Historia Myśli Ekonomicznej PDF

Hezjod: problem rzadkości dóbr „Prace i dnie” (VIII w. p. n. e.): poemat dydaktyczny zawierający zbiór rad agrotechnicznych. Rzadkość dóbr jako konsekwencja wygnania z Raju (zakończenia Złotego Wieku). Powody wymuszające zmierzenie się z problemem rzadkości dóbr: Wola przetrwania Dezaprobata w...

Hezjod: problem rzadkości dóbr „Prace i dnie” (VIII w. p. n. e.): poemat dydaktyczny zawierający zbiór rad agrotechnicznych. Rzadkość dóbr jako konsekwencja wygnania z Raju (zakończenia Złotego Wieku). Powody wymuszające zmierzenie się z problemem rzadkości dóbr: Wola przetrwania Dezaprobata wobec lenistwa Chęć dorównania statusowi materialnemu innych  1 10 Wisniewski WYKtAD 2... Yakub Boydar Hezjod : problem madkosci dobr & NaynCresNiey historyk nie stricte ekonomista · , a "autor Prace i drie" #I w pre * Koniec Ziotego Wieke permat dydakty ny · rady agrotechninne · wpiyer ekonomic-kilka na tee · Radkosi dibr-konsekwenja mygnania 2 Raju · dabr nie ma ur obfitej ilosci · en raje to partfela Kostow nie by , (w tym alt. ) , potreb do zaspekojenia ponad inne jestesmy skazani na niedostate · zmierzenie problemen radkosci dobr powody mymuszaige ciz · z 1) wola pretrvania walka o predtrwania ·untowielnieKiene vidynie Lineym insyna is 2) desaprobata wobec Lenistwa kultura starosytnei Greeji · psychologicana nie fiyana · , praconitos byta mysoko cenicia · ten to miat zasobdur wisdej magi by bardziej praconity · , 3) chec derownania statusowi materialnemu innycei Staroziytnawielkodusanos" · - nie hojnos dobrod, a raciej dawanie wielka duciar myrazu tego jak jest nasia · afiszowanie sir ·organisanieu ready · pokazywanie ze mciemy-bo stas , has treba zabiegac wiasua zamcinos' · o  Ksenofont: rola handlu i imigracji „O gospodarstwie”, „O dochodach” (IV w. p. n. e.): pionierskie prace na temat bogactwa i skarbowości. Dane dobro staje się częścią składową majątku w momencie, gdy: 1) właściciel zna ich pożyteczne właściwości 2) umie je wykorzystać. Podkreślenie pozytywnego wkładu imigrantów oraz handlarzy w zwiększanie produktywności gospodarki (większy rynek to większa skala specjalizacji i podziału pracy). Ksenofant : ra handlu i imigrai historyk potem ekonomista · , dochodach" Impne-pienierskie · O gospodarstwie"O prace temat na bogactua i skarbanosci kwestie ekonomice - dobro dane staje Desig skiadang majgtke goy · sie ur memencie 1) wiasciciel ana ich poytecne wascwosy · musi wiedzies jak go mykorystal - by wgl. mied Krysti ekon. 2) umie it mykomysta's · samodzielnie wa posrednictwem by meryniscie a niego skorystal dai sobie ekenomicne - kazysci · podkreslenie perytywnego imigrantee whiadu cras handlary w zwickszanin produktywhosci gospadarki witksay nyne to wijksza skala specializaci i podriat pracy · potkowo Spot tak ich nie cenito Ina suchycie raczej wode) ·. · nacionalism starciytrych grekda kaidy byt pethoprawnym catonkiem spot nie imigranci w Atenach - ·. imigranci posteri zakres rynku · im wisei im dimwici myspeyalirowanyde profesa egrotynych Anystoteles : miasnos prywatra , mymiana , procent wasnosci prywatnej had publicang · prewaga 1) jestes my stienne bardaiej dbac o interes wasny ispotny nic tragedia wspolnego pastwiska · gapowiche driatajg na swojg Kerys wbrew zasadom wopolnety · washym pdem sobie zazyna siz dbai gdy pezostamieni sa sami a 2 wasno publianarodeKanflikteastac' dobro spole dyskusja · potreba nadzerey · wasnoscig prywerting nikt nie kidi siz ja mog · ↳ co ,  Arystoteles: własność prywatna, wymiana, procent Przewagi własności prywatnej nad własnością publiczną: Większa dbałość o interes własny niż o interes wspólny Własność publiczna rodzi konflikty, własność