir. *İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İç piyasada satışı ihracat sayılan ve vergi, resim ve harç istisnası ile ithalatta gümrük muafiyetinden yararlandırılan satış ve teslimleri ifade eder. *Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetler VRHİB (Vergi, Resim ve Harç İstisnası Belgesi) kapsamında vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılan hizmet ve faaliyetleri ifade eder. Örneğin, yerli firmalarca yurt dışında yapılan kara, deniz, hava ulaştırma hizmet ve faaliyetleri, yurt dışı müteahhitlik hizmetleri. 254 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI *Transit Ticaret Transit ticaret, yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılmasıdır. *Vergi, Resim ve Harç İstisnası Belgesi İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılmasına imkân sağlayan Ticaret Bakanlığı’nca düzenlenen belgedir. *Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) İhraç amacıyla üretilmesi planlanan malların üretiminde kullanılacak olan girdilerin gümrük muafiyetli ithalatına ve/veya yurt içi alımlara imkan sağlayan Ticaret Bakanlığı’nca düzenlenen belgedir. *İhracat Taahhüdü Belgeli ve belgesiz ihracat kredileri, transit ticaretin finansmanında kullandırılan krediler, vergi, resim harç istisnası belgesi ile bunlarla ilgili işlemlerde vergi resim harç istisnasından yararlanmak amacıyla belirli tutarda döviz kazandırma veya ihracat gerçekleştirme yükümlülüğüdür. *İhracat Taahhüdünün Gerçekleştirilmesi Belgesiz ihracat kredilerinde, ihracı taahhüt edilen malın veya değerin yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde ihracatının yapılmasını, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde ise mal ve hizmet bedelinin, transit ticaretin finansmanında kullanılan kredilerde ise, transit ticaret faaliyetiyle ilgili gelirin tahsil edilmesini ifade eder. Örneğin, belgesiz ihracat kredilerine ilişkin ihracat taahhütleri, belirlenen usuller çerçevesinde krediyi kullanan firma ve/veya krediyi kullanan firmanın grup firmaları tarafından gerçekleştirilen ihracatı belgeleyen gümrük beyannamelerine istinaden kapatılır. Aksi halde uygulanmış teşvikler nedeniyle tahsil edilmemiş vergiler, resim ve harçlar faizi ile birlikte tahsil edilir. Burada sözü edilen taahhüt, fiilen ihracatın gerçekleşmesidir. DÖVİZ KREDİLERİNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 2 AMAÇ Döviz kredilerine ilişkin yasal düzenlemeleri kavrayabilmek. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’da yapılan 25.01.2018 tarihli değişiklik ve TCMB Sermaye Hareketleri Genelgesi’nde yapılan 27.04.2018 tarihli güncellemenin 02.05.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesi ile birlikte Türkiye’de Döviz Kredisi kullanımının genel kuralları şu şekilde belirtilmiştir: 32 sayılı Karar uyarınca Türkiye’de yerleşik gerçek kişiler yurt dışından ve yurt içinden döviz kredisi kullanamaz. Bu düzenleme ile birlikte yurt içinde yerleşik gerçek kişiler, gerçek kişi tacirler ve gerçek  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 255 kişilerin yer aldığı adi ortaklıklara döviz kredisi kullandırımı mümkün değildir. 32 sayılı Karar uyarınca Türkiye’de yerleşik kişiler yurt içinden ve yurt dışından dövize endeksli kredi kullanamaz. Döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler TCMB Sermaye Hareketleri Genelgesi’nin 21. ve 40. maddelerinde yer alan istisnalar dışında döviz kredisi kullanamaz. Döviz geliri olan Türkiye’de yerleşik kişilerden kredi kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD dolarının altında olanlar, kullanmak istedikleri kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aşmaması kaydıyla döviz kredisi kullanabilirler. Yurt içinde inşaat işleri ile ilgili çalışmalar yapan gerçek kişi tacir müşterimiz SÖZ SİZDE 1 Önder Bey döviz kredisi kullanım talebinde bulunmuştur. Devam etmekte olan veya tamamlanmış projelerindeki konut ve dükkanların satışından elde ettiği gelirleri döviz mevduatı olarak değerlendirdiğini belirten Önder Bey’in talebi gerçekleştirilebilir mi? Döviz kredisi kullanılması için VRHİB veya DİİB bulunması zorunlu değildir. İlgili mevzuat hükümleri uyarınca vergi, resim ve harç istisnasından yararlanabilmek için VRHİB veya DİİB alması gerekli olan firmaların, bu belgeler olmadan kullanacakları krediler için vergi, resim ve harç istisnası uygulanmaz. Bankaların ve finansal kuruluşların yalnızca finansal güçlük nedeniyle yükümlülüklerini yerine getiremeyen ya da getiremeyecek olan borçlu lehine tanıdığı imtiyazlar 32 sayılı Kararın uygulanması kapsamında yenileme olarak değerlendirilmez. T.C. Merkez Bankası’nın 31.10.2018 tarih ve 47154656-129.01 sayılı yazısı ile DİKKAT T.C. Merkez Bankası 2 Mayıs 2018 tarih ve sayılı “Sermaye Hareketleri Genelgesi” güncellenmiş olup, Madde 14/6‘da yer alan “Ancak dövize endeksli kredilerin yapılandırılması tekrar dövize endeksli olarak yapılamaz.” hükmü çıkarılmıştır. Bu kapsamda dövize endeksli kredilerin, dövize endeksli olarak vade uzatımı/ödeme planı değişikliği talepleri karşılanabilecek olup, nihai değerlendirme mutlaka ilgili Genel Müdürlük Tahsis Bölümleri tarafından yapılmalıdır. Temerrüde düşen kredilerde kredi hesabının kapatılarak kanuni takip için kredi bakiyesinin yeni açılacak tahsili gecikmiş alacak hesabına aktarılması işlemi yeni bir döviz kredisi tesisi olarak değerlendirilmez. İhracat taahhütlü kullanılan kredilerin ihracat taahhütleri, 2017/4 sayılı Tebliğ hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir. Katılım bankalarının kullandırdığı kredilerin bildirim tarihi; siparişle yapılan işlemlerde sipariş tarihi, vekâletle yapılan işlemlerde kredinin kullandırıldığı tarihtir. Finansal kiralama ve finansman şirketleri ile finansal kiralama işlemi yapma yetkisi bulunan bankaların kullandırdığı kredinin kullanım tarihi, finansal kiralama veya finansman sözleşmesinin imzalandığı tarihtir. 256 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI Döviz kredileri doğrudan döviz olarak veya kredi tutarının Türk lirasına dönüştürülmesi suretiyle kullanılabilir. DİKKAT Altın İşletme Kredisi, Altın İhracat Kredisi ve tüzel kişilere kullandırılacak Forfaiting Kredileri yukarıda yer verilen esaslar dahilinde değildir. DİKKAT 02.05.2018 tarihinden itibaren firmaların döviz kredisi kullanabilmesi için öncelikle döviz geliri olup olmadığı veya istisnalara ilişkin koşulları taşıyıp taşımadığı tespit edilmelidir. Bu çerçevede, bu tarihten itibaren, Sadece ihracat taahhüdünde bulunarak belgesiz veya VRHİB/DİİB kapsamında belgeli olarak İhracat Döviz Kredisi kullanımı mümkün olmayıp, öncelikle firmaların döviz geliri olup olmadığı, döviz geliri olmaması ya da kredi tutarını karşılayacak seviyede döviz geliri bulunmaması halinde istisnalar kapsamına girip girmediği tespit edilmelidir. Karar kapsamındaki şartları sağlayan firmalar ihracat taahhüdünde bulunarak veya kredi kullanımında VRHİB ve DİİB ibraz ederek İhracat Döviz Kredisi kullanabileceklerdir. İşletme Döviz kredilerinin kullandırımı için ortalama vadenin 1 yıl ve kredi tutarının 5 Milyon ABD Dolar üzerinde olması (yurtiçi döviz kredisi), yatırım teşvik belgesi bulunması, belirli alanda faaliyet göstermesi (turizm, yurt dışı müteahhitlik, yurt dışı taşımacılık vb.) gibi koşullar uygulamadan kaldırılmış olup, firmalar döviz gelirine dayalı olarak veya döviz geliri olmaması/kullandırılacak kredi tutarını karşılayacak seviyede döviz geliri bulunmaması halinde istisnalar kapsamında işletme döviz kredisi kullanabileceklerdir. Yatırım Döviz Kredisi kullanılabilmesi için Yatırım Teşvik Belgesi olması zorunluluğu devam etmekte olup, YTB’si bulunmayan firmaların sadece yukarıda yer verilen esaslar dahilinde yatırım döviz kredisi kullanması mümkün değildir. 02.05.2018 tarihinden itibaren kullandırılacak döviz kredilerinin hangi kapsamda kullandırıldığı (döviz gelirine dayalı, istisnalar), döviz geliri bilgileri ve bu kredilere ilişkin geri ödeme bilgilerinin Risk Merkezine bildirilmesi ve kullandırım anında talep edilen kredinin döviz kredilerini düzenleyen mevzuata uygunluğunun Risk Merkezi nezdindeki kayıtlar üzerinden kontrol edilmesi gerekmektedir. Söz konusu bildirim ve kontrollerin Bankamız sistemince yapılabilmesi için her bir döviz kredisinin hangi kapsamda kullandırılacağının belirlenmesi ve bununla ilgili gerekli belgelerin kredi dosyası ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Halihazırdaki döviz kredisi kullandırım sürecinde yer alan iş adımlarına “Kapsam Kodu Belirleme ve Belge Ekleme” işlemleri eklenmiş olup, bu işlemler Şubelerimiz tarafından başlatılacak süreçler ile DİTKOB tarafından yapılacaktır. Döviz geliri: İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan Döviz Gelirine Dayalı Döviz Kredisi Kullandırımı satış ve teslimler ile döviz Döviz geliri olan ve kredi kullanım tarihinde yurt içi ve yurt dışındaki tüm kazandırıcı hizmet ve banka ve finansal kuruluşlardan kullandıkları döviz kredisi ve dövize endeksli faaliyetlerden elde edilen gelirlerdir. kredi anapara bakiyesi toplamı 15 milyon ABD dolarının altında bulunan Türkiye’de yerleşik tüzel kişiler, kullanmak istedikleri kredi tutarı ile mevcut Kredi bakiyesi: Yurt içi ve yurt dışındaki tüm banka kredi bakiyeleri toplamı son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aşmamak ve finansal kuruluşlardan kaydıyla yurt içinden veya yurt dışından döviz kredisi kullanabileceklerdir. kullandıkları döviz kredisi ve dövize endeksli kredi anapara bakiyesi  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 257 Döviz gelirine dayalı olarak kullandırılacak döviz kredilerinde, kullandırılabilecek döviz kredisi tutarının hesaplamasına örnek aşağıdaki tabloda verilmiştir; Mevcut Kredi Anapara Bakiyesi Toplam Döviz Geliri Kullanılabilir Döviz (Yurt içi ve yurt dışından kullanılan (Son 3 mali yıl toplamı) Kredisi Tutarı - döviz ve dövize endeksli krediler) = 500.000 USD 250.000 USD 250.000 USD Kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aşıp aşmadığının kontrolü sistem tarafından kullandırım anında Risk Merkezi kayıtları üzerinden yapılacaktır. Risk Merkezine bildirilen, Döviz Gelirleri TL cinsinden olup, TL tutarlar Risk Merkezine bildirildikten sonra ilgili olduğu hesap dönemine ilişkin 12 ayın TCMB döviz alış kur ortalaması ile ABD dolarına çevrilir ve Risk Merkezi kayıtlarında bu şekilde tutulur. Kredi anapara bakiyeleri sorgulama yapılan gün geçerli olan TCMB çapraz kurları kullanılarak Risk Merkezi tarafından ABD dolarına çevrilir ve bu şekilde görüntülenir. Kredi kullandırım anında sistem tarafından kontrol edilen Toplam Döviz Geliri, Toplam Kredi Anapara Bakiyesi ve Kullanılabilir Döviz Kredisi Tutarı bilgisi, https://www.riskmerkezi.org/tr adresinden yapılacak sorgulama ile kredi 2017/4 sayılı tebliğ: İhracat, Transit Ticaret, İhracat kullandırımından önce de anlık olarak öğrenilebilmektedir. Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Döviz Gelirlerinin Kapsamı Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında 32 Sayılı Karar uyarınca ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve Tebliğ teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden elde edilen gelirler firmanın döviz gelirleri olarak kabul edilir. Döviz geliri olarak kabul edilen ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz Tevsik: Belgeleme kazandırıcı hizmet ve faaliyet gelirleri; 2017/4 sayılı tebliğin 6. maddesinin üçüncü fıkrasında (İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin kapsamı) sayılan işlemlerden elde edilen gelirler ile yurt dışı yerleşiklerden tahsil edildiğinin tevsiki kaydıyla Bakanlıkça uygun görülen diğer ticari faaliyetlerden elde edilen gelirlerdir. 2017/4 sayılı Tebliğ kapsamında yer alan ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden elde edilen gelirler hariç olmak üzere yurt içinde yerleşiklerden elde edilen dövizler bu kapsamda döviz geliri olarak kabul edilmez. Aracı ihracatçı, acente, yurt dışında yerleşik firma temsilciliği gibi üçüncü bir firma aracılığıyla gerçekleştirilen ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin gelirler ile ihraç kayıtlı satış yapan firmaların yaptıkları satışlara ilişkin gelirler; İhracatı gerçekleştiren firmanın yazılı muvafakatının, İlgili gümrük beyannamesinin veya SMMM/YMM onaylı faturanın bir örneğinin, İhracatçıya yapılan satışa ilişkin SMMM/YMM onaylı faturanın ya da e-faturanın bir örneğinin ibrazı kaydıyla ve bu faturadaki tutarı aşmamak üzere ilgili firmaların döviz geliri olarak kabul edilebilir. Serbest bölgelere yapılan ihracat ve transit ticaretten elde edilen gelirler, serbest bölgeye satılan malın buradan üçüncü bir ülkeye satıldığının tevsiki kaydıyla, döviz geliri olarak kabul edilirler. 258 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI Serbest bölgede faaliyette bulunan firmaların tesislerinde makine/teçhizat, demirbaşa kayıtlı eşya veya bunların parçası olarak kullanılmak üzere serbest bölgeye satılan mallar, serbest bölge müdürlüklerince onaylı Serbest Bölge İşlem Formu, Ön Statü Belgesi ve Gümrük Beyannamesine ek olarak serbest bölge gümrük müdürlüğü ile serbest bölge müdürlüğünün ortaklaşa düzenlediği tutanağın ibraz edilmesi kaydıyla, döviz geliri olarak kabul edilir. Yurt dışında yerleşiklerden elde edilen Türk lirası cinsi ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin gelirler ile Bakanlıkça uygun görülen diğer ticari faaliyetlerden elde edilen gelirler döviz gelirlerine dâhil edilir. DİKKAT Yurt dışında yerleşiklerden aşağıda belirtilen ticari faaliyetler kapsamında elde edilen gelirlerin döviz geliri olarak kabul edilmesi Bakanlıkça uygun görülmüştür. Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının dışarıda yerleşiklere gerçekleştirdiği konut satışlarından elde edilen gelirler. Türkiye’de yerleşik kişilerin yabancı bayraklı gemilere (yabancı ülke kanunları uyarınca kurulan, tüzel kişiliğe sahip kuruluş, kurum, dernek ve vakıflara ait ve yönetim organını oluşturan kişilerin çoğunluğu Türk vatandaşı olan yabancı bayraklı gemiler ve yabancı ticaret şirketlerine ait ve şirketi yönetmeye yetkili olanların çoğunluğu Türk vatandaşı olan ve şirket sözleşmesine göre oy çoğunluğu Türk ortaklarda bulunan, anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde ayrıca payların çoğunluğu nama yazılı ve bir yabancıya devri şirket yönetim kurulunun iznine bağlı bulunan yabancı bayraklı gemiler dışında kalan) verilen gemi acentelik hizmetlerinden (kabotaj seferi yapan gemilere verilen gemi acentelik hizmetlerinden hariç olmak üzere), gümrüksüz satış hizmetlerinden ve kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri ile bu gemilere yapılan gümrüksüz satış mağazası satışlarından elde edilen gelirler Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından dışarıda yerleşik kişilere verilen eğitim, bilişim, telekomünikasyon, bulut ve veri merkezi işletmeciliği, eğlence ve kültür hizmetlerinden ve dışarıda yerleşiklere yurt dışında yapılan araç kiralama faaliyetlerinden elde edilen gelirler. Gerçek kişi tacirlerin daha sonra sermaye şirketi kurarak tüzel kişilik oluşturmaları halinde Genelge’de yer alan hükümlere aykırı olmamak kaydıyla sermaye şirketinin önceden gerçek kişi olan ortakları sermaye şirketindeki ortaklık payları oranında geçmişe dönük olarak döviz geliri beyan edebilirler. DİKKAT Döviz gelirleri; son üç yıla ait konsolide olmayan finansal tablolar esas alınarak Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavir tarafından hazırlanan ve onaylanan Döviz Gelirleri Beyan Formları (11572 sayılı Ticari Kredi Ürünleri Uygulama Talimatı Ek: 24) ile birlikte bu formlarda işlenen tutarların döviz gelirleri kapsamı ile uyumlu olduğunun tespitini ve bu durumun tespitine dayanak oluşturan belgeler hakkında bilgileri içeren raporların (11572 sayılı Ticari Kredi Ürünleri Uygulama Talimatı Ek: 26) bankalara ve finansal kuruluşlara ibrazı ile belgelenir. İstisnalar Kapsamında Döviz Kredisi Kullandırımı Toplam Kredi Anapara Bakiyesi 15 Milyon USD Üzerinde Olan Firmalar Kullanım tarihinde yurt içindeki ve yurt dışındaki tüm banka ve finansal kuruşlardan kullandığı döviz kredisi ve dövize endeksli kredi anapara  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 259 bakiyesi 15 milyon ABD doları veya üzerinde olan Türkiye’de yerleşik kişiler döviz geliri şartına bağlı olmaksızın döviz kredisi kullanabilecektir. Toplam döviz kredisi ve dövize endeksli kredi anapara bakiyesi hesaplanırken firmaların kullanmayı talep ettikleri kredi dikkate alınmayacak, sadece daha önce kullandırılmış olan kredi anapara bakiyeleri hesaplamaya dahil edilecektir. Toplam kredi anapara bakiyesi bilgisi tüm banka ve finansal kuruşlar tarafından Risk Merkezine yapılan bildirimler çerçevesinde ABD doları cinsinden hesaplanmaktadır. ABD doları dışındaki kredi anapara bakiyeleri Risk Merkezi tarafından sorgulama tarihindeki TCMB çapraz kurları kullanılarak ABD dolarına çevrilerek hesaplamaya dahil edilmektedir. Bu kapsamda kullandırılacak krediler ile ilgili toplam kredi anapara bakiyesi kontrolü kullandırım anında Bankamız sistemi tarafından yapılacaktır. Kredi kullandırımından sonra toplam kredi anapara bakiyesinin 15 milyon ABD doları altına düşmesi herhangi bir sakınca doğurmamaktadır. Yatırım Teşvik Belgesi Bulunan Firmalar Yatırım teşvik belgesi (YTB) kapsamında kredi almaları öngörülen Türkiye’de yerleşik kişiler döviz kredisi kullanabilecektir. YTB kapsamındaki döviz kredisi kullanımları Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ ile belirlenen esaslara uygun olarak yapılır. Bu kapsamda en çok YTB’de belirtilen yabancı kaynak tutarı kadar, YTB’de özkaynak tutarının yer alması halinde ise, toplam yatırım tutarından özkaynak tutarı düşülerek hesaplanacak tutar kadar döviz kredisi kullanılabilir. Ancak aynı YTB kapsamında daha önce faiz destekli TL kredi de kullanılmış olması halinde Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü ile Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi İktisadi İşletmesi arasında imzalanan protokol çerçevesinde bankalarca ve finansal kuruluşlarca Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü E-TUYS bilgi sistemi üzerinden kullanılan faiz destekli TL kredi tutarı sorgulanarak bu fıkrada belirtilen azami tutardan TL kredi tutarının düşümü yapıldıktan sonra kalan tutar üzerinden döviz cinsinden kredi kullandırımı yapılabilir. Ayrıca, aynı YTB kapsamında faiz destekli olanlar haricinde başka bir TL kredi kullanılıp kullanılmadığının tespiti amacıyla bankalar ve finansal kuruluşlar tarafından ilgili firmadan kullanım varsa bu kullanımların tarih ve tutarlarını da içerecek şekilde yazılı beyan alınır. Firma tarafından beyan edilen tutar olması halinde bu tutar azami tutardan düşülür. YTB’de kredi tutarının Türk lirası olarak gösterilmesi nedeniyle döviz kredilerinin Türk lirası karşılığının hesaplanmasında bankalar ve finansal kuruluşlar tarafından, bu kredilerin kullanım tarihindeki Merkez Bankası döviz satış kurları esas alınır. Krediyi kullanan Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından YTB örneği üzerine daha önce aynı YTB kapsamında kredi kullanılıp kullanılmadığı, kullanılması halinde kredinin tutarı, kullanım tarihi ve bu krediye aracılık eden banka bilgileri beyan edilerek imzalanır. Bu beyanlar ilgili kredi dosyalarında saklanır. Sermaye Hareketleri Genelgesi 21.