TYT Kimya PDF

TYT KİMYA: KİMYA BİLİMİ SADIK UYGUN YAYINLARI 01...

TYT KİMYA: KİMYA BİLİMİ SADIK UYGUN YAYINLARI 01 Cam Sabun Barut rt Element un Dö Ku üretimi üretimi üretimi isto’n ram Ar ı HAVA Sı ca ak SİMYA - KİMYA Boyar maddeler Simyadan kimya bilimine Alaşım Isl k hazırlama aktarılan önemli bulgular hazırlama SU ATEŞ İbn-i Sina So ğu ru k Ku TOPRAK Madenlerin Esans Mürekkep Türk İslam dünyasının işlenmesi üretimi üretimi Ebu Bekir El-Razi İbn-i Rüşd ünlü simyacıları Kıbrıs taşı → FeSO4.7H2O Element Sembol Kimyasal Piktogramlar Cabir Bin Hayyan Göz taşı → CuSO4.5H2O Hidrojen H Şap → KAl(SO4)2.12H2O Helyum He Radyoaktif madde Fizikokimya Lityum Li Bileşik Formülü Geleneksel Adı Kimyanın Uğraş Alanları Berilyum Be İlaç H2 O Su Biyokimya Organik Gübre kimya Bor B Çevreye zararlı madde Petrol ve ürünleri Karbon C NH3 Amonyak Arıtma Kimya Ahşap işleme Disiplinleri Azot N Boya ve tekstil CH3COOH Sirke ruhu Oksijen O Anorganik Analitik Flor F HCl Tuz ruhu Aşındırıcı (korozif) madde kimya kimya Neon Ne CaCO3 Kireç taşı Van Helmont Sodyum Na Deneylerinde ilk kez terazi Magnezyum Mg NaCl Yemek tuzu Toksik (zehirli) madde kullanarak kimya bilimine Alüminyum Al nicelik sağladı. NaOH Sud kostik Silisyum Si Antoine Lavoisier J. J. Berzelius Fosfor P CaO Sönmemiş kireç Yakıcı (oksitleyici) madde Elementlerin Latince adları- Kükürt S Yanma olayının günümüz- nın baş harflerini veya iki Ca(OH)2 Sönmüş kireç deki tanımını yaptı. Kütlenin harfinin sembol olarak Klor Cl korunumu yasasını açıkladı. kullanılmasını önerdi. Argon Ar HNO3 Kezzap Potasyum K Yanıcı madde Carl Wilhelm Scheele Robert Boyle H2SO4 Zaç yağı Kalsiyum Ca Rönesans dönemi element Klor gazını sentezledi. Demir Fe tanımını yapmıştır. KNO3 Güherçile Altın Au Tahriş edici madde Gümüş Ag NaHCO3 Yemek sodası Johann Joachim Becher William Perkin Cıva Hg Na2CO3.10H2O Çamaşır sodası Yanma olayını açıklamak Kömürden leylak rengindeki Kalay Sn üzere filojiston kuramını anilin boyasını elde etmiştir. Zararlı madde NH4Cl Nişadır geliştirdi. Çinko Zn www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: ATOM VE YAPISI SADIK UYGUN YAYINLARI 02 1803 - 1808 1897 1911 1913 1926 JOHN DALTON JOSEPH JOHN THOMSON ERNEST RUTHERFORD NİELS BOHR Bohr atom modelinin yerini Atom teorisini açıkladı. Proton ve elektronun varlığını Atom çekirdeğini keşfetti. Elektronların dairesel modern atom teorisi aldı. açıkladı. yörüngelerde hareket ettiğini ileri sürdü. Demokritos ATOMUN YAPISI Tüm maddeler aynı tip atomlardan meydana gelmiştir. ATOM X John Dalton Elementler atom denilen gözle görül- Atom Numarası (Z) = Proton Sayısı = Çekirdek Yükü A İyon Yükü meyecek kadar küçük küresel parçacık- Nötr İyon lardan