Vertegenwoordiging, Tussenpersonen en Distributie PDF

Vertegenwoordiging, tussenpersonen en distributie Vertegenwoordiging in het algemeen......................................................................... 4 Wat indien niet “in naam”?.................................................................................... 6 Wat indie...

Vertegenwoordiging, tussenpersonen en distributie Vertegenwoordiging in het algemeen......................................................................... 4 Wat indien niet “in naam”?.................................................................................... 6 Wat indien zonder of buiten bevoegdheid?............................................................. 7 Handelstussenpersonen........................................................................................ 10 Situering van handelstussenpersonen.................................................................. 10 Handelstussenpersonen in juridische zin vs. Distributeurs.................................... 11 Onderscheidingscriteria binnen handelstussenpersonen (in juridische zin)........... 12 Onderscheid naar interne verhouding.................................................................. 13 Makelaar............................................................................................................ 14 Kenmerken...................................................................................................... 14 Sluiting en uitvoering vd overeenkomst............................................................. 15 Handelsagent..................................................................................................... 16 Kenmerken...................................................................................................... 16 Sluiting en uitvoering vd overeenkomst............................................................. 18 Beëindiging..................................................................................................... 21 Commissionair................................................................................................... 23 Kenmerken...................................................................................................... 23 Sluiting en uitvoering vd overeenkomst............................................................. 25 Waarborgen.................................................................................................... 26 Gevolgen vd rechtshandelingen........................................................................ 28 Distributieovereenkomsten.................................................................................... 29 Situering van distributieovereenkomsten.............................................................. 29 Precontractuele fase........................................................................................... 29 Franchise........................................................................................................... 32 Kenmerken...................................................................................................... 32 Soorten........................................................................................................... 34 Concessie.......................................................................................................... 35 Kenmerken...................................................................................................... 35 Beëindiging..................................................................................................... 37  Overzicht........................................................................................................... 39 Voorbeeldvraag examen......................................................................................... 40 Voorbeeldvraag examen oplossing....................................................................... 41 2 Vertegenwoordiging, tussenpersonen en distributie Handboek p.83 - 85 en 91 – 122 Je hebt een schoenenfabriek. Hoe krijg je deze schoenen aan de man? Verticale integratie: het gewoon zelf doen Verticale integratie verwijst naar een bedrijfsstrategie waarbij een organisatie verschillende niveaus van de toeleveringsketen binnen één onderneming onderbrengt. Dit betekent dat een bedrijf activiteiten integreert die normaal gesproken door externe leveranciers of klanten zouden worden uitgevoerd. Het doel hiervan is om meer controle te krijgen over productieprocessen, kosten, kwaliteit en distributie. Nadelen: investeren, veel geld, kennis nodig Belang bij een zekere concentratie. Vijf schoenen aanbieden in één winkel heeft geen zin. Als een andere (al bestaande) winkel deze schoenen extra aanbiedt heeft dit wel zin. Handelstussenpersonen: andere ondernemingen inschakelen. Minder nood aan intermediatie. Platformen en online -> alternatieve voor tussenpersonen. Intermediatie is het proces waarbij een tussenpersoon (intermediair) diensten verleent om transacties tussen twee of meer partijen te vergemakkelijken. De intermediair fungeert als schakel en voegt waarde toe door bijvoorbeeld informatie te verstrekken, risico's te beperken of toegang te bieden tot markten. 