prywatna im zapobiega Własność prywatna zaspokaja, nomen omen, naturalną potrzebę prywatności Cnotę dobroczynności można rozwijać tylko dzieląc się swoim prywatnym majątkiem Potępienie procentu z uwagi na rzekomą bezpłodność pieniądza. Uznanie, że każda wymiana gospodarcza wymaga równej wartości wymienianych dóbr.  3) rutasnos ; prywatra zaspokaja , nomen amen , naturaling potrebe prywatnosci prywatiy jako osobisty i wasny · lub jako dyskretny tajemny intymny · , , zastoni micc samodzielnosi interesach wolimy siz v nasaych · , muerennosi ? 4) curts dobrocaynnosci inciemy resuija tylko dzielge cie swaim prywatrym majatkiem · ofiarowanie Komukdwiek dabr wspanych nic nie kosztuje potempienic pobierania procente / lichng · Rekema benptodnosi pienigra · · posycanic pienigasa nie maie wighai rig cyskiem 2 · to dysharmonia or metafizyanym parzade gosp. Kasida nymiana gospodarcza hymaga rornej wartosci nymienian you · dobr do sa obiektywne kryteria dobra"mierzenia · nymiana aby byta cenic musi by rowna , · powinnam genetz bardziej nii su ktore mam i planuje hydas SW Tomasz. 2 Akwinu : gospodara mysl klasycrnych scholastykow scholastyk teolog myslicel wochstranny · , , · vena spraviedliwa jako powszechna cona rynkowa by rowna prod ?kortommici uwage godnosi ? · ma na ma wg Ti powszechnie akceptowana cena rynkena ·. jaka stanie physta's wayscy Kentralenci · na so w · newnosc ! Uniwosi ! debrow most tak Park siz umdwilismy · potepienia diata handlarry angasiych · brak da kupcon i arbitrai ris w cenary i serpiguych z niego zyski · problem cyceroriski (2 clason rymskich) kupiec abciem choc idrie sie nim rynek piensey wie ze na za · , , kenkurenja i observaje idzie kupier jest zobowigzany Klient pytanie my do point - Spotecnosi ze ide inni spredawcy ?  Św. Tomasz z Akwinu: gospodarcza myśl klasycznych scholastyków „Cena sprawiedliwa” jako powszechna cena rynkowa. Brak potępienia dla działań kupców i handlarzy angażujących się w arbitraż cenowy i czerpiących z niego zyski. „Problem cyceroniański”, spekulacja zbożowa i niepewność przyszłości. Zysk kupiecki jako wynagrodzenie za ryzyko transportu.  Św. Tomasz z Akwinu: gospodarcza myśl klasycznych scholastyków, cz. 2 Potępienie procentu postrzeganego jako ustalanie wartości wymiany pieniędza niezgodnej z jego nominalną wartością prawną. Poparcie dla spółek handlowych (societas). Poparcie dla laborystycznej teorii własności wynikającej z Bożego nakazu czynienia sobie ziemi poddaną.  · jesli zatai fakt kolegon po facha" i spreda choic po myisej cenie chy to etycne - to my prawo rynkl - Latcienie he -nicycline he he cos Su Tomasa nie vanaje to la niepoprawnego/atego ·. niepewna prysitos · · cykolednypofachudotrgnane a sobie nekaj procente postreganego jako ustalenie martossi mymiany potspienie * pieniaca niesgodne jego neminaling wartoscig prawing a moneta wartos's 102 orekiwanie goy ma to niegodne jest · za nig 202t jest to nieucine klamstwo da handlonych / akjnych / societach * poparcie spotek tecrii dla laborystynei wasnosui hynikajgej · poparcie a Briego nakazu cynienia sobie ziemi poddang musimy wiedzied Tak mykorysta i zrobic to by predmict · do zarobku byt nase crabic by objo to u posiadanie treba cos 2 tym Buridan Yan mymiana pienidry racionalnosi : , · mysli scholastycane i pienotra ekonomia , normatyniam/pozytywizs kaida dostneienie se symiana gospodarcza mymaga veinej wartosi · , dobr symienianych · jasne retrsnienic misday testiami ekonomicanymi a etycanymi nymiana sonynekidiki jest neetyrna ale toadstate · , symiana · stormutovanie podstair towatanei terri pienigaza · pieniada jako twor nynkory , a nic resultat edyktu Knowskiego osio Buridana a knyhe