UD 6 Avaliación en Educación para a Saúde PDF

UD 6. AVALIACIÓN EN EDUCACIÓN PARA A SAÚDE. Cando se fala de avaliación pénsase inmediatamente na verificación de resultados, pero o concepto abarca moito máis. Os resultados son a razón de ser que pon en marcha o deseño dun programa e a súa valoración é importante, pero limitar a avaliación a este...

UD 6. AVALIACIÓN EN EDUCACIÓN PARA A SAÚDE. Cando se fala de avaliación pénsase inmediatamente na verificación de resultados, pero o concepto abarca moito máis. Os resultados son a razón de ser que pon en marcha o deseño dun programa e a súa valoración é importante, pero limitar a avaliación a estes sería como considerar que o programa é un todo inalterable que non se pode cambiar. Ao avaliar un programa é necesario valorar os resultados, pero tamén a planificación e os procesos. A avaliación cumpre a función de anticiparse aos problemas ademais de posibilitar a adaptación e a mellora do programa durante e despois da súa aplicación. Proporciona tamén un soporte científico para a valoración dos niveis de eficacia, efectividade e eficiencia, tanto do propio programa como dos seus procedementos técnicos. Eficacia: capacidade de que un instrumento, acción ou programa cumpra a función para a que foi creado. Fai referencia, unicamente, ao potencial do instrumento, acción, programa cando se aplica nas condicións favorables para a súa utilización. Efectividade: fai referencia á capacidade de funcionar nun ambiente concreto, ou o que é o mesmo, á eficacia cando se aplica en condicións reais. Reflicte a interacción entre o devandito instrumento e a contorna onde se exerce a súa función. Eficiencia: introduce a variable do custo, balanceando importancia que se concede á eficacia e efectividade coa carga económica que supoñen. Indicador: é calquera aspecto do programa que pode estar presente ou non ou tomar diferentes valores (aspectos que nos indican se o programa funciona ou non e en que medida). Indicadores de proceso: variables cuxa medida reflicte o grao de cumprimento das actividades que se planificaron. Indicadores de impacto e resultados: variables que miden os cambios producidos como consecuencia da realización das actividades. A avaliación, como parte da planificación dun proxecto, ten que estar establecida. Sería aconsellable planificar: que, quen, onde, como e cando avaliar. 1. Que avaliar? Necesidades: estudo dos problemas de saúde da comunidade, factores de risco que están a incidir na súa presentación e as necesidades previamente detectadas. Estrutura: avaliar a adecuación dos obxectivos, congruencia das accións expostas para cubrir os obxectivos, metodoloxía, temporalización e recursos humanos e materiais. Proceso: avaliar o desenvolvemento do programa (como funcionaron as intervencións, se se axustaron á planificación prevista e as razóns de cambio se foron necesarias). EXEMPLOS DE INDICADORES NA AVALIACIÓN DO PROCESO DE COBERTURA Taxa de cobertura do programa en centros educativos (centros totais/centros participantes). Porcentaxe do total de aulas nas que se implementou o programa. Porcentaxe do total de docentes que desenvolven o programa. Porcentaxe de alumnos/as que participaron. Porcentaxe de familiares que participaron. DE ACTIVIDADES Número de reunións de coordinación. Número de cursos/sesións formativas impartidas. Número de actividades de información. Número de folletos distribuídos. Número de incidencias. Grao de satisfacción dos participantes. Grao de satisfacción dos profesionais participantes.  Resultados: avaliar se se cumpriron os obxectivos nas 3 áreas de aprendizaxe: ◦ A curto prazo: avalíase o impacto que tivo a intervención educativa ao finalizar o traballo co grupo. ◦ A medio e longo prazo: avalíase o logro dos obxectivos educativos ao longo do tempo a través do seguimento nas historias clínicas ou ben mediante grupos de reforzo. ◦ Efectos non previstos: nalgúns grupos poden conseguirse resultados non previstos, positivos ou negativos, que deben terse en conta pola posibilidade de modificar o proxecto educativo. (Ej: grupo con obxectivo “deixar de fumar”. Efecto non previsto: aumento de peso ou paso a outra adicción). A avaliación dos resultados permitirá obter conclusións con respecto á intervención e os seus posibles aspectos de mellora. A avaliación dos resultados comprenderá: A descrición do procedemento de avaliación. As fontes a través das que se obtivo a información. Os efectos da intervención sobre a poboación diana. A redacción dun informe de resultados, as principais conclusións extraídas e os resultados doutras avaliacións realizadas. 2. Cando? En cada sesión educativa. Ao finalizar o proxecto. 3. Quen avalía? Educadores. Educandos. Observadores: é aconsellable que exista un profesional de referencia que estea presente en todas as sesións facendo o papel de observador para coordinar todos os temas. 4. Como avaliar? Utilizaremos técnicas cuantitativas e cualitativas. Técnicas cuantitativas: Cuestionario: a avaliación realízana os educandos. O cuestionario pode ser aberto, pechado, ou mixto. Se é mixto, as preguntas abertas deben realizarse ao principio. Debe adaptarse ao nivel  dos educandos, e na medida do posible deben utilizarse cuestionarios validados. Pode ser conveniente realizar unha lectura e explicación das preguntas antes da súa realización. Débese realizar ao finalizar o proxecto educativo. Non sempre é aconsellable a realización dun cuestionario de coñecementos ao comezo do proxecto, xa que pode dar sensación de exame aos educandos. Existen outras formas de saber o nivel de coñecementos que ten inicialmente o grupo (técnicas de investigación en aula). Técnicas cualitativas: Análise de materiais: consiste en analizar calquera material escrito que elabore o grupo (exercicios, debuxo, panel, menús…) Análise de tarefas. Observación sistemática. Realízaa o observador en cada unha das sesións mediante unha guía elaborada previamente.. Ao finalizar cada unha das sesións confrontaranse as observacións do educador e do observador. 5. Sistema de Rexistro. Rexistro específico de cada actividade. Memoria do Proxecto. ◦ É o reflexo do proceso e dos resultados dun proxecto educativo. ◦ Facilita a posta en marcha do proxecto en sucesivas aplicacións. ◦ Favorece o intercambio de experiencias intercentros. ◦ Favorece a avaliación a longo prazo das intervencións grupais. Pode conter: ◦ Introdución: explícase o tema central do proxecto, a súa xustificación e o contexto no que se desenvolveu. ◦ Síntese de contidos: explicítanse os obxectivos, a metodoloxía e os recursos programados así como os cambios introducidos durante a realización do proxecto. ◦ Avaliación: realízase a análise dos datos do cuestionario, das guías do observador e dos materiais elaborados no grupo. ◦ Conclusións: elabóranse tendo en conta a consecución dos obxectivos. ◦ Recomendacións: persigue a mellora do proxecto educativo nunha seguinte aplicación. ◦ Bibliografía. ◦ Anexos: documentos que complementan a información exposta anteriormente