Narząd wzroku - Gałka oczna - PDF

Narząd wzroku Gałka oczna - zajmuję przednią część oczodołu (o kształcie piramidy), wyłożonego ciałem tłuszczowym - kształt kulisty - średnica ok. 24 mm - objętość 6,5 cm3 - masa 7 g Narząd odbiorczy – zawiera układ optyczny, właściwe receptory (Fotoreceptory) oraz drogi dla impulsów nerwowych. Gr...

Narząd wzroku Gałka oczna - zajmuję przednią część oczodołu (o kształcie piramidy), wyłożonego ciałem tłuszczowym - kształt kulisty - średnica ok. 24 mm - objętość 6,5 cm3 - masa 7 g Narząd odbiorczy – zawiera układ optyczny, właściwe receptory (Fotoreceptory) oraz drogi dla impulsów nerwowych. Granicę między komorami stanowi przegroda złożoną z ciała rzęskowego, więzadeł i soczewki Ciecz wodnista: - przezroczysta, składem przypominająca osocze, objętość ok. 1,5 ml - wytwarzana w obrębie komory tylnej przez ciało rzęskowe - przepływa przez źrenice do komory przedniej, stąd jest wchłaniana zwrotnie do kanału Schlemma i dalej do naczyń żylnych Funkcje: - przekazuję tlen i substancje odżywcze do rogówki i soczewki - głównym zadaniem jest utrzymanie odpowiedniego ciśnienia śródgałkowego (10-22 mmHg) w oku Ciałko szkliste: - konsystencja żelu (99% wody i niewielka ilość białka) - stanowi 4/5 wnętrza gałki ocznej - objętość ok. 4 ml - funkcja mechaniczna - utrzymuje kształt gałki ocznej - nadaje jej sprężystość - przyciska powierzchnię siatkówki do nabłonka barwnikowego i naczyniówki Budowa oka: Ściana Gałki oczne jest zbudowana z 3 błon: - zewnętrznej – Twardówka, rogówka - środkowej (naczyniowej) – naczyniówka, ciało rzęskowe, tęczówka - wewnętrznej - siatkówka Twardówka: - zewnętrzna, nie przezroczysta warstwa gałki ocznej - stanowi około 4/5 powierzchni błony włóknistej i buduje zewnętrzną ścianę gałki ocznej, otaczając jej wnętrze ze wszystkich stron (oprócz przedniego odcinka) - utrzymuje kształt i strukturę oka, pełni funkcje ochronne - grubość twardówki jest największa w jej części tylnej, gdzie wynosi około 1 do 2 mm - jest słabo unaczyniona i mało czuła - na granicy między twardówka a rogówka biegnie okrężnie kanał Schlemma, przez który może odpływać z wnętrza gałki ocznej wypełniająca ją ciecz wodnista - barwa twardówki zmienia się z wiekiem. U dzieci jest niebieskawa, u dorosłych szarawa, w wieku starczym żółtawa z powodu odwodnienia się w niej złogów tłuszczu Rogówka: - przednia część zewnętrznej warstwy oka, promień krzywizny mniejszy od promienia twardówki (przypomina szkiełko zegarowe wprawione w twardówkę) - zbudowany jest z pięciu warstw: - nabłąka - blaszki granicznej przedniej tzw. błony Bowmana - istoty właściwej - blaszki granicznej tylnej tzw. błony Descemeta - oraz najgłębiej położonego śródbłonka - przezroczysta, nie zawiera naczyń krwionośnych - od zewnątrz omywana przez wydzielinę gruczołów łzowych, od środka przez ciecz wodnista, co zapewnia jej odżywiania - jest bardzo silnie unerwiona uczuciowo i reaguje bólem i łzawieniem na dotyk czy ciała obce, które znajduje się na jej powierzchni Naczyniówka: - składa się z gęstej sieci naczyń krwionośnych o różnej średnicy, rozdzielonych niewielką ilością tkanki łącznej oraz komórek barwnikowych i włókien elastycznych - głównym zadaniem naczyniówki jest odżywianie zewnętrznych warstw siatkówki Ciało rzęskowe: - ma kształt pierścienia, zbudowanego głównie z mięśni gładkich (wieniec rzęskowy), opasującego od wewnątrz gałkę oczną na jej przednim odcinku - zawiera jeden z najważniejszych mięśni oka – mięsień rzęskowy (ma zdolność napinania soczewki przy akomodacji oka) - do wyrostków rzęskowych ciała rzęskowego przyczepiają sie więzadałka Zinna, na których zawieszona jest soczewka - W nabłonku wyrostków rzęskowych produkowana jest ciecz wodnista Budowa tęczówki: - stanowi przednią część błony naczyniowej - jest to barwny krążek o średnicy ponad 1 cm mających w środku otwór zwany źrenicą - znajduje się w niej liczne naczynia krwionośne, mięśnie źrenicy oka oraz komórki barwnikowe nadające oczom charakterystyczną barwę, uzależniona od liczby komórek barwnikowych (może mieć kolor