Stage examen oplossingen.docx

Therapie 1 -- Depressie, Psychose, Bipolaire stoornis ===================================================== OK Lithium Mirtazapine Sertraline Orlistat ------------------------------------------ **Ziektebeeld:** Vrouw 32 jaar - **Therapieresistente depressie:** - SSRI + Mirtazapine + Lith...

Therapie 1 -- Depressie, Psychose, Bipolaire stoornis ===================================================== OK Lithium Mirtazapine Sertraline Orlistat ------------------------------------------ **Ziektebeeld:** Vrouw 32 jaar - **Therapieresistente depressie:** - SSRI + Mirtazapine + Lithium - **Gewichtstoename door mirtazapine en lithium:** - Orlistat **Lithium:** stemmingsstabilisator, augmentatie behandeling depressie - Advies: Traag optitreren, dosis op basis van plasmaspiegels - Schildklierfunctie controleren - Oppassen met zoutarm dieet - NW: - Gewichtstoename, tremor, hypothyroïdie, EPS, polyurie - Niet met NSAID OTC verhoogd risico op Lithium-intoxicatie door waterretentie **Mirtazapine:** Tetracyclisch antidepressivum - Presynaptische alfa-2 blokker en post-synaptisch 5HT2 en 5HT3-blokker (ook H1 en alfa-1 blokkade) - Advies: 1 keer per dag, 's avonds - NW: Gewichtstoename, vermoeidheid **Sertraline:** SSRI - Advies: 1 keer per dag, 's morgends - NW: EPS, seksuele dysfunctie, slapeloosheid, eetlust verminderd, diarree, nausea, braken **Orlistat:** gewichtstoename - Reversibele remmer van lipasen in het maag-darmkanaal. **Vetabsorptie wordt verminderd.** - Advies: Tot 3x/dag, bij het eten - NW: diarree, olieachtige lekkage uit rectum, vette feces. - Verminderd effect van antiretrovirale HIV-middelen, **antidepressiva**, antipsychotica, **lithium** en benzo's is gemeld. OK Lithium L-thyroxine Mirtazapine Quetiapine Aripiprazol - Abilify Propranolol Lorazepam - Temesta Pregabaline --------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Patiënt met ernstige **Bipolaire Stoornis type 1**: - Lithium + Quetiapine + Aripiprazol + Pregabaline - **Slaap bevorderen**: Mirtazapine + Lorazepam - **Tremor door lithium, antipsychotica**: Propranolol + Lorazepam - **Angst**: Lorazepam - Mogelijks **hypothyroïdie** of versterken effecten antidepressiva: L-thyroxine **Lithium:** Stemmingsstabilisator, augmentatie bij therapieresistente depressie - Advies: Dosis afhankelijk van plasmaspiegel. Gemiste dosis niet inhalen. Niet plots stoppen. - NW: Gewichtstoename, tremor, hypothyroïdie, EPS, polyurie - DDI: - NSAID niet OTC kans op lithium-intoxicatie door waterretentie - Geen bruistabletten renale excretie Li verhoogd door verhoogde diurese **L-thyroxine:** Schildklierhormoon, toegevoegd bij therapieresistente depressie of hypothyroïdie - Advies: 1x/dag 30 minuten voor ontbijt op nuchtere maag! - Of 's avonds 2u na eten - NW: bij optimale dosering geen. Anders kans op huiduitslag, tremor, rusteloosheid, epilepsie **Quetiapine:** Toegevoegd bij therapieresistente depressie - Partieel agonisme 5HT1A (serotonerge rem op DA neuron in nigrostriatale en mesocorticale pathway) + antagonisme 5HT2A, 5-HT2C, D2, alfa-1 - Advies: 1x/dag, voor het slapengaan - NW: Anticholinerge NW, urine-incontinentie, orthostatische hypotensie, gewichtstoename **Aripiprazol:** Toegevoegd bij therapieresistente depressie - Atypisch antipsychoticum, Partieel agonist D2 mesolimbisch en 5HT1A, antagonist 5HT2A. - Advies: 1x/dag voor het slapengaan **Propranolol:** Behandelen tremor NW lithium - Niet-selectieve betablokker - Advies: 1x/dag 's avonds **Lorazepam:** Behandelen slapeloosheid of angst - Benzodiazepine - Advies: 1x/dag 's avonds **Pregabaline:** Anti-epilepticum, toegevoegd bij therapieresistente depressie - Anti-epilepticum - Advies: 1x/dag 's avonds - Oppassen voor misbruik! OK Olanzapine 5 - Velotab Paroxetine 30 Mirtazapine 15 Dextromethorfan - Bronchosedal siroop -------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Therapieresistente depressie: SSRI + Mirtazapine + Olanzapine - Droge hoest: Dextromethorfan **Paroxetine: SSRI -- Behandelen therapieresistente depressie** - Advies: 1x/dag 's morgends - NW: slapeloosheid, anticholinerge NW, diarree, nausea, braken, seks. Dysfunctie, EPS - DDI: Anticholinergica, CYP2D6 inhibitor Dextromethorfan - QT-interval verlenging - Dosis opgetitreerd tot 30 indien ook angst bij patiënt **Mirtazapine: Tetracyclisch antidepressivum -- Behandelen