Podstawy psychologii egzystencjalnej

Podstawy psychologii egzystencjalna i humanistyczna

• Psychologia egzystencjalna i humanistyczna skupia się na człowieku jako wolnej, autonomicznej, proaktywnej i samoświadomej jednostce.
• Psychologia egzystencjalna czerpała inspirację z psychologii humanistycznej.

Psychologia egzystencjalna

• To nurt filozoficzny, literacki i kulturowy, koncentrujący się na subiektywnym doświadczeniu człowieka.
• Zakłada, że człowiek jest świadomy i wolny, a jego życie jest pełne troski, odpowiedzialności i lęku.

Pionierzy - XIX wiek

• Søren Kierkegaard (1813-1855): filozof, teolog, poeta romantyczny.
• Friedrich Nietzsche (1844-1900): filozof, filolog klasyczny, poeta.

Pionierzy - XX wiek

• Martin Heidegger (1889-1976): filozof.

Główni przedstawiciele (lata powojenne - 1960)

• Jean-Paul Sartre (1905-1980): dramaturg, poeta, filozof; laureat Nagrody Nobla (odmówił przyjęcia).
• Albert Camus (1913-1960): pisarz, dramaturg, reżyser; laureat Nagrody Nobla.

Pionierzy psychologii egzystencjalnej (psychiatrzy)

• Ludwig Binswanger (1881-1966)

• Medard Boss (1903-1990)

• Viktor Frankl (1905-1997)

• Wszyscy trzej początkowo byli związani z psychoanalizą, ale później zainteresowali się filozofią egzystencjalną i wypracowali psychologię i psychoterapię egzystencjalną.

Metoda psychologii egzystencjalnej - fenomenologiczna

• Opis i ogląd tego, co bezpośrednio dane świadomości, bez założonych teorii.
• Odrzucenie założeń, teorii i spekulacji, koncentracja na doświadczeniu człowieka, tak jak się ono jawi w świadomości.

Przykłady badań i studiów - Binswanger i przypadek Ellen West

• Analiza egzystencjalna, która skupia się na kwestii śmierci.
• Samobójstwo Ellen West traktowane jako działanie arbitralne i konieczne dla jej egzystencji.
• Trafność diagnozy schizofrenii prostej podawana pod znakiem zapytania.

Egzystencja to Bycie-W-Świecie (niem. Dasein)

• Bycie-w-świecie: całościowe rozumienie egzystencji człowieka.
• To otwarte doświadczenie świata, w którym pojawiają się zjawiska/fenomeny.
• Analiza bycia-w-świecie danej osoby, opis doświadczeń.
• Człowiek jako jedność ze światem, objawiającym się w zjawiskach/fenomenach.

Trzy aspekty Bycia-W-Świecie

• Umwelt: świat biologiczny, krajobraz.
• Mitwelt: świat społeczny.
• Eigenwelt: świat jaźni, włącznie z własnym ciałem.

Główne troski egzystencjalne wg Irvina Yaloma

• Lęk przed śmiercią.
• Wolność (i odpowiedzialność).
• Izolacja egzystencjalna.
• Brak sensu.

Krytyczne spojrzenie na psychologię egzystencjalną

• Kwestie dylematów, na które odpowiedź brzmi „i tak i nie”.
• Czy człowiek jest wolny i niezdeterminowany?
• Czy degraduje psychologię do filozofii?
• Czy jest bliższa poezji niż nauce?
• Czy postulat odpowiedzialności to moralizowanie?

Psychologia humanistyczna

• Rozwijana w latach 50. XX wieku w USA.
• Trzecia siła w psychologii (poza psychoanalizą i behawioryzmem).
• Optymistyczna wizja człowieka, skupiona na jego motywacji i możliwościach do rozwoju i samoaktualizacji.
• Człowiek jest aktywny w dążeniu do pełnego potencjału i rozwoju.
• Natura ludzka jest dobra (lub neutralna).

Abraham Maslow (1908-1970)

• Koncentracja na zdrowiu i rozwoju osobistym (badania biograficzne).

• Teoria samoaktualizacji (dążenie do rozwoju jest biologicznie wrodzoną cechą).

• Hierarchia potrzeb (fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności, szacunku, samoaktualizacji).

• Dążenie do samoaktualizacji może być hamowane przez niesprzyjające środowisko społeczno-kulturowe.

Carl Rogers (1902-1987) i terapia skupiona na osobie

• Potencjał w człowieku do samorozwoju.
• Blokady potencjału mogą prowadzić do problemów psychicznych.
• Terapia skupiona na osobie ma odblokować potencjał do samorealizacji.
• Triada rogeriańska: empatia, akceptacja, autentyczność.

Podsumowanie

• Sukcesy Maslowa i Rogersa w środowisku akademickim.
• Stworzenie nowej dziedziny praktyki pomocowej dla psychologów (poradnictwo psychologiczne i terapia skoncentrowana na osobie).
• Wkład w rozwój badań nad psychoterapią.
• Krytyka podejścia humanistycznego: idealizm, naiwne podejście do człowieka, pomijanie roli nieświadomości i mechanizmów obronnych, brak precyzyjnych definicji.