szary, jasnoniebieski, zielonkawy lub brązowy) - ma nie równą powierzchnię, posiada liczne promieniste zagłębienia (krypty) oraz okrężnych bruzdy Soczewka: - znajduje się w części przedniej oka, pomiędzy tęczówką a ciałem szklistym - jest przezroczysty, dwuwypukły twór, silnie załamujący światło - soczewka zawieszona jest na więzadełkach Zinna biegnących promieniście od jej torebki do okrężnie leżącego ciała rzęskowego. W zależności od stanu napięcia obwódki rzęskowej - regulowanego przez mięśnie ciała rzęskowego - zmienia się kształt soczewki (akomodacja) Budowa soczewki: - soczewkę wypełniają ściśle upakowane, wydłużone włókna, sześcioboczne na przekroju. Są one wypełnione białkami – krystalinami, warunkującymi przezroczystość soczewki. Każde włókno jest zagięty w kształt litery U, a miejsca zagięcia leżą w płaszczyźnie równikowej soczewki - najbardziej zewnętrzną część soczewki stanowi włóknistą torebka, wewnątrz której znajduje się miękka część korowa oraz twardsze, powstające po 20 roku życia, jądro. Z wiekiem jutro twardnieje, staje się większe i zabawia się stopniowo na kolor żółto-brunatny. W związku z tym zmienia się współczynnik załamywania światła (może powstać tzw. krótkowzroczność soczewki) oraz pojawiają się trudności w rozpoznawaniu niektórych barwy Siatkówka: - jest cienka błona o grubości 0,15 - 0,18 mm - składa się z części ślepej i wzrokowej. Część wzrokowa wyjściela 2/3 tylnej powierzchni naczyniówki - służy do przetwarzania bodźców świetlnych w bodźce nerwowe i przesyła je do ośrodka wzroku znajdującego się w korze mózgowej Fotoreceptory (neurony wzrokowe pręciko- i czopkonośne): Pręcik: - średnica 2 μm - długość 50 μm - widzenie zmierzchowe Czopek: - średnica 3-5 μm - długość 40 μm - widzenie barwne Budowa fotoreceptora: - dyski fotoreceptorowe - struktura rzęskopodobna - mitochondria - włókna zewnętrzne - ciało komórki - jądro - włókna zewnętrzne - buława końcowa - zakończenie nerwowe siatkówki Komórka pręcika jest przykryta wypustkami komórki nabłonka barwnikowego – mogą one fagocytować złuszczone dyski fotoreceptorów i regulować dopływ światła do czopków i pręcików Dno oka: - plamka żółta - tarcza nerwu wzrokowego Dołek środkowy plamki żółtej: - leży naprzeciwko otworu źrenicy. W dołku środkowym znajdują się wyłącznie czopki, na jego obwodzie wystepują w niewielkiej liczby pręciki. Im bliżej skraju siatkówki tym bardziej maleje liczba czopków na jednostkę powierzchni, a rośnie liczba pręcików Nerw wzrokowy, plamka ślepa - obszar, w którym nerw wzrokowy wychodzi z gałki ocznej pozbawiony jest komórek światłoczułych i stanowi tzw. Ślepa plamkę. W tej okolicy znajdują się także miejsca, gdzie do wnętrza gałki ocznej wchodzi żyła i tętniąca - tarcza nerwów wzrokowego, leży 2 mm od plamki żółtej w kierunku nosowym, Średnica tarczy - ok 1,5 mm - nerw wzrokowy przechodzi przez kanał nerwu wzrokowego do wnętrza czaszki i dalej do mózgu - Nerw wzrokowy – 800 000 - 1 000 000 włókien nerwowych precyzyjnie uporządkowanych tzw. aksonu sąsiednich komórek zwojowych znajdują się obok siebie. Dł. ok. 50 mm. Aparat ruchowy oka: - gałka oczną poruszana jest przez część mięśni ocznych – 4 mięśnie proste i 2 skośne - dwie pary antagonistycznych mięśni prostych: boczny i przyśrodkowy oraz górny i dolny, obracają gałkę oczną wokół osi pionowej i osi poprzecznej - para mięśni skośnych wspomaga ruch - mięsień skośny górny, przebiegający przez tzw. bloczek kieruje gałkę oczną ku dołowi, odwodzi ją (na zewnątrz) i skręca do wewnątrz (ku nosowi) - mięsień skośny dolny obraca gałkę ku górze, na zewnątrz, a skręca ku skroni. - obie gałki oczne dzięki specjalnemu mechanizmowi koordynacji nerwowej poruszają się w sposób sprzężony ze sobą Narządy dodatkowe oka: - gałka oczna jest chroniona od przodu przez powieki zabezpieczające ją przed urazami mechanicznymi oraz nadmiarem światła. Ruch powiek rozprowadza płyn łzowy do powierzchni rogówki i spojówki, zapewniając oku stały nawilżenie. - na brzegach powieki górnej i dolnej znajduje się około 100-500 rzęs a do ich mieszków uchodzą gruczoły łojowe Zeissa i