3 Vertegenwoordiging in het algemeen Vertegenwoordiger stelt rechtshandelingen in naam van een opdrachtgever die aan de opdrachtgever worden toegerekend. Vertegenwoordiging (in eigenlijke zin) is een juridische figuur waarbij een persoon (vertegenwoordiger) in naam van een andere persoon (vertegenwoordigde, opdrachtgever) rechtshandelingen stelt die aan de vertegenwoordigde worden toegerekend1 als deze handelingen vallen binnen de vertegenwoordigingsmacht van de vertegenwoordiger. niet alleen lastgeving; ook arbeidsovereenkomst, ouders voor kinderen… Vb: je wilt een Vespa en je vriend moet die gaan kopen Voorwaarden In naam van opdrachtgever; en “in hoedanigheid” Expliciet of blijkend uit concrete omstandigheden. Vb: je vriend zal in jouw naam moeten optreden. “Ik kom dit kopen namens...” Met en binnen vertegenwoordigingsbevoegdheid Vb: ik wil dit specifiek model aan deze prijs. Mijn vriend mag geen andere Vespa kopen. Gevolgen Rechtstreekse band tussen derde en opdrachtgever Lastgever en lasthebber Vb: mijn vriend valt weg uit het contract Vertegenwoordiger nooit contractueel verbonden t.a.v. derde 1 De rechten en verbintenissen volgend uit die rechtshandeling gelden als rechten en verbintenissen van de vertegenwoordigde; de vertegenwoordiger zelf zal niet gebonden zijn op grond van de betrokken rechtshandeling. 4 Arbeidsovereenkomst Vb: bestuurdersovereenkomst: je kan de vennootschap onder bepaalde voorwaarden vertegenwoordigen. Vb: medewerker van de Delhaize mag contracten sluiten i.v.m. de koop van producten door de klanten Indien de vertegenwoordigingsbevoegdheid haar oorsprong vindt in een contractuele verhouding is sprake van een volmachtverlening door de opdrachtgever aan de vertegenwoordiger. 5 Wat indien niet “in naam”? Sinterklaas is een naamlener. De kinderen weten niet dat iemand erachter zit. Middellijke vertegenwoordiging = naamlening De vertegenwoordiger handelt voor rekening van een opdrachtgever maar in eigen naam. (Er is geen sprake van vertegenwoordiging in eigenlijke zin). Vertegenwoordiger persoonlijk gebonden t.a.v. derde, opdrachtgever niet Er is geen directe band, er zit iemand tussen. Vertegenwoordiger moet resultaat overdragen aan opdrachtgever/opdrachtgever moet vertegenwoordiger vrijwaren In de externe verhouding (met de derden t.a.v. wie de rechtshandeling werd gesteld) rusten de rechten en verplichtingen bij de naamlener. In de interne verhouding moet de naamlener het voordeel wel doorleveren en heeft hij recht om door de opdrachtgever te worden gevrijwaard voor de aansprakelijkheid die hij heeft opgelopen. Wat maakt het uit? Geen probleem totdat de naamlener niet kan betalen. 6 Wat indien zonder of buiten bevoegdheid? Als de vertegenwoordiger handelt in naam van een opdrachtgever maar zonder of buiten bevoegdheid is er sprake van vertegenwoordigingsonbevoegdheid. Vb: vriend koopt geen Vespa maar een motorfiets (en doet dit in jouw naam) Regel: geen toerekening (van de rechtshandeling) aan opdrachtgever Opdrachtgever noch vertegenwoordiger contractueel verbonden t.a.v. derde De onbevoegde vertegenwoordiger is niet gebonden, maar heeft wel een onrechtmatige daad begaan. 7  → Risico van onbevoegdheid ligt bij derde (moet maar legitimatie vragen) De derde kan zich tegen dit risico indekken door een legitimatie van de bevoegdheid van de vertegenwoordiger te vragen. Die legitimatie kan bestaan uit een geschreven document waarin de opdrachtgever het bestaan en de grenzen van de volmachtsverlening bevestigt. Vb: De verkoper zal waarschijnlijk een bewijs van volmacht vagen aan mijn vriend. Als de volmacht niet overeenkomt en de verkoper heeft dit gezien, dan mag hij/zij kiezen om al dan niet iets te verkopen. De verkoper zal echter niet de onrechtmatige daad kunnen aanspreken, want hij wist het. Vertegenwoordiger buitencontractueel aansprakelijk t.a.v. derde Vb: De verkoper kan op basis van onrechtmatige daad mijn vriend aanspreken. Er is geen contractuele band! Niet contractueel aansprakelijk, maar wel buitencontractueel aansprakelijk. Uitzonderingen: Bekrachtiging Bij bekrachtiging achteraf door de vertegenwoordigde van de vertegenwoordigingshandeling, zal een onbevoegde handeling toch worden toegerekend aan de vertegenwoordigde Persoonlijk engagement: Vb: mijn vriend ziet een ander model en beslist om zelf deze te kopen en hiervoor in te staan moest het niet zij wat ik wou. -> Je kan kiezen om er toch mee akkoord te gaan. Er was een probleem met de rechtshandeling, maar ik vind het toch goed. Bekrachtiging door bijvoorbeeld betaling. 8  Schijnvertegenwoordiging Schijnvertegenwoordiging zal door een rechter worden aanvaard in die gevallen waar het door de concrete omstandigheden een derde niet ten kwade kan worden geduid dat geen volmacht of andere legitimatie werd gevraagd. Zeer belangrijk voor het afsluiten van transacties. Meer op je gemak zijn om transacties af te sluiten. “Als het er zo uit ziet, dan moet je je geen zorgen maken dat het niet mag” Vb: al een vespa kopen bij garage 1 en ook een vespa kopen bij garage 2. De verkoper van garage 2 kon dit niet weten a.d.h.v. de volmacht. Rechtstreekse band tussen derde en “opdrachtgever” Opdrachtgever kan regres2 op onbevoegde vertegenwoordiger → vertegenwoordigingsmacht “Vertegenwoordigingsmacht zonder vertegenwoordigingsbevoegdheid”: - Beperkingen aan de vertegenwoordigingsbevoegdheid zijn niet tegenwerpelijk aan derden. - De opdrachtgever is toch gebonden - De opdrachtgever kan zich in interne verhoudingen verhalen op de vertegenwoordiger die onbevoegd optrad. 