Wykład 11 - Kazachstan PDF

Energetyka Kazachstanu  Gospodarka Kazachstanu  lider gospodarczy Azji Centralnej  umiejętne wykorzystanie surowców naturalnych do poprawy kondycji gospodarki  najbardziej przewidywalny gospodarczo kraj regionu  przyznanie Kazachstanowi statusu państwa z gospodarką rynkową (20...

Energetyka Kazachstanu  Gospodarka Kazachstanu  lider gospodarczy Azji Centralnej  umiejętne wykorzystanie surowców naturalnych do poprawy kondycji gospodarki  najbardziej przewidywalny gospodarczo kraj regionu  przyznanie Kazachstanowi statusu państwa z gospodarką rynkową (2000-UE, 2002 – USA)  Potencjał naftowy Kazachstanu Spośród wszystkich byłych republik ZSRR, Kazachstan posiada jedne z największych złóż naftowo-gazowych.  Udokumentowane zasoby ropy naftowej Kazachstanu wynoszą 3,9 mld ton (30 mld baryłek), co stanowi 1,6% rezerw światowych oraz 1 bilion m3 gazy ziemnego, czyli 0,5% zasobów światowych  obszary zasobne w ropę i gaz - 62% powierzchni kraju Kazachstan jest czołowym producentem i eksporterem surowców w regionie postsowieckim (państwo surowcowe)  Sektor naftowy Kazachstanu Wniosek: a) przemysł naftowy odgrywa kluczową rolę w rozwoju gospodarczym Kazachstanu b) Produkcja i sprzedaż ropy jest motorem wzrostu PKB i ważnym źródłem wpływów finansowych do budżetu państwa /filar gospodarki kazachskiej Ropa naftowa - 30% PKB i 20% przychodów budżetowych (2016) rok 200 201 201 201 201 201 201 201 Udział przychodów 9 0 1 z sektora 2 3 naftowo-gazowego 4 5 6 w przychodach udzi 53% ogółem 70% 77% 79% 73% 66% 35% 21% ał Sektor naftowy Kazachstanu po rozpadzie ZSRR  potrzeba ogromnych inwestycji w sektorze naftowo- gazowym  otwarcie się Kazachstanu na inwestorów zagranicznych  stworzenie przyjaznego klimatu inwestycyjnego Ustawy : 1) „O inwestycjach zagranicznych w Republice Kazachskiej” (1992) 2) „O ropie naftowej” – 1995, ustawa  zasady tworzenia firm inwestujących w sektorze paliwowo-energetycznym,  określała warunki, na jakich wydawano licencje i  Sektor naftowy Kazachstanu  główne złoża lądowe znajdują się na zachodzie kraju - Tengiz, Karaczaganak  złoża głębinowe pod dnem Morza Kaspijskiego - złoże Kaszagan (kluczowe znaczenie dla wyników całej gospodarki) 70% rezerw ropy naftowej znajduje się pod kontrolą dwóch operatorów (zachodni inwestorzy): 1) North Caspian Operating Company - złoże Kaszagan – 43% 2) TengizChevrOil - złoże Tengiz – 26%. Inwestorzy zagraniczni: Chevron, ExxonMobil, Shell,  Złoże Tengiz 1992 – umowa Kazachstanu z amerykańską korporacją naftową Chevron na eksploatacje największego wówczas złoża Tengiz Udziałowcy Właściciel Tengizchevroil (operator złoża) Wielkość udziału Chevron (USA) 50% ExxonMobil (USA) 25% KazMunaiGas (Kazachstan) 20% ŁukArco (Rosja) 5% O ile dla Chevron oraz ExxonMobil podpisane umowy miały wymiar ekonomiczny, o tyle dla amerykańskich władz kontrola nad kazachskimi surowcami energetycznymi była przede wszystkim kwestią natury politycznej. Celem USA było stworzenie na byłych obszarach ZSRR stabilnej  Złoże Karaczaganak 1997 - zachodnie konsorcja naftowe powołały do istnienia Karachaganak Petroleum Operating, które uzyskało licencję na eksploatację złoża Karachaganak. Udziałowcy Karachaganak Petroleum Operating Właściciel Wielkość udziału Royal Dutch Shell (Holandia 29,25% / Wielka Brytania) Eni (Włochy) 29,25% Chevron (USA) 18% ŁukOIL (Rosja) 13,5% KazMunaiGas 10%  Złoże Kaszagan  zlokalizowane w akwenie Morza Kaspijskiego (tzw. złoże głębinowe) – eksploatacja wymaga dużo większych inwestycji oraz lepszej technologii niż przy złożu lądowym  drugie największe na świecie złoże naftowe operator złoża - North Caspian Operating Company Właściciel Wielkość udziału KazMunaiGas (Kazachstan) 16,88% Eni (Włochy) 16,81% ExxonMobil (USA) 16,81% Royal Dutch Shell (Holandia / Wielka 16,81% Brytania) Total (Francja) 16,81% CNPC (Chiny) 8,33% Złożona budowa geologiczna pola naftowego spowodowała, Inpex (Japonia) 7,56% że operator kilkakrotnie przesuwał termin rozpoczęcia produkcji ropy (z 2005 do 2016)  Inwestycje zagraniczne w Kazachstanie 1995-2015 – napływ 113 mld USD inwestycji z ponad 45 państw świata Inwestycje zachodnie przełożyły się na kilkukrotny wzrost wydobycie ropy naftowej w Kazachstanie – z 27 mln ton w 1991 roku do 91 mln w 2018 roku.  