سيُري فى الصحيحين PDF

‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‬ ‫بخاری کیست؟ محمد بن اسماعیل بن ابراهیم‪.‬جد دوم او مغیره و جد سومش بردیزبه جعفی بوده است‪(.‬او زرتشتی‬ ‫بوده و به همین دین از دنیا رفته است‪ ).‬تولد او بنا بر مشهور در شوال سال ‪ 194‬هجری در بخارا بوده و به همین دلیل‬ ‫به بخاری معروف گردیده است‪.‬بخاری عالقه مند به حدیث و ش...

‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‬ ‫بخاری کیست؟ محمد بن اسماعیل بن ابراهیم‪.‬جد دوم او مغیره و جد سومش بردیزبه جعفی بوده است‪(.‬او زرتشتی‬ ‫بوده و به همین دین از دنیا رفته است‪ ).‬تولد او بنا بر مشهور در شوال سال ‪ 194‬هجری در بخارا بوده و به همین دلیل‬ ‫به بخاری معروف گردیده است‪.‬بخاری عالقه مند به حدیث و شیفتۀ علم بود و از همان کودکی به تحصیل و جمعآوری‬ ‫احادیث مشغول شد‪.‬فریدوَجدی‪ :‬بخاری در بدست آوردن حدیثهای صحیح همت عالی و ذوق سرشار داشت و همین‬ ‫ذوق و همت او را وادار ساخت که به شهرهای مختلف مسافرت کند‪.‬ابن حجر از بخاری نقل کرده است که‪ :‬من برای‬ ‫اخذ حدیث دوبار به شام و مصر و الجزیره و چهار مرتبه به بصره مسافرت نمودم و شش سال در حجاز رحل اقامت‬ ‫افکندم و به کوفه و بغداد سفرهای زیادی نمودم به طوریکه تعداد آنها در نظرم نیست‪.‬‬ ‫تألیفات بخاری‪ :‬تذکره نویسان تألیفات بخاری را مختلف نقل نمودهاند ولی مشهور این است که از وی هفده جلد‬ ‫کتاب در علوم مختلف مانند علم حدیث‪ ،‬رجال‪ ،‬تاریخ و غیر آن به جا مانده است‪.‬در میان اهل تسنن و دانشمندان‬ ‫این فرقه تمام تألیفات بخاری دارای اهمیت است اما مهم ترین کتاب او از نظر آنان الجامع الصحیح است‪.‬‬ ‫تاریخ و محل فوت بخاری‪ :‬بخاری در سال ‪ 256‬در سن ‪ 62‬سالگی در یکی از روستاهای سمرقند وفات نموده و‬ ‫همانجا به خاک سپرده شد‪.‬‬ ‫فتواهای جالب بخاری‪ -1 :‬جایز است زنها برای مردها خدمت و از آنها پذیرایی کنند‪ -2.‬برای زنها الزم نیست‬ ‫خود را از غالم بپوشانند گرچه غالم متعلق به دیگری باشد‪ -3.‬در مساجد بازی کردن با وسائل جنگ مانند شمشیر و‬ ‫نیزه و حتی شعر خواندن اشکالی ندارد‪ -4.‬یکی دیگر از فتواهای عجیب بخاری این است که احکام رضاع به وسیلۀ‬ ‫شیر حیوانات هم ثابت و سبب نشر حرمت میگردد‪ ،‬که اگر دو طفل از شیر گوسفند یا شیر گاوی مدتی ارتزاق کنند‬ ‫سبب اخوت و برادری در میان آنها خواهد گردید‪.‬‬ ‫مسلم کیست؟ مسلم بن حجاج نیشابوری ‪ /‬قشیری‪.‬برخالف بخاری‪ ،‬محققان به جزئیات زندگی مسلم توجه نکردهاند‬ ‫و حتی تاریخ تولد و وفات او به طور دقیق ضبط نگردیده است‪.‬اما دو نقل معروف از ابن خلکان برای وفات او وجود‬ ‫دارد یکی ‪ 261‬و دیگری ‪. 262‬فرید وجدی نیز این نقل را بدون ذکر مأخذ تکرار کرده است‪.‬برای وفات او نیز یک نقل‬ ‫از ابن خلکان وجود دارد ‪ 206‬هجری قمری و نقل دیگری از حافظ ذهبی ‪ 204‬هجری قمری‪.‬‬ ‫سفرهای علمی مسلم‪ :‬مسلم نیز هم چون بخاری شیفتۀ علم و حدیث بوده و سفرهای متعددی برای کسب علم‬ ‫حدیث رفت‪.