gruczoły rzęskowe (potowe) Molla - tylna powierzchnia powiek jest pokryta błoną śluzową zwaną spojówką, która tworzy zachyłki i przechodzi na gałkę oczną, okrywając jej przednią część - w górno-bocznej części oczodołu znajduje się gruczoł łzowy wydzielający łzy (funkcja nawilżająca i oczyszczająca powierzchnie oka z zabrudzeń) - W pobliżu kąta przyśrodkowego (od strony nosa) obu powiek, na ich tylnej krawędzi, znajdują się punkty łzowe (górny i dolny), stanowiące początek kanalików łzowych, przez które do prowadzone są łzy do woreczka łzowego i następnie do nosa Na naszą cukry składają się dwie części: - przewodzeniowa: - ucho zewnętrzne - ucho środkowe: - ja bębenkowa z kosteczkami słuchowymi i układem pneumatycznym wyrostka sutkowatego kości skroniowej oraz trąbka słuchowa (Eustachiusza) - płyny ucha wewnętrznego - odbiorcza: - receptory słuchowe w narządzie spiralnym ślimaka - cześć słuchowa nerwu przedsionkowo-ślimakowego - neurony drogi słuchowej - ośrodki korowe słuchu w płatach skroniowych Anatomicznie wyróżnia się: - ucho zewnętrzne: - małżowina uszna - przewód słuchowy zewnętrzny - ucho środkowe: - jama bębenkowa - trąbka słuchowa - jama sutkowa - ucho wewnętrzne: - błędnik kostny - przedsionek, ślimak, kanały półkoliste - błędnik błoniasty - woreczek, łagiewka, przewody półkoliste, przewód ślimakowy Ucho zewnętrzne i środkowe – zbieranie i przesyłanie fal dźwiękowych do ucha wewnętrznego Układ wewnętrzne – odbieranie fal dźwiękowych, receptory narządu równowagi Ucho zewnętrzne: Zadanie: - skierowanie fal wiekowych do zewnętrznego przewodu słuchowego i dalej do błony bębenkowej - osłania przewód słuchowy od tyłu i ma znaczenie w identyfikacji źródła dźwięku - przewód słuchowy ochrania błonę bębenkową; ma właściwości rezonacyjne i modulujące fale dźwiękową Układ zewnętrzny – obrąbek, otwór słuchowy zewnętrzny, płatek, błona bębenkowa Przewód słuchowy zewnętrzny – dł. 2,5 cm, śr. 0,5 cm, kształt listery S, wyjścielany skórą Małżowina uszna – budowa - zbudowany z chrząstki sprężystej pokrytej cienką skórą, w której znajdują się włosy, gruczoły łojowe i gruczoły woskowinowe - pomiędzy chrząstka skórą szczątkowe mięśnie poprzecznie prążkowane - tkanka podskórna występuje tylko w okolicy płatka usznego Ucho środkowe: 1. Jama bębenkowa: - szczelinowata przestrzeń w kości skroniowej wypełniona powietrzem - pokryta błoną śluzową - ma dwa otwory ścianie: - okienko przedsionka (owalne) - zamknięte podstawą strzemiączka - okienko ślimaka (okrągłe) - zamknięte błoną bębenkowa wtórna Kosteczki słuchowe: - tworzą łańcuszek pomiędzy błoną bębenkową a okienkiem owalnym - połączone powierzchniami stawowymi - Funkcje: przeniesienie drgań błony bębenkowej na drgania płynu w uchu wewnętrznym Trąbka Eustachiusza: - łączy ucho środkowe z gardłem - wyrównuje ciśnienie między układem pneumatycznym ucha środkowego a światem zewnętrznym – chroni błonę bębenkową przed pęknięciem - otwierasz się w czasie żucia, ziewania i połykania - 2/3 trąbki - część kostna (błona śluzową z nabłonkiem migawkowym i komórkami kubkowymi), pozostała część – chrzęstna (bł. Śluzowa tworzy fałdy) Jamy powietrzne: - są to przestrzenie wypełnione powietrzem występujące wyrostku sutkowy kości skroniowej oraz kości skalistej Błędnik mieści się w części skalistej kości skroniowej Ucho wewnętrzne – Błędnik: 1. Błędnik kostny: - przedsionek - ślimak - kanały półkoliste 2. Błędnik błoniasty - przewód ślimakowy - woreczek - łagiewka - przewody półkoliste Ślimak: - kanał spiralny o dł. 35 mm - tworzy 2 i 1/2 do 2 i 3/4 obrotu wokół tzw. wrzecionka - kanały ślimaka jest rozdzielony na całej długości kostną blaszką spiralną – dzieli go na część górną i dolną. Część Górna dodatkowo rozdzielona błoną przedsionka (Reissnera) - przebiega skośnie do kanału ślimaka Przewód ślimaka: - biegnie w kanale spiralnym ślimaka - twarzy słuchową część błędnika błoniastego - zawiera narząd spiralny Cortiego – narząd recepturowy słuchu - spoczywa na błonie podstawnej - ma postać listewkowatej spirali biegnącej wewnątrz całego przewodu ślimaka - zawiera komórki