oluşur. Proton + Nötron = Kütle Numarası Z p.s = e.s Ne10 Sayısı Sayısı 10 Joseph Thomson (A) Anyon Katyon Atomu üzümlü keke benzetmiştir. p.s < e.s p.s > e.s Proton Elektron İyon 2– O10 + Na 10 Sayısı – Sayısı = Yükü 8 11 Dalton (İçi dolu küre) Ernest Rutherford Thomson + + Atom, (+) yüklü bir çekirdeğe sahiptir. + + –+ + (Pozitif ve negatif yükler) Elektron Proton Nötron + + – + –+ J. J. Thomson E. Rutherford J. Chadwick + Rutherford 1897 1917 1932 + (Çekirdek) Marie Curie Radyoaktif maddeler ile ilgili çalışmalar yaptı. ATOM ÇEŞİTLERİ Bohr (Enerji düzeyleri) Niels Bohr İzotop İzobar Elektronlar, çekirdeğe belirli uzaklıktaki katmanlarda hareket eder. p.s → aynı k.n → aynı n.s → farklı p.s → farklı Modern Atom İzoton 12 C 13 C 24 Na 24 Mg (Elektron bulutu) 6 6 11 12 James Chadwick n.s → aynı p.s → farklı Nötronu keşfetmiştir. 23 Na 24 Mg 11 12 www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: PERİYODİK SİSTEM SADIK UYGUN YAYINLARI 03 1816 1841 1864 1869 1870 1912 DE CHANCOURTOIS JOHANN WOLFGANG DİMİTRİ MENDELEYEV J. LOTHAR MEYER HENRY MOSELEY Oksijeni dikkate alarak JOHN NEWLANDS DÖBEREİNER Elementleri artan atom Elementleri artan atom Elementleri artan atom elementleri silindir üzerinde Oktavlar Kuralı Triadlar (Üçlüler) Kuralı kütlelerine göre sıralamıştır. kütlelerine göre sıralamıştır. numalarına göre sıralamıştır. düşey sütunlara yerleştirdi. PERİYODİK SİSTEM NOT Yatay Sıra: Periyot (7 tane) Düşey Sütun: Grup (8 tane A ve 8 tane B) 1 18 1A Grubu → Alkali metaller 1A 8A 1 2 13 14 15 16 17 2A Grubu → Toprak alkali metaller 2A 3A 4A 5A 6A 7A 3A Grubu → Toprak metalleri 2 6A Grubu → Kalkojenler Metaller 3 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 7A Grubu → Halojenler 3B 4B 5B 6B 7B 8B 8B 8B 1B 2B Yarı metaller 8A Grubu → Soy gazlar 4 Ametaller B Grubu → Geçiş metalleri Asal gazlar (Soy gazlar) 5 6 Grupta Yukarıdan Aşağıya Atom numarası artar. 7 Atom kütlesi artar. Değerlik elektron sayısı değişmez. 6 Lantanitler Atom yarıçapı artar. 7 Aktinitler İyonlaşma enerjisi azalır. Ametal özellik azalır. Periyotta Soldan Sağa Elektron alma isteği azalır. Metalik özellik artar. Atom numarası artar. Elektron alma isteği artar. Elektron verme eğilimi artar. Atom kütlesi artar. Metalik özellik azalır. Elektron ilgisi azalır. Değerlik elektron sayısı artar. Elektron verme eğilimi azalır. Elektronegatiflik azalır. Atom yarıçapı genellikle küçülür. Elektron ilgisi genellikle artar. Oksidinin sulu çözeltisinde bazlık kuvveti artar. İyonlaşma enerjisi genellikle artar. Elektronegatiflik artar. Ametal özellik artar. Oksidinin sulu çözeltisinde asitlik kuvveti artar. www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER SADIK UYGUN YAYINLARI 04 MÖ 5. Yüzyıl MS 1. Yüzyıl 18. Yüzyıl 19. Yüzyılın başı 19. Yüzyılın sonu 20. Yüzyılın başı 1920’li yıllar 1927 DEMOKRITUS SİMYACILAR NEWTON BERZELİUS VAN DER WAALS PAUL DRÜDE PAULİNG LONDON Atomların birbirine Atomlar arası çekim Atomlar arası çekim Atomlar arası bağları Moleküller arası Metalik bağ ile ilgili ilk Kovalent bağı Asal gazlar ve apolar çengellerle bağlandı- kuvvetini insanlar kuvvetini yer çekimi elektriksel çekim kuvvetleri açıkladı. açıklamayı yaptı. açıkladı. moleküller arasındaki ğını öne sürdü. arasındaki sevgiye kuvvetine benzetti. kuvvetleriyle etkileşimleri açıkladı. benzetti. ilişkilendirdi. KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER Güçlü Etkileşimler Zayıf Etkileşimler İyonik Bağlar Kovalent Bağlar Metalik Bağlar Hidrojen Bağları Van der Waals etkileşimleri Katyon ve anyon Ametal atomları arasın- Metal atomlarının Elektronegatifliği yüksek olan arasındaki elektriksel daki elektron ortaklaş- çekirdeği ile yörüngeler- F, O ve N atomlarının H atomu çekim kuvvetidir. ması sonucu oluşur. deki elektronlar arasın- ile bağ yaptığı bileşikler Elektron alışverişi daki elektriksel çekim arasındaki etkileşimdir. sonucu oluşur. sonucu oluşur. Dipol - Dipol Etkileşimi İyon - Dipol Etkileşimi İndüklenmiş Dipol Etkileşimleri Polar moleküller arasındaki İyonlar ile polar moleküller Apolar moleküller ve soy gazlar etkileşimdir. arasındaki etkileşimdir. arasındaki etkileşimdir. Maddedeki Değişimler İyon - İndüklenmiş Dipol Etkileşimleri Dipol - İndüklenmiş Dipol Etkileşimleri İndüklenmiş dipol - indüklenmiş dipol Etkileşimleri (London Kuvvetleri) İyonlar ile apolar moleküller arasındaki Polar moleküller ile apolar moleküller Fiziksel Değişme Kimyasal Değişme etkileşimdir. arasındaki etkileşimdir. Apolar moleküller ve soy gazlar ✓ Yoğurttan ayran eldesi ✓ Zeytinyağından sabun eldesi arasındaki etkileşimlerdir. ✓ Yemek tuzunun suda çözünmesi ✓ Çöplükte metan gazı oluşumu ✓ Sütten tereyağı eldesi ✓ Sütten yoğurt ve peynir eldesi ✓ Yağmur oluşumu ✓ Mağaralarda sarkıt ve dikit oluşumu Atom İyon ✓ Gökkuşağının oluşumu ✓ Yağlı boyanın kuruması Hg, Au, Cu, Pt, He, Ne, Ar + Na , 2+ Ca , 3+ Al , NH4 , + – F, 2– O , PO4 3– ✓ Ham petrolden benzin eldesi ✓ Çimentonun donması ✓ Metallerin elektriği iletmesi ✓ Odunun yanması Radikal Molekül + ✓ Suyun elektrolizi Cl , N , N , NO , CH3 H 2, O2, CO2, HCl, CH4, C2H5OH www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: BİLEŞİKLERİN ADLANDIRILMASI SADIK UYGUN YAYINLARI 05 Kovalent Bileşiklerin Okunuşu 1. Ametalin 1. Ametalin 2. Ametalin 2. Ametalin + + + İyonik Bileşiklerin Okunuşu BİLEŞİKLERİN Latince Sayısı Adı Latince Sayısı İyon Adı Katyonun