‬او در این سفرها از اساتید مختلف و متعدد مانند احمد حنبل و اسحاق بن راهویه اخذ حدیث کرده است‬ ‫اما آنچه از بخاری یاد گرفته و استفاده نموده بیش از سایر اساتیدش بوده است‪.‬همان عالقه به حدیث و به بخاری‬ ‫باعث گردید که پس از آنکه بخاری از نیشابور تبعید گردید و همۀ شاگردانش متفرق شدند‪ ،‬مسلم باز هم از مالزمت‬ ‫بخاری دست برنداشت‪.‬‬ ‫تألیفات مسلم‪ :‬حافظ ذهبی بیست جلد کتاب که در علوم مختلف می باشد برای مسلم نقل نموده و نام تک تک انها‬ ‫را ذکر میکند‪.‬در میان همۀ آنها الجامع الصحیح اهمیت بیشتری دارد‪.‬‬ ‫صحاح ششگانه‪ :‬علمای اهل سنت از میان تمام کتب حدیث و مسانیدشان شش کتاب انتخاب نمودهاند و آنها را در‬ ‫درجۀ اول از وثاقت و در مرتبۀ اول از اطمینان میدانند و آنها را مطابق با واقع میپندارند و این کتاب ها پایه و اساس‬ ‫و مدرک اصلی آنان در احکام و عقاید و تفسیر و تاریخ صدر اسالم می باشد‪.‬دربارۀ بعضی از این صحاح گفته شده است‬ ‫که‪ :‬این کتاب در هر خانهای باشد مانند این است که در میان آن خانه پیغمبری سخن میگوید‪.‬اما از میان این صحاح‬ ‫ششگانه دو کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم از اهمیت بسیار بیشتری برخوردارند‪.‬‬ ‫مشخصات صحیح بخاری‪ :‬صحیح بخاری دارای ‪ 9‬جلد و ‪ 3450‬باب است‪.‬تعداد احادیث آن را با مکررات ‪7275‬‬ ‫حدیث و بدون مکررات ‪ 4000‬دانستهاند‪.‬تا به حال ‪ 59‬شرح بر این کتاب نوشته شده که ‪ 11‬شرح از میان آنها تا به‬ ‫حال چاپ گردیده است‪ 28.‬نفر بر آن پاورقی افزوده و ‪ 16‬نفر برای آن مقدمه نوشتهاند‪.‬‬ ‫مشخصات صحیح مسلم‪ :‬صحیح مسلم دارای ‪ 8‬جلد و ‪ 1250‬باب است‪.‬تعداد احادیث آن را با مکرراتش‬ ‫‪7275‬حدیث و بدون آن‪ 4000‬دانستهاند‪.‬برای صحیح مسلم نیز شروح و تعلیقات زیادی نوشته شده‪.‬‬ ‫مدح صحیحین‪ :‬اهل سنت دربارۀ صحیحین و صحیح بودن تمام احادیث آنها و همچنین دربارۀ مؤلفان این دو کدح‬ ‫های زیادی گفته و گاهی غلو و افراط نمودهاند‪.‬علمای اهل سنت گاهی سالم رسولاهلل (ص) را به بخاری رساندهاند و‬ ‫گاهی خوابهایی دربارۀ کتاب او دیدهاند و گاهی نیز کرامتهایی به این دو کتاب و مؤلف آنها نسبت دادهاند‪.‬مثال‪:‬‬ ‫چلبی در کشف الظنون میگوید(صحیحترین کتاب ها بعد از قرآن صحیح بخاری و بعد از آن صحیح مسلم است‪.‬‬ ‫مثال‪ :‬ابوعلی نیشابوری در وفیات االعیان می گوید‪ :‬در زیر آسمان کبود صحیحتر از صحیح مسلم کتابی نیست‪.‬در قوائد‬ ‫التحدیث آمده است که‪ :‬صحیح بخاری عدل و هم سنگ با قرآن است که اگر این کتاب در زمان طاعون در خانهای‬ ‫خوانده شود اهل آن خانه از مرض طاعون در امان خواهند بود و هر کس به هر نیتی این کتاب را ختم کند به خواستۀ‬ ‫خود خواهد رسید و اگر در سفر دریا به همراه مسافر باشد خطر غرق شدن برای کشتی پیش نمیآید‪.‬‬ ‫دالیل ما برای رد صحیحین به شرح ذیل میباشد‪-1 :‬عده ای از رجال و اسناد صحیحین غیر قابل اعتماد بوده و بلکه‬ ‫افرادی هستند که از نظر علم رجال مردود میباشند‪-2.