oboistnosci renwazionie nad dobra do konsumpti hyborem · · pesli kto's jest doskonale racionally to objecting tei Buridan hybor loswego /instynktownege y zaprea : many preve  Jan Buridan: wymiana, pieniądz, racjonalność Dostrzeżenie, że każda wymiana gospodarcza wymaga różnej wartości wymienianych dóbr. Jasne rozróżnienie między kwestiami ekonomicznymi a etycznymi (przykład oddania żony za książki). Sformułowanie podstaw towarowej teorii pieniądza (pieniądz jako twór rynkowy, nie rezultat edyktu królewskiego). Osioł Buridana a krzywe obojętności.  Mikołaj z Oresme: analiza psucia pieniądza „Traktat o powstaniu, istocie, prawie i zmianach monet” (połowa XIV w.) Dostrzeżenie prawa nazwanego w późniejszym okresie prawem Kopernika-Greshama („gorszy pieniądz” wypiera „lepszy pieniądz” w warunkach politycznej kontroli kursu wymiany monet). Potępienie psucia pieniądza jako zjawiska uniemożliwiającego rachunek ekonomiczny, niszczącego więzi handlowe i zniechęcającego do długofalowych inwestycji.  Tomasz Kajetan: gospodarcza myśl późnych scholastyków Podstawy teorii oczekiwań: wartość pieniądza zależy nie tylko od bieżących warunków podaży i popytu, ale również od oczekiwań na temat przyszłych wydarzeń rynkowych. Częściowe poparcie dla pobierania procentu rozumianego jako rekompensata za lucrum cessans (utracone zyski), tzn. zyski z niepodjętych inwestycji, które finansowałoby się kapitałem udzielonym innym w formie pożyczki biznesowej.  Martin de Azpilcueta: gospodarcza myśl późnych scholastyków, cz. 2 Podstawy ilościowej teorii pieniądza: siła nabywcza pieniądza maleje wraz ze wzrostem jego podaży. Podstawy teorii preferencji czasowej: spostrzeżenie, że roszczenie do danego dobra (czyli możliwość jego uzyskania w przyszłości) jest warte mniej, niż owo dobro dostępne w teraźniejszości. Mikotaj a Oresme : analiza parcia pienigra - " * Traktat o powstanin , istocie , prawie i amianach monet #IVw da pienonzer · okresie prawa nasywanego w posniejaym prawem Kopernika-Greshama garsay pienigar kursu mypiera lepsy pienigs monet w warnkach polityarei katraki hymiany · potepienie parcia pienigra Tomasz Kaptan wartos podstary tearri oczekiran pienigaza zaleiy tylko · : nie od biergeych jesli stary utadca umiera , haste ca obejmuje tron , ojiec , put monetes a syn ani mysli angasawas hig l pucie, to spot spodziewa. is inflati nadal * chescione poparcie da pobierania jako procentu resumianego rekempensata za lucrum cessans (utraccne zyski) , tin. zysl : z niepodistych daiatak Martin de Azpilueta mysc poinych scholastykow : gosp. tecri pienigaza podstauy iloscionej * inflaca zausze zjawiskiem menetarnym · sita nabywiza pienigaza malej wras se warrestem jego podacy · whedy do Europy prybynato zioto-reacieniato wasng warts : · teoni preference podstary · mascwej spostreienie de rescence do , danego debra (rai meilizoszi jego Whyskania n prysitosiv) · premia la onekiwanie  Juan de Mariana: gospodarcza myśl późnych scholastyków, cz. 3 Psucie pieniądza jako ukryty (a więc wyjątkowo szkodliwy) podatek. Zakaz nakładania podatków bez zgody ludu. Złamanie tego zakazu czyniło króla tyranem. Tyranobójstwo jako prawo każdego obywatela, egzekwowalne przy użyciu dowolnych środków. Juan de Mariana mysl poinych scholastykow : gosp - pienigaza jako uknyty myjgtowo sakodling · psucie , a wish pedatek naktadas bez wolno nonych podatkow zgody lude · nie stamanie lego myni krola tyranem kaidego obywatela egzekwoware tyranobojstro jako pravo srodkow · pry uzyein dowanyc Historia myśli ekonomicznej Klasyczna myśl ekonomiczna Jakub Bożydar Wiśniewski  David Hume: podstawy ilościowej teorii pieniądza Każda ilość pieniądza jest w stanie spełniać w gospodarce wszystkie kluczowe funkcje monetarne. Słynna ilustracja: gdyby z dnia na dzień nastąpiło cudowne podwojenie zasobów pieniężnych wszystkich uczestników gospodarki, nie wpłynęłoby to w żaden sposób na ich realne bogactwo, produktywność itp. Założenie o neutralności pieniądza.  