Vennootschapsrecht PDF

Vennootschapsrecht Begrip en kenmerken van de vennootschap............................................................... 5 Eerste kennismaking met het vennootschapsrecht................................................. 5 Wat is een vennootschap?................................................................................. 5 Eerste element: 1 of meer personen.................................................................... 6 Tweede element: inbreng................................................................................... 7 Derde element: voorwerp................................................................................... 8 Vierde element: doel.......................................................................................... 9 Waarom een vennootschap?............................................................................ 10 Fiscaliteit: eenmanszaak vs. Vennootschap...................................................... 11 Waarom vennootschapsrecht?......................................................................... 12 Welk vennootschapsrecht?.............................................................................. 14 Vennootschapsvormen....................................................................................... 15 Overzicht........................................................................................................ 15 Vennootschap vs. Vereniging/stichting.............................................................. 16 Zonder rechtspersoonlijkheid........................................................................... 18 Met rechtspersoonlijkheid................................................................................ 19 Oprichting van een vennootschap-rechtspersoon.............................................. 20 Vennootschappen zonder beperkte aansprakelijkheid (voor alle aandeelhouders)....................................................................................................................... 22 Vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid............................................ 23 Kenmerkende begrippen..................................................................................... 24 Vennootschapsbelang..................................................................................... 24 Naam............................................................................................................. 25 Oprichtingsvereisten, kapitaal en effecten............................................................... 27 Oprichtingsvereisten........................................................................................... 27 Kapitaal en vermogen.......................................................................................... 31 Kapitaal vs. Vermogen..................................................................................... 31 Wettelijk minimumkapitaal.............................................................................. 32 Geplaatst kapitaal/ geplaatste aandelen........................................................... 32 Gestort kapitaal/ gestorte inbrengen................................................................. 33 (On)toereikend kapitaal/ vermogen................................................................... 34 Vorming en handhaving van het kapitaal/ vermogen........................................... 35 NV: kapitaalverhoging...................................................................................... 37 Netto-actief..................................................................................................... 38 Eenvoudige hypothese: kapitaal = netto-actief................................................... 39 BV: bijkomende inbrengen................................................................................ 39 Voorkeurrecht................................................................................................. 40 NV: reële kapitaalvermindering......................................................................... 41 NV met verlies verhoogt kapitaal met 10.000€................................................... 42 Oplossing: eerst formele kapitaalvermindering.................................................. 42 Effecten............................................................................................................. 43 Categorieën van effecten en soorten aandelen.................................................. 43 Aandelen (BV en NV)........................................................................................ 43 Obligaties (BV en NV)....................................................................................... 44 Winstbewijzen (NV).......................................................................................... 45 Soorten aandelen............................................................................................ 45 Overdracht van aandelen: BV........................................................................... 47 Overdracht van aandelen: NV........................................................................... 48 Uittreding en uitsluiting.................................................................................... 49 Examenvraag...................................................................................................... 50 Oplossing Examenvraag................................................................................... 51 Organen................................................................................................................. 52 Algemene vergadering........................................................................................... 52 Intro................................................................................................................ 52 Voetbal interessanter? Zoek de verschillen........................................................ 52 Samenstelling AV............................................................................................. 53 Soorten AV en bevoegdheden........................................................................... 54 Oproeping tot de AV......................................................................................... 56 Verloop van de AV............................................................................................ 57 Aanwezigheids- en meerderheidsquora............................................................ 58 Winstuitkeringen............................................................................................. 59 Uitkeringstesten in de BV................................................................................. 59 Toepassing: Balans na 20.000€ winst (niet uitgekeerd).................................... 60 Toepassing: Balans na 20.000€ winst, deels onbeschikbaar............................ 60 2 Uitkeringstest in de NV..................................................................................... 61 Toepassing: Balans na inbreng 100.000€ + huis.............................................. 61 Toepassing: Balans na 20.000€ winst (niet uitgekeerd) en schulden................. 62 Toepassing: Balans na 20.000€ winst, deels onbeschikbaar............................ 62 Bestuur.............................................................................................................. 63 Overzicht bestuursstructuren........................................................................... 63 Bestuur in BV: bestuurders............................................................................... 64 Bestuursstructuren in NV................................................................................. 66 NV met monistisch systeem: raad van bestuur.................................................. 66 NV met enige bestuurder.................................................................................. 67 NV met duaal systeem: Raad van toezicht en directieraad.................................. 68 Bestuursbevoegdheden................................................................................... 69 Dagelijks bestuur............................................................................................. 70 Belangenconflictenregeling.............................................................................. 71 Bestuurdersaansprakelijkheid t.a.v. derden...................................................... 72 Bestuurdersaansprakelijkheid t.a.v. vennootschap............................................ 73 Beperkingen vd aansprakelijkheid..................................................................... 75 Faillissementsaansprakelijkheid...................................................................... 77 Oefening: voorbeeld examenvraag....................................................................... 78 Oefening: voorbeeld examenvraag oplossing..................................................... 79 Vertegenwoordiging............................................................................................... 80 Vertegenwoordiging in vennootschappen............................................................. 80 Vertegenwoordiging in vennootschappen (vooral deze met rechtspersoonlijkheid)....................................................................................................................... 80 Vertegenwoordigingsbevoegdheid/ - macht....................................................... 81 Vertegenwoordiging in VVRP............................................................................. 81 Schema handtekeningsclausules..................................................................... 86 Lastgeving in vennootschappen........................................................................ 86 Oefeningen: handtekeningsclausules.................................................................. 87 Oefening 1...................................................................................................... 87 Oefening 1 oplossing....................................................................................... 88 Oefening 2...................................................................................................... 89 3 Oefening 2 oplossing....................................................................................... 