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında kullanılacak kredilerde mükerrer kullanımın önlenmesi amacıyla, krediyi kullanan Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından ilgili YTB’nin tarih ve sayısı belirtilerek daha önce aynı YTB kapsamında kredi kullanılıp kullanılmadığı, kullanılması halinde kredinin tutarı, kullanım tarihi ve 260 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI bu krediye aracılık eden banka bilgileri yazılı olarak beyan edilir. Bu beyanlar ilgili kredi dosyalarında saklanır. Bu maddenin birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentleri kapsamında kullanılacak kredilerde mükerrer kullanımın önlenebilmesi amacıyla aracı bankaca sözleşmelerin, Sermaye Hareketleri Genelgesi 21.maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarında belirtilen sayfalarına veya ilgili kamu kurum veya kuruluşundan alınan ve söz konusu sözleşmenin tutarını ve tarihini içeren ıslak imzalı onay yazılarının aslı üzerine şerh düşülür. YTB kapsamında kullandırılan yatırım kredilerinin vadesinde kapatılması veya vadesinden önce kapatılmak istenmesi halinde, tamamlanma vizesi neticesinde gerçekleşen sabit yatırım tutarını gösteren YTB’nin firma tarafından ibraz edilmesi gerekmektedir. İbraz edilen YTB’deki gerçekleşen sabit yatırım tutarının toplam kullandırılan kredi tutarından büyük veya eşit olması gerekmektedir. YTB’ de kredi tutarının Türk lirası olarak gösterilmesi nedeniyle döviz kredilerinin Türk lirası karşılığının hesaplanmasında bankalar ve finansal kuruluşlar tarafından, YTB’ ye müracaat tarihindeki Merkez Bankası döviz satış kurları esas alınır. YTB’nin yatırım bitiş tarihinde firma tarafından ibraz edilip edilmediği Şubelerimizce takip edilecektir. Tamamlanma vizesi neticesinde gerçekleşen sabit yatırım tutarını gösterir YTB’nin firma tarafından ibraz edilmemesi veya ibraz edilen YTB’deki gerçekleşen sabit yatırım tutarının kredi tutarından küçük olması halleri kredinin kapatılmasına engel teşkil etmeyecek, diğer yandan bu hallerde firma ile ilgili olarak Şubelerimizce Hazine ve Maliye Bakanlığına bildirimde bulunulacaktır. Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonlarında Yer Alan Belirli Makine Ve Cihazların Finansmanı 24.12.2007 tarihli ve 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararın eki (I) sayılı listenin 17. sırasında sayılan gümrük tarife istatistik pozisyonlarında yer alan makine ve cihazların (kullanılmış olanları ile aksam, parça, aksesuar ve teferruatları hariç) finansmanı için döviz kredisi kullandırılabilecektir. Gümrük tarife istatistik pozisyonlarında yer alan makine ve cihazların (kullanılmış olanları ile aksam, parça, aksesuar ve teferruatları hariç) ithali için kullanılan döviz kredilerinde; İthalata konu malın söz konusu gümrük tarife istatistik pozisyonları kapsamında olduğunun Bankamıza tevsik edilmesi gerekir. Kredi kullanımından sonraki 24 ay içerisinde ithalata ilişkin ilgili gümrük beyannamesinin Bankamıza ibraz etmesi ve Bankamızca bu beyanname üzerine şerh düşülmesi gerekmektedir. Yurt içinden alımı için kullanılan döviz kredilerinde satın alınan malın söz konusu gümrük tarife istatistik pozisyonları kapsamında olduğunun aracı bankaya tevsik edilmesi, söz konusu alıma ilişkin fatura aslı üzerine Bankamız tarafından şerh konulması, bir örneğinin kredi dosyasında muhafaza edilmesi ve aslının firmaya iade edilmesi gerekmektedir. Uluslararası İlana Çıkılan Yurt İçi İhaleler, Savunma Sanayi Projeleri ve Kamu Özel İşbirliği Projeleri Uluslararası ilana çıkılan yurt içi ihalelere ilişkin faaliyetlerle ilgili olarak ihaleyi kazanan, Savunma Sanayii Müsteşarlığınca onaylanan savunma sanayii projelerini  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 261 üstlenen ve Kamu Özel İşbirliği modeli kapsamında gerçekleştirilecek projeleri yürütmekle görevli Türkiye’de yerleşik kişiler döviz kredisi kullanabilmektedir. Uluslararası ihale kapsamındaki projeye veya Savunma Sanayii Müsteşarlığınca onaylanan savunma sanayii projesine ilişkin sözleşmenin taraflar, konu, tutar, tarih ve imza sayfalarının asıllarının ve ilgili kamu kuruluşundan alınacak bir onay yazısının Bankamıza ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda kullandırılacak kredi tutarı sözleşme bedelini geçemez. Kamu özel işbirliği projesini yürütmek üzere kurulan görevli şirketin kuruluşuna ilişkin Ticaret Sicili Gazetesinin bir örneği ile uygulama sözleşmesinin tutar, tarih ve imza sayfalarının asıllarının veya sözleşme tutarını içerecek şekilde ilgili kamu kuruluşundan alınacak bir onay yazısının Bankamıza ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda kullandırılacak kredi tutarı sözleşme bedelini geçemez. Sözleşmelerin taraflar, tutar, tarih ve imza sayfalarının asıllarının veya ilgili kamu kurumlarından alınacak sözleşmenin tutarını ve tarihini içeren ıslak imzalı onay yazılarının aslı üzerine kredi kullandırımına ilişkin şerh düşülür. Nakit Karşılıklı Olarak Kullandırılacak Döviz Kredileri Bankaların Türkiye’deki şubelerinde teminat olarak bulundurulan döviz ve/ veya Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatına (OECD) üye ülkelerin merkezi yönetimleri ile merkez bankalarınca ya da bunların kefaletiyle ihraç edilen yabancı para menkul kıymet tutarını geçmemek üzere Türkiye’de yerleşik kişilere döviz kredisi kullandırılabilmektedir. Söz konusu nakit karşılığın teminata alınması aşamasında 11424 sayılı Uygulama talimatında yer alan esaslar çerçevesinde rehin sözleşmesi düzenlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda kullandırılan krediler için; yurtiçi bankalar ve şirketler tarafından ihraç edilen Eurobondlar, yurtdışı bankalardan alınan döviz üzerinden düzenlenmiş kontrgarantiler, firmaların altın depo hesapları, diğer bankalar nezdinde bulunan döviz tevdiat hesaplarındaki mevduat, üçüncü kişilere ait döviz mevduatı teminat olarak dikkate alınmayacaktır. Muhtemel Döviz Gelirine Dayalı Olarak Kullandırılacak Döviz Kredileri İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin bağlantılarını ve muhtemel döviz gelirlerini tevsik etmek kaydıyla, son üç mali yılda döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin tevsik ettikleri muhtemel döviz gelirleri toplamını aşmayacak şekilde döviz kredisi kullandırılabilecektir. Firmaların son üç mali yılda döviz geliri olmadığı ayrıca https://www.riskmerkezi.org/tr adresinden yapılacak sorgulama ile teyit edilecektir. Muhtemel döviz gelirine dayalı döviz kredisi kullanılabilmesi için; son üç mali yılın her birinde döviz geliri olmadığının firmaca Bankamıza beyan edilmesi zorunludur. Muhtemel Döviz Gelirine Dayalı olarak döviz kredisi kullanımı yapılacak ise firmanın son 3 mali yılda döviz geliri olmadığı ve muhtemel döviz gelirini tevsik etmek için sunduğu belgeleri başkaca bir kredi ile ilişkili olarak kullanmadığı ve kullanmayacağına ilişkin beyanı aranmalıdır. Söz konusu beyana ilave olarak; Bankamızca Risk Merkezi nezdinde bulunan firma kayıtlarından beyanın doğruluğunun teyit edilmesi unutulmamalıdır. Muhtemel döviz gelirlerinin tevsikinde sözleşme, ödeme şekli peşin olmayan gümrük beyannamesi veya proforma fatura esas alınır. Firmanın VRHİB veya DİİB sahibi olması durumunda bu belgelerde belirtilen tutar muhtemel döviz geliri olarak kabul edilir. Muhtemel döviz gelirleri kapsamında her bir kullanımda belge tevsiki yapılmak kaydıyla 262 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI bir mali yıl içinde birden fazla kredi kullanılabilmekle beraber, takip eden 3 mali yıl boyunca aynı firma tarafından muhtemel döviz gelirleri kapsamında döviz kredisi kullanılamamaktadır. Muhtemel döviz gelirlerine dayalı olarak kullanılan döviz kredilerinde vade sınırlaması bulunmamaktadır. Ancak, ihracat taahhütlü kredilerde ilgili mevzuatta belirtilen vergi, resim ve harç istisnasından yararlanma süreleri dolduktan sonra söz konusu kredilere vergi, resim ve harç istisnasının uygulanmaması gerekmektedir. Muhtemel döviz gelirine dayalı döviz kredilerinde en az kredi tutarı kadar muhtemel döviz gelirinin; kredi kullanım tarihinden itibaren 24 ay, belgeli kullanımlarda ise belge süresi içerisinde elde edildiğinin aracı bankaya belgelenmesi gerekir. Söz konusu belgelerin kredi kullanım tarihinden itibaren 24 ay, belgeli kullanımlarda belge süresini takip eden 1 ay içinde ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu krediler bankalarca, ihracat taahhütlü kredilere ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen taahhüt kapatma esaslarına uygun olarak takip edilir ve muhtemel döviz gelirini elde edemeyen firmalar hakkında bakanlığa bildirimde bulunur. Ancak, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’in (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No: 2018-32/48) 9. maddesinin birinci fıkrasında yer alan mücbir sebep hallerinin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince muhtemel döviz geliri elde edemeyen firmalara Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ek süre verilir. Mücbir sebep hallerinin tesviki konusunda 2018-32/48 Sayılı Tebliğ’in 9. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan hükümler geçerlidir. 