Anyonun ✓ 1. ametal Latince sayısı 1 ise mono kullanılmaz. Adı + Adı = Bileşiğin Adı ADLANDIRILMASI Sayı Latince Karşılığı 1 mono 2 di Katyonlar Anyonlar 3 tri Örnekler + – 2– H Hidrojen F Florür SO3 Sülfit 4 tetra AgI Gümüş iyodür + – 2– 5 penta Li Lityum Br Bromür S Sülfür 6 heksa + – 2– K Potasyum I İyodür O Oksit FeO Demir (II) oksit 7 hepta + – 2– Hg Cıva (I) NO2 Nitrit SO4 Sülfat 8 okta KCN Potasyum siyanür + – 2– 9 nona Cu Bakır I NO3 Nitrat CrO4 Kromat FeBr3 Demir (III) bromür 10 deka + – 2– NH4 Amonyum OH Hidroksit C2O4 Okzalat 11 undeka Mg3P2 Magnezyum fosfür 2+ – Mg Magnezyum ClO3 Klorat N 3– Nitrür 12 dodeka KMnO4 Potasyum permanganat 2+ – Hg Cıva (II) ClO4 Perklorat P 3– Fosfür ✓ 1A grubu elementleri 1+ 2+ – HgF Cıva (I) florür Cu Bakır (II) CH3COO Asetat PO3 3– Fosfit ✓ 2A grubu elementleri 2+ 2+ – N2O5 Diazot pentaoksit Sn Kalay (II) MnO4 Permanganat PO4 3– Fosfat ✓ 3A grubu elementleri 3+ 2+ – ✓ Hidrojenin yükseltgenme basamağı 1+ Pb Kurşun (II) HSO4 Bisülfat SO2 Kükürt dioksit ✓ NaH, MgH2.. gibi hidrürlerde 1– 2+ – Zn Çinko CN Siyanür CCl4 Karbon tetraklorür 3+ 2– Al Alüminyum S2O3 Tiyosülfat NH4OH Amonyum hidroksit ✓ Oksijenin yükseltgenme basamağı 2– dir. 2– Fe 3+ Demir (III) MnO4 Manganat ✓ Peroksitlerde (H2O2, Na2O2, CaO2...) 1 – NH4NO3 Amonyum nitrat 4+ 2– Sn Kalay (IV) Cr2O7 Dikromat ✓ OF2 bileşiğinde 2 + 2– ✓ Bir bileşikte atomların yükseltgen- OF2 Oksijen diflorür Pb 4+ Kurşun (IV) CO3 Karbonat me basamakları toplamı sıfırdır. www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: KİMYANIN TEMEL YASALARI VE KİMYASAL TEPKİMELER SADIK UYGUN YAYINLARI 06 KİMYA KANUNLARI KİMYASAL TEPKİME ÇEŞİTLERİ Kütlenin Korunumu Kanunu Yanma Tepkimeleri 2Fe(k) + 1 O2(g)  Fe2O3(k) + ısı 2 Lavoisier  N2(g) + O2(g) + ısı  2NO(g) Kütlenin Korunumu Kanunu +  C5H12(g) + 8O2(g)  5CO2(g) + 6H2O(g) + ısı Kimyasal tepkimelerde harcanan madde kütlesi, oluşan madde kütlesine her zaman eşittir. S Fe FeS 4 gram 7 gram 11 gram Asit - Baz Tepkimesi H2SO4(g) + 2NH3(g)  (NH4)2SO4(k) HCl(g) + NH3(g)  NH4Cl(k) Sabit Oranlar Kanunu Joseph Proust mC 3 Sabit Oranlar Kanunu +1  mO = Asit - Baz (Nötrleşme) Tepkimeleri 2 4 Bir bileşiği oluşturan elementler arasında kütlece C O2 sabit bir oran vardır. CO HCl(suda) + NaOH(suda)  NaCl(suda) + H2O(s) + ısı 12 gram 16 gram HNO3(suda) + KOH(suda)  KNO3(suda) + H2O(s) + ısı mC 3 +  mO = 8 C O2 12 gram 32 gram CO2 Çözünme - Çökelme Tepkimeleri John Dalton Pb(NO3)2(suda) + Na2S(suda)  PbS(k) + 2NaNO3(suda) Katlı Oranlar Kanunu İki farklı element birden fazla bileşik oluşturuyor- Katlı Oranlar Kanunu BaCl2(suda) + Na2SO4(suda)  BaSO4(k) + 2NaCl(suda) sa elementlerden birinin sabit miktarına karşılık diğerinin değişen miktarları arasında tam +1  sayılarla ifade edilen bir oran vardır. 