therapieresistente depressie** - Advies: 1x/dag 's avonds - NW: Gewichtstoename, vermoeidheid - QT-interval verlenging **Olanzapine (Velotab): Atypisch antipsychoticum -- Behandelen therapieresistente depressie** - Partieel agonisme 5HT1A = serotonerge rem op D2 in mesolimbisch = minder EPS + antagonisme 5-HT2A, 5-HT2C, alfa-1 - Advies: 1x/dag 's avonds, Velotab blister niet duwen maar opentrekken + orodispergeerbaar. - NW: sedatie, gewichtstoename, orthostatische hypotensie, agranulocytose, - QT-interval verlenging - DDI: anticholinergica **Bronchosedal dextromethorfan: Siroop tegen droge hoest** - Hoestprikkel remming - Advies: 4x/dag 30 mg -- 120 mg - DDI: - SSRI: verhoogde kans op serotoninesyndroom Substitutie met **Noscapine** OK Aripiprazol Quetiapine Prazepam - Lysanxia Paroxetine -------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Therapieresistente depressie: - Paroxetine + Aripiprazol + Quetiapine - Angst: - Prazepam **Paroxetine**: SSRI -- Therapieresistente depressie - Advies: 1x/dag, 's morgends - NW: anticholinerge NW, EPS, slapeloosheid, seks. Dysfunctie, nausea, braken, diarree - DDI: - QT-interval verlenging - CYP2D6: Paroxetine + **Aripiprazol**: Aripiprazol concentratie verhoogt SSRI vervangen **Quetiapine**: atypisch antipsychoticum -- Therapieresistente depressie - Partieel agonisme 5HT1A (serotonerge rem op DA neuron in mesolimbische en nigrostriatale pathway) + 5HT2A/C antagonisme + alfa-1 antagonisme + antihistaminerg - Advies: 1x/dag voor het slapengaan - NW: sedatie, gewichtstoename, orthostatische hypotensie, EPS mogelijk - DDI: - QT-interval verlenging **Aripiprazol**: Atypisch antipsychoticum -- Therapieresistente depressie - Partieel agonisme D2 en 5HT1A, 5HT2A antagonist, minder antihistaminerg - Advies: 1x/dag voor het slapengaan - NW: Sedatie, rusteloosheid, hoofdpijn, EPS, misselijkheid, braken, vermoeidheid - DDI: - CYP2D6: Paroxetine + Aripiprazol: Aripiprazol concentratie verhoogt SSRI vervangen **Prazepam**: Benzodiazepine -- Angst/ rusteloosheid - Advies: 1x/dag voor het slapengaan. 1^e^ 2 weken geen auto rijden. \+ ook nog een magistrale bereiding met - Valeriaan - Promethazine HCl - Meidoorn OK Lithium 400 - Camcolit Quietiapine XR Asenapine - Sycrest Paliperidon - Xeplion Lorazepam Prothipendyl - Dominal forte ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Therapieresistente **bipolaire stoornis**: Lithium + Quetiapine - Sterke manische episoden: Asenapine + Paliperidon - Agressie: Prothipendyl - Tremor/ angst: Lorazepam **Lithium:** - Advies: 1x/dag, regelmatig bloedspiegel laten controleren. Gemiste dosis niet inhalen, niet plots staken. - In het begin kan u nausea, braken en diarree ondervinden. - NW: tremor, gewichtstoename, polyurie, dorst, hypothyroïdie **Quetiapine XR:** - Atypisch antipsychoticum met: - partieel agonisme 5HT-1A = serotonerge rem op D2-receptoren in mesocorticale en nigrostriatale pathway = minder EPS en negatieve symptomen - antagonisme 5HT-2 en 5HT-3 = minder EPS en negatieve symptomen - CYP3A4 substraat - Advies: 1x/dag (extended release) 's avonds in te nemen - NW: gewichtstoename, agranulocytose, sedatie, orthostatische hypotensie **Asenapine (Sycrest):** - Advies: sublinguaal tablet, 10 minuten na inname geen water of voeding! - CYP3A4 inhibitor - NW: orthostatische hypotensie **Paliperidon (Xeplion):** - Atypisch antipsychoticum met: - Sterk sedatief effect - Minder anticholinerge effecten - Advies: - Xeplion is een langwerkend preparaat dat i.m. wordt **[maandelijks]** toegediend. - NW: (EPS), sedatie, hoofdpijn, slapeloosheid, orthostatische hypotensie **Prothipendyl**: - Klassiek antipsychoticum bij agressie/ agitatie, sterk orthostatische hypotensie en EPS - Advies: voor het slapengaan **Lorazepam:** - Mogelijks tegen tremor door lithium - 1x per dag 's avonds **Is deze PT overbehandeld?** - Heel veel orthostatische hypotensie op het moment, het zou misschien beter kunnen maar toestand van de patiënt is niet gekend. **Stel patiënt hoort stemmen en drinkt inhoud Xeplion op, is dit erg?** Ja, Xeplion bevat een palmitaatester van paliperidon en dus snellere hydrolyse. De patiënt krijgt een maanddosis op in 1 dag. OK Aripiprazol Risperidon Lorazepam Lidocaïne/ prednisolon crème - Trianal -------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Schizofrenie: Aripiprazol + Risperidon - Agitatie of slapeloosheid: Lorazepam - Aambeien: Lidocaïne + prednisolon lokaal **Aripiprazol**: - Atypische antipsychoticum: Partieel agonisme van D2 - Advies: - Oraal: 1x/dag voor slapengaan - I.M.