2018-32/48 Sayılı Tebliğ’in 9. maddesinin birinci fıkrasında sayılan mücbir sebep hallerinin dışında kalan öngörülemeyen haller veya haklı durum hallerinin resmi kayıtlarla tevsik edilmesi durumunda ek süre veya döviz geliri elde etme yükümlülüğünden tamamen muaf tutulma talepleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır. Muhtemel döviz gelirleri kapsamında ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin bağlantıların tevsiki kaydıyla birden fazla kredi kullanılabilir. Bu durumda, kredinin Bankamızca kullandırılması halinde mükerrer belge kullanımının önlenmesi amacıyla; VRHİB veya DİİB üzerine kullandırılan kredi tutarına ilişkin şerh düşülür. Belgesiz kullanımlarda firmadan ibraz edilen belgelerin başka bir kredi için kullanılmadığına ya da aynı belgeler kapsamında daha önce kullanılmış olan kredi tutarları ile kullanım tarihlerine ilişkin yazılı beyan alınır ve aracı banka tarafından bu beyana göre mevcut belgelerde tevsik edilen tutarın, kullanılmış ve kullanılmak istenen toplam kredi tutarını karşılayıp karşılamadığı kontrol edilir ve yazılı beyan alınır. Belgesiz kullanımlarda her bir kredi için farklı tevsik belgelerinin ibrazı gerekir. VRHİB veya DİİB ile yapılan kredi kullanımlarında ise kullanılan toplam kredi tutarı belgede belirtilen faaliyet tutarı ile sınırlıdır. Her bir kredi için yukarıda yer verilen şekilde belge beyanı aranır. Bakanlıkça belirlenecek esaslar dâhilinde Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından aşağıda belirlenen esaslar dahilinde döviz kredisi kullandırılabilecek olup bu kapsamdaki krediler için döviz geliri olması şartının aranmayacağı Bakanlıkça kararlaştırılmıştır. 10.05.2005 tarih ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun çerçevesinde,  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 263 alım garantisi kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin yatırımların finansmanında kullanılmak üzere Türkiye’de yerleşik tüzel kişilerin kullanacakları döviz kredileri. 24.11.1994 tarih ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamındaki ihaleler ile bedeli döviz olarak belirlenen kamu ihalelerini kazanan Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri. Mevcut olan veya yeni kurulan bir şirket payı alımı amacıyla kurulan ve bu amacı gerçekleştirmek haricinde herhangi bir faaliyeti olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri. Kamu özel işbirliği modeli kapsamında gerçekleştirilecek projeleri yürütmekle görevli olan Türkiye’de yerleşik kişilerin ortağı olan Türkiye’de yerleşik tüzel kişilerce, söz konusu projeyi yürütmekle görevli Türkiye’de yerleşik kişinin sermayesine eklenmek kaydıyla kullanılacak döviz kredileri. Kamu özel işbirliği modeli kapsamında gerçekleştirilecek projeleri yürütmekle görevli olan Türkiye’de yerleşik kişilerin ortağı olan Türkiye’de yerleşik tüzel kişilerce, söz konusu proje kapsamında kullanılmak kaydıyla kullanılacak döviz kredileri. Dışarıda yerleşik yabancı sermayeli şirketlerin sermayesinin tamamına sahip olduğu Türkiye’de yerleşik grup şirketlerinin dışarıda yerleşik yabancı sermayeli grup şirketlerinden kullanacakları döviz kredileri. Kamu Kurum ve Kuruluşları, Bankalar ile Türkiye’de Yerleşik Finansal Kuruluşların kullanacakları döviz kredileri Kamu Kurum ve Kuruluşları, Bankalar ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında faaliyet gösteren finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerine döviz kredisi kullandırımı serbesttir. Dövize endeksli kredilerin döviz kredisi olarak yapılandırılması Yurt içindeki ve yurt dışındaki tüm banka ve finansal kuruşlardan kullanmış olduğu döviz ve dövize endeksli kredi anapara bakiyesi 15 Milyon ABD dolarının altında olan Türkiye’de yerleşik kişilerce temin edilen dövize endeksli kredilerin kredi anapara tutarında bir artış yapılmaması kaydıyla temdit/vade uzatımı/ ödeme planı değişikliği yapılması aşamasında döviz kredisi kullandırılabilir. Bu kapsamda kullandırılacak döviz kredilerinde İşletme Döviz Kredisi ürünleri tercih edilmelidir. Yukarıdaki yer alan istisnalar kapsamında (YTB kapsamında kullanılacak DİKKAT krediler hariç) mal veya hizmet ihracına ilişkin döviz kredisi kullanımları sırasında firmaların vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak amacıyla VRHİB veya DİİB kullanmaları veya ihracat taahhüdünde bulunması mümkündür. Vade Muhtemel döviz gelirlerine dayalı olarak kullanılan döviz kredilerinde vade sınırlaması bulunmamaktadır. Vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak amacıyla VRHİB veya DİİB beyan edildiği durumlarda döviz kredilerinin azami vadesi belge süresi ile sınırlıdır. Yatırım döviz kredilerinde ise ortalama vade asgari 1 yıl olmalıdır. Bu sınırlamaların dışında döviz kredilerinin azami vadesi ile ilgili olarak yasal bir sınırlama bulunmamakla beraber, kullandırılacak kredi 264 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI ürünleri için kendi mevzuatları içerisinde yer alan sınırlamalara uyulması gerekmektedir. Kullanılabilecek Kredi Ürünleri Döviz gelirine dayalı olarak veya istisnalar kapsamında; İhracat Döviz Kredisi ve İşletme Döviz Kredisi ürünlerinden herhangi biri kullandırılabilecektir. Yatırım Döviz Kredileri ise sadece Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında kullandırılabilecek olup, yatırım teşvik mevzuatı kapsamında yer alan esaslara da uyulması gerekmektedir. İhracat Döviz Kredileri ihracat taahhüdüne bağlı olarak veya VRHİB ve DİİB kapsamında kullandırılabilecektir. İhracat Döviz Kredilerinde Vergi Resim ve Harç İstisnası Döviz gelirine dayalı olarak veya istisnalar kapsamında (YTB kapsamında kullanılacak krediler hariç) mal veya hizmet ihracına ilişkin döviz kredisi kullanımları sırasında, firmaların vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak amacıyla VRHİB veya DİİB kullanmaları veya ihracat taahhüdünde bulunmaları mümkündür. Vergi, resim ve harç istisnası kapsamında İhracat Döviz Kredileri kullandırılabilecek olup İşletme Döviz Kredilerinin ve Yatırım Döviz Kredilerinin vergi, resim ve harç istisnasından yararlanması mümkün değildir. Vergi, resim, harç istisnasından yararlanılması talep ediliyor ise ihracat döviz kredisi kullanılabilecektir. Kapsam Kodu Belirlenmesi Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredilerinin mahiyeti, döviz kredilerinin bakiyeleri ile döviz gelirlerine ilişkin kayıtlar Risk Merkezi tarafından tutulmaktadır. Yurt içinden ve yurt dışından kullanılan tüm döviz kredilerinin kullandırım ve geri ödeme bilgileri ve firmalarca yapılan döviz geliri beyanları Risk Merkezine Bankamız sistemince online bildirilecektir. Kapsam kodları ve detaylı açıklamalarını içeren liste 11572 sayılı Ticari Kredi Ürünleri Uygulama Talimatı’nda yer almaktadır. Her bir döviz kredisi dosyası açılmasını takiben kullandırım yapılmadan önce uygun olan kapsam kodu ile ilişkilendirilmesi zorunludur. Kapsam kodu belirlenmemiş kredi dosyalarına kullandırım yapılması Bankamız sistemi tarafından engellenecektir. Bankamız sistemince döviz kredilerin kullandırım, anapara geri ödeme ve kapamalarında eşleştirildiği kapsam koduna göre gerekli kontrol ve bildirimler otomatik olarak yapılacaktır. Aşağıda yer alan hallerde döviz kredileri ile ilgili kapsam kodu belirlenmesine gerek bulunmamaktadır. Kamu Kurum ve Kuruluşları, Bankalar ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında faaliyet gösteren finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerine açılan döviz kredileri, Yurtdışında yerleşiklere kullandırılacak döviz kredileri, Tüzel kişilere ve tüzel kişilerin oluşturdukları adi ortaklıklara açılacak Forfaiting Kredisi (ihracat alacağının iskontosu), Altın İşletme ve Altın İhracat Kredileri, Eximbank Alıcı Kredileri.  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 265 İHRACAT DÖVİZ KREDİSİ ÜRÜNLERİ İhracat Döviz Kredisi İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde bulunan Türkiye’de yerleşik firmalara, ihracatın finansmanı amacıyla kullandırılan döviz kredileridir. İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerin finansmanı amacıyla verilecek kredilerin değerlendirilmesinde, firma kredi değerliliğinden sonra incelenmesi gereken en önemli husus firmanın ihracat potansiyelidir. İhracat potansiyelinin değerlendirilmesinde; ihracatçının tecrübesi, imkanları, yöneticileri ve personel kadrosunun bilgi ve yetenekleri, geçmiş ihracat performansı, ihracat projesi ve bağlantılarına göre gerekli ihracatı kredi vadesi içerisinde gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceği, ihraç edilecek olan malın imalinin tamamlanmış ya da tamamlanabilecek olup olmadığı, krediyi ihracatla ilgili işlerde kullanıp kullanmayacağı, ihracat bedellerini süresi içerisinde tahsil imkanı, akreditifli bir bağlantı söz konusu ise akreditifin Bankamızdan açılıp açılmayacağı, ihracat bedeli dövizlerin Bankamıza getirilmesi konusundaki tutumu incelenecektir. İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerin finansmanı için Türkiye’de yerleşik kişilere açılacak döviz kredilerinde vade sınırı bulunmamaktadır. Muhtemel döviz gelirlerine dayalı olarak aynı firma tarafından en fazla dört yılda bir kez döviz kredisi kullanılabilir. Muhtemel döviz gelirlerine dayalı olarak kullanılan döviz kredilerinde de vade sınırlaması bulunmamaktadır. 32 Sayılı Karar’da yapılan değişiklikle döviz kredilerinde vade sınırı kaldırılmış olmakla birlikte, Şubelerimizce 18 aydan uzun vadeli krediler re’sen açılamayacak, bu yöndeki talepler ilgili tahsis birimlerine (18 ayı aşan ve tutar olarak Şube yetkisinde kalan kredi talepleri Perakende Krediler Tahsis Bölümü Bölge Müdürlüklerince sonuçlandırılacaktır.) iletilecek ve alınacak onaya istinaden kullandırılabilecektir. Spot krediler azami 12 ay vadeli olarak kullandırılacaktır. Vade Başı Faiz Ödemeli Sanayi İhracat Döviz Kredileri genel kredilendirme esasları çerçevesinde ticari kredi açma yetki limiti dâhilinde şube yetkisinde 12 aya kadar kullandırılabilmektedir. 