Inwestycje zagraniczne w Kazachstanie Zachodnie korporacje naftowe stały się również głównymi płatnikami do budżetu państwa. Ich udział w sumarycznych przychodach budżetowych na przestrzeni kilku lat wahał się w przedziale 50% (2009) – 80% (2012). Podział sektora naftowego Kazachstanu  30% produkcji ropy – firmy państwowe/kazachskie  70% produkcji ropy - korporacje zagraniczne; eksport KazMunaiGaz  Operator narodowy Kazachstanu  Kontrola nad systemem gospodarki gazem i ropą naftową  Posiada min. 50% udział we wszystkich projektach realizowanych na złożach morskich  Zaostrzenie relacji z zachodnimi inwestorami w ramach współpracy energetycznej Od początku XXI wieku Kazachstan postawił na „surowcowy nacjonalizm”, polegający na dopuszczaniu do sektora energetycznego inwestorów zagranicznych, do momentu, aż ich obecność nie zagraża krajowym interesom. Ograniczanie udziału inwestorów zagranicznych w sektorze naftowym po 2000 roku:  preferowanie firm krajowych przy wydawaniu licencji na wydobycie  obowiązek zatrudniania kazachskich podwykonawców i specjalistów,  50-51% udziałów KazMunaiGaz w każdym nowym projekcie naftowo-gazowym  próby renegocjacji umów z firmami zagranicznymi Pogorszenie klimatu inwestycyjnego dla firm Local content w przemyśle energetycznym Kazachstanu  termin „казахстанское содержание” = local content – wprowadzony w życie 1 grudnia 2004 roku  oznacza konieczność wykorzystania lokalnego=kazachskiego przemysłu, siły roboczej przez zagraniczne spółki wydobywcze w ich działalności na terenie Kazachstanu  jedynie 14 zagranicznych spółek wydobywczych wypełniło swoje zobowiązania w ramach „local content” zaś u pozostałych 130 firm wskaźnik był na poziomie 25% Local content w przemyśle energetycznym Kazachstanu  zerwanie umów z 28 firmami (2010) i 8 firmami (2011), które ignorowały zasadę local content. Projekty „Wielkiej Trójki” : 1)TengizChevrOil (złoże Tengiz) 2)North Caspian Operating Company (złoże Kaszagan) 3)Karachaganak Petroleum Operating (złoże Karaczaganak) stanowią około 50% wszystkich inwestycji kapitałowych w kazachstańskim sektorze naftowo-gazowym  Zwrot w stronę Chin (I połowa I dekady wieku) Przyczyny ograniczenia współpracy z Zachodem: 1) Seria głośnych skandali korupcyjnych w Stanach Zjednoczonych i Europie z udziałem przywódców Kazachstanu 2) Rewizja umów naftowych z korporacjami międzynarodowymi (gorsze warunki współpracy narzucone przez Kazachstan – „nacjonalizm surowcowy”) Bliskość geograficzna i komplementarność gospodarek Chin i Kazachstanu z czasem przełożyły się na owocną współpracę obu państw w sferze energetyki. Działalność Chin w kazachskim sektorze energetycznym:  zagospodarowywanie i eksploatacja złóż naftowo-  Zwrot w stronę Chin Największym chińskimi inwestorem w przemyśle energetycznym Kazachstanu jest państwowa korporacja: China National Petroleum Corporation (CNPC), Ropociąg Kazachstan-Chiny Największy wspólny projekt Kazachstanu i Chin - budowa ropociągu, z Kazachstanu do Chin (2003-2009); udziałowcy - CNPC i KazMunaiGaz Jest to pierwszy ropociąg pozwalający na import surowca z Azji Centralnej. (https://www.kcp.kz/) Gazociąg Kazachstan-Chiny W 2007 roku Kazachstan, Turkmenistan oraz Uzbekistan podpisały z chińską CNPC porozumienie dotyczące budowy gazociągu do Chin. Właścicielem fragmentu rurociągu biegnącego przez terytorium Kazachstanu  Zwrot w stronę Chin Wzrost udziałów chińskich przedsiębiorstw w przemyśle naftowym Kazachstanu,  2009 - 25%,  2014 - przekroczył poziom 40% (22 spółki naftowe z chińskim udziałem w Kazachstanie) Obecnie Chiny realizują w Kazachstanie 55 projektów, zaś 50% chińskich inwestycji przypada na sektor naftowo- gazowy. Strategia przejmowania kazachskich złóż przez Chiny:  Kupno wielu mniejszych, pozornie mniej atrakcyjnych pól naftowych, obarczonych dużym stopniem ryzyka z punktu widzenia zyskowności.  W ten sposób Chiny dokonały dużej liczby przejęć, bez podejmowania spektakularnych przedsięwzięć. Rosja w sektorze energetycznym Kazachstanu Ropociąg łączący kazachskie złoże Tengiz z Rosją nad Morzem Czarnym  największa rosyjska inwestycja w Kazachstanie  ropociąg, zarządzany przez Kaspijskie Konsorcjum Rurociągowe (CPC)  ropociąg uruchomiony w 2003 roku Na obecnym etapie można mówić o małych zaangażowaniu inwestorów rosyjskich w sektorze naftowo- gzowym Kazachstanu. Najbardziej aktywna w Kazachstanie jest rosyjska spółka Łukoil. Bardziej dynamicznie rozwija się współpraca Rosji i Kazachstanu w innych segmentach sektora