2 Het recht om schade of kosten terug te vorderen van een derde partij 9 Handelstussenpersonen Situering van handelstussenpersonen Ondernemingen verstrekken hun goederen of diensten vaak niet rechtstreeks aan de eindafnemer. Ze kunnen ervoor kiezen een beroep te doen op handelstussenpersonen of distributeurs. Waarom? - Verregaande specialisatiegraad is gewenst - Groei van de onderneming zonder zware bijkomende investeringen Waarom wetgeving i.v.m. tussenpersonen? Bescherming van de tussenpersoon Het gemene recht biedt onvoldoende bescherming tegen de abrupte beëindiging van de overeenkomst. Tussenpersoon is meestal zwakke partij Vgl. B2B-wet van 2019: ook bescherming tegen tussenpersoon Soms is tussenpersoon sterk (bijv. supermarkt) Maar, soms is de tussenpersoon de sterke partij. Vb: boer en supermarkt Onder meer verbod van misbruik van economische afhankelijkheid Het is moeilijk om op korte tijd een goed te verkopen aan een andere persoon. 10 Handelstussenpersonen in juridische zin vs. Distributeurs 1. Handelstussenpersonen in juridische zin Makelaar, handelsagent, handelsvertegenwoordiger, commissionair In naam van een ander (‘opdrachtgever’) of in eigen naam Vaak in naam van..., maar niet altijd. Voor rekening van een ander (‘opdrachtgever’) Financieel wordt alles doorgeschoven. Commissionair Vb: verzekeringsmakelaar -> Vertegenwoordiging (eigenlijk of oneigenlijk) 2. Handelstussenpersonen in economische zin (“distributeurs”) Franchisenemer, concessienemer Vb franchise: McDonalds Voor eigen rekening In eigen naam -> Geen vertegenwoordiging Het voelt als een handelstussenpersoon, maar er is geen vertegenwoordiging. Het is een schakel tussen de producent en de uiteindelijke klant. 11 Onderscheidingscriteria binnen handelstussenpersonen (in juridische zin) Belang van het onderscheid (en van de kwalificatie door feitenrechter): Graad van bescherming Hoogte van vergoeding Kwalificatieproblemen: De dispariteit van regelgeving resulteert in moeilijke kwalificatiediscussies waarbij de inzet van de juridische strijd vaak geaxeerd is op het bekomen van een zo hoog mogelijke vergoeding. De hoogte van de beëindigingsvergoeding verschilt immers substantieel afhankelijk van het toepasselijke regime.3 Onderscheidingscriteria: Volgens interne verhouding Volgens externe verhouding De externeverhouding is de verhouding tussen de bij de interne verhouding betrokken partijen (opdrachtgeven en tussenpersoon) enerzijds en de derde met wie de tussenpersoon handelt anderzijds. 3 m.a.w. Kwalificatieproblemen ontstaan omdat verschillende regels en wetten niet goed op elkaar aansluiten. Hierdoor ontstaan discussies over hoe een situatie juridisch moet worden ingedeeld. Vaak draait zo’n discussie om geld: hoe hoger de vergoeding die iemand kan krijgen, hoe groter de kans dat er een juridische strijd ontstaat. Dit komt omdat de hoogte van een ontslagvergoeding sterk kan verschillen, afhankelijk van welke regels van toepassing zijn. 12 Onderscheid naar interne verhouding 1. Duurzaamheid van de verhouding Hoe duurzaam is de verhouding tussen de tussenpersoon en de opdrachtgever. Het gaat over de band! (Hoelang je al daarvoor werkt, of hoeveel, maakt niet uit.) Makelaar: occasioneel Een permanente band tussen makelaar en de opdrachtgever is afwezig. Een makelaar kan tezelfdertijd voor verscheidene opdrachtgevers activiteiten ontplooien. Vb: Neckerman Handelsagent en handelsvertegenwoordiger: permanent Handelsagent: zelfstandige Handelsvertegenwoordiger: werknemer (en dus ondergeschikt) Een handelsagent kan tegelijkertijd voor meerdere principalen optreden, op voorwaarde dat het permanent karakter van de verhouding met elke principaal behouden blijft. 2. Band van ondergeschiktheid Handelsagent: zelfstandige Handelsvertegenwoordiger: werknemer (weerlegbaar vermoeden van art. 4, tweede lid WAO) 13 Makelaar Kenmerken 1. Opdracht: bemiddelen bij en ev. sluiten van overeenkomsten = middelenverbintenis Stelt ook materiële handelingen. In naam van de opdrachtgever Voor rekening van de opdrachtgever Een makelaar kan vertegenwoordingingsbevoegdheid worden gegeven zonder dat dit een effect heeft op de kwalificatie als makelaar. Het komt frequent voor dat een makelaar de bevoegdheid krijgt één of zelfs beide partijen te vertegenwoordigen. Vb: je koopt een huis niet van een makelaar, deze makelaar treedt op voor rekening van en in naam van de opdrachtgever. 2. Occasioneel De makelaar heeft geen vaste betrekking met een (of meerdere) opdrachtgevers. Treedt dus voor meerdere opdrachtgevers tegelijk op. Geen permanente band. Vb: huwelijksmakelaar Maar moet niet occasioneel in de business zijn. Je moet langdurig in de business zijn. De makelaar maakt geen deel uit van het commerciële netwerk van de opdrachtgever. Er is geen sprake van exclusiviteit. 3. Zelfstandig Kan vrij zijn activiteiten vormgeven. Er is geen gezagsverhouding met de opdrachtgever. 