90 Oefening 3...................................................................................................... 91 Oefening 3 oplossing....................................................................................... 92 Herhalingsoefening 1....................................................................................... 93 Herhalingsoefening 1 oplossing........................................................................ 94 Herhalingsoefening 2....................................................................................... 95 Herhalingsoefening 2 oplossingen.................................................................... 96 Herhalingsoefening 3....................................................................................... 97 Herhalingsoefening 3 oplossing........................................................................ 98 4 Vennootschapsrecht Begrip en kenmerken van de vennootschap Cursus p. 45 – 57 Eerste kennismaking met het vennootschapsrecht Wat is een vennootschap? Terminologie: “vennootschap” ≠ “bedrijf” ≠ “onderneming” Alle vennootschappen zijn wel onderneming in formele zin Niet alle ondernemingen in formele zin zijn een vennootschap Art. 1:1 WVV: “Een vennootschap wordt opgericht bij een rechtshandeling door één of meer personen, vennoten genaamd, die een inbreng doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich de uitoefening van één of meer welbepaalde activiteiten tot voorwerp. Eén van haar doelen is aan haar vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen.” Vier elementen: 1. Wie? 1 of meer personen 2. Waarmee? Inbreng 3. Wat? Voorwerp 4. Waarom? Doel(en) 5 Eerste element: 1 of meer personen Hangt af van de gekozen vorm. Traditioneel: vennootschap opgericht tussen 2 of meer personen In dat geval: oprichting = overeenkomst Vandaag: NV en BV kunnen ook door 1 persoon opgericht In dat geval (“eenpersoonsvennootschap”): oprichting = eenzijdige wilsverbintenis Andere vennootschapsvormen: minimum 2 of zelfs 3 oprichters Pluraliteitsvereiste Terminologie Bij oprichting: in beginsel “oprichter(s)” Na oprichting: aandeelhouder(s) Aandeelhouder kan zelf een rechtspersoon zijn -> vennootschapsgroep Voorbeelden vennootschapsgroep: Moedervennootschap: een vennootschap die controle heeft over een andere vennootschap. 6 Tweede element: inbreng Wat? iets in gemeenschap inbrengen (ter beschikking stellen van de vennootschap); en aan het economisch risico onderwerpen Maar wel beperkte aansprakelijkheid Verbod van leonijns beding1 Nu enkel nog: verbod van volledige winsttoeëigening of volledige winstuitsluiting Soorten inbreng in geld in natura Goederen inbrengen in nijverheid (niet in NV) Werk dat je nog moet doen inbrengen Status ingebrachte goed bij inbreng in geld/ in natura: Als je iets inbrengt dan is het goed niet meer van jou. Je onderwerpt dit aan het risico. Je hoopt dat je er rijker van wordt, maar het kan zijn dat je alles kwijt bent. Pas nadat alle schuldeisers vergoed zijn bij een faillissement, zullen de aandeelhouders vergoed worden (vaak is dit zo goed als niets). 1 Een clausule waarbij een partij zich alle voordelen uit een rechtsverhouding toekent of zich vrijstelt van elk risico. 7 in eigendom of in genot Vaak in eigendom Maar kan ook vruchtgebruik of gebruiksrechten Derde element: voorwerp Wat? omschrijving van de activiteit die de vennootschap zal uitoefenen - Een enge omschrijving van het voorwerp beschermt de belangen van kapitaalverschaffers die alleen het risico van een welbepaalde onderneming willen lopen. - Een ruime omschrijving geeft daarentegen meer armslag aan het bestuur. Dat kan da immers meer soorten activiteiten uitoefenen zonder dat het voorwerp via een statutenwijziging moet worden gewijzigd. Hoe wordt het voorwerp bepaald? Statuten (“statutair voorwerp2”) 80% van de aandeelhouders moet akkoord gaan. Waarom 80%? We willen niet dat om het even wie dit kan veranderen. Dit zou niet fijn zijn voor de persoon die iets heeft ingebracht. Belang? Bepaalt het werkterrein van de vennootschap (“statutaire specialiteit”) Het staat in de statuten. Specialiteit: waarvoor de vennootschap is opgericht. Je kan kiezen of je dit beperkt of uitgebreid wil omschrijven. Vaak is het een brede omschrijving om niet telkens bij een verandering van de activiteit terug een 80% meerderheid te hebben. 2 Vroeger: “het doel” 8 Grenzen aan vertegenwoordigingsbevoegdheid van vennootschaps- vertegenwoordigers (zie deel 4) Geen enkel orgaan van de vennootschap mag in beginsel buiten het voorwerp besluiten of handelen. Begrenst mandaat van zaakvoerders: aansprakelijk bij overschrijding (zie deel 3) Vierde element: doel Uiteindelijke doel van de activiteiten: winstverdeling Art. 1:1 WVV: “Eén van haar doelen is aan haar vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen.” impliceert geen verplichting om jaarlijks dividend uit te keren Hoe bepaald? = wettelijke specialiteit Vroeger: “winstoogmerk” WVV: “Een van haar doelen” → mag daarnaast ook andere doelen in de statuten Elke vennootschap moet minstens het winstverdelingsdoel hebben. Je kan ook een bijkomend doel opnemen in de statuten. Belang? Onderscheid tussen vennootschappen en verenigingen De minimale aanwezigheid van een winstverdelingsdoel onderscheidt de vennootschap van ‘non profits’, waarbij een winstverdelingsdoel verboden is. 9 Opletten met vrijgevigheid: eventueel nietigheid van de handeling Elke belanghebbende, ook de vennootschap zelf, zou de nietigheid van een handeling zonder winstverdelingsdoel kunnen vorderen wegens schendig van de wettelijke specialiteit, als de handeling niet kadert in een eventueel ander doel van de vennootschap. Waarom een vennootschap? Geregelde vorm voor samenwerking Zelfs beperkende regels kunnen je helpen. Anderen weten dat je beperkt bent en zullen sneller samenwerken met jou. Partners die willen samenwerken op voet van gelijkheid. Financiële middelen aantrekken Kapitaalkrachtige personen zoeken inventieve vennoten die met hun idee en arbeid die kapitalen kunnen laten renderen. De ene heeft het geld en zoekt een project om het in te beleggen; de andere heeft een project en zoekt geld om het uit te werken. NV, BV en CV: beperkte aansprakelijkheid De kapitaalverschaffer zal vlugger bereid gevonden worden een zeker bedrag in te brengen wanneer hij met zijn participatie in de onderneming niet meer kan verliezen dan die inbreng. 10 NV, BV, CV, VOF en CommV: fiscale voordelen Minder belastingen (25% i.p.v. 50%), maar als je het geld uit de onderneming wilt halen moet je hier ook nog wel belastingen op betalen. Op dit moment is het tarief in de vennootschapsbelasting beduidend lager dan dat in de personenbelasting voor vergelijkbare inkomens. Een gepaste fiscale planning vereist evenwel dat men naast het tarief in de vennootschapsbelasting ook de belasting in acht neemt die wordt geheven op de winstuitkeringen die een vennootschap doet aan haar vennoten en op de verloning van haar zaakvoerders. Fiscaliteit: eenmanszaak vs. Vennootschap Ter illustratie (percentages en bedragen geen leerstof voor examen): Personenbelasting: Belastingvrije som: €10.160 (inkomsten 2023) Vennootschapsbelasting: 25%; voor KMO’s 20% op eerste schijf van 100.000 euro winst Roerende voorheffing van 30% op dividenden 11 Waarom vennootschapsrecht? Geregelde vorm voor samenwerking aanbieden Agency-conflicten - Agents: mensen die optreden voor de vennootschap - Principal: belanghebbenden (hun belangen worden behartigd door de agents) -> iemand neemt beslissingen voor een ander (principaal-agentconflicten) Het recht is nodig om te vermijden dat deze agents zich te veel door andere (bijv. Hun eigen) belangen laten leiden. Er wordt doorgaans aangenomen dat de belangen van de aandeelhouders behartigd moeten worden. Zij zijn immers de uiteindelijke eigenaars van de vennootschap. 1. Management vs. aandeelhouders -> o.a. bevoegdheid algemene vergadering tot ontslag vd bestuurders De vennootschap behoeft personen die het beleid van de vennootschap aansturen. Hiervoor werd het bestuursorgaan gecreëerd, dat wordt benoemd en ontslagen door de algemene vergadering van aandeelhouders. Het bestuursorgaan stelt op zijn beurt de leden van het management aan. Het bestuur en het management leiden de onderneming en nemen beslissingen die de winst op en de waarde van de aandelen beïnvloeden. Om te zorgen dat zij daarbij hun eigenbelang niet boven het belang van de aandeelhouders stellen, biedt het vennootschapsrecht tegenwicht, bijv. door de algemene vergadering toe te laten de bestuurders te ontslaan. 12 2. Meerderheids- vs. Minderheidsaandeelhouders -> o.a. regeling van misbruik van meerderheid Omdat de meerderheidsaandeelhouder de controle heeft en dus mee beslist voor de minderheidsaandeelhouders, wordt de meerderheidsaandeelhouder in de rechtseconomie de agent genoemd van de minderheidsaandeelhouders. Deze controle bemoeilijkt de taak van de bestuurders aanzienlijk: zij mogen zich namelijk in hun beleid enkel laten leiden door het belang van de vennootschap, en niet door dat van de grootaandeelhouders die zij in feite vertegenwoordigen. Het vennootschapsrecht legt aandeelhouders op om in zekere mate elkaars belangen te ontzien en aan de hand van het vennootschapsbelang te toetsen of ongelijke behandelingen van meerderheids- en minderheidsaandeelhouders door de beugel kunnen. 3. Vennootschap vs. schuldeisers -> o.a. beperkingen op winstuitkering Je mag niet zomaar dividenden uitkeren Aandeelhouders krijgen stemrecht van de vennootschapswetgever. Schuldeisers, zelfs wanneer het werknemers zijn, niet. In die zin kunnen de aandeelhouders worden beschouwd als agent van de SE. Er is een zekere belangendivergentie tussen een SE van een vennootschap en aandeelhouder van diezelfde vennootschap. De SE van een natuurlijke persoon en die natuurlijke persoon zelf hebben er beiden alle belang bij dat de natuurlijke persoon zo rijk mogelijk is: hoe vermogender de natuurlijke persoon is, hoe meer zekerheid de SE heeft dat hij zal betaald worden. De aandeelhouders van een vennootschap daarentegen hebben er belang bij dat de vennootschap risico’s neemt en zo veel mogelijk uitkeringen doet aan de aandeelhouders, ook als dat op middellange of lange termijn de betaling van nog niet vervallen schulden al dan niet in het gedrang brengt. Als het slecht gaat, riskeren de aandeelhouders door hun beperkte aansprakelijkheid immers niet méér dan hun inbreng, die ze dan wellicht toch niet meer zullen terugzien. Daarom heeft de wetgever in het belang van de schuldeisers regels uitgevaardigd die het kapitaal van de vennootschap beschermen door grenzen te stellen aan winstuitkeringen. 