David Hume: mechanizm przepływu kruszcu Ilościowa teoria pieniądza przeniesiona na poziom międzynarodowy. Międzynarodowe przepływy kruszcu w warunkach wolnego handlu prowadzą do wyrównania poziomów cen i bilansów handlowych. Analiza agregatowa, nie skupiająca się na procesach zachodzących na poziomie mikro (w przeciwieństwie do analogicznej analizy Cantillona).  Malthus vs. osiągnięcia rewolucji przemysłowej Wzrost realnego dochodu per capita o 2500- 5000% (w zależności od regionu świata) od roku ~1800 do dziś Wzrost globalnej populacji z 1 miliarda w roku ~1800 do niemal 8 miliardów dziś Wzrost średniej oczekiwanej długości życia z ~32 lat w roku ~1800 do 70 lat w roku 2012 Spadek skrajnego ubóstwa o połowę między rokiem 1990 a rokiem 2010 Teoria ostatecznego zasobu (Julian Simon, „The Ultimate Resource” ).  Thomas Malthus: pułapka maltuzjańska Twierdzenie: zasoby (zwłaszcza żywność) rosną w postępie arytmetycznym (1, 3, 5, 7, 9, 11…), ale ludzka populacja rośnie w postępie geometrycznym (1, 2, 4, 8, 16, 32…). W związku z tym przyrost populacji zawsze musi w pewnym momencie wyprzedzić przyrost zasobów, doprowadzając do populacyjnej zapaści (wskutek wojny, zarazy, głodu, itp.). Czy to twierdzenie da się pogodzić z faktami?  David Ricardo: kwestia podziału dochodu w gospodarce Całkowity dochód = renty gruntowe + płace + zyski (odsetki kapitałowe) Renty gruntowe jako wielkości względne: różnice między produktywnością danego gruntu a gruntem marginalnym (najmniej produktywnym). Mają rosnąć wraz ze wzrostem populacji. Płace mają być utrzymywane niezmiennie na poziomie subsystencji (biologicznego przetrwania). Zyski mają spadać wraz ze wzrostem populacji (jako pozostałość po coraz wyższych płacach nominalnych, wzrastających wraz z kosztami produkcji).  Problemy z systemem ricardiańskim Założenie o homogeniczności (jednorodności) pracy Renty gruntowe wyceniane w oderwaniu od ich bezwzględnej produktywności Statyczna wizja gospodarki; brak jakiejkolwiek analizy przedsiębiorczości Założenie istnienia stałych praw determinujących podział dochodu w gospodarce Produkcja i dystrybucja traktowane jako dwa oddzielne procesy  David Ricardo: teoria przewagi komparatywnej Produktywna współpraca jest możliwa nawet wtedy, gdy niektórzy z jej uczestników nie posiadają żadnej przewagi absolutnej. Jeśli specjalizują się oni w tym, w czym są relatywnie najlepsi, wciąż mogą oni wykorzystywać swoją przewagę komparatywną (tj. fakt, że koszty alternatywne ich produktywnych wysiłków są niższe, niż te związane z produktywnymi wysiłkami ich pod każdym względem bardziej produktywnych współpracowników). David Ricardo, „Zasady ekonomii politycznej” (1817) Możliwy prekursor: James Mill, „Commerce Defended” (1808)  Karol Marks: laborystyczna teoria wartości i eksploatacyjna teoria zysku Logiczna konsekwencja przyjęcia systemu ricardiańskiego: praca jako jedyne źródło wartości ekonomicznej. Dobra kapitałowe jako „zamrożona praca”. Rentierzy i kapitaliści jako klasy bezproduktywne, pasożytujące na pracy robotników.  