Podstawy psychologii egzystencjalna i humanistyczna PDF

Podstawy psychologii Psychologiczne koncepcje człowieka Psychologia egzystencjalna i humanistyczna Prof. APS dr hab. Marcin Sękowski Instytut Psychologii Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej  Psychologia egzystencjalna i humanistyczna Koncepcje, które łączy ujęcie człowieka j...

Podstawy psychologii Psychologiczne koncepcje człowieka Psychologia egzystencjalna i humanistyczna Prof. APS dr hab. Marcin Sękowski Instytut Psychologii Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej  Psychologia egzystencjalna i humanistyczna Koncepcje, które łączy ujęcie człowieka jako zasadniczo wolnej, autonomicznej, proaktywnej i samoświadomej jednostki Psychologia egzystencjalna była jedną z ważnych inspiracji psychologii humanistycznej Psychologia egzystencjalna Egzystencjalizm – nurt filozoficzny, literacki i kulturowy skupiony na subiektywnym doświadczeniu człowieka, zakładający, że człowiek jest świadomy i wolny, a jego życie wypełnione jest troską, odpowiedzialnością i lękiem Pionierzy, XIX wiek: Søren Kierkegaard (1813-1855; filozof, teolog, poeta romantyczny) Friedrich Nietzsche (1844-1900; filozof, filolog klasyczny, poeta) Pionier, XX wiek: Martin Heidegger (1889-1976; filozof) Główni przedstawiciele w okresie rozkwitu egzytencjalizmu (od powojennych lat do lat 60 XX wieku, egzystencjalizm był swoistą modą intelektualną i subkulturą, zwłaszcza we Francji): Jean-Paul Sartre (1905-1980; dramaturg, poeta, filozof; laureat literackiej nagrody Nobla 1964, której nie przyjął) Albert Camus (1913-1960; pisarz, dramaturg, reżyser; laureat literackiej nagrody Nobla 1957) Pionierzy psychologii egzystencjalnej, trzej psychiatrzy: – Ludwig Binswanger (1881-1966) – Medard Boss (1903-1990) – Viktor Frankl (1905-1997) wszyscy początkowo związani z psychoanalizą Freudowską, z czasem zafascynowali się filozofią egzystencjalną Heideggera, i wypracowali psychologie i psychoterapie egzystencjalne niezadowolenie dotychczasowym naukowym rozumieniem człowieka w psychologii i psychopatologii  Viktor Frankl, Martin Heidegger i Eleonore Fran Martin Heidegger i Medard Boss Metoda psychologii egzystencjalnej: Metoda fenomenologiczna opis i ogląd tego, co bezpośrednio dane świadomości, bez przyjmowania jakichkolwiek wstępnych założeń Należy odrzucić jakiekolwiek założenia, teorie i spekulacje, przyglądając się doświadczeniu człowieka, tak, jak mu się ono jawi w świadomości  Binswanger i jego „przypadek Ellen West” analiza egzystencjalna, w której centrum znajduje się kwestia śmierci klasyczne i kontrowersyjne studium przypadku kobieta cierpiąca na zaburzenia odżywiania, depresję i obsesję śmierci Binswanger zdiagnozował schizofrenię prostą ze złym rokowaniem trafność tej diagnozy jest podważana (Jackson i in. 1990; Vandereycker 2003). Popełniła samobójstwo krótko po wypisie z kliniki Binswangera Czy Binswanger przyczynił się do samobójstwa pacjentki? (Lester 1971; Maltsberger 1996; Vandereycker 2003). „[…] z punktu widzenia analizy egzystencjalnej, samobójstwo Ellen West stanowiło »czyn arbitralny«, a także »konieczne wydarzenie«. Oba wyrażenia opierają się na fakcie, iż egzystencja w przypadku Ellen West stała się dojrzała do śmierci; innymi słowy, śmierć, owa śmierć, była koniecznym wypełnieniem sensu życia tejże egzystencji” (Binswanger 1958: 295). „Poprzez to rozwiązanie, Ellen West nie »przerosła samej siebie«, a raczej w decyzji o śmierci tylko odnalazła siebie i wybrała siebie. Święto śmierci było świętem narodzin jej egzystencji. Lecz tam, gdzie