podporowe i zmysłowe (rzęsate) Zarówno zmyśle słuchu jaki równowagi czuciowe komórki receptorowe są podobne i noszą nazwę komórek zmysłowych włoskowatych lub rzęsowatych bowiem zaopatrzone są wyrostki (rzęski/włoski) zwane stereociliami - komórki zmysłowe słuchu i równowagi są mechanoreceptorami Komórki słuchowe rzęsate: - komórki słuchowe wewnętrzne (3,5 tyś.) - tworzą pojedynczy szereg wzdłuż całego narządu Cortiego. Stereocilia w kształcie litery V. Przetwarzają energię fali akustycznej w bodziec elektryczny przekazywany neuronom aferentnym zwoju spiralnego: generują potencjały czynnościowe - komórki słuchowe zewnętrzne (20 tyś.) - twarza potrójny szereg pomiędzy komórkami podporowymi. Stereocilia ułożone w kształcie litery M. Pełnią rolę modulującą odpowiedzi z komórek zewnętrznych dzięki zdolności kurczenia się i połączeniom aferentnym; to białka kurczliwe: aktyna i miozynę Narząd równowagi – kanały półkoliste - ułożone w 3 płaszczyznach, prostopadły do siebie - zawierają zewnątrz przewody półkoliste błędnika błoniastego Rozmieszczenie komórek włoskowatych w labiryncie Błonia z tym zmysłu równowagi: - plamka Łagiewki i woreczka - grzebienie bańkowe przewody półkolistych Wzrok: - najważniejsze zmysł człowieka - pozwala na odbieranie szybkiego zakresu informacji napływających z otoczenia, dzięki czemu możliwe jest: - percepcja odległości - orientacja Przestrzenna - rozpoznawanie obiektów Świat postrzegamy za pomocą 5 zmysłów, ale najważniejsze znaczenie ma zmysł wzroku Jak Widzisz zakres promieniowania elektromagnetycznego o długości fali 380-780 nm Promieniowanie w tym zakresie w dużym odsetku ulega odbiciu od przedmiotów otaczających Odbite od przedmiotów fale świetlne są odbierane i przekształcane na wrażenia zmysłowe: Oko + drogi i ośrodki łączący oko z polem wzrokowych Kory mózgu Obraz wewnętrzne otaczającego świata jest tworzony przez układ wzrokowy: 1. Obraz powstaje na siatkówce dzięki załamujące światło strukturom oka 2. Energia świetlna zostaje przetworzona na sygnał elektryczny przez czapki i pręciki 3. Informacja potrzebna do wytworzenia obrazu wewnętrznego jest kodowane w neuronach siatkówki 4. Przekazywanie informacji za pośrednictwem dróg i ośrodków w mózgu do kory wzrokowej 5. Wykorzystywanie tych informacji przez korę wzrokową do złożonej percepcji wzrokowej określany jest jako „widzenie” Fotorecepcja siatkówki: Czopki i pręciki mają różne próg wrażliwości na światło: - czapki – widzenie dzienne (FOTOPOWE) - 6,7 mln - do pobudzenia potrzebne min. 6-7 fotonów - pręciki – widzenie nocne (SKOTOPOWE) - 120 mln - powodzenie już przy 1 fotonowe Pręciki i czopki zmieniają sygnał świetlny na elektryczny/nerwowy Adaptacja siatkówki: Fotoreceptory przystosowują się do określonego natężenia światła. tj. do silnego światła i do ciemności. - duże natężenie: adaptacja do około 10 min. Komórki mają rozłożony Foto Pigment i większość fotoreceptorów jest niepobudliwa - niskie natężenie (CIEMNOŚĆ): adaptacja po około 1 h komórki resyntetyzują barwnik, Pobudliwość Foto receptorów zwiększa się do 100 tyś. razy Czopki warunkują: - widzenie barwne - widzenie dzienne - ostrość widzenia Widzenie barwne: Fotopigmenty substancje światłoczułe w segmentach zewnętrznych fotoreceptorów. Składają się z dwóch części: OPSYNY (białko) i RETINALU (aldehydowa pochodna wit. A) - pochłania światło o właściwej długości fali 1. Pręciki - rodopsyna (czerwień wzrokowa): 498 nm 2. Czopki - 3 różne rodzaje jodopsyny (fiolet wzrokowy), reagujące na następujące długości fal: - Czopki typu S (niebieskoczułe): 437 nm (najmniej, 3-5%) - Czopki typu M (zielonoczułe): 533 nm - Czopki typu L (czerwono-żółte): 564 nm Addytywne sumowanie barw: Każdą barwę odbierane przez oko można uzyskać poprzez zmieszanie ze soba, w pewnej proporcji, trzech barw podstawowych - Światło białe - przy jednakowym pobudzeniu wszystkich 3 typów czopków - Barwa czarna - zupełny brak pobudzenia - Barwy mieszane - nierównomierne pobudzenie czopków Układ optyczny oka: - rogówka - komora przednia (wypełniona cieczą wodnistą) - soczewka - ciało