12 aydan uzun vadeli Vade Başı Faiz Ödemeli Sanayi İhracat Döviz kredisinin tahsisi Perakende Krediler Tahsis Bölümü Bölge Müdürlükleri veya ilgili Genel Müdürlük Tahsis Bölümlerimiz tarafından gerçekleştirilebilecektir. İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerin finansmanı için teşvik belgesi (DİİB, VRHİB) kapsamında kullandırılan kredilerde, kredi vadesi teşvik belgesi süresini aşamaz. Bankamız uygulamasında döviz kredileri; BCH ya da taksit ödemeli kredi şeklinde kullandırılabilmektedir. Belgesiz ihracat döviz kredilerinin tahsis koşullarında yer alması kaydıyla aynı dosya referansına birden fazla borç/alacak kaydı yapılarak rotatif kullandırımı mümkündür. Kredilerin vadesinde kapatılması esas olup, kredi vadesinin uzatılmasına ilişkin talepler, şube kredi açma yetkisinde değilse gerekçeleri ile birlikte ilgili tahsis birimine iletilecektir. Taksit Ödemeli döviz kredilerinin kullanımı bir defada yapılabilecek ve krediye tekrar borç kaydı yapılamayacaktır. Krediler; USD, EUR, GBP ve CHF döviz cinsleri üzerinden aylık eşit taksit ödemeli veya esnek olarak kullandırılabilecektir. Kredilerin kullandırımı esnasında, Bankamız maliyet döviz alış kuru, Bankamız gişe döviz alış kuru veya serbest kur, taksit geri ödemelerinde ise Bankamız maliyet döviz satış kuru kullanılacaktır. 266 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI Geri Ödeme İhracatın finansmanı için kullandırılan kredilerin gelen ihracat bedelleri ile mahsuben ödenmesi esastır. Diğer bir ifade ile ihracat bedellerinin yurtdışından Bankamız aracılığı ile getirilmesine çalışılmalıdır. Ancak, kredi müşterisinin ihracat bedeli olmayan parayla da kredi riskini kapatması mümkündür. Gelen ihracat bedelinin müdüriyet yetki ve sorumluluğunda krediye mahsup edilmeyerek firmaya ödenmiş olması halinde, kredi vadesinde risk bakiyesinin döviz satış kurundan Türk Parası karşılığı tahsil edilerek tasfiyesi de mümkündür. Ayrıca, ihracatın finansmanı amacıyla Türk Parası olarak kullandırılan döviz kredilerinin vadelerinden önce henüz ihracat gerçekleşmeden kısmen veya tamamen Türk Parası ile geri ödenebilmesi mümkündür. Kredi tutarı kadar ihracat bedeli dövizlerin, kısmen veya tamamen Bankamız döviz pozisyonuna girmemesi halinde, getirilmeyen dövize tekabül eden bölüme, kredinin kullandırılmaya başlandığı tarihten itibaren %2 (yıllık bazda) cezai faiz uygulanır. Ancak, daha düşük cezai faiz uygulanması ya da hiç uygulanmaması ilgili Ürün Bölümü Fiyatlama Biriminin onayı ile mümkündür. Vade başı faiz ödemeli kredilerde anapara vade sonunda ödenebileceği gibi vadeden önce de anapara geri ödeme işlemi yapılabilecektir. Spot krediler vade sonunda anapara ve faiziyle birlikte kapatılarak tasfiye edilecektir. Belgeli Döviz Kredilerinin İhracat Taahhüdünün Kapatılması Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) veya Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi (VRHİB) kapsamında kullandırılan kredilerinin ihracat taahhüdünün kapatılması, teşvik belgesinin taahhüdünün kapatılması ile mümkün olmaktadır. Başka bir deyişle, krediden doğan ihracat taahhüdü, teşvik belgesi taahhüdünden ayrı değerlendirilmeyecektir. Kredinin ihracat taahhüdü teşvik belgesinin akıbetine bağlı olarak kapatılacak veya müeyyide uygulanacaktır. Kredi vadesi teşvik belgesi süresinden kısa ise, kredi riski kapatılmış olsa bile taahhüt yönünden belge taahhüt hesabının kapatılmasına kadar beklenilecektir. Dolayısıyla, belge kapsamında kullandırılan kredinin ihracat taahhüdünün kapatılması için kapatmayı yapan kuruluşun yazısı gerekmektedir. DİİB’nin ihracat taahhüdü, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri; VRHİB’nin ihracat taahhüdü ise T.C.M.B.’nin ilgili şubesi tarafından kapatılır. Belge kapsamında kullandırılan döviz ya da Türk Parası kullanımlı kredilerde, kredi vadesi teşvik belgesi süresinden önce sona ermiş ise, kredi vadesinden itibaren teşvik belgesi süresinin bitimine kadar geçen zaman diliminde elde edilen gelirler de kredi taahhüdüne sayıldığından, kredi vadesi içinde kısmen veya tamamen yerine getirilmeyen taahhütler için kredi vadesi sonunda müeyyide uygulanması yoluna gidilmeyecek; teşvik belgesi sonundaki gerçekleşmeye göre işlem yapılacağından ilgili makamın taahhüt kapatma yazısı beklenecektir. Belgesiz Döviz Kredilerinin Kapatılması Mal ihracatının finansmanı için kullandırılan belgesiz döviz kredilerinin ihracat taahhüdü, 24 aylık süre içinde (ek süre verilmesi durumları hariç) fiili ihracat yapılarak yerine getirilmelidir. İhracat taahhüt tutarı, kredinin anaparası ve tahakkuk ettirilen faiz ile komisyonların toplanması suretiyle hesaplanır. Kredinin taahhüt kapatma süresi (24 ay) sonuna kadar anapara ve faizi (ve komisyonu) tutarında ihracat yapılamaması halinde, taahhüdün yerine getirilmeyen kısmına tekabül eden istisnaların gecikme faizi ile birlikte tahsili gerekir.  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 267 Günümüzde, belgesiz döviz kredilerinde uygulanan tek istisna unsuru BSMV olduğundan, firmaca ihracat taahhüdünün yerine getirilmemesi halinde; istisna edilen BSMV tutarlarına, taahhüdün yerine getirilmemesi oranında müeyyide uygulanarak firmadan tahsil edilmesi ve vergi dairesine yatırılması gerekmektedir. Mal ihracının finansmanı için Türk Parası olarak kullandırılan döviz kredilerinde kredinin taahhüt kapatma süresinden önce (24 ay) kapatılması halinde, kredinin taahhüt kapatma süresi sonuna kadar yapılan ihracat da taahhüde sayılabilecektir. Kredinin ihracat taahhüdünün kapatılmasında, Gümrük Beyannamesi’nin (GB) 46. Hanesinde kayıtlı FOB ihracat bedelleri esas alınacaktır. Ancak, ihracatın CFR veya CIF yapılması halinde, taşımanın yerli bir firmaca Türk Parası karşılığı yapıldığının ve navlun bedelinin ihracatçı adına alışının yapıldığının tevsiki kaydıyla, ihracatçı adına alışı yapılan navlun bedeli de ihracat toplamına dahil edilerek taahhüde sayılır. Bu durumda GB yanında DAB’ın firma nüshasına da taahhüde sayıldığına ilişkin not konulur. Ayrıca, nakliyeci firmanın VRHİB var ise onun taahhüdüne de mükerrer sayılmasını önlemek amacıyla DAB’ın banka nüshasına da gerekli kaydın konulması sağlanır. Diğer taraftan, bu şekilde ihracat taahhüdüne sayılan ihracat bedeli, ayrıca nakliyeci firmanın Teşvik Belgesi taahhüdüne sayılamayacaktır. Kredinin kullandırıldığı döviz cinsi ile ihraç bedeli olarak alışı yapılan dövizlerin farklı olması halinde, GB tescil tarihindeki T.C.M.B. çapraz kurları veya T.C.M.B. satış kuru esas alınarak ihracat tutarı, kredi döviz cinsinden hesap edilmek suretiyle gerçekleşme durumu tespit edilir. Ancak, ihracata ilişkin fatura, kredi döviz cinsinden düzenlenmiş ise faturadaki döviz cinsi esas alınır. İhracat taahhütlerinin yerine getirildiğinin tevsiki için en geç Tebliğde belirtilen süreyi (24 ay) takip eden 3 ay içinde Gümrük Beyanname aslının Bankamıza ibrazı gerekmektedir. İbraz edilen GB firma nüshaları üzerine kredinin referans numaraları ile taahhüde sayılan kısmı da belirtilerek kredi taahhüdüne sayıldığına ilişkin bir not konulup fotokopileri dosyasında saklanır. Ek Süre Verilmesi İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Hizmet Ve Faaliyetlerde Vergi, Resim Ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ’in (İhracat: 2017/4) 14. Maddesindeki; “Belgesiz ihracat kredilerinin, vergi, resim ve harç istisnasından yararlanma süresi 24 (yirmidört) aydır. Ayrıca, ilgili firma tarafından taahhüt edilen ihracatın %50’sinin gerçekleştirildiğinin tevsiki kaydıyla, krediye ilişkin taahhüt süresi ilgili banka tarafından 6 (altı) ay uzatılır. Gemi inşa ve ihracının finansmanı amacıyla kullanılan kredilerde (hazır gemi hariç) ise gemi inşa faaliyetinin %50’sinin tamamlandığının Deniz Ticaret Odasından alınan ekspertiz raporuyla tevsiki kaydıyla, krediye ilişkin taahhüt süresi ilgili banka tarafından 6 (altı) ay uzatılır.” İfadeleri kapsamında ihracat taahhüt süresi uzatılabilecek olup, bahsi geçen tebliğin titizlikle takip edilerek bu tebliğ çerçevesinde işlem yapılması gerekmektedir. Bu süre içinde kredi vadesi uzatılmasa bile ihracatçı tarafından bu ek süre ihracat taahhüdünün yerine getirilmesi için kullanılır. Belgeli kredilerde süre uzatımı belge süresiyle sınırlı olmak kaydıyla bankalarca serbestçe tespit edilir. DİİB’de belge süresi sonu, belge süresi bitiminin rastladığı ayın son günüdür. Belge süresini aşacak şekilde kredi vadesinin bankaca re’sen uzatılması ancak yetkili otorite tarafından belge süresinin de uzatılmasına bağlıdır. 