13 Welk vennootschapsrecht? WVV 23 maart 2019 en KB 29 april 2019 tot uitvoering van het WVV Er is een grondige hervorming doorgevoerd. Doelstellingen 1. Vereenvoudiging, o.a. door: vermindering van het aantal vennootschapsvormen afschaffing van het onderscheid tussen burgerlijke & handelsvennootschappen herafbakening vennootschap & vereniging 2. Flexibilisering m.a.w. minder dwingende bepalingen 3. Aanpassing aan Europese ontwikkelingen/concurrentie Meer flexibiliteit wegens concurrentie tussen de lidstaten o BV geen minimumkapitaal nodig 14 Vennootschapsvormen Overzicht Ons vennootschapssysteem is een gesloten systeem (typedwang). Het staat partijen met andere woorden niet vrij naar believen nieuwe vennootschapstypes te creëren. Indien een onbenoemde vennootschap wordt opgericht of bestaat, zal de rechter deze vennootschap kwalificeren als een maatschap. Criteria om ondernemingen in te delen: - Winstverdeling en geen winstverdeling - Rechtspersoonlijkheid en geen rechtspersoonlijkheid - Aansprakelijkheid van aandeelhouders 15 Vennootschap vs. Vereniging/stichting Vennootschap: met winstverdelingsdoel (Geschiedenis te kennen, maar jaartallen niet) Typisch door uitkeringen van winsten aan aandeelhouders Indirect vermogensvoordeel voor aandeelhouders volstaat → n.a.v. bijzonder geval: CV Coöperatief gedachtengoed: AH3 dubbele hoedanigheid Vb: Acco (verbruikerscoöperatief), Crelan - Productiecoöperatief - Verbruikerscoöperatief Vaak krijg je een voordeel via de andere hoedanigheid dan het aandeelhouderschap. Evt. erkenning door Nationale Raad voor de Coöperatie → “erkende CV” Belastingvoordelen Evt. erkenning als sociale onderneming → “CV erkend als SO” Vb: (sommige) kringloopwinkels 3 aandeelhouder 16 Vereniging: “belangeloos” doel; géén winstverdelingsdoel Mág geen winst uitkeren aan leden of bestuurders in die hoedanigheid Indirecte vermogensvoordelen mogen wel. Mag nu ook economische activiteiten Vroeger moesten de economische activiteiten ondergeschikt zijn aan de hoofdactiviteit. Nu is dit niet meer verplicht. Geen aandeelhouders, maar leden Met rechtspersoonlijkheid (VZW) of zonder (feitelijke vereniging) Stichting: “belangeloos” doel; géén winstverdelingsdoel Private stichting vs. stichting van openbaar nut Doel is ruim. Moet niet per se een ‘goed’ doel zijn. Vb doel: studies betalen, nieuw zwembad aanleggen, zorg voor gehandicapt kind Geen aandeelhouders of leden Met rechtspersoonlijkheid Manier om activa in een rechtspersoonlijkheid te steken. 17 Zonder rechtspersoonlijkheid Welke vennootschapsvormen? Maatschap (varianten: tijdelijke maatschap, stille maatschap) Wat? Geen afzonderlijk rechtssubject Er bestaat geen apart vermogen. Er is geen publicatieverplichting, je moet niet naar de notaris gaan,.... Zaakvoerder treedt op namens vennoten (maten), niet namens de maatschap Want er is geen rechtspersoon. Uitzondering: “stille maatschap”: zaakvoerder treedt naar buiten toe op in eigen naam Je kan ervoor kiezen om anoniem een vennoot te zijn van de maatschap. De stille maatschap is onbekend voor derden. Er wordt opgetreden in eigen naam, maar mede voor rekening van de opdracht- en geldgever, die soms de eigenlijke ondernemer is. Aangezien de werkende vennoot in de stille maatschap in eigen naam optreedt, weten derden immers niet af van het bestaan van deze vennootschap. Daarom ook geen oprichtingsformaliteiten: kan vormvrij, zelfs onbewust opgericht worden! Twee personen die in feite op voet van gelijkheid een gezamenlijke activiteit voeren en de eruit voortvloeiende winst verdelen, vormen een maatschap zelfs indien zij zich niet bewust zijn van het bestaan van deze contractsfiguur of van de aanwezigheid van de constituerende bestanddelen ervan in hun bijzonder geval. Je kan dit afgesloten hebben zonder het zelf te weten. Vb: je spreekt met vrienden af om elke maand geld bij te leggen om een lotto ticketje te kopen en de eventuele opbrengst te verdelen. 18 Met rechtspersoonlijkheid Welke vennootschapsvormen? NV, BV en CV -> volkomen rechtspersoonlijkheid De vennootschapsschuldeisers kunnen in beginsel geen aanspraak maken op het privévermogen van de vennoten. VOF en CommV -> onvolkomen rechtspersoonlijkheid Er is wel een aparte juridische persoon, maar er is geen beperkte aansprakelijkheid van de vennoten. Wat? Rechtspersoon = rechtssubject is rechtsbekwaam en handelingsbekwaam, Behalve wat betreft die rechten en plichten die zich uit hun aard niet lenen tot uitoefening door een rechtspersoon (bv. Huwelijk), of die de wet verbiedt voor de betrokken vorm. kan dus als zelfstandige entiteit deelnemen aan het rechtsverkeer door rechtshandelingen te stellen: contracten afsluiten, zakelijke rechten verkrijgen (eigenaar zijn, …), dagvaarden en gedagvaard worden, … door tussenkomst van organen en lasthebbers. Organen: algemene vergaderingen van aandeelhouders, de raad van bestuur -> wat een orgaan beslist is een beslissing van de rechtspersoon De vennootschap kan de rechten en plichten waarvan hij zelfstandig titularis is zelf uitoefenen. Ook al gebeurt dit in feite d.m.v. organen en lasthebbers, hun verrichtingen worden toegerekend aan de vennootschap zelf. Een rechtspersoon kan bijvoorbeeld zelfstandig optreden in rechte. Laster en eerroof is ook van toepassing op een rechtspersoon. 19 Oprichting van een vennootschap-rechtspersoon Ondertekening oprichtingsakte Oprichtingsakte: - Verificatie van de personen - Statuten Alle rechtspersonen: bijzonder geschrift NV, CV en BV: authentieke akte (voor notaris); VOF en CommV: mag ook onderhands4 Wijzigingen: zelfde vorm Wijzigingen aan de oprichtingsakte gebeuren op straffe van nietigheid in dezelfde vorm als diegene die vereist is voor de oprichtingsakte. -> Vennootschap nog “in oprichting” Neerlegging ter griffie vd oprichtingsakte -> Bestaan vd rechtspersoon 4 Er zijn geen verdere formaliteiten (je moet niet naar de notaris gaan). 20 Publicatie uittreksel oprichtingsakte in Belgisch Staatsblad BBS: bijlage Belgisch staatsblad Belangrijk voor derden om deze info te krijgen. Schuldeisers willen weten waar de zetel van de vennootschap is, hoe het met de vennootschap gaat, of de vennoten aansprakelijk zijn, wie is de bestuurder (die ik kan aanspreken),... Opdat derden een aantal zaken zouden kunnen nagaan wanneer ze met een rechtspersoon (willen) handelen, moet de oprichtingsakte van de vennootschappen met rechtspersoonlijkheid neergelegd en bekendgemaakt worden. -> Tegenwerpelijkheid aan derden Het dossier: - Uittreksel - Benoeming en ontslag - De (oprichtings)akte - De statuten 21 Vennootschappen zonder beperkte aansprakelijkheid (voor alle aandeelhouders) 5 Vennootschap onder firma (VOF): Alle vennoten onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk Je bent als aandeelhouder onbeperkt aansprakelijk, maar je zit misschien niet in het bestuur. Dus je hebt weinig invloed in hoe het bedrijf verloopt. Een barrière in 1 richting. Commanditaire vennootschap (CommV): Stille vennoten (of commanditaire vennoten) beperkt aansprakelijk Niet aansprakelijk, enkel voor het geld dat je ingebracht hebt. (Dit bedrag kun je kwijt zijn). Maar: worden onbeperkt aansprakelijk als ze naar buiten optreden Werkende vennoot (of gecommanditeerde vennoot) onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk Derden weten dat werkende vennoot voor de vennootschap handelt en dus dat er stille vennoten zijn >< stille maatschap 5 VVRP: vennootschappen met volkomen rechtspersoonlijkheid VORP: vennootschappen met onvolkomen rechtspersoonlijkheid VZRP: vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid 22 -> rechtspersonen, maar geen beperkte aansprakelijkheid voor alle vennoten -> daarom vaak “onvolkomen rechtspersonen” genoemd Vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid Naamloze vennootschap (NV) Traditioneel grote vennootschappen Met kapitaal Beschikt over rechtspersoonlijkheid en biedt de aandeelhouders beperkte aansprakelijkheid. BV / NV zelf is onbeperkt aansprakelijk: moet zelf met hele vermogen instaan voor schulden Niet alleen inbrengen, ook winst Besloten vennootschap (BV) Meestal (maar niet meer altijd) besloten (ondanks de naam) moet deze dus niet besloten zijn. Geen kapitaal, eventueel variabel vermogen De BV onderscheidt zich vooral van de NV door haar grote flexibiliteit. BV / NV zelf is onbeperkt aansprakelijk: moet zelf met hele vermogen instaan voor schulden Niet alleen inbrengen, ook winst 23 Coöperatieve vennootschap (CV) Lijkt op BV, maar coöperatief ideaal: aandeelhouder heeft nog tweede hoedanigheid (afnemer, producent, distributeur…) Variabel vermogen Biedt beperkte aansprakelijkheid en een ruime contractsvrijheid voor de oprichters en vennoten. (net zoals de BV) De CV heeft standaard een veranderlijke inbrengen en een veranderlijk aantal vennoten. Bovendien is de CV expliciet gereserveerd voor het voeren van ondernemingen op basis van het coöperatieve gedachtengoed6. Kenmerkende begrippen Vennootschapsbelang Is de bestuurder aansprakelijk? Ja, indien hij niet in het vennootschapsbelang heeft gehandeld. 3 betekenissen: Liberaal Angelsaksisch model: collectief winstbelang van de aandeelhouders Vennootschapsbelang = het collectief winstbelang van de aandeelhouders Sociaal Rijnlandmodel: rekening houden met alle stakeholders Niet enkel de aandeelhouders en bestuurders, maar ook de werknemers, buurtbewoners, milieu,... Vennootschapsbelang = omvat het gezonde bestaan, de uitgroei en de continuïteit van de vennootschap, rekening houdende met alle stakeholders, zoals aandeelhouders, maar ook werknemers, SE, klanten, leveranciers en regio. 6 Het coöperatieve gedachtengoed draait om samenwerken, gedeelde verantwoordelijkheid en het nastreven van gezamenlijke doelen. 