4. Vergoeding 14 Sluiting en uitvoering vd overeenkomst Een makelaarsovereenkomst is een dienstencontract. Het voorwerp van de karakteristieke verbintenis van de overeenkomst bepaalt of de overeenkomst als lastgeving (als het voorwerp een materiële handeling is) dan wel als aanneming (als het voorwerp een rechtshandeling is) moet worden gekwalificeerd. Totstandkoming Regel: solo consensu4 Je mag een makelaarscontract mondeling sluiten. Dit is geldig maar moeilijk te bewijzen (dus wordt niet aangeraden). Uitzonderingen, o.m. bij vastgoedbemiddeling Uitvoering Makelaar: partijen bij elkaar brengen (middelenverbintenis) De kerntaak van de makelaar bestaat erin partijen bijeen te brengen opdat die een overeenkomst zouden kunnen sluiten. Redelijk onderzoek naar solvabiliteit derde Vrij beperkte solvabiliteitsonderzoek voldoet. Vb: je mag geen dure hotelkamer geven aan een dakloze Niet aansprakelijk indien derde insolvabel (behoudens delcrederebeding) De makelaar garandeert niet dat de overeenkomst effectief uitgevoerd zal worden. Delcrederebeding: de makelaar staat wel in voor het goede nakomen van het contract. Waarom? De makelaar heeft de persoon gezien en heeft dus meer info over de kans dat het contract nageleefd wordt. 4 "alleen door wilsovereenstemming" Iets is geldig of komt tot stand, alleen omdat de betrokken partijen het ermee eens zijn. Er is verder niets extra’s nodig, zoals een document of een handeling. 15  Opdrachtgever: loon betalen en informatie geven Bedongen loon Het loon wordt in beginsel door partijen bepaald in een overeenkomst. Indien niets bedongen: eenzijdige partijbeslissing van makelaar (mits rechterlijke controle) Indien er geen overeenkomst hierover werd opgesteld, bepaalt de makelaar op grond van een partijbeslissing eenzijdig, maar onder rechterlijke controle, zijn loon. Inspanningsverbintenis: je moet moeite doen, maar als het niet lukt dan is dit niet erg. Handelsagent Kenmerken Vergelijkbaar met een makelaar: het verschil zit in de band. In principe: dwingend recht -> het bieden van bescherming aan de zelfstandige handelsagent. (Handels)agentuurovereenkomst: 1. Opdracht: bemiddelen bij en evt. sluiten van overeenkomsten In naam van de opdrachtgever Voor rekening van de opdrachtgever = middelenverbintenis (≈ makelaar) Een handelsagent draagt in principe geen economisch risico met betrekking tot de commerciële verrichtingen die hij bemiddelt en eventueel afsluit. 16 2. Verhouding met opdrachtgever: permanent (>< makelaar) Permanent: duurzame band Maar: kan ook in bijberoep of als nevenactiviteit (Op voorwaarde dat hij deze activiteit op een duurzame wijze en met regelmaat uitoefent.) Hij mag in principe voor meerdere principalen optreden zolang hij een duurzame band kan behouden (anders wordt hij beschouwd als een makelaar). 3. Zelfstandig, geen gezagsverhouding5 (≈ makelaar) Zelfstandige: er moet geen RSZ betaald worden door de opdrachtgever. -> Er wordt vaak geprobeerd om werknemers te labelen als zelfstandigen. “Niettegenstaande elke uitdrukkelijke bepaling van de overeenkomst of bij het stilzwijgen ervan, wordt de overeenkomst beschouwd als een arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers, tenzij het tegendeel wordt bewezen.” De handelsagent deelt zijn werkzaamheden naar eigen goeddunken in en beschikt zelfstandig over zijn tijd. >< handelsvertegenwoordiger (als hij wel in gezagsverhouding staat) 4. Vergoeding: onder bezwarende titel (≈ makelaar) 5 Onder ‘gezag’ begrijpt men de bevoegdheid om leiding te geven en toezicht te houden, zelfs als deze bevoegdheid beperkt is of ze niet feitelijk uitgeoefend wordt. 17 Sluiting en uitvoering vd overeenkomst Totstandkoming Regel: solo consensu (Zie makelaar) Uitzonderingen Overeenkomst voor bepaalde duur (want: permanente band) Concurrentiebeding Eigenlijk een niet-concurrentiebeding. Een clausule in een arbeidsovereenkomst waarin wordt vastgelegd dat een werknemer, na het einde van zijn dienstverband, niet bij een concurrerend bedrijf mag gaan werken of zelf een concurrerend bedrijf mag starten. Het doel van dit beding is om te voorkomen dat een werknemer vertrouwelijke informatie, klanten of bedrijfskennis gebruikt om de voormalige werkgever te benadelen. Delcrederebeding Ter bescherming van de handelsagent. (Zie makelaar) 18  Uitvoering Handelsagent: actief klanten benaderen (inspanningsverbintenis) De opdracht van de handelsagent bestaat uit het bemiddelen en eventueel afsluiten van zaken. Het is niet noodzakelijk dat hij ook bevoegd is om de onderhandelde zaken effectief af te sluiten. Handelsagent-contractant: Hoewel dit niet noodzakelijk is, kan de handelsagent ook de bevoegdheid hebben om de onderhandelde zaken effectief af te sluiten in naam en voor rekening van zijn principaal. Handelsagent-onderhandelaar: De ontvangen bestellingen moeten overgemaakt worden aan de principaal, die vervolgens zelf de overeenkomst kan afsluiten met derde. Redelijk onderzoek naar solvabiliteit derde (Zie makelaar) Niet aansprakelijk indien derde insolvabel (behoudens delcrederebeding) (Zie makelaar) Verplichtingen: - Uitvoering te goeder trouw - Principaal inlichten - Richtlijnen die de principaal gegeven heeft opvolgen 19  Opdrachtgever: vast loon en/of commissie(s) betalen Handelsagent heeft recht op commissie6: Wettelijke regel over wanneer de commissie verschuldigd is. Tijdens overeenkomst: indien zaak afgesloten dankzij zijn optreden/ met door hem aangebrachte klant/ binnen zijn ‘gebied’ of zijn groep personen Soms zelfs na einde overeenkomst! - Indien de zaak hoofdzakelijk te danken is aan de door hem tijdens de duur van de agentuurovereenkomst aan de dag gelegde activiteit. - De bestelling is ontvangen voor het einde van de agentuurovereenkomst. Vb: er is een bestelling gedaan na het einde van de overeenkomst Verplichtingen: - Uitvoering te goeder trouw - Alle inlichtingen die nodig zijn voor de uitvoering van de agentuurovereenkomst doorgeven - De verschuldigde vergoeding betalen 6 Alle elementen van de vergoeding die variëren naargelang het aantal zaken of de waarde daarvan. 