Problemy z laborystyczną teorią wartości Nie jest ona w stanie wyjaśnić, dlaczego w ogóle dochodzi do swobodnych transakcji gospodarczych Nie jest ona w stanie wyjaśnić, dlaczego „ziemia” (tzn., zasoby naturalne) ma wartość ekonomiczną Nie jest ona w stanie wyjaśnić występowania zjawiska strat przedsiębiorczych Nie sposób pogodzić jej z faktem, że branże stosunkowo bardziej kapitałochłonne są równie produktywne, co branże stosunkowo bardziej pracochłonne Nie sposób pogodzić jej z istnieniem pracy bezproduktywnej  Problemy z eksploatacyjną teorią zysku Dobra kapitałowe zawierają w sobie nie tylko zamrożoną pracę, ale również zamrożony czas (rola obniżonej preferencji czasowej kapitalistów) Nieodróżnianie zysku z kapitału (procentu) od zysku przedsiębiorcy Niedoszacowanie znaczenie mobilności międzyklasowej Traktowanie dobrowolnych relacji rynkowych jako analogicznych wobec przymusowych relacji niewolniczych bądź feudalnych Historia myśli ekonomicznej Rewolucja marginalistyczna Jakub Bożydar Wiśniewski  Ekonomia klasyczna: rekapitulacja Laborystyczna teoria wartości (praca jako jedyne źródło wartości ekonomicznej) Maltuzjańska doktryna populacyjna (przyrost populacji nieuchronnie wyprzedza przyrost zasobów) Teoria funduszu płac (płace wynikają z ilości dostępnego kapitału oraz ilości siły roboczej)  Rewolucjoniści marginalistyczni Carl Menger, „Zasady ekonomii” (1871) William Stanley Jevons, „Teoria ekonomii politycznej” (1871) Leon Walras, „Elementy czystej ekonomii” (1874) Wspólny obszar badań i podobne wnioski przy jednoczesnych różnicach metodologicznych.  Prawa użyteczności Prawo malejącej użyteczności krańcowej: krańcowa użyteczność dobra zmniejsza się wraz ze wzrostem jego podaży (druga jednostka danego dobra jest warta mniej niż jego pierwsza jednostka, itd.) Prawo wzrastającej użyteczności całkowitej: całkowita użyteczność dobra zwiększa się wraz ze wzrostem jego podaży (dwie jednostki danego dobra są warte więcej niż jedna jego jednostka, itd.)  Międzyosobowe porównania użyteczności Niemożliwość dokonywania międzyosobowych porównań użyteczności z uwagi na subiektywny, psychologiczny i czysto porządkowy charakter tejże wielkości. Praktyczna implikacja: brak ekonomicznego uzasadnienia dla sugestii, iż krańcowa użyteczność jednostki pieniężnej jest z konieczności niższa dla bogacza niż dla biedaka, co miałoby z kolei uzasadniać politykę redystrybucji dochodu.  Mengerowskie prawo imputacji Prawo imputacji: wartość dóbr kapitałowych wynika z wartości wytwarzanych przy ich użyciu dóbr finalnych, a wartość dóbr kapitałowych wyższego rzędu wynika z wartości wytwarzanych przy ich użyciu dóbr kapitałowych niższego rzędu. Wartość chleba wynika z wartości mąki, wartość mąki z wartości ziarna, a wartość ziarna z wartości zboża. Podsumowując: wartość czynników produkcji wynika z ich krańcowej produktywności.  Wycena czynników produkcji Każdy czynnik produkcji jest warty tyle, ile wynosi jego krańcowa produktywność, tj. wzrost produkcji wynikający ze zwiększenia zatrudnienia tego czynnika o jedną jednostkę. Płace wynikają z krańcowej produktywności pracy, renty gruntowe z krańcowej produktywności ziemi, a ceny dóbr kapitałowych z krańcowej produktywności kapitału.  Prawo (malejących) przychodów Zwiększanie nakładów jednego czynnika produkcji o kolejne jednostki przy utrzymaniu stałej ilości pozostałych czynników będzie do pewnego progu zwiększać krańcowe przychody, ale po jego przekroczeniu zacznie je zmniejszać. Dla każdej kombinacji czynników produkcji istnieje optymalny poziom ich wykorzystania.  Krańcowa produktywność a zatrudnienie Jeśli ustawodawstwo lub presja związkowa ustali płacę minimalną na pewnym poziomie, z rynku pracy wypchnięci zostaną ci pracownicy, których krańcowa produktywność znajduje się poniżej tego poziomu. Elastyczność płacowa traktowana jako zjawisko szczególnie istotne zwłaszcza w kontekście recesji, kiedy to zmniejszony popyt konsumencki wymusza obniżkę cen dóbr finalnych, a tym samym również obniżkę kosztów ich produkcji.  