24 Middenweg: Hof van Cassatie: collectief winstbelang van de aandeelhouders op lange termijn Model dat gevolgd wordt in België (en het grootste deel van Europa). Vennootschapsbelang = het collectief winstbelang van de aandeelhouders, met rendabiliteit op LT, inclusief het belang van toekomstige aandeelhouders. (Compromis) Toetssteen voor handelen vd bestuurders, in veel mindere mate voor stem vd aandeelhouders De organen en vertegenwoordigers van een vennootschap mogen in die hoedanigheid niet hun eigen belang nastreven, maar moeten handelen in het belang van de vennootschap. Van aandeelhouders aanvaardt men wel dat zij hun rechten in hen eigenbelang uitoefenen, hoewel zij tot op zekere hoogte ook rekening moeten houden met het vennootschapsbelang. Het vennootschapsbelang moet worden onderscheiden van het voorwerp en het doel van de vennootschap: het voorwerp slaat op de activiteit, het doel op de ingesteldheid waarmee die activiteit wordt uitgevoerd. Naam Vennootschapsnaam De vennootschapsnaam is de naam waaronder een vennootschap verbintenissen aangaat, rechten verwerft en in rechte optreedt als eiser of als verweerder. = naam vd vennootschap die in statuten staat (bijv. “Janssens HoldCo” BV) Men is verplicht om een vennootschapsnaam te kiezen die verschillend is van die van elke andere vennootschap. 25 ≠ handelsnaam: naam waaronder onderneming gekend is (bijv. Unilever) De handelsnaam is de naam waaronder zij haar activiteiten voert en aan het rechtsverkeer deelneemt. Maar komt vaak wel overeen met vennootschapsnaam (bijv. La Cantina BV) ≠ merk: teken om waren of diensten te onderscheiden (bijv. Ben & Jerry’s) Het merk dekt verschillende functies – herkomstfunctie, kwaliteitsfunctie, garantiefunctie en de functie van drager en symbool van de reputatie en goodwill van de merkhouder. Maar komt soms overeen met handelsnaam (bijv. Philips) Afwezigheid = nietigheidsgrond in BV en NV Wijziging: statutenwijziging Soortnaam Soortwaarheid: de verplichte vermelding van de soortnaam. Voor de BV, de CV en de NV moet de vennootschapsnaam steeds worden vergezeld van de rechtsvorm (voluit of afgekort). Op die manier kan bij derden die met deze vennootschapsvormen handelen gen twijfel bestaan over hun volkomen rechtspersoonlijkheid en de daaruit voortvloeiende beperkte aansprakelijkheid van de vennoten. = rechtsvorm vd vennootschap bijv. “BV”, “NV” 26 Oprichtingsvereisten, kapitaal en effecten Cursus p. 58 - 73 Oprichtingsvereisten Nadelen NV: - Oprichtingsakte notaris - Wijziging? Notaris nodig - Dubbele boekhouding - Veel regels die van toepassing zijn - Er moet iets in de vennootschap zitten Aantal aandeelhouders 1 volstaat in BV en NV; minstens 3 in CV Evt. Lastgeving Volmacht geven Evt. Online oprichting Wel bij notaris Evt. aanwijzen “oprichters” Oprichters worden nadien aandeelhouder. Ookal ben je in de toekomst geen aandeelhouder meer, je blijft voor altijd de oprichter. De rechter kan beslissen dat de oprichters toch aansprakelijk zijn. - Te weinig geld in onderneming vanaf het begin - Aandelen die niet geldig zijn ingeschreven Om de oprichtersaansprakelijkheid te vermijden kun je zeggen dat je een inschrijver bent i.p.v. een oprichter. Dit gaat niet voor alle oprichters. 27 Inbrengen Je kan als aandeelhouder niet verplicht worden om meer in te brengen. Er zijn regels omtrent de inbreng, om zeker te zijn dat dit weldegelijk werd ingebracht. In de NV kunnen alleen inbrengen die in geld gewaardeerd kunnen worden, in kapitaalsaandelen worden vergoed. De toegezegde inbreng is de (maximum)maar van de verbintenis: aan de vennoten kan geen nieuwe inbreng worden opgelegd zonder hun instemming. In geld: bankattest Probleem: geld zou heel snel kunnen verhuizen. Je moet dit op een bijzondere, geblokkeerde rekening zetten. Je kan het geld er niet meer afhalen en je krijgt van de bank een bankattest mee om als bewijs te laten zien aan de notaris. Gedurende 1 maand kan je het geld er niet afhalen. Een attest van meer dan een maand oud, is de notaris niets mee. - Als de vennootschap is opgericht dan wordt de rekening gedeblokkeerd. Dit betekent niet dat ze terug aan hun geld kunnen. Dit geld is voor de vennootschap. Alleen personen die de vennootschap kunnen verbinden kunnen het geld afhalen. - Wordt de vennootschap niet opgericht, dan mag de bank het geld niet teruggeven aan de deposanten vóór één maand sinds de opening van de rekening is verstreken. In natura: bijzonder verslag en controle revisor Inbreng in natura mogen niet voor meer dan hun werkelijke waarde op het actief van de balans voorkomen. Hoe zorgen ze ervoor dat dit goed niet overgewaardeerd wordt? 28 Dubbele bescherming: 1ste bescherming - Procedure opleggen: bijzonder verslag opstellen De oprichters maken een ontwerp-verslag waarin zij de inbreng beschrijven, het bedrag ervan voor de vennootschap uiteenzetten, en er een gemotiveerde waardering van meegeven. - Controleverslag door bedrijfsrevisor Het ontwerp-verslag wordt meegedeeld aan een onafhankelijke bedrijfsrevisor. Deze moet de voorgesteld waardering van een in natura ingebracht goed toetsen aan de werkelijke waarde van die inbreng. Bijzonder verslag definitief maken: Kiezen of ze de bedrijfsrevisor volgen of hiervan afwijken. Indien de oprichters afwijken van de door de revisor vooropgestelde werkelijke waarde, vermelden zij de reden daarvoor in hun definitief verslag. Als je afwijkt dan is dit wel verdacht. Je zult niet makkelijk een lening kunnen aanvragen. Dergelijke revisorale controle is niet verplicht in bepaalde gevallen waarin er reeds een objectieve waardering voorhanden is. In sommige gevallen kan nog een herwaardering volgens de gewone regels plaatsvinden wanneer de waarde van het vermogensbestanddeel ten gevolge van uitzonderlijke omstandigheden aanzienlijk is gewijzigd op de effectieve datum van inbreng. 2de bescherming - Oprichtersaansprakelijkheid De beperkte aansprakelijkheid wordt doorbroken Belanghebbenden die schade lijden ten gevolge van een kennelijk overgewaardeerde inbreng in natura kunnen zich keren tegen de oprichters, die daarvoor hoofdelijk gehouden zijn. 29 NV: opletten voor quasi-inbreng gedurende 2 jaar nadien Verschuiven na oprichting. Verkoop van goed na oprichting samen met een oprichter. Zonder verdere regels zou de revisorale controle bij een inbreng in natura gemakkelijk te omzeilen zijn: als oprichter zou een vennoot een som geld kunnen inbrengen om enige tijd later het goed dat hij in eerste instantie had willen inbrengen, te verkopen aan de vennootschap tegen een prijs die overeenstemt met de ingebrachte som geld. De algemene vergadering zal de transactie moeten goedkeuren. De quasi-inbreng is onderworpen aan dezelfde revisorale controle indien: - Vermogensbestanddeel van oprichter, aandeelhouder of bestuurder. - Vergoeding minstens 10% van kapitaal - Binnen 2 jaar na de oprichting (Deze revisorale controle is niet van toepassing de gevallen waarin revisorale controle bij inbreng in natura niet verplicht is of wanneer de verkochte goederen in het gewone bedrijf van de vennootschap verkregen werden.) Enkel voor NV! Omdat het begrip kapitaal afgeschaft werd in de BV en er dus geen kapitaal meer beschermd hoeft te worden, geldt deze regeling inzake quasi-inbreng niet langer in de BV. 30 Kapitaal en vermogen Kapitaal vs. Vermogen Traditioneel: kapitaalbescherming Nog steeds in de NV Bescherming via balanstest Recent: vermogensbescherming Sinds 2019 in de BV BV geen “kapitaal” meer, uiteraard wel een vermogen Notie van kapitaal Bij oprichting kapitaal = vermogen NV: Het kapitaal blijft een vast bedrag, het vermogen zal doorheen de tijd evolueren. Je mag het kapitaal niet uit de onderneming halen als dividend. Bescherming vnl. via liquiditeitstest BV: kan je wel kapitaal uitkeren 31 Wettelijk minimumkapitaal NV: 61.500 EUR Juridisch is het kapitaal in de NV niet alleen een waardemeter maar ook een klem op de in de vennootschap ingebrachte gelden en goederen die een gebonden vermogen vormen, afgescheiden ten behoeve van de SE. Geldige inbrengen toegezegd voor minstens dit bedrag Als geplaatst kapitaal lager is, zijn oprichters hoofdelijk aansprakelijk voor verschil BV: geen wettelijk minimumkapitaal Het kapitaal is niet de enige waarborg, maar wel een minimumwaarborg voor de SE van de vennootschap. De vennootschap staat immers met heel haar vermogen in voor de nakoming van haar verbintenissen, dus ook met haar vermogen boven het peil van het kapitaal. Geplaatst kapitaal/ geplaatste aandelen Het maatschappelijk kapitaal is de waarde van het geld en/of de goederen waarvan de inbreng is toegezegd door de vennoten bij oprichting (het bedrag geschat in de oprichtingsakte) en eventueel bijkomend ook daarna. Op het tijdstip van oprichting van de vennootschap is het maatschappelijk kapitaal gelijk aan het maatschappelijk vermogen (tenminste in zoverre de geschatte waarde van de inbrengen de werkelijke waarde van de ingebrachte goederen correct weergeeft.) Begrip: kapitaal/ aandelen waarvoor met geldige inbrengen ingeschreven = onvoorwaardelijk toegezegd ≠ noodzakelijk volstort 32 Bedrag: In NV: hele kapitaal Kapitaal moet effectief geplaatst zijn. Voor het volledige bedrag hebben mensen zich onvoorwaardelijk verbonden om het effectieve bedrag te betalen (het mag ook later betaald worden). In BV: alle uitgegeven aandelen Sanctie: hoofdelijke aansprakelijkheid oprichters Ze moeten opdraaien voor het niet geplaatste kapitaal. Gestort kapitaal/ gestorte inbrengen Wat? Gedeelte van geplaatste kapitaal/aandelen dat effectief betaald is De eis dat het kapitaal/ de aandelen volledig geplaatst moet(en) zijn, impliceert niet dat alle inbrengen onmiddellijk, d.i. bij de oprichting of de kapitaalverhoging/ uitgifte van nieuwe aandelen, moet worden gestort. Wel moeten zij onvoorwaardelijk zijn toegezegd. Hoeveel? 