20 Beëindiging In principe enkel met opzeggingstermijn/ opzeggingsvergoeding Opzeggingstermijn: 1 maand gedurende het eerste jaar van de overeenkomst en wordt vermeerderd met 1 maand voor elk begonnen jaar, met een maximum van 6 maanden. (Er mag afgesproken worden om deze termijn langer te maken, niet korter). Opzeggingsvergoeding: Bij een onmiddellijke beëindiging of indien er een te korte opzeggingstermijn is gegeven.7 Voor zowel de opzeggingstermijn als de opzeggingsvergoeding is het mogelijk om deze niet na te komen wegens: - Uitzonderlijke omstandigheden (die elke professionele samenwerking tussen de principaal en de handelsagent definitie onmogelijk maken). - Een ernstige tekortkoming aan de verplichtingen van één van de contractanten. Uitwinningsvergoeding Indien nog aanzienlijke voordelen uit aanbreng van klanten of uit uitbreiding van zaken met bestaande klanten Een handelsagent kan een klantenbestand opbouwen, die ook na zijn vertrek zullen blijven komen. Indien de overeenkomst een concurrentiebeding bevat, schept dat een vermoeden ten gunste van de handelsagent. Dwingend recht Mag niet van afgeweken worden. 7 De vergoeding stemt dan overeen met de gebruikelijke vergoeding die voor de (resterende) duur van de opzeggingstermijn gegeven moet worden. 21  Evt. recht op bijkomende schadevergoeding Wanneer het bedrag van de uitwinningsvergoeding de werkelijk geleden schade niet volledig vergoedt. Concurrentiebeding Je mag mij na het contract geen concurrentie aandoen. Een concurrentiebeding strekt ertoe aan de handelsagent na beëindiging van de agentuurovereenkomst bepaalde activiteiten te verbieden die met deze van de principaal zouden concurreren. Alleen geldig indien (van dwingend recht): 1. Schriftelijk 2. Het betrekking heeft op de soort zaken van de handelsagent 3. Gebied en de groep personen van de handelsagent 4. Maximaal 6 maand na beëindiging Creëert weerlegbaar vermoeden dat uitwinningsvergoeding verschuldigd is! Het klantenbestand stelt niet veel voor, maar waarom is er dan een concurrentiebeding? De opdrachtgever moet eerst nadenken vooraleer hij een concurrentiebeding laat opnemen in het contract. 22 Commissionair Kenmerken Commissieovereenkomst: 1. Opdracht: tegen vergoeding commerciële rechtshandelingen verrichten met een derde Een commissionair treedt vooral op in het internationaal goederenverkeer. dankzij specialisatie en centralisatie kunnen zij tegen gunstigere voorwaarden contracteren dan een individuele committent zou kunnen. In eigen naam (>< makelaar, handelsagent en handelsvertegenwoordiger) De commissionair is persoonlijk gehouden tot nakoming van de aangegane verbintenissen. Voor rekening van de opdrachtgever De financiële gevolgen zijn voor de opdrachtgever. 2. Geen gezagsverhouding want in eigen naam 3. Intuitu personae8 Het gaat om afspraken of contracten die speciaal gericht zijn op een bepaalde persoon vanwege wie die persoon is. Dit kan te maken hebben met hun vaardigheden, betrouwbaarheid of persoonlijkheid. Gevolg: de dood, het kennelijk onvermogen, de onbekwaamverklaring of het faillissement van één van beide partijen zal in de regel leiden tot het einde van de overeenkomst. 4. Vergoeding: onder bezwarende titel 8 "met het oog op de persoon" 23 Aankoopcommissie: Wordt betaald door de koper voor hulp bij het kopen. Verkoopcommissie: Wordt betaald door de verkoper voor hulp bij het verkopen. De commissionair stel rechtshandelingen, maar ook materiële handelingen. Dat is logisch aangezien de commissionair ertoe gehouden is de overeenkomst die hij sluit ook uit te voeren, waarvoor een aantal materiële handelingen nodig kunnen zijn. De familie heeft liever niet dat ze bekend worden, ze vragen een veiling om het schilderij in hun plaats te verkopen. De commissionair zal nooit in het bezit zijn van het schilderij 24 Sluiting en uitvoering vd overeenkomst Totstandkoming: solo consensu (Zie makelaar) Uitvoering Commissionair: Geheimhoudingsplicht (bv. kunstveilingen) De commissionair mag de naam van de committent niet bekend maken aan de derde. Deze is er wel van op de hoogte dat de commissionair handelt voor rekening van een committent. De koper weet niet wie er achter de commissionair zit (wie de opdrachtgever is). Maar: niet absoluut, kan afwijken Steunt op de wil van de committent. De natuur van de overeenkomst verandert niet. Zorgen voor goede uitvoering van de rechtshandeling Niet: zelf uitvoeren Hij moet zorgen dat het contract goed wordt uitgevoerd. (Vb: de derde betaalt niet -> de commissionair moet de koper voor de rechter slepen.) Naleven van - instructies - informatieverplichting - verantwoordingsplicht9 - verplichting tot uitvoering van de rechtshandeling10 9 De commissionair dient verantwoording af te leggen over de tenuitvoerlegging van zijn taak. 10 Als de derde de verbintenissen niet nakomt, kan dat betekenen dat de commissionair een gerechtelijke procedure moet aanvatten. 