Eugen von Böhm-Bawerk: o pochodzeniu procentu „Kapitał i zysk z kapitału” (1884) Trzy główne przyczyny istnienia dodatniego procentu: 1. Rozwój gospodarczy sprawia, że krańcowa użyteczność jednostki monetarnej spada wraz z upływem czasu 2. Przyszłe potrzeby jawią się nam dużo bardziej mgliście niż potrzeby bieżące, co grozi ich niedoszacowaniem 3. Bardziej okrężne procesy produkcji są fizycznie bardziej produktywne, co wiąże się z koniecznością wynagrodzenia osób uczestniczących w ich finansowaniu  Knut Wicksell: (nie)równowaga monetarna „Interest and Prices” (1898) Rozróżnienie na naturalną stopę procentową (odpowiadającą spodziewanemu zwrotowi z kapitału) i rynkową stopę procentową (wynikającą z polityki monetarnej banków). Emisja środków fiducjarnych przez banki prowadzi do spadku rynkowej stopy procentowej poniżej jej naturalnego poziomu, co sztucznie zwiększa popyt na pożyczki i czynniki produkcji, wywołując inflację.  John Bates Clark: „Statyczne stany” jako narzędzie badania dynamiki gospodarczej „The Distribution of Wealth” (1899) Aby zrozumieć prawa rządzące gospodarką, należy wyobrazić sobie hipotetyczny stan rzeczy, w którym określone procesy gospodarcze mogą swobodnie osiągnąć swoje logiczne zwieńczenie. Przykładowo: na doskonale konkurencyjnym rynku każdy czynnik produkcji byłby zawsze wyceniany w stu procentach zgodnie ze swoją krańcową produktywnością. Jednocześnie na takim rynku nie byłoby miejsca na zyski przedsiębiorców, będące wynagrodzeniem za skuteczne działanie w otoczeniu dynamicznych zmian. Historia myśli ekonomicznej Główny nurt neoklasycyzmu Jakub Bożydar Wiśniewski  Kwestie metodologiczne John Neville Keynes, „The Scope and Method of Political Economy” (1891) Trzy gałęzie ekonomii: Ekonomia pozytywna (czysta teoria ekonomii) Ekonomia normatywna (refleksja nad właściwymi celami społeczno-gospodarczymi) Sztuka ekonomii (osiąganie celów ekonomii normatywnej na bazie wniosków ekonomii pozytywnej)  Alfred Marshall: analiza równowag cząstkowych „Zasady ekonomii” (1890) Wszechobecne gospodarcze współzależności oraz upływ czasu wymuszają stosowanie w analizie ekonomicznej zasady ceteris paribus. Izolowanie przyczyn i skutków pojedynczych zdarzeń, użyteczne zwłaszcza przy analizie polityki gospodarczej.  Alfred Marshall: analiza czasowa Czas nie chronologiczny, ale analityczny: różne okresy są zdefiniowane przez pryzmat zarządzania podażą produktu przez firmę. Okres rynkowy (sztywna podaż produktu) Okres krótki (elastyczna podaż produktu, ale stały rozmiar zakładu produkcji; podział na koszty stałe i zmienne) Okres długi (elastyczna podaż produktu + możliwość powiększenia zakładu produkcyjnego; wszystkie koszty są zmienne) Okres sekularny/bardzo długi (zmiany technologiczne, populacyjne itp.)  Alfred Marshall: neoklasyczna teoria wartości Podaż i popyt jako równorzędne czynniki determinujące ceny. Nie następstwo przyczynowe, tylko wzajemna zależność. Nożyce Marshallowskie. W okresie rynkowym o cenie decyduje popyt. W okresie krótkim o cenie współdecydują podaż i popyt. W okresie długim o cenie decyduje podaż (koszt produkcji).  Krytyka neoklasycznej teorii wartości Eugen von Böhm-Bawerk, „The Ultimate Standard of Value” (1890) Ślepy zaułek w przypadku analizy kosztowej dóbr naturalnych (ziemi), błędne koło w przypadku analizy kosztowej pracy. Koszt produkcji (współ)decyduje o cenie jedynie w sensie bezpośrednim, ale nie w sensie ostatecznym. W sensie ostatecznym koszt produkcji zależy od popytu na dane czynniki produkcji w ich alternatywnych zastosowaniach.  