‬مؤلفین این دو کتاب نسبت به عقیدۀ خود تعصب شدیدی‬ ‫اعمال نمودهاند‪ -3.‬در میان صدور و نگارش احادیث با تئجه به دواعی جعل فاصلۀ زیادی وجود داشته است‪ -4.‬بخاری‬ ‫طبق سلیقه و نظر خویش پارهای از احادیث را تقطیع کرده است‪ -5.‬در صحیح بخاری نقل به معنا شده است‪-6.‬‬ ‫تکمیل صحیح بخاری به وسیلۀ دیگران انجام شده است‪ -7.‬حدیثهای مخالف با دالئل مسلم عقلی و دینی در صحیحین‬ ‫فراوان دیده میشود‪(.‬این مطالب در ادامه به صورت گسترده شرح شده و بررسی خواهند شد‪).‬‬ ‫ضعف سند صحیحین‪ :‬برای اعتماد به گفتۀ هر کس ابتد ا باید صداقت فرد و میزان معتمد بودن او برای ما مشخص‬ ‫گردد‪.‬این کامال فطری است که ما تا زمانی که به صادق و معتمد بودن کسی مطمئن نشویم سخنان او را نمیپذیریم‪.‬‬ ‫قرآن نیز پیروان خود را از اعتماد نمودن به گفتۀ هر شخصی که دارای مرتبۀ ایمان و اطمینان نباشد‪ ،‬منع نموده و از‬ ‫عواقب وخیم و خطرناک خوش باوری ها شدیدا بر حذر داشته و تفحص نمودن از چنین نقلها را الزم دانسته است‪.‬‬ ‫(آیۀ ‪ 6‬سورۀ حجرات)‪.‬همین درک فطری و دستور اسالم سبب گردیده که با پیدایش علم حدیث‪ ،‬دو علم دیگر نیز‬ ‫(علم رجال و علم درایهالحدیث) به وجود بیاید‪ ،‬که اولی متکفل بررسی حاالت ناقالن حدیث‪ ،‬و دومی متکفل بررسی‬ ‫شرایط ناقالن حدیث و شرایط متن آن میباشد‪.‬‬ ‫برخی از مهمترین شرایط اصلی در قبول حدیث‪ :‬ایمان ثابت‪ ،‬اطمینان از عدم انحراف عقیدتی‪ ،‬صداقت‪ ،‬عدالت‪،‬‬ ‫عدم متبال بودن به کمی حافظه و کثرت فراموشی‪ ،‬عدم منسوب بودن به دروغگویی و عدم عداوت و دشمنی با‬ ‫امیرالمؤمنین علی(علیه السالم)(در احادیث متعددی از پیغمبر اسالم(ص) دوستی و محبت امام علی(ع) میزان ایمان‬ ‫و عداوت و دشمنی با آن حضرت عالمت نفاق معرفی شده است‪.‬طبق نظر محققین و رجال شناسان؛ عدهای از راویان‬ ‫و رجال صحیحین دارای ایمان و عقیدۀ محکم نبوده اند و از نظر مورخین در میان این راویان تعداد افراد دروغگو و‬ ‫غیرقابل اعتماد زیاد بودهاند‪.‬‬ ‫همچنین در میان آنان تعدادی افرادی که دشمنی و عداوت با حضرت علی بن ابیطالب(علیه السالم) داشته باشند کم‬ ‫نیست‪.‬شیخ معتزله ابوجعفر اسکافی می گوید‪ :‬معاویه یک عده از اصحاب و تابعین را وادار نمود که حدیثهایی در‬ ‫طعن و تبری علی(علیه السالم) جعل کنند و برای این کار آنچنان اجرت مهم و قابل توجهی معین نمود که هر شخص‬ ‫سست‪ ،‬ضعیفالعقیده را به آسانی بر این عمل جلب مینمود‪.‬از این افراد نام میبرد‪ :‬ابوهریره‪ ،‬عمرو بن العاص‪ ،‬مغیره‬ ‫بن شعبه و عبداهلل بن زبیر‪.‬سپس میگوید‪ :‬اینها نیز دربارۀ علی (ع) مطالب زیادی جعل کردند و بدین وسیله رضایت‬ ‫خاطر معاویه را جلب نموده و خواستۀ او را اجابت کردند‪ -1.‬ابوهریره‪ :‬وی از افرادی است که در کثرت حدیث معروف‬ ‫و حتی مقام اول را دارد ‪.‬وی اهل یمن بوده و پس از فتح خیبر مسلمان گردیده است و طبق تصریح او ‪ 3‬سال مصاحبت‬ ‫با رسول خدا داشته است‪.