25  Committent: vergoeding Gebruikelijke vergoeding Bij een gebrek aan afspraak over het commissieloon heeft de commissionair recht op de gebruikelijke vergoeding. Vaak zal dat een percentage zijn van de brutokost van de beoogde overeenkomst maar andere berekeningswijzen kunnen worden overeengekomen. Vergoeding van onkosten De committent moet de commissionair vergoeden voor de schade en verliezen die hij heeft geleden in de uitvoering van zijn opdracht, voor zover hem geen onvoorzichtigheid te verwijten valt. Waarborgen Ten voordele van de committent Hoofdelijkheid van commissionairs Indien meerdere commissionairs ten aanzien van dezelfde opdrachtgever met de uitvoering van dezelfde opdracht belast zijn, zijn zij hoofdelijk gehouden ten aanzien van de committent. Het volstaat als 1 van de commissionairs kan betalen. Terugvorderingsrecht (= revindicatierecht) Bij het faillissement van de commissionair kan de committent de goederen die bij de commissionair werden geconsigneerd11 met het oog op de verkoop, terugvorderen zolang die goederen nog geheel of gedeeltelijk in natura aanwezig zijn. Ze hebben wederzijdse vorderingen (die niet meteen voldaan zijn). 11 Een goed of product wordt tijdelijk aan iemand toevertrouwd om namens de eigenaar te worden verkocht of beheerd. De eigenaar blijft de juridische eigenaar van het product totdat het verkocht wordt, en de opbrengst (min eventuele kosten of commissies) gaat dan naar de eigenaar. 26  Ten voordele van de commissionair Hoofdelijkheid van committenten Hoofdelijkheid tussen committenten die de commissionair met eenzelfde verrichting belasten. Twee lastgevers samen zijn hoofdelijk aansprakelijk. Voorrecht en retentierecht als ‘stilzwijgend pandrecht’ Hij zal bij faillissement vroeger in de lijst komen. Zorgt voor een makkelijk verloop van de economie. Ze willen het gebruik van een commissionair aanmoedigen. Voorrecht van de commissionair: Een juridisch recht dat een commissionair heeft om voorrang te krijgen bij de betaling van wat hem toekomt uit een transactie waaraan hij heeft meegewerkt. Doel? De commissionair aanmoedigen om de kosten van de transactie voor te schieten. De vorderingen van de commissionair worden veilig gesteld door dat voorrecht op de goederen in zijn bezit. Voor alle schuldvorderingen die voortvloeien uit de uitvoering van het commissiecontract (de gewaarborgde schuldvorderingen) Op alle goederen van de committent die de commissionair onder zich heeft Retentierecht: Het recht van een schuldeiser om goederen van een schuldenaar vast te houden totdat de schuld is betaald. De commissionair die een voorrecht heeft op de goederen die hem in het kader van zijn opdracht werden overhandigd, beschikt over een retentierecht. 27  Sluit aan bij het pandrecht: De commissionair die wenst betaald te worden uit de opbrengsten van de goederen die hij in zijn bezit heeft, dient ook de procedure na te leven die geldt voor de verzilvering van een handelspand. Gevolgen vd rechtshandelingen Contractueel: geen rechtstreekse band Geen rechtstreekse vordering van committent tegen derde (De omstandigheid dat de identiteit van de committent werd bekendgemaakt verandert hier niks aan). Wel zijdelingse vordering van committent tegen derde De committent oefent de rechten uit die de commissionair heeft tegenover de derde. Zakenrechtelijk: wel rechtstreekse band (gevolg van revindicatierecht) Rechtstreekse vermogensoverdracht van vermogen committent naar vermogen derde12 (en vice versa)13 Er is wel een rechtstreekse band. -> Geen samenloop met persoonlijke schuldeisers van commissionair De goederen komen niet in het persoonlijk vermogen van de commissionair terecht en kunnen niet in beslag genomen worden door zijn schuldeisers. 12 bij een verkoopcommissie 13 bij een aakoopcommissie 28 Distributieovereenkomsten Situering van distributieovereenkomsten 1. Handelstussenpersonen in juridische zin makelaar, handelsagent, handelsvertegenwoordiger, commissionair voor rekening van opdrachtgever → vertegenwoordiging Als ook in naam van opdrachtgever: eigenlijke vertegenwoordiging Als in eigen naam: oneigenlijke vertegenwoordiging 2. Distributieovereenkomsten = handelstussenpersonen in economische zin franchisenemer, concessienemer voor eigen rekening → geen vertegenwoordiging Precontractuele fase Commerciële samenwerkingsovereenkomsten Dit zijn overeenkomsten gesloten tussen meerdere personen, waarbij de ene persoon het recht verleent aan de andere om bij de verkoop van producten of de verstrekking van diensten een commerciële formule14 te gebruiken. Voor verkoop van goederen of levering van diensten Niet voor productie Dus geld niet voor productiefranchise. → vnl.15 franchising en concessies 14 De manier waarop een bedrijf zijn producten of diensten aanbiedt en verkoopt aan klanten. Het is een strategische aanpak die ervoor zorgt dat het bedrijf aantrekkelijk en onderscheidend is in de markt. 