-preparaat: 1x/maand - NW: Orthostatische hypotensie, compulsieve gedragsstoornissen - DDI: CYP3A4 en CYP2D6 substraat **Risperidon:** - Atypische antipsychoticum: Sterk anti-D2, zeer weinig anticholinerg, extra anti-manisch - Advies: - Oraal: 1 tot 2x per dag voor het slapengaan - I.M. preparaat: 1x om de 2 weken - DDI: CYP2D6 substraat, prodrug van paliperidon. **Lorazepam:** - Advies: 1x per dag voor het slapengaan, Eerste 2 weken geen autorijden **Trianal:** - Advies: 1 tot 3 keer per dag aanbrengen aan aambeien - Max 2-3 weken OK Levodopa/ Benserazide - Prolopa Haloperidol Clonazepam - Rivotril Paroxetine Ursodeoxycholzuur Nadroparine - Fraxiparine Oxybutynine - Ditropan -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** Man 75 jaar - **Schizofrenie:** Haloperidol - **Tardieve dyskinesie:** Levodopa/benserazide - **Acute acathisie:** Clonazepam (of evt. vit B6, betablokker of primidon) - **Urine-incontinentie:** Oxybutynine - **Depressie:** Paroxetine - **Biliaire cholesterolstenen oplossen:** Ursodeoxycholzuur - **Postoperatief anticoagulans:** Nadroparine **Interacties:** - Haloperidol + Paroxetine: CYP2D6 remming zorgt voor sterke EPS - Haloperidol + Oxybutynine: anticholinerge NW versterkt - Paroxetine + Oxybutynine: anticholinerge NW versterkt **Problemen:** - Haloperidol zorgt voor EPS en urine-incontinentie - Haloperidol vervangen door atypisch antipsychoticum - Clozapine, (Olanzapine of Paliperidon) - SSRI + Heparine verhoogt bloedingsrisico - Patiënt \>75 jaar! - PPI toedienen **Afhandeling: Arts bellen!** - Haloperidol vervangen door clozapine, olanzapine of paliperidon - Bij Parkinson enkel Clozapine! - Levodopa/benserazide niet afleveren - Oxybutynine afleveren - Overwegen om tijdelijk PPI bij te geven (\>75 jaar, SSRI, heparine) Quetiapine 100 Levetiracetam - Keppra Lamotrigine - Lambipol Pantoprazol Daktarin spray Dafalgan bruistabletten Vit D amp. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Bipolaire stoornis: - Lamotrigine (Lambipol) + Quetiapine - Epilepsie: - Levetiracetam **Lamotrigine (Lambipol): Couperen depressie bij bipolaire stoornis** - Ook anti-epileptische werking **Quetiapine 100 mg:** **Levetiracetam (Keppra) : Anti-epilepticum** **Bijvragen proffen:** **Kan je doodgaan van vitamine D overdosis? (25.000 IE/dag)** - Neen, studies gedaan en geen mortaliteit normaal gezien, zelfs bij die hoge doseringen over meerdere dagen. **Wat doet die pantroprazole hier?** - Niet af te leiden uit VS, aan patiënt vragen. Misschien heeft die tijdelijk reflux problemen. **Nevenwerkingen pantoprazole?** - Misselijkheid, hoofdpijn en diarree kunnen optreden - Langdurig gebruik: - Verandering gut microbiome - Mogelijks verhoogde kans op GI-infecties door pH daling maag - Vitamine B12 en magnesium te kort - Acute nierschade mogelijk **Nitrossamide ooit van gehoord?** **Welke medicatie heeft nitrossamide?** **Stemmingstabilisator toevoegen?** Stel lithium erbij, wa ga je doen bij dagalgan? dafalgan bij welke patienten gevaarlijk? Betamethason geeft da moon face? - Nevenwerkingen pantoprazole? - Stemmingstabilisator toevoegen? - Stel lithium erbij, wa ga je doen bij dagalgan? - Dafalgan bij welke patienten gevaarlijk? - andere toepassinhen van keppta en lamotrigine? - nevenwerking lamotrigine en hoe da oplossen? - die vroegen ook verband met epilepsie-bipolaire stoornis andere toepassinhen van keppra en lamotrigine? nevenwerking lamotrigine en hoe da oplossen? die vroegen ook verband met diabetes-psoriasis, epilepsie-bipolaire stoornis Quetiapine 100 Amisulpride 200 Sertraline 50 Lorazepam Gliquidon Perindopril/ amlodipine - Coveram -------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** Man 85 jaar, voorschrift van huisarts - Diabetes type 2: Gliquidon - Hypertensie: Perindopril/ amlodipine - Schizofrenie: Amisulpride - Angst/ slaapstoornis: Lorazepam - Depressie/ slaapstoornis: Quetiapine - Depressie: Sertraline *Vragen van de proffen:* **Receptorprofiel van quetiapine + NW:** - Partieel agonisme 5HT1A + antagonisme 5HT2A: - Partieel agonisme 5H1a zorgt voor: - Antidepressief en anxiolytisch effect - Antagonisme 5HT2A en 5HT2C zorgt voor remming van de serotonerge rem in: - Mesocorticale baan: verminderde EPS - Nigrostriatale baan: verminderde negatieve symptomen - Alfa-1 blokkade: stemming verbeterd, orthostatische hypotensie, urine-incontinentie, sedatie - Antihistaminerg: gewichtstoename, sedatie - Anticholinerg: verminderde EPS, verminderde cognitie, droge mond, constipatie, urineretentie - M3 blokkade: verminderde insuline vrijstelling - Minder gewichtstoename tov andere antipsychotica omdat metaboliet NA heropname transporter remt **Verschillende doseringen van quetiapine voor indicaties:** - Quetiapine 50 mg = slaapmiddel - Quetiapine 300 mg = antidepressief - Quetiapine 800 mg = anti-psychotisch **Moet benzodiazepine hier afgebouwd worden?** - Neen, benzodiazepine kan ook helpen met mogelijke EPS symptomen + heeft duidelijk angst **Is gliquidon een goede keuze hier?** - Patiënt heeft DM2 en hypertensie, zou beter SGLT-2 remmer of GLP-1 agonist gebruiken - Betere eigenschappen tov cardiovasculaire problemen en gewichtstoename **Is Coveram een goede keuze hier?** - CCB + ACE-remmer is een goede keuze bij hypertensie. **Therapieschema opstellen voor patiënt:** - DM2 + Hypertensie + 85 jaar Statine toevoegen als primaire preventie CVA - Gliquidon 1 tot 3 keer per dag op zelfde tijdstip - Quetiapine 1 per dag voor het slapengaan - Lorazepam 1 per dag voor het slapengaan - Amisulpride 1 tot 2 per dag - Sertraline 1 per dag 's morgens - Coveram 1 per dag 's morgens Lithium - Camcolit Valproaat - Depakine Chrono 500 Valproaat - Depakine Chrono 300 Aripiprazol - Abilify -------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - 2^e^ keuze bij onderhoudsbehandeling bipolaire stoornis I: Lithium + Valproaat - Acute manische episoden: Aripiprazol **Advies:** - Lithium traag optitreren en dosering op basis van plasmaspiegels - Lithium: schildklierfunctie 1-2 keer per jaar controleren - Lithium effect pas zichtbaar na 1-2 weken, in tussentijd Aripiprazol nemen is mogelijk. - Valproaat bij bipolaire stoornis: **vanaf 750 mg/dag** verdeeld over meerdere giften. - Daarom Depakine 500 en Depakine 300 == 800 mg/dag - Valproaat 600 mg/dag = profylaxe migraine - Valproaat \>1g/dag = epilepsie - Valproaat + Lithium teratogeen indien vrouwelijke patiënt anticonceptie verplicht Haloperidol Clotiapine Olanzapine Flupenthixol Furosemide - Lasix Spironolactone Loperamide - Imodium Enterol ------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Levercirrose met ascites: Spironolactone + Furosemide (Lasix) - Psychomotorische agitatie/ agressie (door alcoholintoxicatie): Clotiapine - Psychose: Haloperidol, Olanzapine, Flupenthixol - Diarree: Loperamide + Enterol **Problemen:** - QT-interval verlenging (5): Loperamide, haloperidol, clotiapine, olanzapine, alcoholmisbruik **Haloperidol:** - Antipsychoticum: meer EPS, orthostatische hypotensie, QT-verlenging - Advies: - Oraal: 2x/dag (max 5 mg per dosis) - I.M. depot: 1x/maand **Clotiapine:** - QT-verlenging, EPS - Advies: 1x/dag 's avonds **Olanzapine:** - Minder EPS, QT-verlenging - Advies: - Oraal: 1x/dag - I.M. depot: 1x/ 2 weken of 1x/maand - Gewichtstoename - CYP1A2 substraat: Vragen of patiënt rookt: tabak is CYP1A2 inducer **Flupenthixol**: - Advies: - Oraal: 2-3x/dag - I.M. depot: 1x om de 2-4 weken **Furosemide**: - Advies: 2 keer per dag toedienen **Spironolactone**: - Advies: 1-2 keer per dag Levetiracetam Propranolol Gabapentine Domperidon ASA Paracetamol Alfa-calcidol Sartaan Lantus Adipra ---------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld**: - **Diabetes type 1 of 2**: Insuline glargine (Lantus) - **Epilepsie**: Levetiracetam + Gabapentine - Mogelijks **recent MI** gehad: ASA + Betablokker + Sartaan - **Gastroparese:** Domperidon (100+ tabletten in historiek) - Mogelijks diabetische nefropathie: Sartaan - Mogelijks diabetische neuropathie: Gabapentine - Alternatief: - Hypertensie: Betablokker + sartaan - Primaire preventie CVA: ASA *Vragen proffen* **Hoe werkt Gabapentine en Levetericetam?** **Indicaties Gabapentine?** - Epilepsie, Neuropathische pijn, RLS, Angst, Essentiële tremor, profylaxe migraine, hypomanisch bij bipolaire stoornis **Misbruik gabapentine mogelijk?** - Ja, sedatie + euforisch gevoel **Wat zijn alle indicaties van BB?** + **Welke zijn van toepassing op dit voorschrift?