268 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI Faiz Oranları İhracat döviz kredilerine uygulanacak faiz oranları “http//kredifaiz.isbank” intranet sayfasında duyurulmaktadır. Spot kredilerin faiz oranı vade sonuna kadar sabit kalacaktır. Spot kredilerin vadeden önce kapatılması ve söz konusu kredilere vadeden önce ara ödeme yapılması mümkün değildir. Bu husus kredi kullandırılmadan önce müşteriye açıklıkla anlatılmalı ve erken kapatma ile ara ödeme talepleri önlenmelidir. Bununla birlikte, erken kapatma konusunda ısrarcı olan müşterilerin bu talepleri, 11359 sayılı Bankamız Komisyon Ücret ve Masraf Tarifesi’nde belirtilen oranlarda ara ödeme ve erken kapama komisyonla- rının tahsil edilmesi kaydıyla karşılanabilecektir. Fiyatlama işlemlerinin “Ticari Ürün Başvuru” uygulaması aracılığıyla sonuçlandırılması gerekmektedir. Küçük İşletmeler İhracat Döviz Kredisi Küçük ve orta ölçekli ihracatçı ve imalatçı-ihracatçı firmalara ihracat faaliyetleri için ihtiyaç duyulan işletme sermayesinin finansmanı amacıyla yabancı para kredi açma yetki limitleri çerçevesinde Kredi Tahsis Bölümleri, Perakende Krediler Tahsis Bölümü Bölge Müdürlükleri ve yabancı para kredi açma yetkisi bulunan Şubelerimizce döviz kredisi şeklinde kullandırılacaktır. DİKKAT Küçük ve orta ölçekli ihracatçı ve imalatçı-ihracatçı firmaların döviz kredisi kullanabilmesi için bölümün başında yer verilen Türkiye’de yerleşik kişilere döviz kredisi kullandırılabilmesi şartlarını sağlaması gerekmektedir. Krediye ait genel bilgiler şu şekildedir; Kredi, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ve Sektörel Dış Ticaret Şirketleri hariç olmak üzere imalatçı-ihracatçı veya ihracatçı firmalara kullandırılacaktır. Krediler 3, 6 veya 12 aylık vadelerle azami 12 aya kadar vadeli ve 3 ayda bir faiz ödemeli olacaktır. Kredinin kullandırımı yalnızca konvertibl döviz cinsleri üzerinden gerçekleştirilecektir. Borçlu ve kefillerin GNGKS’ye imzaları alınacaktır. Aylık ödemelerinde sorun çıkmayacağı kanaati edinilen firmalara azami 12 ay vadeli olmak kaydıyla aylık eşit taksit ödemeli olarak da kullandırılabilecektir. Ekspertiz değeri en az kredi tutarı kadar olan gayrimenkuller üzerine kredinin %25 fazlasıyla ve döviz üzerinden Bankamız lehine 1. dereceden ipotek tesis edilecek ve ipoteğe konu gayrimenkuller Bankamız dain ve mürtehin olmak suretiyle sigorta ettirilecektir. Kredilerin teminatına en az 1 şirket ortağının şahsi kefaleti alınacaktır. Ayrıca, gerekli görülmesi halinde kredinin munzam teminatına ihracat vesaiki de alınabilecektir. Makine / Ekipman İhracat Kredisi Makine İmalatçıları Birliği üyeleri ve üyelerin satış yaptığı firmaların sevk öncesi ihracatlarının finansman ihtiyaçlarına yönelik, Kredi Tahsis Bölümleri, Perakende Krediler Tahsis Bölümü Bölge Müdürlükleri ve yabancı para kredi açma yetkisi bulunan Şubelerimizce TL veya döviz olarak tahsis edilebilen bir kredi türüdür. Kredi taleplerinin değerlendirmeye alınabilmesi için Makine İmalatçıları Birliği üyelerinin söz konusu birliğe üyelik belgelerinin, üyelerin satış  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 269 yaptığı firmaların ise yörelerindeki Ticaret/ Sanayi Odaları üyelik belgelerinin ibrazı gerekmektedir. Krediye ait kullandırım koşulları ve alınacak teminatlara aşağıda yer verilmiştir; Söz konusu kredilerin limiti; azami USD 500.000 veya karşılığı TL olarak belirlenebilecektir. Bu kapsamdaki krediler; azami 12 ay vadeli ve 3 ayda bir faiz ödemeli, anapara vade sonunda ödemeli olacaktır. Krediler, talep edilmesi halinde aylık eşit taksit ödemeli olarak da kullandırılabilecektir. Kredinin kullandırımı yalnızca konvertibl döviz cinsleri üzerinden gerçekleştirilecektir. Makine/Ekipman İhracat Kredilerinin kullandırımı Bankamız döviz kredisi mevzuatı ve Sermaye Hareketleri Uygulama Talimatı çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Ekspertiz değeri en az kredi tutarı kadar olan gayrimenkuller üzerine kredinin %25 fazlasıyla ve döviz üzerinden bankamız lehine 1. dereceden ipotek tesis edilecek ve ipoteğe konu gayrimenkuller bankamız dain ve mürtehin olmak suretiyle sigorta ettirilecektir. Kredilerin teminatına en az 1 şirket ortağının şahsi kefaleti alınacaktır. Gerekli görülmesi halinde kredinin munzam teminatına ihracat vesaiki de alınabilecektir. EXİMBANK KAYNAKLI SEVK ÖNCESİ DÖVİZ İHRACAT KREDİLERİ Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) hariç, ihracatçı veya imalatçı vasfını haiz ihracatçı firmalar ile, ihracat bağlantılı mal üreten imalatçı firmalara (sadece nihai üreticiler), sektörel dış ticaret şirketlerine, Kanun, Kararname ve Tebliğlerle ihracı yasaklanan malların dışında kalan ve Türk Eximbank tarafından belirlenen listelerde adları bulunan Türk menşeli malların serbest dövizle (T.C. Merkez Bankası’nca alım satım konusu yapılan konvertibl dövizler), kesin olarak ihracı taahhüdü karşılığında, Türkiye’nin siyasi sınırları içerisinde kurulan serbest bölgelerde, üretim veya alım satım ruhsatı sahibi gerçek ve tüzel kişi kullanıcıların, ilgili mevzuat uyarınca ihracı yasaklanan mallar dışında kalan Türk menşeli malların serbest bölgeden Türkiye dışında başka ülkelere kesin olarak satışı taahhüdü karşılığında, Türkiye’de yerleşik firmaların, 2017/4 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ çerçevesinde Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi kapsamında aşağıda belirtilen döviz kazandırıcı hizmetlerin ihraç taahhüdü karşılığında kullandırılmak üzere Türk Eximbank tarafından aracı bankalara tahsis edilmektedir: - Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları, - Uluslararası taşımacılıktan döviz olarak kazanılan navlun bedellerinin yurda getirilmesi kaydıyla kara, deniz veya hava ulaştırma hizmet ve faaliyetleri, - Yabancı uyruklulara (diplomatik temsilcilikler ve mensupları dâhil), turistlere veya yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarına ülkemizde 270 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI bulundukları sürede, bedelleri yurt dışındaki sağlık ve sigorta kuruluşlarından tahsil edilmek kaydıyla döviz karşılığı verilecek sağlık hizmetleri, - Yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirilecek müteahhitlik, müşavirlik, yazılım ve mühendislik hizmetleri gibi döviz kazandırıcı hizmet projeleri, - Bedelleri döviz olarak alınmak kaydıyla yurt dışında yerleşik firmalar adına garanti kapsamında gerçekleştirilen bakım ve onarım hizmetiyle, yabancı bandıralı gemi, uçak veya tırların bakımı ve onarımı ile bunlara yapılan mal (yakıt ve madeni yağlar hariç) ve hizmet satışları, - Yurt içinde yerleşik haber ajanslarınca, yurt dışındaki yayın organlarına görüntülü veya görüntüsüz haber satışları. İhracatçı vasfı, Vergi Kimlik Numarası ile imalatçı vasfı ise Kapasite Raporu ile tevsik edilir. Kredinin Türk Eximbank tarafından Bankamıza ödendiği tarihte ilgili ihracatçı firmaya ödenmesi zorunludur. Eximbank Kaynaklı Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi; İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile yukarıda belirtilenler haricindeki Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetler, Transit Ticaret, Reeksport, Takas (Özel Takas hariç), Bağlı Muamele, Bedelsiz İhracat, Sınır Ticareti hükümleri çerçevesinde yapılan ihracatlar, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun Geçici İthalat kapsamında ithali yapılan malzemenin (131. maddesine istinaden ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi “Ambalaj” eşyası hariç) ihracatı için kullandırılmaz. Firmanın krediyi veya devre faizini geri ödeyip ödemediğine bakılmaksızın anılan tutarların Bankamızca ödenmesi kabul edildiğinden, krediden kaynaklanan risk tamamen Bankamıza ait olacaktır. Bu nedenle söz konusu kredinin, mali yapısı güçlü, ihracat performansı yüksek, Bankamız pozisyonuna döviz girdisi sağlayan ve riskini üstlenebileceğimiz firmalara yeterli teminat sağlanması koşuluyla kullandırılmasına özen gösterilmelidir. Türk Eximbank kısa vadeli ihracat kredi programlarında, kısa vadeli ihracat kredi sigortası yaptırılması isteğe bağlı olup sigorta yaptıran firmalara Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredilerinde faiz indirimi uygulanmaktadır. Firmalar, ihracat kredi sigortasına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde, Türk Eximbank Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası mevzuatındaki müeyyideler uygulanır. Bununla beraber, Türk Eximbank Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası prim borcu bulunan firmalara yapılacak kredi ödemelerinde, öncelikle söz konusu prim borcu mahsup edilecektir. Eximbank Kaynaklı Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredileri uygulama esasları www.eximbank.gov.tr adresinde yer almaktadır. DİKKAT Söz konusu krediler ile ilgili olarak Türk Eximbank tarafından Bankamıza belirli bir limit tanınmış olup, Bankamız limitinin dolması halinde kredi talepleri karşılanamamaktadır. Bu durumda, Bankamız nezdinde kredi tahsisi yapılmış olsa dahi kredi teklifleri Türk Eximbank’a yönlendirilmemektedir. Öte yandan, Türk Eximbank tarafından Bankamıza tanınan limit kapsamında firmalarımıza gerçekleştirilen kredi kullandırımlarına ilişkin Risk Merkezi bildirimlerinin Bankamız aracılığıyla yapılması gerekmektedir.  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 271 Firma limiti, TL ve Döviz Kredileri için toplam 25.000.000 ABD Doları olarak belirlenmiş olup, söz konusu limit ihracatçıların tercihine göre TL veya diğer Döviz cinslerinden kullanılabilir. Kredinin tahsisinde esas olarak firmanın ihracat taahhüdünü oluşturan ihracat bağlantılarının değerliliği dikkate alınmalıdır. Bu değerlendirme ve doğuracağı risk, tamamen Bankamıza aittir. Kredi talepleri ile ilgili olarak başvuru bazında bir sınırlama bulunmamaktadır. Firma bazında aynı anda yapılabilecek başvuru sayısı TL ve YP krediler için toplamda 1 adet olarak belirlenmiş olup, bu talepler karşılanmadan yeni talep kabul edilmemektedir. Yalnızca döviz kredisi talep edilmesi durumunda, firmalarca birden fazla sayıda başvuru yapılması mümkün bulunmaktadır. Tahsisli limitlerin rotatif kullanımı mümkündür. Döviz Cinsi, Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi, USD, EURO, İngiliz Sterlini ve Japon Yeni cinsinden kullandırılabilmektedir. Kredi vadesi, Krediler; - 120 ve 180 gün vade tek taksit, - 360 gün vade tek taksit veya 2 taksit, - 540 gün vade 3 taksit veya 1 yılı geri ödemesiz 2 taksit, - 720 gün vade 4 taksit veya 1 yılı geri ödemesiz 3 taksit, - 3 yıl vade 5 veya 6 taksit, (1 yıla kadar geri ödemesiz seçenek de mevcuttur) olarak kullanılabilecektir. Kredi vadesinin başlangıcı, kredinin Türk Eximbank tarafından Bankamız hesaplarına alacak kaydedildiği tarihtir. Kredinin anapara taksitlerinin ve dönem faizlerinin vadelerinin hafta sonu veya resmi tatile rastlaması halinde (takvim yılı itibariyle yasal olarak belirtilen yarım iş günleri dahil) takip eden ilk işgünü, kredi vade bitim tarihi olarak dikkate alınır. Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi kapsamında döviz kazandırıcı hizmetlerin finansmanı amacıyla kullandırılacak kredilerde kredi vadesi, belge süresini aşmamak kaydıyla yukarıda yer alan süreler çerçevesinde belirlenebilecektir. Faiz oranları Türk Eximbank tarafından belirlenmekte olup, faiz oranlarında yapılacak değişiklikler Ticari Bankacılık Ürün Bölümünce duyurulmakta olup kredifaiz.isbank intranet sitemizden takip edilebilir. Söz konusu oranlara Türk Eximbank tarafından belirlenmiş bulunan 0,5 puanlık Bankamız payının ilave edilmesi ihmal edilmemeli; indirim talebi olan ya da önceden indirim uygulanmış bulunan firmaların yeni kullanımlarında uygulanacak faiz oranı hakkında Ticari Bankacılık Ürün Bölümünün onayı alınmalıdır. Türk Eximbank, kredi kullandırımlarında aracı bankaların yetkili bir şubesini/bölümünü muhatap almaktadır. Bankamızda Dış İşlemler ve Ticari Kredi Operasyonları Bölümü muhatap olarak belirlenmiştir. Buna göre, kredi müracaatları şubelerimizce Dış İşlemler ve Ticari Kredi Operasyonları Bölümüne gönderilecek ve geri ödeme bildirimleri de bu Bölümümüze yapılacaktır. Kredi tahsisinden sonra, her bir kredi talebi bazında Eximbank Uygulama Esasları’nda belirtilen belgelerle, DİTKOB aracılığıyla Eximbank’a müracaat edilecektir. Kredi vadesinin başlangıcı, kredinin Türk Eximbank tarafından Bankamız DİKKAT hesaplarına alacak kaydedildiği tarihtir. 272 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI Bankamız hesaplarına alacak kaydedilen kredi tutarının tamamı, valör tarihinde Dış İşlemler ve Ticari Kredi Operasyonları Bölümünce krediyi kullandıracak olan şubemize döviz olarak alacak kaydedilir ve ilgili şubemizce aynı gün Türk Parası olarak (şubece Hazine Bölümünden alınacak kurdan) firmaya kullandırılır. (Kredinin Türk Parası karşılığının belirlenmesinde kullanılacak döviz kuru, işlem günü saat 11:00’de Reuters ekranının TRY= sayfasında kotasyon veren bankalardan, Türk Eximbank tarafından belirlenenlerce kote edilen ABD Doları Alış Kurlarının basit aritmetik ortalaması olup, bu kur şubelerce Hazine Bölümünden alınacaktır.) Tahsis edilen döviz kredisinin geçici bir döviz tevdiat hesabına alınıp, bu hesaptan TL alışının yapılması mümkün değildir. Birebir kullandırımlarda mutlaka saat 11.00’e kadar Hazine Bölümü’nden kur alınması gerekmektedir. 120, 180 ve 360 gün vadeli tek taksit kullandırılan kredilerde, kredinin anapara ve faizi en geç kredi vadesinde geri ödenir. 360 gün vade iki taksit, 540 gün vade üç taksit, 720 gün vade dört taksit, dönemler itibariyle tahakkuk eden faiz ve eşit ana para taksitleri ile 3 yıl vade 5 veya 6 taksit kredilerde altı aylık dönemler itibariyle, ilk taksitten itibaren tahakkuk eden faiz, bsmv ve eşit anapara taksitleri ile geri ödenir. Mal ihracı tahhüdü karşılığında kullandırılan kredilerde; 120,180,540 ve 720 gün vadeli kredilerin FOB ihracat taahhüdünün kredinin kullanım tarihinden itibaren 24 ay içinde ve/veya ek süre içerisinde fiilen gerçekleştirilmesi zorunludur. 3 yıl vadeli kredilerin ihracat taahhüt süresi 3 yıl ; 5 yıl vadeli kredilerinde ihracat taahhüt süresi 5 yıl olmak üzere kredi vadesi ile aynıdır. VRHİB kapsamında döviz kazandırıcı hizmet ihracı taahhüdü karşılığı kullanılan kredilerde ise krediye konu hizmetin belge süresi içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. YP GAYRİNAKDİ KREDİLER 3 AMAÇ YP gayrinakdi kredilerin yasal çerçevesini belirleyen mevzuatı tanımlayarak bu mevzuata uygun hareket edebilmek TÜRKİYE’DE YERLEŞİK KİŞİLERİN YURT DIŞINDAN GAYRİNAKDİ KREDİ SAĞLAMASI Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından vade sınırı ve bankaların/özel finans kurumlarının aracılığı olmaksızın gayrinakdi kredi sağlaması serbest olup, bu kredilerin TCMB’ye yurt dışından sağlanan kredi olarak bildirimi gerekmez. TÜRKİYE’DEKİ BANKALARIN TEMİNAT MEKTUBU DÜZENLEMESİ, GARANTİ VE KEFALET VERMESİ Türkiye’deki bankaların, Bankacılık Kanunu’ndaki sınırlamalar içinde kalmak kaydıyla; a) Türkiye’de yerleşik kişiler lehine, dışarıda yerleşik kişilere hitaben,  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 273 b) Dışarıda yerleşik kişiler lehine, dışarıda yerleşik kişilere hitaben, döviz ve Türk parası üzerinden, c) Dışarıda yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere hitaben, d) Yurt içinde yalnızca kamu kurum ve kuruluşları tarafından açılacak uluslararası ihalelerle ilgili olması kaydıyla, Türkiye’de yerleşik kişiler lehine Türkiye’de yerleşik kişilere hitaben, e) Yurt dışında ihale kazanmış bulunan Türkiye’de yerleşik kişilerin taşeronu olarak faaliyette bulunan Türkiye’de yerleşik firmalar lehine, ihaleyi kazanan Türk müteahhitlik firmalarına hitaben, döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri, garanti ve kefalet vermeleri, f) TCMB nezdindeki Döviz ve Efektif Piyasalarında işlem yapabilen Yetkili Müesseseler lehine, TCMB’ye hitaben, g) İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle (yurtdışı müteahhitlik hizmetleri dahil) ilgili olarak Türkiye’deki diğer bankaların Türkiye’de yerleşik kişiler lehine yurt dışında yerleşik kişilere hitaben düzenledikleri teminat mektuplarının ve verdikleri garanti ve kefaletlerin teminatını teşkil etmek üzere, h) (g) bendinde sayılan faaliyetlerin finansmanı amacıyla Türkiye’deki diğer bankalar tarafından Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırılan döviz kredilerinin teminatını teşkil etmek üzere, i) 1 Ocak 2004 tarihinden önce düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinde bir ihracat taahhüdünün bulunması kaydıyla ve 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinde ise dış kredi, döviz kredisi ya da iç kredi (iç kredinin, dış kredi veya döviz kredisi olarak kullandırılması kaydıyla) kullandırılması öngörülmüş olan Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında Türkiye’deki diğer bankalar tarafından kendi kaynaklarından veya yurt dışı kaynaklı (Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası gibi) olarak Türkiye’de yerleşik kişilere kullandırılan döviz kredilerinin teminatını teşkil etmek üzere döviz üzerinden teminat mektubu düzenlemeleri serbesttir. Bu konuda herhangi bir vade sınırlaması bulunmamaktadır. Ayrıca, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olmak kaydıyla, amir ve lehtarı Türkiye’de yerleşik kişiler olan yurt içi teminat akreditiflerini (Stand-by L/C) döviz üzerinden düzenlemeleri mümkündür. Bununla birlikle; a) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait kuruluşlar tarafından yurt dışındaki ya da yurt içindeki firmalara açık olarak düzenlenen ve yabancı para üzerinden ihaleye çıkarılan yurt içinde yapımı öngörülen taahhüt işleri, b) Hükümetler arası anlaşmalar ile ülkemizin taraf olduğu uluslararası projeler kapsamındaki işler ile ilgili olarak Türkiye’de faaliyette bulunan yüklenici firmalara yabancı para üzerinden gayri nakdi kredi (yurt içi akreditif, teminat mektubu düzenlenmesi ve garanti, kefalet verilmesi) tesis edilmesi ve ödemelerin ihale makamının isteği doğrultusunda yabancı para olarak yapılması mümkün bulunmaktadır. Bankalar, yurt dışından sağlanacak olan dış kredilerin teminatı olarak da muhabirleri aracılığı ile garanti verebilirler. 274 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI 2 SÖZ SİZDE Türkiye’de yerleşik kişilerin taşeronu olarak faaliyette bulunan Türkiye’de yerleşik firmalar lehine, Türk müteahhitlik firmalarına hitaben döviz üzerinden teminat mektubu düzenlenebilmesinin şartı nedir? YP GAYRİNAKDİ KREDİ TÜRLERİ 4 AMAÇ Karşılaşılan durumlarda müşterilerin taleplerini karşılayabilecek YP gayrinakdi kredi türünü belirleyebilmek DİKKAT Bu bölümde incelenecek kredilerin her biri için döviz üzerinden GNGKS düzenlenerek müşteriye imzalatılmalıdır. Döviz ödemeli teminat mektupları için kredi limiti DÖVİZ ÖDEMELİ (DÖVİZİ NATIK) TEMİNAT MEKTUPLARI ve YP genel limit ABD Doları üzerinden tahsis edilir. Yurt içinde veya yurt dışında yerleşik gerçek veya tüzel kişiler lehine Teminat mektubu riskleri de yine ABD Doları üzerinden yabancı para (YP) üzerinden düzenlenen teminat mektuplarıdır. Bir malın teslimi, izlenir. bir işin yapılması veya bir borcun ödenmesi gibi konularda muhatap kuruluşlara hitaben verilir. Söz konusu yüklenimin yerine getirilmemesi halinde, mektup tutarının kayıtsız şartsız ve döviz olarak ödenmesi taahhüdünü içerir. DİKKAT Döviz ödemeli teminat mektuplarında garanti tutarı döviz olarak gösterilir ve mektubun tazmin edilmesi halinde muhataba döviz olarak ödeme yapılır. Döviz ödemeli teminat mektupları için firmalara ABD Doları üzerinden kredi limiti, YP genel limit tahsis edilir ve riskleri de ABD Doları üzerinden izlenir. Döviz ödemeli teminat mektupları ile ilgili gayri nakdi krediler, 11424 sayılı Ticari Nitelikli Krediler Genel Uygulama Esasları’nda açıklanan kredi açma yetkileri çerçevesinde sadece Genel Müdürlük Tahsis Bölümleri ve Perakende Krediler Tahsis Bölümü Bölge Müdürlüklerince tahsis edilebilecektir. Dış İşlemler ve Ticari Kredi Operasyonları Bölümü tarafından yetki verilen şubeler dövizi natık teminat mektubu düzenleyebilmektedir. Dolayısıyla, Dış İşlemler ve Ticari Kredi Operasyonları Bölümü tarafından dövizi natık teminat mektubu düzenleme yetkisi verilmeyen şubelerimizin bu türde teminat mektubu düzenleme talepleri DİTKOB tarafından karşılanmaktadır. Öte yandan, KİK kapsamında düzenlenecek döviz ödemeli teminat mektupları yurt dışı banka kontrgarantisine istinaden değil de GNGKS kapsamında düzenlenecekse, Dış İşlemler ve Ticari Kredi Operasyonları Bölümü tarafından verilen dövizi natık teminat mektubu düzenleme yetkisi aranmaz ve Genel Müdürlük tahsis bölümleri veya Perakende Krediler Tahsis Bölümü Bölge Müdürlüklerince tahsisi yapılan döviz ödemeli teminat mektubu tüm şubelerce düzenlenebilir. Döviz ödemeli (dövizi natık) teminat mektupları yurt dışı banka kontrgarantisine dayanılarak ve GNGKS’ye istinaden düzenlenmeleri yönünden ikiye ayrılır.  