15 voornamelijk 29  Drie voorwaarden: Ter bescherming van de zwakke partij. Het is van dwingend recht -> Je mag er niet op voorhand vanaf wijken. 1. Afkoelperiode van één maand Je mag tot niets verplicht zijn behalve NDA16. Tijdens deze periode mag je geen verbintenissen aangaan en mag geen enkele vergoeding, bedrag of waarborg worden gevraagd of betaald. 2. Ontwerpovereenkomst De contractspartij (die aan de andere het recht op gebruik van de commerciële formule verleent) is verplicht om minsten één maand voor het sluiten van de commerciële samenwerkingsovereenkomst, het ontwerp van overeenkomst en een afzonderlijk document met bepaalde informatiegegevens te verstrekken. Je moet informatie ter beschikking hebben. (Informatieverplichting) 3. Document met gegevens voor correcte beoordeling − Indentificatiegegevens van de persoon die het recht verleent. − Gegevens die toelaten de financiële en commerciële situatie van de persoon die het recht verleent in te schatten. − De intellectuele rechten waarvan het gebruik wordt toegestaan. Bij een hernieuwing, wijziging of nieuwe overeenkomst tussen dezelfde partijen, volstaat een vereenvoudigd document. 16 non-disclosure agreement Een verbintenis tot geheimhouding van de overhandigde informatie. 30  Dwingend recht Afstand pas mogelijk na 1 maand De persoon die het recht verkrijgt, kan pas geldig afstand doen van het recht om de nietigheid van de overeenkomst of van één van de bepalingen ervan te vorderen, na het verstrijken van een termijn van een maand na het sluiten van deze overeenkomst. Sanctie Nietigheid (volledig of partieel) Gedurende 2 jaar kun je het contract nietig laten verklaren. Partiële nietigheid: je had niet alle informatie Schadevergoeding op basis van onrechtmatige daad 31 Franchise Kenmerken “Springen op een trein die al rijdt.” Franchise = exploitatie van een ‘commerciële formule’ Beiden willen samenwerken om een (zelfde) cliënteel te bedienen. Franchisegever (‘franchisor’): ervaring en merkbekendheid Tussenpersoon bij een franchiseovereenkomst. De franchisegever heeft niet de financiële) middelen om zijn knowhow over een uitgebreid netwerk te verspreiden en doet daarom een beroep op een andere persoon of vennootschap die bereid is de nodige investeringen te doen en het nodige risico te lopen. Voordeel Franchisegever: - Franchisenemer kent de lokale markt beter - Krijgen deel van de winst - Zal ook meer klanten lokken naar andere franchisen Franchisenemer (‘franchisee’): investeringen Wilt deel uitmaken van een performante collectieve entiteit. -> Kan mee gebruik maken van een bekend merk, reclame die gemaakt wordt, schaalvoordelen,... MAAR: - De franchisegever kan voorwaarden opleggen o Vaak 2 – 10% van winst afgeven - Je bent afhankelijk van het imago van de andere franchisen 32  Belangrijkste kenmerken Overdracht van ‘knowhow’ “Een geheel van niet geoctrooieerde praktische kennis die voortvloeit uit ervaring van de leverancier en de door deze uitgevoerde proeven die geheim, wezenlijk en geïdentificeerd zijn.” Onafhankelijk en voor eigen rekening Samenwerkingsplicht (intuitu personae) Voor de franchisegever: de initiële en verdere vorming en bijstand van de franchisenemer. Voor de franchisenemer: het respect voor de uniformiteit van de keten, het behoud en de verbetering van het merkimago en verstrekken van informatie. Geen omvattend wettelijk kader Maar wel onderworpen aan: Algemeen verbintenissenrecht Mededingingsrecht17 Precontractuele informatie Analoge toepassing eenzijdige beëindiging van concessies van alleenverkoop 17 De doelstelling van het mededingingsrecht is niet om een zwakkere contractspartij te beschermen, maar wel een voldoende graad van mededinging te garanderen in het algemeen belang en in het belang van afnemers. 33 Soorten Distributiefranchise De franchisegever wil door de franchiseketen op de eerste plaats een afzetmarkt voor zijn producten garanderen. Dienstenfranchise De franchisenemer houdt zich bezig met het verrichten van diensten onder het embleem of de handelsnaam of het merk van de franchisegever en overeenkomstig zijn aanwijzingen. Productiefranchise De franchisegever kent aan de franchisenemer een licentie toe om onder het merk van de franchisegever en met diens technische bijstand de producten te produceren die oorspronkelijk door de franchisegever werden gemaakt. Doel? De plaats van productie en de plaats van verkoop dichter bij elkaar brengen. Komt niet vaak voor. 34 Concessie Kenmerken Een concessieovereenkomst wordt gesloten tussen partijen die zich in een verschillend stadium van het productie- of distributieproces bevinden. Het mededingingsrecht legt beperkingen op: Een concessieovereenkomst mag niet gebruikt worden om de markt van bepaalde producten kunstmatig op te splitsen en de vrije mededinging tussen verdelers te beperken. Concessie: Er wordt afstand gedaan van de principiële contractsvrijheid. Verticale overeenkomst18 De groepsvrijstelling19 geldt enkel voor verticale overeenkomsten tussen niet- concurrerende ondernemingen waarbij noch het marktaandeel van de leverancier, noch dat van de afnemer meer dan 30% bedraagt. partijen in verschillend stadium van het productie- of distributieproces Kaderovereenkomst (of “raamcontract”) Het regelt de modaliteiten (voorwaarden) van de verplichting tot verkooppromotie door de concessiehouder en de daarmee samenhangende aankoop- of verkoopbelafte van de concessiegever. + toekomstige individuele koopcontracten20 18 Een overeenkomst of regeling tussen twee of meer ondernemingen die op verschillende niveaus van de productie- of distributieketen werkzaam zijn met betrekking tot de voorwaarden waaronder zij goederen of diensten kopen of verkopen. 