3 regels: NV: wettelijk minimumkapitaal + ¼ op elk aandeel + inbreng in natura (waarvan ¼ direct wordt volstort) en de rest binnen 5 jaar Niet aan alles cumulatief voldoen, enkel aan het hoogste voldoen. Er moet aan elk van de minimumvolstortingsgrenzen (minimumkapitaal, inbreng in geld, inbreng in natura) afzonderlijk worden voldaan: de hoogste grens, zowel voor het geheel als per aandeel, is de onmiddellijk te storten inbreng. Oprichters NV hoofdelijk gehouden tot volstorting als beneden wettelijke grenzen 33 Oefening: Bij de oprichting van een NV brengt A 1000.000€ en een gebouw ter waarde van 2.000.000€ in; B brengt 1.000.000€ en voor 1.000.000€ aandelen in. Wat moeten A en B volstorten bij de Oprichting? A minstens 2 250 000 euro en B minstens 500 000 euro BV: volledig, tenzij anders afgesproken in oprichtingsakte Restbedrag: opvraagbaar Op eerste verzoek Termijn mogelijk te bepalen in statuten (On)toereikend kapitaal/ vermogen Bescherming tegen relatieve onderkapitalisatie/ onvoldoende aanvangsvermogen Financieel plan voor oprichting Bezinning vooraleer je begint. Beginbalans opstellen, een schatting van hoe de balans er binnen 1 jaar en binnen 2 jaar zal uitzien en 2 resultatenrekeningen opstellen. Hebben we voldoende liquiditeit om te beginnen? Bij de oprichting moet je dit plan bijhebben en afgeven aan de notaris. De al dan niet naleving van dit voorschrift heeft geen invloed op de geldigheid van de oprichting zelf. Het financieel plan wordt niet openbaar gemaakt met de akte maar door de notaris bewaard. Sanctie op ontoereikend kapitaal (NV)/ aanvangsvermogen (BV): persoonlijke aansprakelijkheid oprichters indien Faillissement binnen 3 jaar na oprichting Als je binnen de 3 jaar failliet gaat dan gaat het plan uit de schuif gehaald worden en dan zal de rechter dit bekijken. Had je bij de oprichting kunnen weten dat je te weinig middelen had om te blijven bestaan? 34 Kapitaal/ aanvangsvermogen KENNELIJK ontoereikend om voorgenomen activiteit gedurende twee jaar uit te oefenen Als dan blijkt uit het plan dat er niet genoeg nagedacht is geweest, dan kan de rechter de beperkte aansprakelijkheid doorbreken. Kennelijk ontoereikend kapitaal toetssteen: financieel plan De rechter besluit tot de doorbraak van de beperkte aansprakelijkheid afhankelijk van het al dan niet toereikend karakter van het kapitaal (NV)/ aanvangsvermogen (BV). geen bewijs causaal verband Het causaal verband tussen het ontoereikend karakter van het kapitaal enerzijds en het faillissement moet niet worden bewezen. Vorming en handhaving van het kapitaal/ vermogen Kapitaal- of vermogenswaarheid bij vorming Voorschriften bepalen dat het maatschappelijk vermogen vanaf de oprichting (of vanaf de kapitaalverhoging) werkelijk te doen beantwoorden aan het bedrag van het in de statuten vermelde maatschappelijk kapitaal/ vermogen en dit ook werkelijk ter beschikking stellen van de vennootschap. Eis van volledige plaatsing en minimale volstorting Volstortingsplicht: de wet schrijft minimumbedragen voor voor het door iedere vennoot afzonderlijk onmiddellijk te storten gedeelte van de door hem toegezegde inbrengen in de NV en de BV. Daadwerkelijke storting inbreng in geld: bankattest inbreng in natura: revisorale controle van de waardering Inbreng van arbeid: verboden in NV; revisorale controle in BV 35 Kapitaal- of vermogenswaarheid bij informatie Een tweede reeks voorschriften vermijdt dat de vennootschap aan derden onjuiste informatie verschaft. i.v.m. Jaarrekening, stukken van de vennootschap7 Kapitaal- of vermogensbescherming Een derde reeks voorschriften wil het vermogen handhaven op het peil van het kapitaal (NV) of boven nul (BV). Er voor zorgen dat het kapitaal in de onderneming blijft Beperkingen op winstuitkeringen, inkoop van eigen aandelen en financiële steunverlening Inkopen van eigen aandelen en financiële steunverlening is sterk gereglementeerd. Bepalingen over kapitaalvermindering in NV Een statutenwijziging is vereist. (zie verder) De regels betreffende de kapitaalvorming en –handhaving moeten zoveel mogelijk verzekeren dat het vennootschapsvermogen bij de oprichting in werkelijkheid beantwoordt aan het in het kapitaal aangekondigde bedrag en dat dit ook effectief in stand wordt gehouden. 7 Het kapitaal van een vennootschap in "stukken" betekent dat het eigen vermogen van de vennootschap is verdeeld in afzonderlijke delen, zoals aandelen of participaties. 36 NV: kapitaalverhoging Procedure Verslag bestuursorgaan + revisorale controle De aandeelhouders kiezen het bestuursorgaan dus zij hebben ook invloed op de beslissing. Voor elke kapitaalverhoging is ook de tussenkomst van een externe accountant vereist. Statutenwijziging Behalve in de hypothese van het toegestane kapitaal, kan het geplaatste kapitaal alleen worden verhoogd door middel van een statutenwijziging. Algemene vergadering -> meerderheidsbeslissing Hebben niet altijd het nodige economisch inzicht. Zeer traag (terwijl op de beurs alles heel snel gaat). Ook bestuursorgaan indien machtiging8 toegestaan kapitaal Standaard bij beursgenoteerde bedrijven. Deze bevoegdheidsdeling moet welomschreven en beperkt zijn: maximaal bedrag bepaald in statuten binnen 5 jaar te gebruiken toestaan nieuwe termijn mogelijk Uitgiftenverslag? Controleverslag van commissaris of bedrijfsrevisor. 8 Een soepeler gebruik van het instrument ‘kapitaalverhoging’ is mogelijk in de NV: de oprichters of de buitengewone algemene vergadering kunnen in de statuten aan het bestuursorgaan of de raad van toezicht de bevoegdheid toekennen om het kapitaal te verhogen. 37 Materiële vereisten Plaatsing, volstorting, controle inbrengen: cf. Daarnet Bij kapitaalverhoging moeten dezelfde voorwaarden inzake de volstorting per aandeel van inbrengen in geld en in natura worden nageleefd als bij de oprichting. Voor de minimaal vol te storten inbreng in geld moet evenzeer een bijzondere bankrekening worden geopend. Sanctie van hoofdelijke aansprakelijkheid nu voor bestuursorgaan De sanctie voor ongeldige inbrengen en voor onvoldoende gestorte inbrengen is dezelfde als bij oprichting (hoofdelijke aansprakelijkheid), maar weegt bij kapitaalverhoging op de bestuurders in plaats van op de oprichters. Netto-actief In de hypothetische veronderstelling dat we de vennootschap nu ontbinden en vereffenen, wat gaat er dan nog voor de aandeelhouders overblijven. (niet afgeschreven kosten van oprichting en R&D kosten zullen niet voorkomen in de oefeningen) 38 Eenvoudige hypothese: kapitaal = netto-actief BV: bijkomende inbrengen Procedure Verslag bestuursorgaan Algemene vergadering Met uitgifte nieuwe aandelen: statutenwijziging Geen bijkomende aandelen: gewone meerderheid Gewone meerderheid volstaat als de kapitaalverhoging gebeurt door elk aandeel proportioneel te verhogen. Er is echter wel een authentieke akte vereist. Ook bestuursorgaan indien machtiging9 nieuwe aandelen Voorkeurrecht: ook in de BV hebben de bestaande aandeelhouders bij uitgifte van nieuwe aandelen tegen inbreng in geld een voorkeurrecht in verhouding tot het aantal aandelen dat ze reeds bezitten. Voorwaarden Plaatsing, volstorting, controle inbrengen: cf. daarstraks Sancties van hoofdelijke aansprakelijkheid nu voor bestuursorgaan 9 De algemene vergadering kan het bestuursorgaan in de statuten voor maximum vijf jaar machtigen om nieuwe aandelen uit te geven. 39 Voorkeurrecht Recht voor bestaande aandeelhouders om bij kapitaalverhoging (NV) of uitgifte van nieuwe aandelen tegen inbreng in geld (BV) in te schrijven naar evenredigheid deel in het kapitaal (NV) of met aantal aandelen (BV) De nieuwe aandelen die inbrengen in geld vertegenwoordigen moeten eerst worden aangeboden aan de bestaande aandeelhouders. Elke bestaande aandeelhouder mag bij voorkeur inschrijven op de kapitaalverhoging voor een aantal aandelen in verhouding tot zijn aandeel in het kapitaal vóór verhoging: zodoende blijven de machtsverhoudingen in de vennootschap ongewijzigd als elke aandeelhouder van zijn voorkeurrecht gebruik maakt. Procedure 1. Besluit tot kapitaalverhoging 2. Mededeling/ bekendmaking voorkeurrecht 3. Uitoefentermijn 4. Nadien evt.: inschrijven zonder voorkeurrecht 5. Vaststelling kapitaalverhoging (Niet te kennen) TENZIJ: uitsluiting van het voorkeurrecht Het voorkeurrecht kan slechts uitgesloten worden in het belang van de vennootschap. Scrips: De voorkeurrechten die niet gebruikt zijn, gaat de vennootschap voor jou verkopen in de vorm van scrips. Scrips zijn een mechanisme dat vaak wordt gebruikt bij kapitaalverhogingen waarbij voorkeurrechten worden uitgegeven. Als aandeelhouders hun voorkeurrechten niet gebruiken om nieuwe aandelen te kopen, worden die niet-gebruikte rechten vaak verzameld en in een openbare veiling verkocht als "scrips." 40 NV: reële kapitaalvermindering De reële kapitaalvermindering is de kapitaalvermindering waarbij aan de aandeelhouders effectief een gedeelte van de inbreng wordt terugbetaald. Algemene vergadering: statutenwijziging Bekendmaking in BBS De akte houdende het besluit tot kapitaalvermindering is onderworpen aan dezelfde vorm-, neerleggings- en publicatievoorschriften als de oprichtingsakte. Gelijke behandeling aandeelhouders (ook bij formele) Geen enkele aandeelhouder kan tegen zijn wil worden uitgesloten door volledige terugbetaling. SEs kunnen bijkomende zekerheid vragen (bv. Pand, hypotheek) SE verliezen een stuk van hun onderpand ten gevolge van een reële kapitaalvermindering. Ze kunnen bijkomende zekerheden vragen indien: indien schuldvordering nog niet vervallen op ogenblik van bekendmaking in BBS10; of Als de schuldvordering vervallen is kan je geen zekerheid meer vragen. Uitzondering: je moet achter zijn veren gezeten hebben. indien vordering in rechte ingesteld vóór beslissing AV De vennootschap kan de gevraagde zekerheden verstrekken of de niet vervallen schuldvordering onder aftrek van een disconto betalen11. 10 Bijlagen tot het Belgische Staatsblad 11 Een openstaande vordering (bijvoorbeeld een factuur) vóór de vervaldatum betalen, maar met een korting. Deze korting, het "disconto," wordt toegepast als vergoeding voor het feit dat de betaling eerder wordt gedaan dan oorspronkelijk gepland. 41 Terugbetaling van inbreng/ vrijstelling van volstorting Ten vroegste 2 maand na bekendmaking in BBS Bescherming: - Alle aandeelhouders moeten gelijk behandeld worden - SE hebben enkel bescherming nodig bij een reële kapitaalvermindering NV met verlies verhoogt kapitaal met 10.000€ Oplossing: eerst formele kapitaalvermindering Even onder het wettelijk minimum van kapitaal mag. Vestzak broekzak operatie 42 Een formele kapitaalvermindering heeft tot doel verliezen aan te zuiveren. Indien op de passiefzijde van de balans gecumuleerde verliezen in min worden gebracht, betekent dit in feite dat het gestorte kapitaal niet meer volledig wordt gedekt door het netto- actief. De verliezen kunnen uit de balans worden verwijderd door de vermindering van eventuele reserves of door de vermindering van het gestorte kapitaal. Dergelijke kapitaalvermindering is puur formeel, d.w.z. dat er geen effectieve terugbetaling of vrijstelling van stortingsplicht ten behoeve van de aandeelhouders mee gepaard gaat. Effecten Categorieën van effecten en soorten aandelen Aandelen (BV en NV) Rechten Lidmaatschapsrechten: vnl. stemrecht, agenderingsrecht, vraagrecht Vermogensrechten: vnl. dividend, liquidatiesaldo bij vereffening Patrimoniale rechten Dividendrechten voorkeurrecht als er nieuwe aandelen uitgegeven worden Lidmaatschaps- en vermogensrechten worden toegekend in functie van het aantal en de ‘soort’ van aandelen die men bezit. 