** - Cardiovasculair: - [Sec. preventie na recent MI], [Hypertensie], Chronisch hartfalen, Stabiele angina pectoris, Aritmieën - Perifeer: - Hyperthyroïdie, glaucoom, [tremor], profylaxe migraine, infantiel hemangioom, levercirrose **Tremor kan hier, wat is alternatief?** - **Bij essentiële tremor: betablokker en primidon** **Hoe werkt Primidon, wat zijn bijwerkingen** - Een deel wordt gemetaboliseerd tot fenobarbital - Primidon en Fenobarbital zijn beide CYP-inducers - Steven-Johnson syndroom, megaloblastische anemie (+ foliumzuur), sufheid **Welke interacties zal het geven op die VS?** - Geen **Wat doe je dan met atorvastatine?** - Dosis verhogen, bij stopzetten dosis weer aanpassen risico myopathie **Welke soorten tremor bestaan er?** - Rust tremor = Parkinson tremor - Tremor in begin van de beweging - Cerebellaire tremor = MS tremor - Tremor tijdens loop van de beweging - Essentiële tremor - Tremor in rust en volledige beweging **Domperidon wat voor nut?** - Domperidon kan bij gastroparese gebruikt worden bij DM ***Lantus* ontbreekt, wat doe je?** - Andere specialiteit van insuline glargine **Hoe ziet Lantus er uit?** - Heldere oplossing bij pH 4 **Wanneer geef je het best? Stel patiënt is een late slaper maar staat altijd vroeg op?** - Altijd dezelfde tijdstip **Zijn de naalden hier een probleem?** - 5 mm naalden kunnen rechtstreeks SC toegediend worden. 8 mm moet in huidplooi **Hoe werkt Lantus?** - Micro-aspiratie bij pH 7 thv injectieplaats, vervolgens slow release **Is ASA nuttig hier?** - ASA in primaire preventie: - NIET bij: +75 jaar, lage risico op CVA - WEL bij: diabetes, verhoogde risico op CVA met laag bloedingsrisico **Waarom Alpha Leo bij deze patiënt?** - Alfacalcidol is een metaboliet van colecalciferol (D-cure) die in de lever wordt omgezet tot actief vitamine D. - Vooral bij patiënten met nierfalen Hoe zie je dat pt last heeft van gastroparese? Medicatiehistoriek grote doos domperidon Werkingsmechanisme van domperidone Waarom zit de CTZ buiten de bloed hersenbarrière? Welke indicaties naast epilepsie voor levetiracetam? Geen Werkingsmechanisme van gabapentine en levetiracetam? Andere medicatie voor neuropathische pijn? amitriptyline, pregabaline, duloxetine = GELIJKAARDIGE werking aan TCA met minder anticholinerge werking Kunnen SSRI ook gebruikt worden voor neuropathische pijn? Nee Waarom pantomen? ASA Geef me andere factoren die verhoogde kans geven op gastro-intestinale bloedingen? Ze wouden ook spironolactone horen Moet je veranderingen brengen aan het VS? Propranolol Welke selectieve B-blokkers ken je dat je kunt voorstellen bij deze patiënt? Hoe zie je dat pt nierinsufficiëntie? 1 alpha Leo ---\> Op 1 alpha mist er Hoe wordt Vit D gemetaboliseerd? Nier en lever en op welke plaatsen? 25 en 1 alpha , welke gebeurt in de nier? 1 alpha (je kunt het aan de naam herleiden) Is atorvastatine een goede keuze? Ja, geen rosuvastatin want meer gemetaboliseerd door de nier Waarom voor de sartaan gekozen en geen ACE-I? Want satrapen worden voornamelijk via de faeces uitgescheiden. Therapie 1 -- Parkinson, Dementie, Epilepsie ============================================ Levodopa/ Benserazide - Prolopa Biperideen - Akineton Domperidon - Motilium --------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Parkinson **Levodopa/ Benserazide (Prolopa): Behandeling Parkinson** - Benserazide is een perifere DOPA decarboxylase inhibitor = meer Levodopa doorheen BHB - Advies: - 1u voor de maaltijd innemen: competitie met aminozuren uit dieet tijdens absorptie **Biperideen (Akineton)**: **Behandeling acute dystonieën bij Parkinson** - Anticholinergicum, helpt verder bij herstelling balans dopamine -- acetylcholine - Advies: - Tijdens of vlak na de maaltijd - Vertraagt maaglediging, dus kan voor verminderde opname Levodopa zorgen. **Domperidon (Motilium): Behandeling van nevenwerkingen Prolopa** - Perifere dopamine-antagonist: zorgt voor vermindering nausea en braken. Levodopa/ Benserazide - Prolopa Methotrexaat Foliumzuur Bisoprolol/ Hydrochloorthiazide - Co-bisoprolol Citalopram Glimepiride ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ **Levodopa/ Benserazide (Prolopa): Behandeling Parkinson** - Benserazide is een DOPA decarboxylase inhibitor: meer levodopa doorheen BHB - Advies: 1u voor de maaltijd, of geen eiwitrijk dieet door competitie met AZ uit dieet. **Citalopram: SSRI, behandeling angst/ depressie** - In dit geval tegenaangewezen, omdat citalopram EPS kan veroorzaken, en dus