‬از عمال و ایادی معاویه و از اعضای هیئت جعل حدیث او بوده است و نسبتهای ناروائی به‬ ‫علی(ع) و خاندان آن بزرگوار داده است و فضیلتهایی دربارۀ معاویه و خلفای جور جعل نموده است‪.‬ابوهریره کسی‬ ‫است که در زمان خودش نیز متهم به دروغگوئی بوده است‪.‬بخاری در صحیح خود آورده است که‪( :‬ابوهریره حدیثی‬ ‫از رسول خدا نقل مینمود چون آخر آن حدیث برای شنوندگان تعجبآور و غیر قابل قبول بود سؤال کردند که ایننننه‬ ‫را هم از رسول خدا شنیدی؟ ابوهریره گفت نه‪ ،‬این از کیسۀ ابوهریره است‪ -2.‬ابوموسی اشعری‪ :‬از رجال صحیحین‬ ‫است که در کتب تراجم و رجال اهل سنت فضائل و مناقبی برای او جعل شده است‪.‬از مخالفین سرسخت‬ ‫امیرالمؤمنین(ع) و از محرکان حوادث ناگوار عالم اسالم می باشد‪.‬جمالت و خطابۀ او که در کوفه بر ضد همکاری با‬ ‫علی(ع) القاء نمود به منزلۀ تخم نفاقی بود که در دل عدهای از شیوخ قبائل و افراد سرشناس کوفه افشاند و ثمرۀ آن‬ ‫تخمها بود که در جنگ صفین و سایر جنگها ظاهر گردید‪.‬ابوموسی شخصی است که عبداهلل بن عمر را بر خالفت از‬ ‫امیرالمؤمنین علی(ع) سزاوارتر و شایستهتر دید‪-3.‬عمرو بن عاص‪ :‬از دیگر رجال و راویان صحیحین‪.‬مخالفت و‬ ‫دشمنی او با حضرت امیر واضح و مبرهن است‪.‬شرکت نمودن وی در مجلس جعل حدیث معاویه و شرکت نمودنش‬ ‫در جنگ صفین در جبهۀ معاویه گواهی روشن بر این عداوت و کینه است‪.‬از خائنین و حیلهبود‪.‬پدر خواندۀ او نیز از‬ ‫دشمنان پیامبر بوده و سورۀ کوثر در رد استهزای او نازل شد و او را ابتر خواند‪.‬حضرت امیر در خطبه ‪ 83‬نهجالبالغه‬ ‫او را پسر زن زناکار‪ ،‬دروغگو‪ ،‬خیانتکار‪ ،‬بخیل‪ ،‬بزدل و شخصی خلف وعده کننده نامیده است‪.‬‬ ‫‪-4‬عبداهلل بن زبیر‪ :‬بخاری در صحیح خود ده حدیث از او نقل کرده است‪.‬او از مخالفین سرسخت حضرت امیر و از‬ ‫خوارج است‪.‬طبق مضمون برخی از روایات او پدرش زبیر را به عداوت و دشمنی با امام علی (ع) وادار ساخت‪.‬در دو‬ ‫کتاب تاریخ طبری و االمامه و السیاسه حدیثی در این مضمون از حضرت امیر(ع) نقل شده است‪ :‬ما تو را از فرزندان‬ ‫نیک عبدالمطلب می شمردیم‪ ،‬تا فرزند ناشایست تو بزرگ شد و میان ما تفرقه انداخت‪.‬در جنگ جمل وقتی لشگر‬ ‫عایشه بماء الحوثب رسید سگهای حوثب پارس دادند و سر وصدا راه انداختند عایشه از محمد بن طلحه سؤال نمود‬ ‫اسم این محل چیست؟ گفت‪ :‬ماء الحوئب عایشه گفت من صالح خود را در این میدانم که از همینجا برگردم‪ ،‬محمد‬ ‫گفت چرا؟ عایشه جواب داد زیرا از رسول خدا شنیدم که در مقام نهی به همسرانش میفرمود گویا میبینم که سگهای‬ ‫حوئب به یکی از شما پارس می دهند سپس فرمود یا حمیرا مواظب باش که تو او نباشی محمد بن طلحه گفت‪ :‬خدا‬ ‫تو را رحمت کند این جمله را بگذار و بگذر و باعث تفرقه در میان لشگر و جمعیت مباش‪ ،‬سپس عبداهلل بن زبیر پیش‬ ‫آمد‪ ،‬وقسم یاد نمود که معرفی کنندگان اشتباه کردهاند و اینجا ماء الحوئب نیست ما دیشب از ماء الحوئب گذشتیم‬ ‫سپس برای اطمینان