szkliste Elementy układu optycznego są przezroczyste i mają różne współczynniki załamania światła, dzięki czemu ognisku i załamuje promienie świetlne - na siatkówce powstaje obraz rzeczywisty, pomniejszone, odwrócony: W pierwszych dniach życia mózg uczy się odwracać obraz, tak aby potem robić to automatycznie Osie oka: - Oś widzenia jest to linia prowadząca do obserwowanego obiektu do dołka środkowego - Oś optyczna linia przechodząca przez środki krzywizn rogówki i soczewki Obie Osie nie pokrywają się ze soba W soczewce obie Osie krzyżują się Oś widzenia biegnie przez rogówkę bardziej przyśrodkowo w stosunku do osi optycznej oka, tworząc kąt 5° Oś widzenia pada na dołek środkowy plamki żółtej siatkówki, gdzie występuje największe zagęszczenie komórek receptorowych czopkowych Rewelacja – zdolności siła (określana w dioptriach) załamywania promieni świetlnych przez układ optyczny oka Najsilniej załamują i ognisko na promienie świetlne: - rogówka – 2/3 mocy optycznej (siła łamiąca - 42 dioptrie), stała refrakcja - soczewka — 1/3 mocy optycznej, zmienna zdolność skupiająca (13-26 dioptrii) Średnia refrakcja układu optycznego oka – 60 dioptrii - pomidor – utrzymywanie się wrażeń wzrokowych przez pewien czas po zaprzestaniu drażnienia światłem - akomodacja – zmienna promienia krzywizny soczewki, powodujące zmiany jej zdolności łamiącej, co uniemożliwia ostre widzenie bliskich i dalekich przedmiotów - punkt dali wzrokowej (PR) – Taka odległość od oka, z której oglądanym obieg może być widziany przez wyraźnie bez akomodacji (od 6 m do nieskończoności) - punkt bliży wzrokowej (PP) – Najbliższy punkt, w którym oglądane obiekt jest jeszcze widziany wyraźnie. Znajdujesz się w skończonej odległości przed okiem. U młodej osoby wynosi 8,3 cm - zakres akomodacji – odległość pomiędzy punktem bliży i dali - starczowzroczność (presbyopia) - utrata elastyczności soczewki powodujące oddalenie punktu bliży wzrokowej od oka Odruch źreniczny: - silnik chodzi to nic zależy od oświetlenia i zmienia się w granicach od około 1,5 mm przy jakim oświetleniu do około 8 mm w ciemności: - mały otwór źrenicy – niewielka ilość światła przedostaje się dalej – redukcja aberracji sferycznej – zwiększenie głębi ostrości - W ciemności następuje powiększenie źrenicy – więcej światła może wnikać do oka - reakcja źrenic na światło jest automatyczna i nie podlega naszej kontroli (autonomiczny układ nerwowy) Oko miarowe: Takie oko, którego układ optyczny skupia równoległa wiązka światła na siatkówce - musi być właściwa proporcja między długością Gałki ocznej a zdolnością łamiącą jej układów optycznych Oko niemiarowe: Oko z wadami refrakcji. Układ optyczny takiego oka nie jest w stanie skupić równoległe wioski światła na siatkówce Warunek korekcji - ognisko obrazowe szkła korygującego musi się pokryć z punktem dali wzrokowej korygowanego oka Wady refrakcji: - krótkowzroczność – ognisko przed siatkówką - nadwzroczność – ognisko za siatkówką - niezborność (astygmatyzm) - rogówka jest nierówna i ma dwie płaszczyzny łamiące Ostrość wzroku: W procesie widzenia wyróżnia się: Widzenie centralne (PLAMKOWE): - obraz najostrzejszy – gdy utworzony na plamce żółtej - ostrości wzroku zależy od zdolności rozdzielczej siatkówki - 2 punkty są odbierane jako oddzielne - gdy odległość pomiędzy nimi wynosi co najmniej 0,004 mm - pomiędzy 2 pobudzony mi komórkami receptorowymi musi być co najmniej 1 niepobudzona – informacja o kontraście - w dołku - na 1 komórkę zwojową przypada kilka receptorów. Pole widzenia takiej komórki – 0,03 - poza dołkiem — na 1 komórkę zwojową przypada bardzo dużo receptorów. Pole widzenia – ok. 3 - widzenie obwodowe – zapewnie orientację w przestrzeni. Związane z działaniem elementów światłoczułych poza plamka. 