symptomen van Parkinson kan verergeren. - QT-interval verlenging. - Arts contacteren ander antidepressivum voorstellen. Bv. Mirtazapine. **Bisoprolol/ Hydrochloorthiazide (Co-bisoprolol): Behandeling hypertensie** - Betablokker + thiazide diureticum - Betablokker ook bij tachycardie door levodopa - Advies: 1x per dag tijdens het ontbijt **Glimepiride (Amarylle): Behandeling DM2** - Hypoglykemiërend sulfamide met lange werking - Advies: 30 min voor de maaltijd innemen, oppassen voor hypoglycemie **Methotrexaat: Behandeling RA (wss geen psoriasis want geen bijkomende crèmes)** - Immunosuppressivum, DMARD - Advies: - 1x/week volledig dosis innemen - Bij kanker: hoge dosis dagelijks - Subcutane toediening vermindert GI-last - Effect binnen de 2 maanden - Foliumzuur dag na of continu nemen - 6 maanden voor zwangerschapswens therapiestop (man en vrouw!) - Niet tijdens borstvoeding - NW: - Diarree bij opstart: dosis spreiden over dag - Nausea, braken - Stomatitis - Pneumonitis: **therapiestop**! - Huidreacties - Haaruitval - Hepatotoxiciteit - Bloedbeeldafwijkingen: dosis verlagen **Foliumzuur: Behandeling foliumzuurtekort door MTX** - Verminderen bijwerkingen van beenmergsuppressie door MTX - Advies: dag na MTX innemen of elke dag van de week, afhankelijk wat er in schema staat. **Vraag over citalopram zomaar afleveren? Kan EPS veroorzaken.** - Best dokter bellen (want andere SSRI's geven ook EPS en TCA geven orthostatische hypotensie en patiënt neemt bloeddrukverlagende medicatie). **Waarom geen metformine?** - Misschien omdat oudere patiënten meer kans hebben op lactaatacidose/allergisch/misselijk en niet meer willen innemen **Wat zijn volgende stappen indien levodopa niet meer het voldoende effect heeft?** - Dopamine agonist (pramipexol), COMT inhibitor (entacapone) of MAO-B inhibitor (rasagiline, selegiline) **Voor- en nadelen van combinatiepreparaat?** - Minder complex voor patiënt, maar wel minder gemakkelijk om dosissen aan te passen. Rasagiline - Azilect Ropinirol 0,25 mg - Requip Levodopa/ benserazide 100/25 - Prolopa Asaflow ----------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Ziekte van Parkinson:** - Prolopa + MAO-B inhibitor (Rasagiline) + DA-agonist (Ropinirol) +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | **gm** | **actieve | **gm-groe | **indicat | **posolog | **NWen** | | | stof** | p** | ie** | ie/gebrui | | | | | | | k** | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | asaflow | ASA | anti-aggr | preventie | 1x/dag | | | | | egantie, | hart- en | | | | | | irreversi | vaataando | | | | | | bel | eningen, | | | | | | | maar | | | | | | | risico/ba | | | | | | | ten | | | | | | | voor | | | | | | | primaire | | | | | | | preventie | | | | | | | ?? | | | | | | | discussie | | | | | | | materiaal | | | | | | | met de | | | | | | | loof | | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | azilect | rasagilin | MAO-B | parkinson | 1 mg per | | | | e | remmer | | dag 's | | | | | | | ochtends | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | requip | ropinirol | dopamine | parkinson | 0,75 mg | | | | | agonist | | p.d. in 3 | | | | | | | doses, | | | | | | | geleideli | | | | | | | jk | | | | | | | verhogen | | | | | | | tot 9 mg | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | prolopa | levodopa/ | precursor | parkinson | niet | bij | | | benserazi | dopamine | | combinere | opstart | | | de | / | | n | van | | | | decarboxy | | met | levodopa: | | | | lase | | eiwitrijk | misselijk | | | | remmer | | e | heid, | | | | | | producten | braken, | | | | HBS = | | zoals | diarree | | | | langzame | | melk en | | | | | afgifte | | vlees. | | | | | | | Eiwitten | | | | | | | blokkeren | | | | | | | de | | | | | | | opnamecap | | | | | | | aciteit | | | | | | | van | | | | | | | Levodopa, | | | | | | | waardoor | | | | | | | er minder | | | | | | | Levodopa | | | | | | | in de | | | | | | | hersenen | | | | | | | aankomt. | | | | | | | | | | | | | | bij | | | | | | | misselijk | | | | | | | heid: | | | | | | | 30min | | | | | | | ervoor | | | | | | | domperido | | | | | | | n | | | | | | | nemen | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ Vragen op pt rookt → aanbevelen om te stoppen (tabak = CYP1A2 inductor, rasagiline en ropinirol = subst). *\ * Therapie 1 -- Myocardinfarct, Hartfalen, Angina Pectoris ======================================================== Asaflow 80 Olmesartan Bisoprolol 5 Simvastatine 20 -------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Secundaire preventie na MI:** - **Nieuwe occlusies coronairen vermijden:** ASA + Statine - **Remodelering hartspier tegengaan:** Olmesartan - **Zuurstofbehoefte hart verlagen + antiaritmisch:** Bisoprolol **Asaflow 80 mg:** - Mechanisme: - Irreversibele remming COX-1 (bij lage dosis): prostaglandine synthese remming - Blokkering TXA2: BP aggregatie remming - Advies: 1x/dag bij het ontbijt - NW: - Maagklachten + verlengde bloedingstijd - DDI: - Ibuprofen: ASA 2u voor ibuprofen. - Ginkgo biloba, knoflook, ginseng, clopidogrel: vooral supplementen in hoge dosis. verhoogde kans op bloedingen **Olmesartan**: - Angiotensine-II antagonist, Prodrug - Advies: 1x/dag bij het ontbijt - CI: **Zwangerschap!** - NW: (Gelijkaardig aan ACE-remmers) - Angioneurotisch oedeem + **Agranulocytose** - Hyperkaliëmie - **Rash** - DDI: - NSAIDs en ASA verlagen antihypertensieve werking **Bisoprolol 5 mg:** - Cardioselectieve betablokker (en lipofiel) - Advies: 1x/dag bij het ontbijt - Nooit plots staken, afbouwen over 1-2 weken - NW: - Angstige dromen - Vermoeidheid - Hoofdpijn **Simvastatine 20 mg**: CYP3A4 substraat + lage BB - HMG-CoA reductase inhibitor + pleitrope effecten - Advies: 1x/dag voor het slapengaan, bij spierpijn melden aan arts - NW: - Spierpijn, myopathie, rhabdomyolyse bij hoge doseringen - Leverschade - Kan DM2 verergeren - DDI: Met CYP3A4 inhibitoren - In combinatie met Fibraten/ bempedonzuur: meer myopathie - In combinatie met verapamil/ Dialtiazem: meer myopathie **Bijvragen:** **Waarom asaflow 80 en geen asaflow 160?** - Hangt van **lichaamsgewicht** af - Bij hogere dosering is ASA ook COX-2 remmer meer NW - Eerste aflevering: zeggen opletten voor blauwe plekken **Hoe beslis je dat er bij een patiënt primaire preventie van MI nodig is?** - Risicofactoren (roken, diabetes, obesitas, hypertensie, hypercholesterolemie,\... **Stel patiënt heeft geen hypertensie, wat is de zin van een sartaan en een bètablokker?** - **Sartaan:** negatieve remodellering hart tegengaan - **Betablokker:** Zuurstofbehoefte hart verlagen **Stel patiënt heeft geen te hoge cholesterol, wat is de zin van een statine?** - Pleitrope effecten: anti-inflammatoir + plaque stabilisatie **Waarom een sartaan en geen ACE-remmer?** - Patiënt van Afrikaanse afkomst of had last van prikkelhoest door ACE-remmer **Wanneer kan je overschakelen naar fibraat ipv statine?** - Bij last van myopathie door statine - Wanneer de totale Triglyceridengehalte sterk verlaagd moet worden Asaflow Amlodipine Moxonidine Lisinopril/ Hydrochloorthiazide - Zestoretic Metformine Insuline aspart/ insuline aspart protamine - Novomix Atorvastatine 10 mg Semaglutide - Ozempic ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ **Ziektebeeld**: - **Stabiele angina pectoris**: CCB + ASA - **+ Secundaire preventie risicofactoren:** - **Diabetes:** Ozempic + Metformine + Novomix - **Hypercholesterolemie:** Atorvastatine - **Hypertensie behandelen:** Lisinopril/ Hydrochloorthiazide + Moxonidine **ASA**: - Remming thrombocytenaggregatie via blokkade TXA2 + COX-1 remmer - Advies: 1x/dag bij het ontbijt - NW: - Verhoogd bloedingsrisico **Amlodipine:** - CCB, alle CCB's zijn CYP3A4 substraten - Advies: 1x/dag bij het ontbijt, bij optreden oedeem niet met diureticum behandelen! - NW: T.g.v perifere vasodilatatie - Hoofdpijn, perifeer oedeem, duizeligheid, orthostatische hypotensie **Moxonidine:** - Centraal werkend antihypertensivum - Centrale NW: - Sedatie, droge mond, bradycardie - Gunstige effecten op glucosemetabolisme en lipidenprofiel **Lisinopril/ Hydrochloorthiazide:** - ACE-I + thiazide diureticum - NW: - Diuretische NW: duizeligheid, hoofdpijn, droge mond, orthostatische hypotensie - Hypoglycemie - Hyperuricemie - DDI: - \+ Novomix: Verhoogde kans hypoglykemie **Semaglutide:** - Advies: 1x/week toedienen subcutaan, bewaren in de koelkast - NW: - Kans op hypoglykemie in combinatie met andere DM2 preparaten - nausea, braken, hoofdpijn, buikpijn, obstipatie/diarree **Insuline aspart/ Insuline aspart protamine:** - Advies: omzwenken voor gebruiken, net voor de maaltijd s.c. toedienen. In koelkast bewaren. - Bij insulinen best altijd glucagon meegeven = farmaceutische zorg - NW: - Gewichtstoename, hypoglykemie, kans op perifeer oedeem **Metformine:** - Advies: 2 tot 3 keer per dag, bij de maaltijd (om GI-last te verminderen) - 24u voor chirurgische ingreep stoppen of bij ernstige infectie - NW: - Nausea, buikpijn, diarree - Kans op Vit B12 te kort bij lang gebruik **Bijvragen:** **Wat als patiënt last heeft van erge diarree?