2 C Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri O 12 gram 16 gram CO 1 MgO(k)  Mg(k) + O 2 2(g) CaCO3(k)  CaO(k) + CO2(g) +  C O O 12 gram 32 gram CO2 Sentez (Birleşme) Tepkimeleri Joseph Louis Gay - Lussac 1 Hacim Oranları Kanunu Oksijenler arasındaki katlı oran (O) H2(g) + I2(g)  2HI(s) 2 Gazların birleşen hacimleri oranı tanecik sayıları Karbonlar arasındaki katlı oran (C) 2 2Al(k) + 3S(k) + 6O2(g)  Al2(SO4)3(k) arasındaki orana eşittir. www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: MADDENİN HALLERİ SADIK UYGUN YAYINLARI 07 MADDENİN Gazlar HÂLLERİ Sıvılar Torricelli Jacques Charles Adhezyon Kuvveti Sıvı molekülleri ile kap çeperleri arasındaki Deniz seviyesinde açık Hacim - sıcaklık ilişkisini çekim kuvvetidir. hava basıncını ölçtü. açıkladı Su Cam Kohezyon Kuvveti Robert Boyle Avogadro Sıvının kendi molekülleri arasındaki çekim Adhezyon > Kohezyon Eşit hacimli gazların eşit kuvvetidir. Yüzeyi ıslatır. Gaz karışımlarından saf sayıda moleküle sahip İç bükey gazları elde etti. olduklarını açıkladı. Kapiler Etki (Kılcallık) KATI Sıvı ve cam gibi maddeler arasındaki çekim sonucu sıvıların dar borularda yükselmesidir. Cıva Cam Basınç Birimi Atmosfer (atm) Torr (mmHg) Bar Kı a ra Viskozite m ğı Sü on la 1 Atmosfer (atm) 1 760 1,013 D şm Kohezyon > Adhezyon bl Sıvıların akmaya karşı gösterdiği dirence e im im a Yüzeyi ıslatmaz. le denir. Er şm 1 Dış bükey e 1 Torr (mmHg) 1 1,33.10–3 760 Yoğuşma 1 Bar 0,987 750 1 SIVI GAZ Katılar Buharlaşma 1 L = 1 dm3 = 1000 mL = 1000 cm3 = 1.10–3 m3 Boyle Kanunu  P1.V1 = P2.V2 Kristal Katılar (Düzenli İstifleme) Amorf Katılar (Düzensiz istifleme) Cam Plastik V1 V2 Tereyağı T(K) = t (°C) + 273 Charles Kanunu  = T1 T2 İyonik Moleküler Kovalent Metalik Kristal Kristal Kristal Kristal P1 P2 NaCI H 2O SiO2 Mg (t (°F) – 32) Gay - Lussac Kanunu  = t (°C) = T1 T2 Li2O CO2 Elmas (C) Ca 1,8 Plazma V1 V2 m Avogadro Hipotezi  = n= NA = 6,02.1023 n1 n2 Çok yüksek sıcaklıktaki bir maddenin molekül, atom, iyon ve elektronlarının bir arada bulunduğu hâle denir. MA (Alev, ateş, Güneş, yıldız vb.) www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: ASİTLER, BAZLAR ve TUZLAR SADIK UYGUN YAYINLARI 08 Antik Dönem 1810 1884 1923 1930 Simyacılar sirke, limon suyu gibi Davy, asit özelliği gösteren bileşik- Arrhenius asitlerin ve bazların Bronsted ve Lowry asitlerin H+ Lewis, asitlerin elektron çifti kabul ekşi maddelere asit; kireç, kül gibi lerin hepsinde hidrojen elementi suda iyonlaştığını; asitlerin H+ iyo- iyonu veren, bazların ise H+ iyonu eden, bazların ise elektron çifti su- acı maddelere de baz adını