43 Uitgifte AV of, mits machtiging, bestuursorgaan Suppletieve regel: Elk aandeel 1 stem NV met aandelen met verschillende kapitaalwaarde: gelijk aan aantal keer dat kleinste aandeel past in totale kapitaalwaarde van alle aandelen vd AH Elk aandeel gelijk deel in winst en vereffeningssaldo NV: evenredig met deel in kapitaal Obligaties (BV en NV) Obligatielening: salami en iedereen een schijfje Obligaties zijn schuldinstrumenten. Lening, aangegaan door vennootschap, waarop meerdere medeschuldeisers inschrijven Zij doen geen inbreng, maar lenen geld aan de vennootschap. Rechten Betaling interest op conventioneel bepaalde tijdstippen + terugbetaling hoofdsom op vervaldag Obligatiehouders delen niet in de winst, maar hebben recht op de betaling van vooraf overeengekomen intrest op de lening, ook als de vennootschap verlies maakt. Informatierecht zoals aandeelhouders Raadgevende stem in AV enkel indien converteerbaar Specifieke AV van obligatiehouders 44 Uitgifte bestuursorgaan Winstbewijzen (NV) In NV kan je arbeid inbrengen buiten kapitaal via winstbewijzen. Je kan geen arbeid inbrengen in kapitaal. Winstbewijzen kunnen gelijk welke inbreng vertegenwoordigen, maar beogen meestal een inbreng van arbeid te vergoeden met winst. Ook wel “oprichtersaandelen”; “parts bénéficiaires” Inbreng buiten kapitaal traditioneel voor inbreng van arbeid Rechten Deelname in winst Stemrecht enkel indien statutair bepaald (met wettelijke beperkingen) en in ieder geval bij enkele belangrijke beslissingen Uitgifte Vereist beslissing AV Soorten aandelen Indien de statuten van een BV niets bepalen over stemrechten of vermogensrechten, is de regel van aanvullend recht dat elk aandeel recht geeft op gelijk stemrecht en een gelijk aandeel in de winst en het vereffeningssaldo. In de NV is de suppletieve regel dat elk aandeel recht geeft op een deel in de winst en in het vereffeningssaldo evenredig met het deel dat dit aandeel in het kapitaal vertegenwoordigt en dat aandelen met een gelijke kapitaalvertegenwoordigende waarde recht geven op één stem. 45 Niet-genoteerde BV en NV: grote contractuele vrijheid Als iedereen akkoord gaat: Soortvorming obv stemrecht, vermogensrechten of andere rechten Stemrecht in de algemene vergadering. Beperkingen Minstens 1 aandeel met 1 stem BV: Inbreng voor elk aandeel Voor elk aandeel moet er ooit een inbreng zijn. Verbod van Leonijns beding Fabel van isopus. Leeuw, ezel en vos gaan op jacht en verdelen de opbrengsten. Leeuw bijt de ezel dood en vos heeft schrik dus geeft de grootste winst aan de leeuw. Niemand mag alle winst krijgen en niemand mag geen winst krijgen. Besluitvorming vaak per soort! Voordrachtrechten: bestuurderspositie Vb: 1ste familietak krijgt A aandelen, de 2de familietak krijgt B aandelen. De A aandelen mogen dan iemand voordragen voor een bepaalde functie en de B aandelen mogen dan iemand voordragen voor een andere functie. Beursgenoteerde NV (en BV): loyauteitsstemrecht Loyauteitsstemrecht: de ondernemer kan dubbel stemrecht hebben (onder voorwaarden) om zo de controle over zijn bedrijf te behouden. Op die aandelen die je al onderbroken voor 2 jaar hebt, heb je dubbel stemrecht. Géén aparte soort! Statutenwijziging met – uitzonderlijk – 2/3 meerderheid Aandelen 2 jaar op naam Meestal gematerialiseerde aandelen (dus niet op naam). 46 Overdracht van aandelen: BV Basisregel: beperkte overdraagbaarheid Je kan niet zomaar je aandeel verkopen van een BV. Je moet toestemming krijgen (niet unaniem). Je kan met een BV ook naar de beurs gaan, dan zijn je aandelen vrij overdraagbaar. Instemming vereist van ½ vd (overige) aandeelhouders én ¾ vd (overige) aandelen Geen instemming vereist voor overdracht aan mede-aandeelhouders, echtgenoot, bloedverwanten in rechte op- of neergaande lijn Bij weigering: Overdracht: Voorz Ondrb, zoals in kort geding: willekeurig? Erfgenamen: recht op waarde vd aandelen; kunnen afkoop vorderen (Niet te kennen) Verstrenging en versoepeling toegelaten zonder restricties Bij de BV geldt als regel van aanvullend recht dat de vennootschap een besloten karakter heeft. In de statuten kunnen de oprichters en aandeelhouders van de wettelijke regeling afwijken en van de BV een zeer besloten of net een zeer open vennootschap maken. Hoofdelijke gehoudenheid van overdrager en overnemer van niet-volstorte aandelen Statutaire prijsbepalingsvoorwaarden voorzien meestal in een waardering op basis van de laatste balans of in een jaarlijks door een expert uit te voeren waardering waarbij de prijs voor de volgende twaalf maanden wordt vastgesteld. 47 Overdracht van aandelen: NV Suppletieve basisregel: vrije overdraagbaarheid Beperkingen onderworpen aan restricties Hoe? In de statuten van de vennootschap of in een aandeelhoudersovereenkomst Onoverdraagbaarheidsclausules of blokkeringsclausule De statutaire of contractuele overdraagbaarheidsbeperkingen in een NV kunnen tot gevolg hebben dat de aandelen (tijdelijk) niet overdraagbaar zijn. Bvb: bij venture capital Gaat niet altijd. Beperkt in de tijd Rechtmatig belang Aanvaardings- en voorkoopclausules De statutaire of contractuele overdraagbaarheidsbeperkingen in een NV kunnen de overdracht aan bepaalde modaliteiten onderwerpen. Aanvaardingsclausule of Goedkeuringsclausules: de aandelen mogen overgedragen worden maar er is een goedkeuring nodig (dikwijls door de raad van bestuur). Waarom? Met bepaalde types willen we niet geassocieerd worden. Voorkoopclausules: Als iemand zijn aandelen wil verkopen dan moet die eerst zijn aandelen voorstellen aan de bestaande aandeelhouders (right of first offer) en dan pas mag hij deze aanbieden aan het publiek. Na verzoek maximum 6 maand onoverdraagbaar Hoofdelijke gehoudenheid van overdrager en overnemer van niet-volstorte aandelen 48 Uittreding en uitsluiting “Geschillenregeling “ Ik wil eruit of ik wil dat iemand anders eruit gaat. Wordt zeer vaak gebruikt. In niet-genoteerde BV en NV Als je je aandelen kwijt wilt in een beursgenoteerde onderneming dan verkoop je deze gewoon. Het verkopen van aandelen van een niet-beursgenoteerde onderneming kan moeilijk zijn. De geschillenregeling heeft als voornaamste doel te vermijden dat, als aandeelhouders niet meer door éénzelfde deur kunnen en dit de werking van de vennootschap hypothekeert, de vennootschap uiteindelijk ophoudt te bestaan. Uitsluiting: gegronde redenen + 30% van stem- of winstrechten resp. kapitaal Strenge voorwaarden om iemand uit de onderneming te zetten. Aan 2 voorwaarden moeten voldaan zijn. Gegronde redenen: - Misbruik van meerderheid of minderheid - Het begaan van een ernstige tekortkoming - Duurzame onenigheid Aandelen overkopen aan de prijs die de rechter bepaald! Je gaat dit moeten betalen (vooraleer je het bedrag kent). Je kan er later niet op terugkomen. Uittreding: enkel gegronde redenen De aandeelhouder hoeft geen minimaal stemmen-, kapitaal- of winstrechtenpercentage te bezitten, maar moet wel gegronde redenen aanvoeren lastens degene van wie hij de verplichte overname vordert. 49 Gegronde redenen: - Misbruik van meerderheid of minderheid - Het begaan van een ernstige tekortkoming - Duurzame onenigheid Waardering: in principe tijdstip van overdracht en respect voor contractuele en statutaire clausules Rechter mag corrigeren in geval van kennelijk onredelijk resultaat Examenvraag Welk van volgende uitspraken is juist? a) De algemene vergadering van een NV beslist over een kapitaalverhoging bij gewone meerderheid. b) De uitgifte van een gewone obligatie door een NV vereist in principe een beslissing van de algemene vergadering. c) Een festivalorganisator die de rechtsvorm heeft van een VZW mag accessoires zoals T-shirts en petten met haar logo op verkopen en hierbij aanzienlijke winst maken. d) Het kapitaal van een NV wordt als toereikend beschouwd wanneer het minimaal 61.500 EUR bedraagt. 50 Oplossing Examenvraag Welk van volgende uitspraken is juist? a) De algemene vergadering van een NV beslist over een kapitaalverhoging bij gewone meerderheid. Fout, een statutenwijziging heb je een ¾ meerderheid nodig. b) De uitgifte van een gewone obligatie door een NV vereist in principe een beslissing van de algemene vergadering. Fout, een obligatie is een lening. Dit is de bevoegdheid van het bestuursorgaan. c) Een festivalorganisator die de rechtsvorm heeft van een VZW mag accessoires zoals T-shirts en petten met haar logo op verkopen en hierbij aanzienlijke winst maken. Juist, een vzw mag economische activiteiten uitvoeren en (veel) winst maken. Ze mag deze winst niet uitkeren. d) Het kapitaal van een NV wordt als toereikend beschouwd wanneer het minimaal 61.500 EUR bedraagt. Fout, er is een wettelijk minimumkapitaal maar hier bovenop moet je ook een toereikend kapitaal hebben. 51 Organen Cursus p. 73 - 82 Algemene vergadering Intro Interne besluitvorming vs. Externe vertegenwoordiging. Er zijn regels over hoe je een besluit moet nemen. Dit is er om bepaalde belangen te beschermen. We hebben het over de algemene vergadering van aandeelhouders. (Een algemene vergadering van obligatiehouders bestaat ook) Waarom zien we de aansprakelijkheid van aandeelhouders niet? Bestuurders moeten beslissen in het vennootschapsbelang, maar aandeelhouders stemmen in eigenbelang. Er is dus geen aansprakelijkheid van toepassing. Omdat de vennootschap geen levend wezen is dat zelf beslissingen kan nemen en rechtshandelingen kan stellen, moet zij daarvoor beroep doen op ‘organen’. De aandeelhouders samen vormen een eerste orgaan (de algemene vergadering). Het zou echter omslachtig zijn als zij voor alle beslissingen zou moeten samenkomen. Daarom is er voor de minder fundamentele beslissingen ook een bestuursorgaan. Voetbal interessanter? Zoek de verschillen. Algemene vergadering van Fortis in het Heizel stadion. 