egzystencja może istnieć tylko poprzez rezygnację z życia, tam egzystencja stanowi egzystencję tragiczną” (ibidem: 298). EGZYSTENCJA to BYCIE-W-ŚWIECIE (niem. Dasein) Inaczej: bytowanie, bycie-tu-oto Bycie-w-świecie to całość egzystencji człowieka Jest rozumiejącą i otwartą na świat obecnością człowieka W nim pojawiają się zjawiska/fenomeny, czyli doświadczenia, które są rzeczywistością Analiza bycia-w-świecie danej osoby, to opis doświadczeń danej osoby (tak jak mu się jawią), tak ścisły, na ile pozwala na to język Człowiek nie jest „w relacji ze światem”, lecz stanowi jedność ze światem, który jawi mu się w formie zjawisk/fenomenów TRZY ASPEKTY BYCIA-W-ŚWIECIE Umwelt – Świat biologiczny, krajobraz Mitwelt – Świat społeczny Eigenwelt – Świat jaźni, włącznie z własnym ciałem Główne troski egzystencjalne wg Irvina Yaloma Lęk przed śmiercią Wolność (i odpowiedzialność) Izolacja egzystencjalna Brak sensu Krytyczne spojrzenie na psychologię egzystencjalną – wiele dylematów, na które odpowiedź brzmi… „i tak i nie” Czy człowiek naprawdę jest w pełni wolny i niezdeterminowany? Czy psychologia egzystencjalna nie degraduje psychologii jako nauki, ponownie zawracając ją na bezdroża filozofii? Czy nie jest bliższa poezji niż nauce? Czy postulat odpowiedzialności za swoją egzystencję nie jest wstępem do moralizowania? Psychologia humanistyczna PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA Rozwijana w latach 50. XX wieku w USA „trzecia siła w psychologii” (Maslow) (obok psychoanalizy i behawioryzmu) niezgoda na pesymizm, determinizm, negatywny obraz człowieka optymistyczna i pozytywna wizja człowieka, jego motywacji i możliwości człowiek jest aktywny i świadomy w swoim dążeniu do rozwoju własnego potencjału, a natura ludzka jest dobra (lub neutralna) w organizmie tkwi potencjał pełnego rozwoju (samorealizacji) przedmiotem zainteresowania jest przede wszystkim: rozwój, zdrowie psychiczne, samoaktualizacja, wartości, cele, pytania o sens i cel życia, świat subiektywnych doznań Abraham Maslow (1908-1970) koncentracja na zdrowiu i rozwoju (badania biograficzne osób zdrowych/ wybitnych) Teoria samoaktualizacji Dążenie do samoaktualizacji jest biologicznie zaprogramowane. → osobisty wybór, realizacja wartości; praca nad sobą, wyrzeczenia, frustracja Niesprzyjające otoczenie społeczno-kulturowe może je hamować. hierarchia potrzeb Dwa poziomy potrzeb i motywacji (braku vs istnienia/rozwoju) szacunku i miłości http://lifementor.pl/znasz-piramide-potrzeb-a-maslowa-czy-stosujesz-ja-w-praktyce/  Carl Rogers (1902-1987) i terapia skupiona na osobie W organizmie człowieka leży ogromny potencjał, który człowiek powinien wykorzystać do samorozwoju Zablokowanie tego potencjału organizmu prowadzi do problemów psychicznych Terapia powinna odblokować potencjał organizmu i możliwość samorealizacji/samoaktualizacji Triada rogeriańska (warunki umożliwiające rozwój pacjentów w terapii… ale także dzieci, wychowanków, uczniów) – Empatia – Akceptacja – Autentyczność  Podsumowanie Ogromne sukcesy Maslowa i Rogersa w środowisku akademickim w USA Rogers stworzył nową dziedzinę praktyki pomocowej dla psychologów: poradnictwo psychologiczne Terapia skoncentrowana na osobie – szeroko stosowane podejście w poradnictwie i psychoterapii Wkład w rozwój badań nad psychoterapią (Rogers) Podejście humanistyczne krytykowane jest za – Idealizm i brak realizmu w ujęciu człowieka – naiwne podejście do tego co wnosi klient (lekceważenie znaczenia nieświadomości, mechanizmów obronnych) – Brak definicji ważnych pojęć: np. organizm Dziękuję za uwagę!