verdi. bulunduğunu ileri sürdü. nu, bazların ise OH– iyonu oluştur- alan maddeler olduğunu ifade etti. nan maddeler olduğu fikrini ortaya duğunu fark etti. attı. pH metre Asit Nötr Baz 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 hu z suyu r Sirke suyu tes Süt Saf su Kan suyu Sabun n tü ak stik ecekle Deterja zya sü Amony Tuz ru Doma Sud ko Maden Deniz BAZLAR Mide ö Asitli iç Magne ASİTLER Suda çözündüklerinde ortama OH– + Suda çözündüklerinde ortama H iyonu veren maddelerdir. iyonu veren maddelerdir. NÖTÜRLEŞME Sodyum Hidroksit Kağıt üretiminde, lava- TUZLAR Gübre üretiminde, plastik en- Sülfürik Asit (H2SO4) (Zaç Yağı) (NaOH) (Sud kostik) bo açıcı olarak, düstrisinde, Asitten gelen H+ iyonu ile bazdan Potasyum Hidroksit Asitten gelen anyon ile bazdan ge- Nitrik Asit (HNO3) (Kezzap) Boyaların üretiminde, gelen OH– iyonunun birleşerek suyu Sıvı sabun eldesinde, (KOH) (Potas kostik) len katyonun birleşmesiyle oluşan oluşturmasına denir. İlaç eldesinde, evlerde temizlik iyonik bileşiklerdir. Hidroklorik Asit (HCI) (Tuz ruhu) Kalsiyum Hidroksit Kireç ve çimento üre- malzemesi olarak (tuz ruhu), ASİT + BAZ → TUZ + SU timinde, (Ca(OH)2) (Sönmüş kireç) Kauçuk üretiminde, mutfak eşyala- Asetik Asit (CH3COOH) (Sirke) HCI + NaOH → NaCI + H2O Sodyum Klorür rında kireç çözücü olarak, Magnezyum Hidroksit Deodorant üretimin- Kağıt üretiminde, de, (NaCI) (Sofra tuzu) Sabun, deterjan ve hazır gıda 2HNO3 + Ca(OH)2 → Ca(NO3)2 + H2O (Mg(OH)2 ) Fosforik Asit (H3PO4) üretiminde, CH3COOH + KOH → CH3COOK + H2O Sodyum Sülfat Gübre, ilaç ve boya Cam üretiminde, Amonyak (NH3) üretiminde kullanılır. (Na2SO4) (Alçı taşı) Hidroflorik Asit (HF) Cam işleme sanayisinde, HCI + NH3 → NH4CI (H2O oluşmadığı için nötürleşme değil.) Sodyum Karbonat Diş macunu Tartarik Asit (C4H6O6) Gümüş ayna yapımında, Özellikleri üretiminde, (Na2CO3) (Çamaşır sodası) Sulu çözeltileri elektrolittir. Formik Asit (HCOOH) (Karınca Asidi) Böcek öldürücü ilaç üretiminde, Tam Nötürleşme Sodyum Benzoat Turnosol kâğıdını maviye boyarlar. Havai fişek üre- Asitten gelen H+ iyonlarının mol sayı- (C6H5 COONa) timinde, Ele kayganlık hissi verir. Borik Asit (H3BO3) Antiseptik sıvıların üretiminde, sının, bazdan gelen OH– iyonlarının mol sayısına eşit olma durumudur. pH değeri 7 den büyüktür. (25 °C de) Hidrojen gazı üre- Boraks (Na2B4O7) Şekerleme üretiminde, içecek Tatları acımsıdır. timinde kullanılır. Sitrik Asit (C6H8O9) Kısmi Nötürleşme üretiminde kullanılır. Amfoter metaller (Sn, Zn, Cr, Pb, Al) ile Asitten gelen H+ iyonlarının mol sayı- sının, bazdan gelen OH– iyonlarının tepkimeye girip tuz ve H2(g) oluşturur. Özellikleri Özellikleri mol sayısına eşit olmama durumudur. Asitlerle