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 275 Yurt Dışı Banka Kontrgarantisine Dayanılarak Düzenlenen Döviz Ödemeli Teminat Mektupları Türkiye’deki resmi ya da özel makamlara hitaben, yurt dışında veya yurt Kontrgaranti metni, Finansal Kuruluşlar içinde yerleşik kişiler lehine, yurt dışı banka kontrgarantisine istinaden döviz Bölümü tarafından üzerinden; geçici, kesin, avans teminat mektubu düzenlenebilir. Genellikle kamu muhabir bankalara ve döviz ödemeli teminat kuruluşları tarafından uluslararası ihaleye çıkarılan büyük kapsamlı işlere mektubu düzenlemeye yetkili yurt dışında veya yurt içinde yerleşik yabancı sermayeli firmalar da şubelerimize gönderilen katıldıklarından, yabancı bankanın kontrgarantisine dayanılarak bu firmalar örnek metinlere uygun olarak düzenlenmiş olmalıdır. lehine Bankamızca teminat mektubu düzenlenmektedir. Yurt dışından gönderilen kontrgaranti Bankamızca düzenlenen teminat mektubunun teminatını teşkil eder. Bu nedenle, yurt dışı banka kontrgarantilerinin, Finansal Kuruluşlar Bölümü tarafından muhabir bankalara ve dövizi natık teminat mektubu düzenlemeye yetkili şubelerimize gönderilmiş olan kontrgaranti örnek metinlerine uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğinin incelenmesi gerekir. Yurt dışı banka kontrgarantisine istinaden verilecek teminat mektuplarında; Lehtar firma ile Bankamız arasında herhangi bir sözleşme olmaması ve Bankamız tarafından nihai yükümlülük için lehtara rücu edilemeyecek olması koşullarıyla kontrgaranti amiri banka riske edilmektedir. Döviz ödemeli teminat mektubunun türüne göre, kontrgaranti amiri yabancı banka lehine döviz üzerinden teminat mektubu ile ilgili kredi türü tahsis edilir. Muhabir banka kredi limiti tahsisi süreçlerinin tamamı, NAR platformunda DİKKAT oluşturulan “Ülke ve Muhabir Banka Kredi Yönetimi Uygulaması (MKYU)” ekranlarına taşınmış olup, bu süreçlerde Sinerji Yazışma Hizmetleri Modülünün kullanılmasına son verilmiştir. Bununla birlikte, Şubelerimiz tarafından dış ticaret işlemlerinin Dış İşlemler ve Ticari Kredi Operasyonları Bölümü’ne yönlendirilmesi süreci, mevcutta olduğu gibi, Sinerji Yazışma Hizmetleri Modülünde devam ettirilecektir. Kontrgaranti ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususlara aşağıda yer verilmiştir: Yabancı banka kontrgarantisine istinaden Bankamızca verilecek olan teminat mektubu metinleri, kontrgaranti hükümleri ile mutlaka uyumlu olmalıdır. Muhatabın talep ettiği koşullar, kontrgarantide yer almıyor ise ilave ettirilmelidir. Aksi halde, kontrgarantide bulunmayan bir koşul nedeniyle teminat mektubunun tazmini söz konusu olduğunda, yabancı bankaya rücu hakkımız ortadan kalkar. Matbu örneklerin dışında bir kontrgaranti alındığında, Hukuk Müşavirliği’nden DİKKAT görüş alınmalıdır. Kontrgarantinin vadesi, talep edilen teminat mektubunun vadesinden en az 1 ay sonraki tarihi taşımalıdır. Bu süre farkının bazı nedenlerle sağlanamaması halinde, süresi içinde muhabire rücu edebilmemizi sağlamak amacıyla mektup vadesi, kontrgarantiye nazaran en az bir hafta önce sona erecek şekilde belirlenebilir. Ancak bunun belirlenebilmesi istisnai hallerde, özellikle bir hafta içinde tazmin talebimizin yabancı 276 YETENEK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ YAYINLARI bankanın eline geçebileceğinin kesinlikle tespit ve ispat edilmesinin mümkün olduğu hallerde uygulanmalıdır. Muhabir bankadan, konvertibl olmayan bir döviz cinsi üzerinden bir kontrgaranti alınması ve buna dayanarak teminat mektubu düzenlenmesinden önce, muhabirle temas kurularak; tazmin söz konusu olduğu takdirde, tazmin tarihindeki parite esas alınarak, konvertibl bir döviz cinsi üzerinden hesaplarımızın alacaklandırılması konusunda muhabirin teyidi alındıktan sonra mektup düzenlenmelidir. 3 SÖZ SİZDE Almanya’daki muhabir bankamız Deutsche Bank, Bankamıza gönderdiği kontrgaranti ile Almanya’da yerleşik olarak faaliyet gösteren Kreuzberg AG, lehine; Türkiye’de yerleşik olan bir muhataba hitaben 12 ay vadeli bir teminat mektubu düzenlemesini istemiştir. Bu kontrgarantinin kabul edilebilmesi için taşıması gereken unsurlar nelerdir? DİKKAT Kontrgaranti metinlerinin incelenmesinde Finansal Kuruluşlar Bölümünce yayımlanan Sirküler Mektuplar ile DİTKOB’ca yapılacak düzenlemeler önemle göz önünde bulundurulmalı, muhtelif özel durumlar olabileceği dikkate alınmalıdır. Bankamızca, yabancı banka kontrgarantisine dayanılarak verilen teminat mektuplarından alınacak komisyonlar hususunda 11359 sayılı Bankamız Komisyon, Ücret ve Masraf Tarifesi dikkate alınacaktır. Komisyon tutarı üzerinden BSMV hesaplanacaktır. Yabancı banka kontrgarantisine dayalı teminat mektubu türleri: Bu başlık altında yurt dışı banka kontrgarantisine dayalı teminat mektupları ile ilgili genel esaslar aktarılacaktır. 2886 sayılı DİK kapsamında resmi dairelere hitaben verilen teminat mektupları: Bu mektuplar yabancı banka ve kredi kurumlarının kontrgarantilerine dayanılarak verilmeleri durumunda limit dışı olarak düzenlenmelidir. Yabancı bankaların doğrudan muhatap kuruluşa gönderdikleri garantiler kabul edilmemekte, teminat mektuplarının bir Türk bankasınca düzenlenmiş olması gerekmektedir. DİKKAT DİK ve KİK ile ilgili esaslar kitabımızın TL Gayrinakdi Krediler bölümünde ayrıntılı olarak açıklanmıştır. 4734 sayılı KİK kapsamında verilen teminat mektupları: Bu mektupların yabancı para üzerinden düzenlenmesinin istenmesi halinde; Sermaye Hareketleri mevzuatına uygunluğunun (Yurt içinde açılan uluslararası ihaleler vb.) tespiti için ihale ilanının incelenmesi ve/veya konunun lehtar ile görüşülerek netleştirilmesi gerekmektedir. Döviz üzerinden düzenlenmesi mevzuata uygunsa teminat mektuplarının sonuna; “İşbu teminat mektubunun tazmini halinde; mektup tutarı............(ilgili yabancı para birimi) olarak tarafınıza ödenecektir.” ibaresi eklenir. Peşin ödemeyle (down-payment) ilgili döviz ödemeli teminat mektupları: Bankamızca yabancı bankadan alınan kontrgarantiye  YABANCI PARA NAKDİ VE GAYRİNAKDİ KREDİLER 277 dayanılarak ülkemizdeki ithalatçıya hitaben düzenlenen peşin ödeme teminat mektubu ile peşin olarak yurt dışına transfer edilen dövizlerin, mallar ithalatçı adına Türkiye’ye gönderilmek üzere yüklenmediği takdirde yurda geri getirilmesi garanti edilmektedir. Peşin ödemelerle ilgili olarak yabancı bankadan kontrgaranti alınmasındaki amaç, yurt dışına transfer edilen dövizlerin -malların gönderilmemesi halinde Türkiye’ye iadesini sağlamaktır. Peşin ödemeyle ilgili döviz ödemeli teminat mektubu taleplerinde DİTKOB DİKKAT tarafından belirlenen uygulama esasları içinde işlem yapılmalıdır. Stand-by L/C’ye (yurt dışı garanti akreditifleri) dayanılarak verilen döviz ödemeli teminat mektupları: Stand-by L/C’ler (Stand-by Letter of Credit) Amerikan bankalarının yurt içi mevzuatları gereği yurt dışına garanti ve kefalet verememeleri nedeniyle, bu konularda ortaya çıkan talepleri karşılamak üzere geliştirdikleri bir uygulamadır. Stand by L/C’ler şekil itibariyle vesikalı kredilerin tüm unsurlarına sahiptir. Milletlerarası Ticaret Odası’nın 600 sayılı Broşürü çerçevesinde değerlendirilmekle birlikte, nitelikleri itibariyle birer kontrgarantidirler. Uygulamada, bir Amerikan bankası, Bankamızdan, belli bir kişiye hitaben, belli bir meblağı içeren teminat mektubu düzenlenmesini istemekte ve garanti akreditifinde istenen belgelerin ibrazı halinde ödeme taahhüdü altına girmektedir. Stand-by akreditifler, özellikleri nedeniyle en yaygın biçimde müteahhitlik hizmetlerinde ve uzun vadeli satış işlemlerinde teminat mektubu yerine kullanılır. Stand-by akreditifler, klasik akreditiflerde olduğu gibi belirli vesikaların ibrazı şartıyla kullandırılırlar. İthalat akreditiflerinde sunulan vesikalar belli bir edimin yerine getirildiğini örneğin; malın bir ülkeden diğer bir ülkeye gönderildiğini belgeler. Stand-by akreditiflerde sunulan belgeler ise, akreditifle garanti edilen edimin yerine getirilmediğini örneğin; borcun ödenmediğini veya müteahhidin taahhüdünü yerine getirmediğini belgeler. Stand-by akreditif şeklindeki kontrgarantilere dayanılarak döviz ödemeli teminat DİKKAT mektubu düzenlenmesinde DİTKOB tarafından belirlenen uygulama esasları içinde işlem yapılmalıdır. GNGKS’ye İstinaden Düzenlenen Döviz Ödemeli Teminat Mektupları Bu başlık altında yurt dışı banka kontrgarantisi olmaksızın, GNGKS’ye istinaden düzenlenen döviz ödemeli teminat mektupları ile ilgili genel esaslar aktarılacaktır. Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri için verilen döviz ödemeli teminat mektupları: Müteahhitlerin yabancı ülkelerde çeşitli ihalelere katılmalarını ve bu ihaleleri kazandıkları takdirde işlerini yürütebilmelerini sağlamak için işveren makamlara hitaben düzenlenen döviz ödeme taahhüdü içeren garantilerdir. Yurt içine verilen teminat mektuplarında olduğu gibi, yabancı ülkelerde ihale açan makamlara hitaben verilen döviz ödemeli teminat mektupları da geçici, kesin ve avans teminat mektupları 278 YETENEK YÖNETİMİ B