19 Het verwijst naar een regeling waarbij bepaalde categorieën van overeenkomsten, besluiten of onderling afgestemde gedragingen tussen ondernemingen zijn vrijgesteld van het algemene verbod op concurrentiebeperkende afspraken 20 Betreft meestal de prijzen of prijsberekeningsmethode, de betalingsmodaliteiten, de leveringstermijnen, de garantieverplichting van de verkoper en de na-verkoop-dienst. 35  Soorten Verkoopconcessie Een overeenkomst waarbij de producent of de importeur van producten (concessiegever) aan één of meer ondernemingen (concessiehouders) het recht geeft om in eigen naam en voor eigen rekening de producten te verkopen die hijzelf vervaardigt of verdeelt. De leverancier doet afstand van zijn recht om niet te verkopen aan de distributeur of verdeler. Aankoopconcessie Een overeenkomst waarbij de verdeler zich ertoe verplicht producten te kopen bij de wederpartij tegen de voorwaarden en de prijzen tussen hen overeengekomen. De verdeler doet afstand van zijn recht om niet aan te kopen van de leverancier. Alleenaankoopconcessie: De verdeler verbindt zich ertoe om de betrokken producten uitsluiten van één producent of importeur aan te kopen. Gecombineerde overeenkomst Beide partijen doen afstand van hun recht om te weigeren te contracteren met de andere partij. 36  Kenmerken Minder samenwerking dan in franchise Meer vrijheid om zelf dingen te kiezen. Je wordt minder gestuurd door de concessiegever. Minder controle dan handelstussenpersonen in juridische zin Zware inspanningen en investeringen voor concessiehouder Grote investeringen in de hoop dat hij hier heel lang kan werken (op lange termijn). Specifieke investeringen voor de distributie van een specifiek product. Het zou niet logisch zijn als een concessie zomaar beëindigd zou kunnen worden. Beëindiging Eenzijdige beëindiging van concessies van alleenverkoop strenger geregeld Deze bepalingen beogen concessiehouders te beschermen tegen een ontijdige beëindiging van de hun verleende concessie. De activiteit van de voortverkoper zal vaak sterk afgestemd zijn op de distributie van het desbetreffende product. Dwingend recht Drie toepassingsvoorwaarden: Verkoop van producten Alleenverkoop21/ quasi-alleenverkoop22/ zware lasten23 Onbepaalde duur 21 Het verleende recht is een waarachtig recht tot alleenverkoop 22 De concessiehouder verkoopt in het concessiegebied nagenoeg alle producten waarop de overeenkomst slaat. 23 De concessiegever legt de concessiehouder belangrijke verplichtingen op, die op strikte en bijzondere wijze aan de concessie gekoppeld zijn en waarvan de last zo groot is dat de concessiehouder groot nadeel zou lijden bij beëindiging van de concessie. 37  Beëindiging bij grove tekortkoming24 -> Geen opzegtermijn -> Geen vergoeding Werk in beide richtingen. Beëindiging zonder grove tekortkoming -> Redelijke opzegtermijn (of vervangende opzegvergoeding25) -> Billijke bijkomende vergoeding − De bekende meerwaarde aan cliënteel die door de concessiehouder is aangebracht. − De kosten die de concessiehouder gemaakt heeft voor de exploitatie van de concessie. − Het rouwgeld dat de concessiehouder verschuldigd is aan het personeel dat hij verplicht is te ontslaan door de beëindiging van de verkoopconcessie. => Dit wordt bepaald door de partijen op het ogenblik van de opzegging van de overeenkomst. Zijn partijen het niet eens, dan doet de rechter uitspraak naar billijkheid. 24 Grove tekortkoming = een tekortkoming die zo ernstig is dat zelfs een tijdelijke voortzetting van de contractuele samenwerking, tijdens een opzeggingsperiode, totaal onmogelijk is geworden. 25 Deze dient de redelijke opzegtermijn te compenseren als deze niet aanwezig is. 38 Overzicht 39 Voorbeeldvraag examen Welk van volgende uitspraken is juist? A. Een commissieovereenkomst is geen eigenlijke vertegenwoordiging. B. ABC Travel is geen reismakelaar, want ABC Travel heeft een permanente vestiging en werkt dus niet occasioneel. C. Eén van de voordelen van franchising voor de verdeler bestaat in de ondersteuning van de franchisenemer door de franchisegever. In het bijzonder beschermt dit de franchisenemer tegen de gevolgen van een eventueel faillissement. D. Geen van voorgaande uitspraken is juist. 40 Voorbeeldvraag examen oplossing Welk van volgende uitspraken is juist? A. Een commissieovereenkomst is geen eigenlijke vertegenwoordiging. Juist B. ABC Travel is geen reismakelaar, want ABC Travel heeft een permanente vestiging en werkt dus niet occasioneel. Fout, de band met de opdrachtgever moet duurzaam zijn. C. Eén van de voordelen van franchising voor de verdeler bestaat in de ondersteuning van de franchisenemer door de franchisegever. In het bijzonder beschermt dit de franchisenemer tegen de gevolgen van een eventueel faillissement. Fout, er is geen bescherming tegen een faillissement. Hij moet zelf de eigen gevolgen dragen. D. Geen van voorgaande uitspraken is juist. 41