100 razy niższa ostrość wzroku niż przywiezieniu plamkowym Mechanizm Fototransdukcji - foto receptory pod wpływem światła ulegają Hiperpolaryzacji Etapy Fototransdukcji - promienie świetlne - fotopigmenty czopków i pręcików - przemiany chemiczne Fotopigmentach - cykl przemian fotoreceptorów - generowanie potencjału czynnościowego w komórkach zwojowych Powstanie impulsu wzrokowego - modulacja impulsów układzie neuronalnym siatkówki - Neurony poziomy – Hiperpolaryzacja - neurony dwubiegunowa – Hiperpolaryzacja lub Depolaryzacja - neurony amakrynowe — depolaryzacja - neurony zwojowe – potencjał czynnościowy Pomiędzy neuronami siatkówki wystepują synapsy elektryczne i chemiczne. W synapsach szybko wyzwalających hiperporazację błony postsynaptycznej uwalniane są GABA i Glicyna No tak szybko przewodzących stan czynny; glutaminian, asparaginiany i acetylocholina Droga wzrokowa: - fotoreceptoty — komórki pręcikonośne i czopkonośne - 1 NUERON — Komorka dwubiegunowa - 2 NEURON — komórka zwojowa – skrzyżowanie wzrokowe - 3 NEURON — neurony ciała kolankowatego bocznego (80%) — „CO?” lub wzgórka czworaczego górnego (20%) — „GDZIE?” - KORA WZROKOWA przy bruździe ostrogowej w płacie potylicznym kresomózgowia (17 pole Brodmanna) Aksony komórek zwojowych tworzą nerw wzrokowy. Krzyżują się one w skrzyżowaniu wzrokowym. Na przeciwległą stronę przechodzą włókna z przynosowych części siatkówki. Włókna z części skroniowych pozostają po tej samej stronie ciała – odwzorowanie Informacja z ciała kolankowatego bocznego przesyłana jest za pośrednictwem włókien nerwowych do kory wzrokowej. Pasmo tych włókien tworzy promienistość wzrokowa Ciało kolankowate boczne: Odwrócenie obrazu, a także widzenie barwne i stereoskopowe oglądanych przedmiotów zależy od połączenia neuronów ciała kolankowatego i wzgórka czworacznego Górnego z neuronami ośrodków wzrokowych w korze mózgu Funkcje ciała kolankowatego bocznego: - wzmacnia informacje o kontraście - porządkuje informacje o kolorze, ruchu, formie - dopasowuje poziom przetwarzanego sygnału - otrzymuje sprzężenia zwrotne z dalszych obszarów systemu wzrokowego W obrębie kory mózgu impulsy wzrokowe są przekazywane do: 1. Pierwszorzędowego ośrodka wzrokowego pole 17, poniżej i powyżej bruzdy ostrogowej 2. Drugorządowego i trzeciorzędowego ośrodka wzrokowego, w polu 18 i 19 3. Ośrodków korowych jeszcze wyższego rzędu znajdujących się w płacie skroniowym i ciemieniowym Płat czołowy: Ruch, funkcje wykonawcze, uwaga, kontrola emocjonalna, ekspresja mowy Płat ciemieniowy: Czucie, lokalizacja Przestrzenna, uwaga, język, Arytmetyka Płat potyliczny: Wzrok Płat skroniowy: Rozumienie mowy, rozpoznawanie obiektów, zapamiętywanie nowych informacji W ośrodkach korowych zachodzą procesy związane z: - nakładanie i zlewanem obrazów z obu siatkówek - porównywaniem obrazu, aktualnie odbieranego przez siatkówkę z wczesniej zapamiętanym - zapamiętywaniem nowego obrazu padającego na siatkówkę Właściwa percepcja wzrokowa i tzw. Świadome widzenie Powstaje z działania mózgu jako całość - pamięć przeszłych doświadczeń wzrokowych jest tak samo ważne dla widzenia świata otaczającego jak właściwe pobudzenia komórek siatkówki i aktualny impulsów przesyłanych przez nią do Kory wzrokowej Ruchy oczu: - szybkie ruchy tzw. sakadowe - naprowadzają obraz na coraz to inne miejsca plamki - wolne ruchy wodzące lub przewodzące – naprowadzają obraz na okolice plamki - ruchy konwergencyjne – umożliwiają obuoczną obserwację przedmiotów umiejscowionych blisko oczu Oczopląs fizjologicznych - seria nie znacznych, powolnych ruchów, po których następuje szereg szybkich, dzięki którym oko wraca do początkowego ustawienia Fizjologia słyszenia - źródło dźwięku wytwarza fale akustyczne o powierzchni kulistej, którego wchodzą się we wszystkich kierunkach (344 m/s). Składają się one z drgających cząsteczek, które są naprzemiennie zagęszczone i rozrzedzane - dźwięki jest czuciem wywoływanym wtedy, gdy cząsteczki drgają podłużnie i uderzają w błonę bębenkową. Dochodzi wtedy do zmiany ciśnienia wywieranego na błonę bębenkową w jednostce czasu Fale dźwiękowe charakteryzuje: 1. Amplituda (głośnik, natężenie dźwięku, dB) 2. częstotliwość (wysokość dźwięku, Hz) - im wyższa Amplituda fal, tym głośniejszy jest dźwięk - im większa częstotliwość (liczba fal w jednostce czasu) tym wyższy jego ton Zmysł słuchu człowieka: Reaguje na różne częstotliwości