بیشتر عایشه پنجاه نفر را وادار نمود که به دروغ شهادت بدهند و گفتار او را تأیید کنند بنابر نقل‬ ‫واقدى و ابن الکلبی و سایر مورخین عداوت و دشمنی ابن زبیر با علی تا جائی بود که از هر فرصت مناسب در اهانت و‬ ‫ناسزاگوئئی به آن حضرت استفاده مینمود در مدتی که ادعای خالفت مینمود چهل جمعه از خطبه نماز اسم رسول‬ ‫خدا (ص) را حذف و ساقط نمود این عمل وی به مردم گران آمد و سرانجام به مقام اعتراض برآمدند‪.‬ابن زبیر عمل‬ ‫خود را این چنین توجیه نمود علت خودداری من از ذکر نام رسول خدا اینست که پیغمبر اقوام و عشیره و بازماندگان‬ ‫ناشایست و ناالیقی دارد و در اثر ذکر نام رسول اکرم (ص) خوشحال میشوند و گردنهایشان را بلند میکنند و من برای‬ ‫منکوب نمودن آنان مجبورم نام رسول خدا را بر زبان نیاورم!! ‪-5‬عِمران بن حِطّان‪ :‬از رؤسای خوارج و از فقها و خطبای‬ ‫آنان است و بخاری در صحیح خود از وی حدیث نقل کرده است‪.‬عداوت و دشمنی عمران با حضرت امیرالمؤمنین(ع)‬ ‫به حدی است که در ضمن اشعار معروفش‪ ،‬ابن مجلم را ستوده و کشتن حضرت علی(ع) را برای او وسیلۀ داخل شدن‬ ‫به بهشت معرفی نموده است و به نظر او همان جنایت بزرگ ابن ملجم سبب گردیده است که در پیشگاه خداوند اعمال‬ ‫نیکش بر اعمال نیک تمام جهانیان ترجیح پیدا کند و کفۀ میزان اعمالش از اعمال نیک تمام مردم سنگینتر گردد‪.‬‬ ‫تعصب شدید بخاری و مسلم‪ :‬یکی دیگر از عوامل ضعف و علل صحیح نبودن قسمتی از احادیث صحیح بخاری و مسلم‬ ‫تعصب شدیدی است که بر مؤلفان این دو کت اب حکم فرما بوده است‪.‬تعصب انسان را از درک حقایق باز داشته‪ ،‬و از‬ ‫اظهار حق مانع میگردد و انسان را وادار به پرده پوشی از حقایق‪ ،‬تغییر واقعیات و جلوه دادن باطل در لباس حق وادار‬ ‫میسازد ‪.‬این تعصب به مراتب در بخاری بیشتر از مسلم بوده است‪.‬شواهدی از تعصب شدید بخاری و مسلم‪ :‬یکی از دالیل‬ ‫و شواهد تعصب شدید بخاری و مسلم این است که آنان فضائل مهم و مشهور حضرت امیر(ع) را به صراحت اولویت آن‬ ‫حضرت برای مقام خالفت را شرح میداد نقل نکردهاند از جمله حدیث قدیر‪ ،‬حدیث ثقلین‪ ،‬آیۀ تطهیر‪ ،‬حدیث انا مدینه‬ ‫العلم و ‪...‬در صورتی که در دیگر منابع کهن همگی ضبط و نقل شدهاند‪.‬در ضمن در فضیلت معاویه دو نقل قول از‬ ‫ابن عباس نقل کرده است‪.‬این بیاعتنایی پرده پوشی از فضائل امیرالمؤمنین(ع) بوده و از بین بردن حقایق و واقعیات‬ ‫است‪.‬مؤلفان صحیحین میخواستهاند که مطالب مهم و حیاتی دین اسالم را مخفی نگاه دارند‪.‬یکی دیگر از شواهد‬ ‫تعصب شدید مسلم در مقدمۀ صحیح اوست که افترائی نسبت به شیعه میبندد و میگوید‪ :‬از جمله حدیثهای جعلی‬ ‫حدیثی است که شیعه دربارۀ علی(ع) نقل نموده است و آن حدیث این است که علی(ع) در میان ابر است‪.‬درحالی که‬ ‫هیچ کدام از شیعیان و علمای شیعه این عقیده را نداشته و همگی متفق القول هستند که حضرت امیر(ع) به دست‬ ‫شقی ترین مردم در محراب مسجد کوفه به فیض شهادت رسیده است‪.‬این داستان از کجا ری شه گرفته است؟ طبق‬ ‫مدارک قطعی تاریخی‪ ،‬رسول اکرم (ص) در روز غدیر خم عمامه معروف خود (سحاب) را به عنوان تاج افتخار بر سر‬ ‫علی (ع) گذاشت‪ ،‬گاهی که امیرالمؤمنین (ع) با آن عمامه به خدمت رسول اکرم (ص) میرسیدند پیغمبر اکرم (ص)‬ ‫از روی فرح و خوشحالی میفرمود‪( :‬اقبل على فى السحاب) شیعه و پیروان علی (ع) نیز‪ ،‬گفتار رسول اکرم (ص) را‬ ‫بعنوان یک افتخار بزرگ نسبت به حضرت امیر(ع) و امتیاز او از سایر صحابه این جمله را تکرار مینمودند جاء على فی‬ ‫السحابه ولی مسلم از اصل حدیث صرف نظر نموده و یک حدیث جعلی را به آن صورت که ذکر گردید عنوان کرده و‬ ‫به شیعه نسبت داده است‪.‬‬ ‫بخاری و امام صادق(ع)‪ :‬بخاری از نظر زمان با امام صادق(ع) نزدیک بوده و تقریباً صد سال پس از آن حضرت فوت‬ ‫نموده است‪.‬بخاری شش سال در حجاز که مرکز نشر علم امام صادق(ع) بوده اقامت نموده است و به مراکز شیعیان‬ ‫آن روزگار یعنی بغداد و کوفه (که تعداد شاگردان امام صادق(ع) در این شهرها بیش از شمارش بوده) سفرهای فراوانی‬ ‫کرده تا حدی که خود میگوید تعداد سفرهایش به این دو شهر را فراموش کرده است‪.‬شهرت آن حضرت در دانش و‬ ‫فضل به گوش تمامی محدثین اهل سنت آن روزگار رسیده بود و کسی نمیتوانست ادعای فقه و حدیث کند‪ ،‬ولی از‬ ‫موقعیت علمی امام بی اطالع باشد‪.‬در ضمن بخاری از عدۀ زیادی که از امام صادق(ع) نیز اخذ حدیث نمودهاند مانند‬ ‫عبدالوهاب ثقفی‪ ،‬خاتم بن اسماعیل‪ ،‬مالک بن انس‪ ،‬وهب بن خالد اخذ حدیث نموده اما احادیثی را که آنان از ایشان‬ ‫نقل نمودهاند بخاری ترک نموده و نقل نکرده است‪.‬اعتذار این تیمیه‪ :‬ابن تیمیه در مورد عدم نقل حدیث بخاری از امام‬ ‫صادق بهانهتراشی میکند و در منهاج السنه آورده است که‪ :‬بخاری دربارۀ جعفر بن محمد(ع) از یحیی بن سعید حرفی‬ ‫شنید‪ ،‬بدین سبب از وی حدیث نقل ننمود‪.‬پا سخ‪ :‬اوالً شخصیت علمی امام صادق(ع) در جایگاهی نبود که به وسیلۀ‬ ‫گفتار یک نفر تحتالشعاع قرار بگیرد و با بدگویی یک نفر اهمیت و ارزش علمی و معنوی خود را از دست بدهد‪.‬از‬ ‫طرف دیگر بخاری مهارت تام‪ ،‬و تخصص کامل در شناسائی افراد و رجال داشته است‪.‬با این شرایط عدم نقل حدیث‬ ‫وی از امام صادق(ع) منشأ دیگری جز عناد و دشمنی با آن حضرت نداشته است‪.‬بخاری تنها از امام سجاد(ع) دو‬ ‫حدیث نقل کرده است که یکی مربوط به بیدار نشدن حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) برای نماز صبح بوده و دیگری‬ ‫بدمستی و شرابخواری حمزه بوده است‪.‬تزلزل و ضعف احادیث صحیحین از لحاظ متن‪ :‬فاصلۀ دور تا تدوین‪:‬‬ ‫بررسی صحیحین نشان میدهد‪ ،‬گاهی حدیثی با چندین واسطه به ر سول خدا(ص) رسیده است‪ ،‬و این مقتضای فاصلۀ‬ ‫تدوین و صدور آن است؛ و این نیز یک مطلب طبیعی است که در مقام نقل یک خبر‪ ،‬ولو هدف باطل و نادرست هم‬ ‫در کار نباشد‪ ،‬از نقل به معنی‪ ،‬و کم و زیاد شدن متن آن خبر گریزی نیست و اگر این نقل به معنا و تصرف به وسیلۀ‬ ‫چ ندین نفر انجام بگیرد حساب آن خبر روشن است‪.