52 Samenstelling AV Mogen aanwezig, met stemrecht Aandelen met stemrecht, evt. winstbewijzen met stemrecht Andere effecten uitzonderlijk stemrecht Mogen aanwezig, met raadgevende stem Converteerbare obligaties, inschrijvingsrechten, winstbewijzen zonder stemrecht, certificaten Zelfs als je een winstbewijs hebt zonder stemrecht mag je wel aanwezig zijn. Verplicht aanwezig, zonder stemrecht Leden vh bestuursorgaan en commissaris Aandeelhouders hebben vraagrecht. Leden vh bestuursorgaan en commissaris zijn verplicht om hierop te antwoorden en moeten dus aanwezig zijn. In grote vennootschappen moet ook een commissaris worden aangesteld, die belast wordt met de controle op de financiële toestand, op de jaarrekening en op de regelmatigheid van de verrichtingen die moeten worden weergegeven in de jaarrekening. In kleine vennootschappen is een AV eerder een formaliteit. Want de aandeelhouders zien elkaar waarschijnlijk vaak. In grote vennootschappen is een AV wel zeer belangrijk en worden er belangrijke dingen bepaald. In beursgenoteerde bedrijven is een AV vaak ook een formaliteit. Dit hangt af van de structuur van de aandeelhouders. (Vaak zeer veel en zeer kleine aandeelhouders die geen invloed hebben). 53 Soorten AV en bevoegdheden AV uitsluitend “toegewezen bevoegdheden” Wie beslist waarover? Residuaire bevoegdheden: alles waar de wet niets over zegt wordt toegewezen aan het bestuursorgaan. Bevoegdheden van het bestuursorgaan: - Verkoop van activa van de vennootschap Alles waarover de AV beslist staat omschreven in de wet. Verschillende soorten AV maar wel altijd dezelfde mensen die hieraan deelnemen. Gewone AV (“jaarvergadering”) Binnen 6 maand na afsluiting boekjaar Ten minste éénmaal per jaar, op de datum en de plaats in de statuten bepaald. De plano12-bevoegdheden: goedkeuring Jaarrekening (+ evt. jaarverslag, commissarisverslag) en winstbestemming Kwijting van bestuurders en commissaris Decharge van de bestuurders. “We vinden het goed wat je gedaan hebt en we doen afstand van de mogelijkheid om jou aansprakelijk te stellen.” Normaalgezien wordt dit ook gedaan. Andere bevoegdheden*, o.m. benoeming en ontslag van bestuurders (De buitengewone AV en de bijzondere AV zijn hier ook voor bevoegd) 12 ’gemakkelijk, zonder bezwaar’ 54 Buitengewone AV Statutenwijziging (+ evt. *) Een buitengewone algemene vergadering wordt bijeengeroepen om over een voorstel van statutenwijziging te beslissen. Moeilijker om te doen. Moet authentiek, dus voor de notaris. Met sterkere meerderheden moet je beslissen. Je moet niet nog eens apart bijeenkomen als er ook nog iets beslist moet worden in een gewone AV. Bijzondere AV in genoteerde vennootschappen Een vergadering die met een bijzondere reden is bijeengeroepen of op verzoek van aandeelhouders die samen 1/10 van het maatschappelijk kapitaal of van de uitgegeven aandelen vertegenwoordigen. Overdracht van ¾ van de vennootschapsactiva Controlewijzigingsclausule en verkoop kroonjuwelen Als je een lening aangaat bij de bank dan kan het zijn dat de bank zijn lening of voorwaarden wilt aanpassen als de controle binnen de vennootschap veranderd. (Misschien vertrouwde de bank jou wel, maar de nieuwe persoon met controle binnen het bedrijf niet). Kroonjuwelen: FSMA13 -> één van je interessantste activa Snel een stuk van de vennootschap verkopen om zo oninteressant te worden voor de mogelijke overnemer. Andere besluiten dan statutenwijziging, buiten jaarvergadering (cf. *) 13 Financial Services and Markets Authority (Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten) 55 Oproeping tot de AV Als de AV niet bijeengeroepen wordt dan bestaat het niet. Wie roept de AV bijeen? bestuursorgaan/ commissarissen14 Eventueel verplicht door aandeelhouders die 1/10 vd aandelen of vh kapitaal vertegenwoordigen (“bijeenroepingsrecht”) AV kan het bestuur ontslaan, maar de AV kan niet bestaan als het bestuur deze niet bijeenroept. Oplossing? Bijeenroepingsrecht. Wat? Oproeping bevat vnl. de agenda vd vergadering Waarom is dit belangrijk? - Je wilt weten of het de moeite is om te komen. - De AV kan geen beslissingen nemen buiten de agenda. Bij beursgenoteerde bedrijven moet er ook een voorstel tot besluit bijgevoegd worden. Belang? AV mag géén beslissingen nemen buiten agenda, tenzij “de plano” bevoegdheid15; of De benoeming en afzetting van bestuurders is geen bevoegdheid die een gewone algemene vergadering ‘de plano’ kan uitoefenen, d.i. zonder vermelding op de agenda gevoegd bij de oproeping. alle aandeelhouders aanwezig/vertegenwoordigd en akkoord om toch te stemmen onmiddellijke dreiging voor voortbestaan vd vennootschap Als je niet zegt dat je een overtreding hebt begaan, dan zal de kwijting die je hebt gekregen niet gelden. 14 In de praktijk treden de commissarissen echter slechts op bij stilzitten van de raad van bestuur. 15 Vb: voor de jaarvergadering, goedkeuring jaarrekening, algemene kwijting van de bestuurders en commissarissen 56 Verloop van de AV Aanwezigheidslijst en notulen Presentatie van het bestuur/management en van de commissaris Vraagrecht Plicht tot antwoord tenzij schade aan vennootschap mogelijk of inbreuk op vertrouwelijkheidsverbintenis Wordt vooral gebruikt door kleine aandeelhouders. Stemming op fysieke AV (>< schriftelijke AV) In persoon Per volmacht In een BV kan dit beperkt worden. Elektronisch Een elektronische deelname wordt vanuit juridisch oogpunt gelijkgesteld met een fysieke deelname. Digitaal deelnemen aan de vergadering. Vanaf corona moet dit niet meer in de statuten opgenomen worden. Er moet altijd een fysieke AV zijn en er mag een mogelijkheid zijn voor een digitale deelname. Er is 1 mogelijkheid om niet fysiek samen te komen: als iedereen schriftelijk de besluiten ondertekent. Op afstand (per brief/ via website) Het is mogelijk om een schriftelijke algemene vergadering te organiseren, waardoor de vennoten niet meer moeten samenkomen om bepaalde beslissingen te nemen. Als je tegenstemt, zorg dat dit genotuleerd is. 57 Aanwezigheids- en meerderheidsquora Gewone en bijzondere AV Geen aanwezigheidsquorum Er moet niet een bepaald aantal aandeelhouders aanwezig zijn. Ookal is dit maar een zeer klein deel van het totaal, dat maakt niet uit. We baseren ons op wie aanwezig is of vertegenwoordigd is. Stemming bij gewone meerderheid MEER dan 50% Onthoudingen noch in teller, noch in noemer meetellen Buitengewone AV Quorum van ½ vd aandelen of vh kapitaal Om te mogen beslissen. Indien niet gehaald: 2e AV zonder quorum Meerderheid van ¾ Om de beslissing te nemen. Meer of GELIJK AAN 75%. Onthoudingen noch in teller, noch in noemer meetellen Wijziging voorwerp/doel: 4/5 meerderheid Wijziging van de rechten verbonden aan soorten aandelen/winstbewijzen: quorum en meerderheid binnen elke soort 58 Winstuitkeringen Uitkeringstesten in de BV Netto-actieftest: netto-actief mag niet < 0€ Indien onbeschikbare inbrengen/reserves: netto-actief mag niet < waarde vd onbeschikbaar gemaakte inbrengen en de wettelijk onbeschikbare reserves Niet-afgeschreven deel van de herwaarderingsmeerwaarden: als onbeschikbaar beschouwd Liquiditeitstest: de vennootschap zal, volgens de redelijkerwijs te verwachten ontwikkelingen, na de uitkering ten minste 12 maand in staat blijven haar schulden te voldoen Sancties Wanneer een uitkering wordt gedaan in strijd met deze beperkingen: Hoofdelijke aansprakelijkheid v bestuurders die wisten/moesten weten tav venn en derden Strafsancties Terugvorderbaar bij AHs ongeacht goede trouw In BV: ongeacht te goeder trouw of niet. In NV: aandeelhouders die wisten dat er een probleem was 59 Toepassing: Balans na 20.000€ winst (niet uitgekeerd) Mag 20 000 uitkeren op basis van de netto-actieftest. De onderneming mag zeker 20 000 uitkeren? Fout (zie liquiditeitstest) Toepassing: Balans na 20.000€ winst, deels onbeschikbaar Toepassing: Balans na 20.000€ winst, deels onbeschikbaar + deel inbrengen onbeschikbaar Je kan 160 000 uitkeren op basis van de netto-actieftest 60 Uitkeringstest in de NV Enkel netto-actieftest, maar strenger: netto-actief mag niet < kapitaal + onbeschikbare reserves Sancties Hoofdelijke aansprakelijkheid bestuurders wegens overtreding WVV Strafsancties Als je dividenden uitkeert die niet aan de test voldoen. Terugvorderbaar bij AHs te kwader trouw Maar: elk jaar moet NV 5% vd netto-winst (onbeschikbaar) reserveren in “wettelijke reserve” tot deze 10% vh kapitaal bedraagt De reserve mag je dus niet uitkeren. Minstens 5%, maar mag ook meer. Toepassing: Balans na inbreng 100.000€ + huis Er mag niets uitgekeerd worden. Netto-actief mag niet zakken onder 200 000. 61 Toepassing: Balans na 20.000€ winst (niet uitgekeerd) en schulden 5% van 20 000 moet als reserve worden geboekt. De rest mag uitgekeerd worden. Toepassing: Balans na 20.000€ winst, deels onbeschikbaar 5% van 10 000 overboeken naar reserves En 9 500 mag uitgekeerd worden. 62 Bestuur Overzicht bestuursstructuren Verschillende organen: het is niet 1 persoon die alles beslist over de onderneming Vennootschappen hebben een bestuursorgaan, omdat de meeste aandeelhouders niet noodzakelijk veel weten over de vennootschap waarin ze investeren. Een vennootschap heeft nood aan een meer permanent orgaan dat gespecialiseerd is (dus een bestuursorgaan). Wie beslist over wat? Er is een bevoegdheidsverdeling. Het bestuur staat onder controle van de algemene vergadering. Het management is geen orgaan meer van de onderneming. Deze zijn dagelijks bezig met de onderneming. Dagelijks bestuurder = ‘CEO’ Speciaal gevolmachtigden = een lasthebber (contract, dus geen orgaan) In de meeste vennootschappen NV’s wordt een raad van bestuur gebruikt. De andere systemen worden minder toegepast. Monistisch systeem Duaal systeem: tweeledig bestuursorgaan 63 Bestuur in BV: bestuurders Duaal bestuurssysteem is niet mogelijk in de BV Eén of meerdere Indien een rechtspersoon als bestuurder in een bestuursorgaan zetelt, moet hij een vaste vertegenwoordiger aanstellen, die een natuurlijk persoon moet zijn. Die natuurlijke persoon kan dan niet ook nog eens in eigen naam in het bestuursorgaan zetelen, en draagt dezelfde aansprakelijkheid als de rechtspersoon-bestuurder. Zijn er meerdere bestuurders, dan is ieder onder hen volledig bestuurs- en vertegenwoordigingsbevoegd zonder gehouden te zijn door enige collegialiteitsregel. Individuele uitoefening bestuursbevoegdheid Werkt goed als je overeenkomt, maar zorgt voor moeilijkheden als je elkaar begint tegen te spreken. Tenzij statuten collegialiteit voorschrijven Je beslist wel, maar je probeert een akkoord te vinden waar iedereen zich in kan vinden. Benoeming en ontslag door algemene vergadering in meerderheidsbesluit: “niet-statutair” bestuurder -> zijn naam zal niet in de statuten staan voor bepaalde of onbepaalde duur i.t.t. de NV Van jaarvergadering tot jaarvergadering. 