nötralleşme tepkimesi verirler. Sulu çözeltileri elektrolittir. Sulu çözeltileri elektrolittir. E.N. ve K.N. oldukça yüksektir. Turnosolu kırmızıya boyarlar. Kristal örgü yapısındadırlar. pH değeri 7’den küçüktür. (25 °C de) Katısı elektriği iletmez, sıvısı ve Tatlıları ekşidir. NOT sulu çözeltisi elektriği iletir. Aktif metallerle tepkimesinden tuz ve H2 gazı oluşur. NOT Birçok temizlik ürününde bazlar bulunur. Sabun, de- Kırılgan yapıdadırlar. Birçok yiyecek ve içecek içerisinde asitler bulunur. terjan, diş macunu, lavabo açıcı, şampuan, çamaşır Asidik, bazik veya nötr olabilirler. Bazlarla nötralleşme tepkimesi verirler. Limon, yoğurt, elma, sirke, gazoz vb. suyu www.sadikuygun.com.tr SADIK UYGUN YAYINLARI UYGUN TYT KİMYA KAVRAM HARİTALARI TYT KİMYA: KARIŞIMLAR SADIK UYGUN YAYINLARI 09 HOMOJEN (ÇÖZELTİ) KARIŞIMLAR HETEROJEN Her tarafında aynı özellikleri gösterme- Her tarafında aynı özellikleri gösteren yen karışımlardır. karışımlardır. ✓ Hava ✓ Çay ✓ Soda ✓ Madenî para Çözelti Derişimleri ✓ Kolonya ✓ Deniz suyu Dağıtan Dağılan Çeşit Örnek Özellikleri ✓ Sirke ✓ Limonata m çözünen ✓ Tuzlu su ✓ Asitli içecekler Saf madde değildir. Sıvı Katı Süspansiyon Kum-su Kütlece yüzde ⇒ % C = x100 m çözelti Sıvı Sıvı Emülsiyon Yağ-su En az iki farklı tanecik içerir. Vçözünen Fiziksel yolla oluşurlar. Gaz Katı - Sıvı Aerosol Duman, sis, bulut Çözücü Çözünen Örnek Hacimce yüzde ⇒ % V = x100 Yoğunlukları, EN ve KN sabit değildir. Sıvı Katı Kolloidal Kan, boya, süt Vçözelti Katı Katı Tunç, lehim Karışanları her oranda bulunabilir. Sıvı Katı Tuzlu su m çözünen Belirli bir formülleri yoktur. Milyonda kısım ⇒ ppm = x106 Sıvı Sıvı Kolonya m çözelti DİKKAT Sıvı Gaz Gazoz m çözünen Sıvı - katı karışımlarda katının tanecik boyutuna göre; Gaz Gaz Hava Milyarda kısım ⇒ ppb = x109 m çözelti Gaz Sıvı Nemli hava 0 10–9m 10–6m Palladyumda Katı Gaz çözelti kolloid süspansiyon çözünmüş H2 Koligatif Özellikleri Katı Sıvı Amalgam (Derişime bağlı özellikler) Adi karışım: Dağıtanı ve dağı- Kaynama noktası yükselmesi lanı belli olmayan karışımlardır. Donma noktası düşmesi (Toprak, Çoban salatası vb.) Çözelti Osmoz Çözünürlük Belli bir sıcaklıkta 100 ml çözücü içerisinde çözünebilen madde miktarının gram cinsinden değeridir. Çözücü/çözünen Elektrik iletkenli- İçerdiği madde 25°C / NaCI → 36gr / 100 ml su şeker → 246gr / 100ml su miktarına göre ğine göre miktarına göre Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler a) Sıcaklık b) Basınç Çözünürlük Çözünürlük Gaz Katı, sıvı Derişik Elektrolit Seyreltik Elektrolit Doymuş Doymamış Aşırı doymuş olmayan Katı, sıvı Gaz Sıcaklık Basınç Çözünme Olayında Oluşan Etkileşimler c) Ortak İyon Çözücü Çözünen Etkileşim türü