‬احادیث تقطیع شده‪ :‬این عمل در اثر همان تعصب شدیدی‬ ‫است که نسبت به وی حکم فرما بوده است لذا میبینیم دربارۀ احادیثی که در مضمون آن اشاره بر یک فضیلت نسبت‬ ‫به امیرالم ؤمنین(ع) و یا حدیثی دلیل بر جهل یکی از خلفا بوده است آن حدیث را تقطیع نموده و با حذف جمالتی از‬ ‫آن پردهای بر آن فضیلت یا منقصت کشیده و از نظر علم حدیث به تدلیس در حدیث مرتکب شده است‪.‬تقطیع‬ ‫احادیث و اعمال ذوق که به وسیلۀ بخاری انجام پذیرفته ما را به این حقیقت راهنمایی میکند که قسمت مهمی از‬ ‫احادیث صحیح واقعی که آن روز در اختیار بخاری بوده ولی با سلیقه وی سازش نداشته مورد بیمهری او واقع گردیده‬ ‫و از ضب ط آنها در کتابش خودداری نموده است و قسمت مهمی از حقایق به این وسیله تدریجاً از بین رفته است زیرا‬ ‫کسی که در یک حدیث که میخواهد در کتاب خودش ضبط کند چنین رفتار کند‪ ،‬رفتار او با احادیث دیگر که مخالف‬ ‫سلیقۀ او است روشن خواهد گردید‪.‬نمونۀ احادیث تقطیع شده‪-1 :‬حکم جنابت‪ :‬شخصی از عمر بن خطاب سوال‬ ‫نمود که‪ :‬اگر جنب شدم و دسترسی به آب نداشتم وظیفۀ من نسبت به نماز چیست؟ عمر در جواب گفت‪ :‬نماز نخوان!‬ ‫عمار که در مجلس بود دست ور تیمم را که هر دو از رسول خدا(ص) شنیده بودند به عمر تذکر داد و برحکم عمر مبنی‬ ‫بر ترک نماز اعتراض نمود‪.‬بخاری بر متن حدیث دست برده و عبارت ال تص ل (که مسلم و نسائی و ابن ماجه نقل‬ ‫کردهاند) حذف نموده است‪-2.‬حدیث رجم مجنونه‪:‬در کتب معتبر و شروح صحیح بخاری‪ ،‬حدیثی با متون مختلف نقل‬ ‫گردیده‪ ،‬مضمونش اینست که زن دیوانهای را که مرتکب به زنا شده بود به نزد عمر آوردند و او دستور داد تا آن زن را‬ ‫سنگسار کنند‪ ،‬امیر المؤمنین(ع) از این جریان مطلع گردیدند و از اجرای این حکم ممانعت نمودند‪ ،‬عمر علت نقض‬ ‫حکم را از آن حضرت(ع) خواست و ایشان فرمودند‪ :‬مگر نمیدانی که از چند نفر قلم برداشته شده؟ از دیوانه تا جنونش‬ ‫بر طرف شود‪ ،‬از طفل تا بالغ گردد و از کسی که در خواب است تا بیدار شود‪.‬ولی متأسفانه بخاری که این حدیث را‬ ‫در دو مورد از کتابش نقل نموده است در هر دو مورد در مقام نقل‪ ،‬برای پردهپوشی به جهل و غفلت عمر و یا برای‬ ‫پامال کردن حقیقت فضل و دانش امیرالمؤمنین(ع) صدر حدیث را با سند آن حذف و اسقاط نموده و به ذیل حدیث‬ ‫اکتفا کرده‪ ،‬و حدیث را به صورت ناقص درآورده است‪ -3.‬حدیث حد شرابخوار‪ :‬طبق مضمون احادیثی که در صحیح‬ ‫مسلم و دیگر صحاح وارد شده حد شراب خوردن در زمان رسول خدا(ص) تعزیر بود که آن حضرت چهل تازیانه میزد‪.‬‬ ‫ابوبکر هم در دوران خالفتش همان روش رسول اهلل(ص) را پیش گرفت‪.‬اما عمر برای ابداء رأی و یا جهل به حکم‬ ‫رسول خدا(ص) با پرسش از یکی از صحابه در این باره هشتاد تازیانه میزد‪.‬بخاری برای حفظ مقام خالفت قسمت اول‬ ‫و صدر حدیث را که تعزیر رسول اکرم(ص) و تبعیت ابوبکر از آن حضرت است نق ل نموده اما ذیل حدیث که استشاره‬ ‫عمر از صحابه است حذف نموده است‪-4.