64 “ad nutum16” herroepbaarheid, tenzij statuten of AV afwijken (maar steeds ontslag mogelijk om wettige reden) Kan op elk moment ontslagen worden, zonder hiervoor een reden te geven en zonder een opzegtermijn of opzegvergoeding te geven. Suppletief recht: je mag hiervan afwijken in statuten: “statutair bestuurder” Je benoemt hem via de statuten. - ¾ meerderheid nodig - Bij de notaris De bestuurder is meer beschermt tegen een ontslag. voor onbepaalde duur benoemd in statuten alleen opzegbaar met statutenwijziging of om wettige reden Met wettige reden kan je ook met een gewone meerderheid iemand ontslaan. Mogelijke wettige redenen (iets zeer zwaar misdoen): - Schending van de statuten - Concurrentie aan de onderneming aandoen -... De bestuurder mag altijd zelf ontslag nemen (zonder dat dit aanvaard moet worden). 16 “Met een hoofdknik” 65 Bestuursstructuren in NV Het ‘bestuursorgaan’ is een overkoepelende term. Keuze Monistisch systeem Raad van bestuur Suppletief regime Enige bestuurder Facultatieve variant van monistisch systeem Eventueel met ontslagbescherming Duaal systeem Raad van toezicht (RvT) + Directieraad (DR) Facultatief systeem NV met monistisch systeem: raad van bestuur Interne beslissingsbevoegdheid (kan niet tegengeworpen worden aan een derde en kan niet ingeroepen worden door derde): Ten minste 3 1 bestuursorgaan (dus niet 1 bestuurder!) Tenzij minder dan 3 aandeelhouders Minstens 3 bestuurders (tenzij er maar 2 aandeelhouders zijn, dan is 2 bestuurders ook voldoende) Indien er maar twee aandeelhouders zijn dan mag geen van hen een doorslaggevende stem hebben. Collegiale uitoefening bestuursbevoegdheid Collegialiteit betekent dat de minderheid zich loyaal bij de beslissing van de meerderheid dient neer te leggen. 66 Benoeming door AV (of in oprichtingsakte) voor max. 6 jaar (herbenoembaar) geen statutaire bestuurders mogelijk Ad nutum herroepbaarheid, tenzij statuten of AV afwijken In een monistisch bestuursmodel, met een traditionele raad van bestuur, worden bestuurders benoemd bij gewone meerderheid voor een periode van maximaal zes jaar (met mogelijkheid van hernieuwing); zij zijn ad nutum17 afzetbaar. Maar steeds ontslag mogelijk om wettige reden Benoeming per vacature, dus als je bvb 60% hebt dan kan je alle bestuurders kiezen. NV met enige bestuurder 1 enkele bestuurder In (genoteerde) vennootschappen waarin de wet (of de statuten) een collegiaal bestuur eisen of veronderstellen, moet die enige bestuurder wel op zijn beurt een NV zijn, die zelf een collegiaal bestuur heeft. De regels van het monistisch of duaal bestuur zijn van toepassing, al naargelang het geval, op de enige bestuurder, en/of op de leden van diens bestuursorgaan. In andere NV’s mag de enige bestuurder een natuurlijke persoon zijn, op wie de regels van het monistisch bestuur van toepassing zijn voor zover dat relevant is. Benoeming door AV (of in oprichtingsakte) statutair of niet-statutair statuten kunnen bestuurder vetorecht verlenen over zijn ontslag in sommige gevallen van rechtswege ontslag steeds ontslag mogelijk om wettige reden 17 d.i. op elk ogenblik, met onmiddellijke ingang, zonder dat er daartoe een reden moet bestaan, laat staan worden meegedeeld, en zonder recht op vergoeding 67 Statuten kunnen enige bestuurder ook: vetorecht verlenen over statutenwijzigingen en winstuitkering Een bestuurder kan een vetorecht krijgen voor zijn eigen ontslag. En ook een vetorecht over benoemingen, ontslagen, winstuitkering en statutenwijzigingen. Voor familiale vermogensplanning of voor vennootschapsgroepen die aandelen hebben in andere vennootschappen???? onbeperkte aansprakelijkheid opleggen NV met duaal systeem: Raad van toezicht en directieraad Raad van toezicht Is bevoegd voor het algemeen beleid en de strategie van de vennootschap. Houdt toezicht over de directieraad. Ten minste 3 Vormen college Benoeming in oprichtingsakte of door AV Voor max. 6 jaar (herbenoembaar) Ad nutum herroepbaarheid, tenzij statuten of AV afwijken Directieraad Operationeel bestuur Ten minste 3 Vormen college Benoeming door Raad van toezicht Ontslagregeling statutair te bepalen 68 Bestuursbevoegdheden Toegewezen en residuaire bevoegdheden Door de wet toegewezen bevoegdheden zijn vaak niet de beslissingsbevoegdheden. Residuaire bevoegdheden: aankoop en verkoop van activa Zij mogen alles doen wat strekt tot bevordering van het voorwerp van de vennootschap en wat niet expliciet aan de algemene vergadering is voorbehouden. BV en NV met RvB: statutaire beperkingen en/of andere taakverdeling zijn mogelijk, maar slechts interne werking (aansprakelijkheid!) De bevoegdheden van het bestuursorgaan beperken ten voordele van de algemene vergadering is mogelijk. Dit heeft enkel interne werking. Overtreding ervan door de bestuursorganen brengt hun aansprakelijkheid t.a.v. de vennootschap in het gedrang. De vennootschap kan zich echter niet op deze statutaire beperkingen beroepen t.a.v. derden. Duaal systeem Raad van toezicht Algemeen beleid en strategie De grote lijnen vastzetten. Specifiek aan RvB voorbehouden bevoegdheden Toezicht op DR Directieraad: rest Doen het operationeel bestuur. Statutaire beperkingen en/of andere taakverdeling (tussen RvT en DR /binnen RvT / binnen DR) zijn mogelijk, maar slechts interne werking (aansprakelijkheid!) 69 Dagelijks bestuur Facultatief: je moet geen dagelijks bestuur instellen Zonder dagelijks bestuur zijn de bevoegdheden voor de ondernemingsraad. In grote vennootschappen kan het handig zijn om een dagelijks bestuur in te stellen. Facultatief orgaan Wettelijke definitie: behoeften vh dagelijks leven vd vennootschap OF minder belang OF spoedeisend Als aan één van deze voorwaarde voldaan wordt is dit een bevoegdheid van het dagelijks bestuur: - Recurrente bevoegdheden - Beslissingen van minder groot belang - Spoedeisende beslissingen (kunnen belangrijke beslissingen zijn) Wie: 1 individuele bestuurder (‘gedelegeerd bestuurder’ = CEO) of individueel kaderlid (‘algemeen directeur’); of Gedelegeerd bestuurder: Zit op de rand van bestuur en management -> indien het dagelijks bestuur wordt opgedragen aan een bestuurder. 2 of meer natuurlijke of rechtspersonen, al dan niet lid RvB / DR (‘dagelijks bestuur’): collegiaal, gezamenlijk of individueel Meerdere -> het orgaan van dagelijks bestuur Delegatie (en toezicht) door: bestuursorgaan (in BV); of RvB, enige bestuurder of DR (in NV) 70 Belangenconflictenregeling Toepassingsvoorwaarden Bestuurder / lid van DR / lid van RvT Met vennootschap tegenstrijdig belang Vb: een bestuurder wil zelf een activa verkopen aan de onderneming en kan dus zelf beslissen of de onderneming dit wil aankopen. De bestuurder wil zoveel mogelijk geld krijgen en de vennootschap wil zo weinig mogelijk betalen. van vermogensrechtelijke aard = van patrimoniale aard Volgende belangenconflicten zijn niet geregeld en mag dus zonder belangenconflictenregeling: - Moreel belangenconflict Vb: bestuurder van Shell maakt zich zorgen om het klimaat -... - Functionele belangenconflicten Procedure In principe: melden + niet deelnemen aan beraadslaging én stemming Kan dus geen invloed uitoefenen binnen de raad van bestuur. Als álle bestuurders/ enige bestuurder geconflicteerd: verschuiven naar AV Stel dat je maar 1 bestuurder hebt (of alle bestuurders vallen onder het belangenconflictenregeling), dan verschuiven we de beslissing naar de algemene vergadering. Als conflict in DR: verschuiven naar RvT 71 Bestuurdersaansprakelijkheid t.a.v. derden Aansprakelijkheidsgronden Contractueel: bestuurder niet aansprakelijk, vennootschap wel Als een bestuurder een contract sluit in naam van de vennootschap dan doet hij dit als orgaan (en vertegenwoordigt dus de vennootschap). (Moet in naam van de vennootschap en binnen zijn bevoegdheid zijn.) Bestuurders zijn niet persoonlijk contractueel gehouden t.a.v. derden voor de verbintenissen die in naam van de vennootschap en op vertegenwoordigingsbevoegde wijze werden aangegaan. Enkel de vennootschap zelf is verbonden. Dit is een toepassing van de regel van het gemene vertegenwoordigingsrecht dat wie in hoedanigheid optreedt niet zichzelf verbindt. Buitencontractueel: Bestuurder: aansprakelijk tenzij fout bij uitvoering van contract MAAR boek 6 nieuw BW (in werking 1 jan 2025): afschaffing immuniteit van de uitvoeringsagent → kan ook aangesproken voor fout bij uitvoering van contract die onrechtmatige daad uitmaakt Je kan nu je hulppersoon buitencontractueel aanspreken (dit geldt nu ook voor bestuurders). Onrechtmatige daad in de uitvoering van een contract -> bestuurder kan aansprakelijk worden gesteld. Iedereen die een onrechtmatige daad begaat, is in principe hiervoor aansprakelijk, ook als deze onrechtmatige daad wordt begaan ‘in hoedanigheid’, voor rekening van een andere (rechts)persoon. Vennootschap: ook aansprakelijk indien fout binnen bevoegdheidskring bestuurder Indien strafrechtelijk misdrijf: vennootschap én bestuurder kunnen aansprakelijk zijn Voorwaarden niet te kennen. 72 Overtreding van WVV of statuten Daarnaast kunnen bestuurders ook persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld voor de schade die derden lijden ten gevolge van inbreuken op het WVV of de statuten die eerstgenoemden hebben gepleegd. “Oprichters”-aansprakelijkheid bij kapitaalverhoging/uitgifte nieuwe aandelen De bestuurders kunnen deze aansprakelijkheid dragen. Bestuurdersaansprakelijkheid t.a.v. vennootschap Aansprakelijkheidsgronden Gewone bestuursfouten: hoofdelijk indien collegiaal bestuur Collegiaal: iedereen moet er wel mee eens zijn want iedereen zal de gevolgen dragen van de beslissing. In solidum18 aansprakelijkheid Marginaal getoetst In de marge toetsen. Kon een redelijke, voorzichtige en zorgvuldige bestuurder in deze bepaalde situatie dit voorzien? Menging: “ik had dit anders gedaan” -> nee Niet a posteriori toetsen: niet met het inzicht van nadien. 18 een juridische verbintenis waarbij meerdere partijen aansprakelijk zijn voor de

Vennootschapsrecht PDF

Document Details

Tags

Related

Summary

Full Transcript

Upgrade to continue