Alfred Marshall: prawo popytu, efekt dochodowy i substytucyjny Prawo popytu: popyt na dane dobro jest odwrotnie skorelowany z jego ceną: im niższa cena, tym wyższy popyt i vice versa. W przypadku dóbr normalnych zarówno efekt dochodowy, jak i efekt substytucyjny zwiększają zgłaszane na nie zapotrzebowanie przy obniżonych cenach. Inaczej może być w przypadku tzw. dóbr podrzędnych.  Dobra Giffena Dobra pierwszej potrzeby nie mające bliskich substytutów są w stanie cieszyć się większym popytem przy wyższych cenach ("paradoks" Giffena). Czy zaprzecza to prawu popytu? Nie, ponieważ gdy dobro pierwszej potrzeby (np. podstawowy artykuł żywnościowy) staje się droższe, konieczne może być całkowite zrezygnowanie z nabywania dóbr wyższej jakości i nabywanie większej ilości dobra pierwszej potrzeby traktowanego wówczas jako gorszy substytut. Konkretny przykład: jeśli dana osoba wydaje większą część swojego dochodu na chleb, a niewielką jego część na mięso, to wzrost cen chleba może wymusić na takiej osobie całkowitą rezygnację z mięsa i żywienie się większą ilością chleba.  Alfred Marshall: nadwyżka konsumencka Zgodnie z prawem malejącej użyteczności krańcowej konsument powinien być skłonny do płacenia mniej za każdą kolejną jednostkę dobra, ale na rynku możliwe jest na ogół kupienie wszystkich pożądanych jednostek po jednej cenie. W związku z tym jednostki nadkrańcowe otrzymuje się niejako po "cenie promocyjnej". Nadwyżka konsumencka: różnica między płaconą ceną rynkową a (wyższą) ceną rezerwacyjną, czyli maksymalną ceną, jaką gotów byłby zapłacić konsument. Zjawisko czysto subiektywne i zasadniczo nieuchwytne dla zewnętrznego obserwatora.  Marshall a Walras: równowaga cząstkowa a równowaga ogólna Analiza równowag cząstkowych posługuje się konsekwentnie zasadą ceteris paribus, izolując badany rynek i zachodzące na nim zmiany od szerszego, potencjalnie wpływającego nań otoczenia. Równowaga ogólna stara się uwzględnić wszelkie gospodarcze współzależności. Przykładowo: uwzględnianie przy badaniu zmian na rynku wołowiny wpływu, jaki owe zmiany mogą wywierać na rynek wieprzowiny, jest bliższe duchowi równowagi ogólnej, niż skupianie się wyłącznie na rynku wołowiny.  Leon Walras: równowaga ogólna Stan, w którym deklarowane zapotrzebowanie i oferowana ilość dóbr na wszelkich rynkach są sobie równe, dochody i wydatki wszystkich grup uczestników rynku (firm, gospodarstw domowych itd.) są sobie równe, a decyzje wszystkich uczestników rynku maksymalizują ich indywidualne użyteczności. Tatonnement: metoda prób i błędów, w ramach której licytator działający na doskonale konkurencyjnym rynku zbiera oferty kupna i sprzedaży deklarowane przez wszystkich uczestników aukcji w odniesieniu do wszystkich dóbr, próbując ustalić ich ceny równowagowe i odpowiednio je modyfikując w razie pojawienia się nadwyżek lub niedoborów.  Krytyka idei równowagi ogólnej Nierealistyczne i ograniczające założenia na temat natury racjonalności Brak roli przedsiębiorczości (dynamizowania rynku poprzez wprowadzanie innowacji, przewidywania zmian w konfiguracji danych rynkowych itd.) „Konkurencja doskonała” stanowi de facto brak konkurencji (F. A. Hayek, „The Meaning of Competition” ) Sugestia jakoby stan doskonale statyczny stanowił absolutne gospodarcze optimum  Vilfredo Pareto: kryterium optymalności alokacji zasobów Optimum w sensie Pareto występuje wtedy, gdy nie można poprawić sytuacji dowolnego podmiotu bez pogarszania sytuacji któregoś z pozostałych podmiotów. Murray Rothbard, „Towards the Reconstruction of Utility and Welfare Economics” (1956): Pareto-korzystność jest rezultatem wyłącznie transakcji dobrowolnych. Taki wniosek nie wymaga ani zaistnienia konkurencji doskonałej, ani możliwości dokonywania międzyosobowych porównań użyteczności.