‬داستان عثمان و سَمُرَه بن جُندَب ‪ :‬حدیثی است که از اسامه نقل گردیده و‬ ‫او این حدیث را به عثمان تطبیق کرده و از این راه از روش او سخت انتقاد نموده است و عثمان را از جمله کسانی‬ ‫دانسته است که در آتش جهنم رودههایش بیرون خواهد ریخت و به عذاب دردناک گرفتار خواهد گردید‪.‬این حدیث‬ ‫را مسلم با دو طریق و سند نقل نموده که در هر دو کلمۀ عثمان به چشم میخورد اما بخاری به این دلیل که انتقاد‬ ‫صریح و ایراد روشن را از عثمان برطرف سازد در یک مورد به جای عثمان از اسم اشاره و در یک مورد به جای عثمان‬ ‫از واژۀ فالن استفاده کرده است‪.‬باز مسلم در صحیح و احمد حنبل در مسند جریان مشروب فروختن سمره را (که از‬ ‫طرف عمر حاکم بصره بود) نقل میکنندکه در متن این قضیه نام سمره دو بار آمده است‪.‬این حدیث را بخاری نیز‬ ‫آورده ولی به جای سمره فالن تعبیر کرده است‪.‬‬ ‫نقل به معنی در صحیح بخاری‪ :‬پنجمین دلیل ما بر عدم اعتماد به احادیث صحیح بخاری این است که قسمتی از‬ ‫احادیث آن نقل به معنی شده و با همان الفاظی که بخاری از ناقالن حدیث شنیده است نقل نگردیده است‪.‬خطیب‬ ‫ب غدادی در این مورد از خود بخاری نقل میکند که‪ :‬من حدیثهای فراوانی را در بصره شنیدهام که در شام نوشتهام و‬ ‫حدیثهای فراوانی را در شام شنیدهام و در مصر نوشتهام ‪ ،‬از وی سؤال نمودند که آیا این احادیث کامل نوشته شده‬ ‫است؟ بخاری در پاسخ سکوت کرد و چیزی نگفت‪.‬اگر تتبع و بررسی شود به دست خواهد آمد که در میان احادیث‬ ‫صحیح ب خاری این روش و نقل به معنا در احادیث زیادی واقع گردیده است‪.‬چنین کتابی قطعاً مورد اطمینان نیست‬ ‫زیرا مسلماً در صورت نقل به معنای حدیث‪ ،‬مطالب حدیث موقعیت خود را از دست میدهد و احتمال از بین رفتن‬ ‫نکات و دقایقی که در متن اولیۀ حدیث بوده بیشتر میگردد‪.‬‬ ‫تکمیل صحیح بخاری به وسیلۀ دیگران‪ :‬قَسطَالنی در ارشاد الساری مینویسد‪ :‬در نسخههایی که از صحیح بخاری‬ ‫در دست ما است‪ ،‬بعضی از باب ها عنوان گردیده ولی هیچ حدیثی د ر آن باب نقل نشده است و به قسمتی از ابواب‬ ‫حدیثی مُنضَمّ گردیده که عنوان آن باب با آن حدیث منطبق نیست‪ ،‬این وضع نامنظم و جا به جا بودن مطالب و‬ ‫احادیث‪ ،‬برای یک عده مورد انتقاد و اشکال گردیده بود که حافظ ابوذر هروی آن اشکال را حل و ایراد را بر طرف نمود‪.‬‬ ‫زیرا او نقل نموده است که‪ :‬من از روی نسخۀ اصل صحیح بخاری یک نسخه استنساق نمودم‪ ،‬در آن نسخه چیزهایی‬ ‫دیدم که هنوز تمام نشده بود و چیزهایی دیدم که اصال نوشته نشده بود‪ ،‬ما برخی از اینها را به همدیگر اضافه و منظم‬ ‫نمودیم تا صورت کتاب بر خود گرفت و صحیح بخاری تکمیل شد‪.‬مسلم است کتابی که با این شرایط و به وسیلۀ‬ ‫دیگران تکمیل گردد و به دست ما برسد اگر از اصل هم هیچگونه اشکالی نداشته باشد باز موقعیت خود را از دست‬ ‫میدهد و عقیده و اعتماد ما نسبت به محتویات او سلب می گرد د و ما در دل خود نسبت به چنین کتابی احساس شک‬ ‫و تردید خواهیم نمود‪.‬‬