dźwięków Zakres słyszalności: drgania o częstotliwości od 16 do 20 000 Hz - najbardziej jest czuły na dźwięki o częstotliwości od 1000 do 4 000 Hz (najlepiej słyszymy) - mowa człowieka – to zakres częstotliwości od 300 do 3 000 Hz - najtrudniej różnicuję się dźwięki wysokie (duża częstotliwość) i niskie (poniżej 1000 Hz) Czającym środowisku człowiek jest ustawicznie narażony na zjawiska akustyczne o różnym natężeniu: Skalę głośności dźwięku w podzielono na 13 jednostek zwanych belami - dziesiętne części belów to decybele — służą do oceny rozróżnienia natężeń dźwięków przez narząd słuchu Skala od 0 - 120 dB: - wartość 0 dB Nie oznacza nieobecności dźwięku – bo skala w decybelach jest skalą logarytmiczną — lecz natężenie dźwięku wzorcowego; stanowi próg słyszalności dla człowieka - przy wartości 120 dB — występuje uczucie bólu - wartość 140 dB oznacza natężenie uszkadzające narząd spiralny Szybki i wolny komórek rzęsatych zewnętrznych: - skurcz szybki zależy od przepływu jonów K+ do wnętrza komórki w czasie depolaryzacji. Powoduje wzmocnienie ruchu określonych części błony podstawnej i selektywne pobudzenie komórek Słuchowych wewnętrznych oraz odchodzących od nich Włókien aferentnych — dźwięk w ślimaku ulega wzmocnieniu o ok. 30 dB - skurcz wolny związany jest z przepływem jonów Ca+. Występuje przy dużych natężeniach dźwięku i aktywacji Włókien eferentnych — usztywnia błonę podstawna, hamując pobudzenie i ma znaczenie ochronne Drgania błony podstawnej i nakrywkowej (siateczkowatej) spowodowane dźwiękiem: Ruchy okienka owalnego wywoływane przez fale dźwiękowe są zamieniane na ruchy błony podstawnej ku górze lub ku dołowi. Połączenie rzęsek komórek z błoną siateczkowatą umożliwia zmianę ruchu szuka rządu Cortiego na ruch rzęsek do przodu i do tyłu Zjawiska bioelektryczne: Komórki włoskowate (rzęsate) zawierają w błonie kanały K+ i Ca+; - ruch narządu Cortiego ku górze – skierowanie stereocillów ku kinetocillium (pod wpływem nacisku mechanicznego): - depolaryzacja komórek receptorowych – otwarcia kanałów dla jonów K+ — wzrost potencjału; następuje otwarcia kanałów Ca+ bramkowanych elektrycznie —jony wapnia wnikając do komórki przyczyniają się do egzocytozy transmitera do przestrzeni synaptycznej między komórką zmysłową a dendrytami neuronów zwoju spiralnego - ruch narządu Cortiego do dołu – pochylenie stereocillów w stronę przeciwną od kinetocillium (pobudzenie mechaniczne ustaje): - hiperpolaryzacja komórek receptorowych — kanały potasowe się zamykają, następuje zniszczenie częstotliwość impulsów nerwowych, hamowanie pobudzenia, powstaje postsynaptyczny potencjał hamujący Fale biegnące w ślimaku powodują wychylenie błony podstawnej – ich maksymalna Ampli to da zależy od częstotliwości tonu: im wyższy – tym wychylenie błony bliżej okienka owalnego, Im niższy — tym dalej od okienka owalnego Przewodzenie dźwięków: - przewodnictwo kostneczkowe: Główna droga prawidłowego słyszenia. Kosteczki słuchowe są układem przekładni zamieniających Dyrek grania błony bębenkowej na ruch przychłonki w schodach przedsionka w ślimaku - przewodnictwo Powietrzne: Gdy fale dźwiękowe zapoczątkowują drgania wtórne błony bębenkowej zamykający Okienko Okrągłe ślimaka - przewodnictwo kostne: Przenosi drgania kości czaszki na płynu ucha wewnętrznego. Odczuwa się je po przyłożeniu drgającego przedmiotu do kości czaszki. Ta droga ma również znaczenie przy bardzo głośnych dźwiękach Rodzaje głuchoty: - przewodzeniowa — spowodowana zaburzeniami transmisji dźwięku w uchu zewnętrznym lub wewnętrznym - odbiorcza (nerwowa) — spowodowana uszkodzeniem komórek włoskowatych lub dróg nerwowych - starcza — stopniowa utrata słyszenia wysokich częstotliwości związana z wiekiem (stopniowa utrata komórek włoskowatych i neuronów u 1/3 osób powyżej 75 roku życia) - spowodowane mutacjami genetycznymi Droga słuchowa: 1 NEURON — komórki dwubiegunowe zwoju spiralnego ślimaka: dendryty oplatają komórki rzęsate, aksony podążają z nerwem ślimakowym do mostu 2 NEURON — most w rodzeniu przedłużonym – jądro ślimakowe brzuszne i grzbietowe 3 NEURON — różne ośrodki ciała czworobocznego pnia mózgu: - wzgórek Dolny blaszki pokrywy - jądro boczny i Górne ciała czworobocznego 4 NEURON — komórki ciała kolankowatego przyśrodkowego we wzgórzu KORA SŁUCHOWA W Zakręcie skroniowym Górnym (pole 41 wg Brodmanna) Narząd równowagi: Równowaga człowieka (orientacja usytuowania ciała, zachowanie prawidłowej postawy, równowaga Statyczna i Kinetyczna) utrzymana jest dzięki Ośrodkowy integracji informacji płynących - Z receptorów narządu przedsionkowego (przewody półkoliste, Łagiewka, Woreczek) - Z receptorów siatkówki - z proprioceptorów mięśni, ścięgien, stawów - z eksteroreceptorów skórnych (dotyku i ucisku) - Z receptorów ślimaka Integracja bodźców ma miejsce na poziomie pnia mózgu, szczególnie w śródmózgowiu Rozmieszczenie komórek włoskowatych w labiryncie błoniastym zmysłu równowagi: - plamka Łagiewki i woreczka - grzebienie bankowe Przewodów półkolistych - każda zmiana położenia głowy wywołuje pobudzenie komórek Rzęsatych - pod wpływem przyśpieszeń kątowych lub liniowych Rzęski komórek zmysłowych w bankach i plam kach ulegają chwilowemu uginaniu, co powoduje the polaryzacji lub Hiperpolaryzacji komórek Rzęsatych - receptory reagują również na siłę grawitacji Przyśpieszenia: - O wszystkich zmianach przyśpieszenia czyli ruchu w czasie informują STATOKONIE i OSKLEPEK Przyspieszenie Liniowe: - otolity mają większą gęstość (ok. 3x) niż śródchłonka i przyspieszenie w którymkolwiek kierunku powoduje ich przemieszczenie na zasadzie bezwładności co wywołuje również przemieszczeniem wyrostków komórek włoskowatych i generuje aktywność we włóknach nerwowych - wyładowań w plan kach w woreczka i Łagiewki dochodzi nawet bez ruchów głowy, gdyż na otylicy działa siła ciężkości – odruch prostowania głowy Przyśpieszenie obrotowe (kątowe) - trzy kanały półkoliste są potrzebne do tego, aby rejestrować się ruchy obrotowe w trzech możliwych osiach przestrzeń - rotacja powoduje pobudzenie kanałów półkolistych będących w położeniu najbardziej zbliżonym do płaszczyzny obrotu - śródchłonka przemieszcza się w kierunku przeciwnym do kierunku rotacji. Płyn naciska na osklepek i powoduje jego Odkształcenie i przegięcie wyrostków komórek włoskowatych A) przy jednakowej szybkość obrotu w płyn zaczyna wirować w tym samym kierunku co ciało i osklepek powraca do kształtu wyjściowego B) po zahamowaniu rotacji śródchłonka nadal przemieszcza się w kierunku uprzednich obrotów i osklepek podobnież się odkształca, ale w kierunku przeciwnym niż poprzednio C) do pozycji pośredniej powraca po 25-30 sekundach Działanie zmysłu równowagi: Pobudzenie błędnika po stronie obrotu np. obrót w prawo – pobudzenie prawego błędnika a hamowanie lewego - impulsy nerwowe z obu Błędników równoważą się wzajemnie na poziomie Jąder przedsionkowych w pniu mózgu - uszkodzenie błędnika – brak dopływu impulsów – zakłócenie w jądrach – Zawroty głowy, zaburzenia równowagi - po 2-3 miesiącach – kompensacja przedsionkowa Droga zmysłu równowagi: 1 NEURON CZUCIOWY: W zwoju przedsionkowych: dendryty podążają do komórek Rzęsatych plamek i Grzebień, aksony tworzą część przedsionkowe nerwów przedślimakowego 2 NEURON — jądra przedsionkowe w pniu mózgu połączenia wielokierunkowe! 3 NEURON — wzgórze lub móżdżek KORA MÓZGU — W Zakręcie skroniowym Górnym obok ośrodków Słuchowych Wielokierunkowe połączenia narządu przedsionkowego poprzez jądra przedsionkowe w pniu mózgu: - droga przedsionkowo-móżdżkowa — biegnie z 4 Jąder przedsionkowych do móżdżku. Ma znaczenie w zachowaniu równowagi statycznej i kinetycznej ciała człowieka - droga przedsionkowo-rdzeniowo — impulsy biegną z Jąder przedsionkowych do Jąder ruchowych rdzenia kręgowego. Odgrywa rolę w regulacji postawy ciała - droga przedsionkowo-podłużna — impulsy biegną pęczkiem przyśrodkowym podłużnym do Jąder ruchowych zawiadujący ruchami gałek ocznych. Ta droga warunkuje wzrokowo kontrolę położenia ciała w przestrzeni - droga przedsionkowo-siatkowa — tworzy wiele rozproszonych połączeń Z różnymi częściami tworu siatkowatego - droga wstępująca do wzgórza i Kory mózgowej