** - Metformine bij de maaltijd nemen of een extended release preparaat gebruiken. **Wat is de maximale dosering van metformine?** - 850 mg, 3x per dag **Wat vind je van de behandeling van deze patiënt?** - **Hypertensie** misschien op een betere manier behandelen ipv met centraal werkend antihypertensivum. - **Moxonidine** heeft wel een gunstig effect op lipidenprofiel en glucosemetabolisme **Is atorvastatine hier laag of hoog gedoseerd?** - Laag gedoseerd, het is vooral voor de secundaire preventie van risicofactoren. **Waarom is hier gekozen voor atorvastatine en niet een ander statine?** - Simvastatine lagere BB. Atorvastatine is potenter en betere BB en langere werking **Waarom aspirine?** - Secundaire preventie van vorming van arteriële trombose bij stabiele angor. (preventie MI of TIA) **Is een statine altijd nodig bij diabetici?** - Bij risicofactoren wel aangeraden om CVA te voorkomen. Maar niet altijd nodig. **Welk geneesmiddel kan de diabetes verergeren?** - Statines kunnen diabetes verergeren. (effect proportioneel aan duur) **Welk geneesmiddel heeft juist een goed effect op diabetes?** - **Moxonidine**: gunstig effect op glucose metabolisme en lipidenprofiel **Wat doet moxonidine? En hoe werkt het** - **Imidazoline I1-receptor activatie**, hierdoor verminderde sympathische activiteit - Dit leidt tot **verminderde NA release** perifere vasodilatatie BD verlaging - Ook **alfa-2 receptor agonist**: sedatie + droge mond + verhoogde Na+ excretie **Hoeveel gewichtsverlies kun je verliezen met Ozempic, in percentage?** - 15%, maar ook gevallen van 30% bekend. **Wat vind je ervan dat Ozempic ook voor de meeste mensen gebruikt worden die geen diabetes hebben?** **Hoe werkt Ozempic?** - Incretinemimetica (GLP1 agonisten) = Stimulering Glc afhankelijke insulinesecretie door beta-cellen vd pancreas + vertraagde maaglediging (minder Glc uit voedsel genomen) + verzadigingsgevoel toegenomen Clopidogrel Simvastatine Perindopril Insuline - Humuline -------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Secundaire preventie na MI of CVA:** - **Occlusies coronairen vermijden:** Clopidogrel + Simvastatine - **Remodelering hartspier tegengaan:** Perindopril - **Diabetes type 1 of type 2:** Insuline **Clopidogrel: Sec. preventie CVA/ MI** indien patiënt ASA niet kan verdragen - Irreversibele inhibitor P2Y12 op ADP receptor + prodrug omgezet via CYP2C19: Anti-aggregantia - Advies: Indien patiënt \>80j + PPI - NW: Verhoogd bloedingsrisico - DDI: - \+ NSAIDs: verhoogd bloedingsrisico liever paracetamol - \+ PPI: indien CYP2C19 inhibitoren geef pantoprazol **Simvastatine**: Plaquestabilisatie + anti-inflammatoir - HMG-CoA enzyme inhibitor + pleitrope effecten + CYP3A4 substraat met lage BB - Advies: 1x per dag voor het slapengaan, bij spierpijn arts contacteren - NW: - Spierpijn, levertoxiciteit, **kan DM2 verergeren** - DDI: - \+ Pompelmoes: verhoogde kans myopathie **Perindopril**: - ACE-remmer - Advies: 1x/dag bij de maaltijd - NW: prikkelhoest die niet behandeld kan worden met hoestremmers, agranulocytose - DDI: - \+ NSAIDs en ASA: verlagen antihypertensieve werking. - \+ Insuline: verhoogde kans hypoglycemie **Insuline:** - Humaan insuline analoog - Advies: - Snelwerkend insuline (Humuline regular): 30 min voor de maaltijd, **heldere oplossing** - Intermediaire insuline (Humuline NPH): onafhankelijk van maaltijd, **suspensie!** - Bij insulinen altijd glucagon meegeven - NW: - Gewichtstoename, hypoglykemie, lipodystrofie op plaats van injectie - DDI: - \+ ACE-remmer: verhoogde kans hypoglycemie Carvedilol Eplerenon Edoxaban Atorvastatine 40 Sacubitril/valsartaan - Entresto 49/51 Torasemide ------------------------------------------------------------------------------------------------ **Ziektebeeld:** Man - **HFrEF:** Lisdiureticum + ARNI + Betablokker - **Ernstig Hartfalen na een recent MI:** + Eplerenon - **Secundaire preventie na recent MI:** + Atorvastatine - **Preventie beroerte en embolie bij HFrEF met VKF of na recent CVA/TIA:** + Edoxaban **Carvedilol**: Niet-cardioselectieve betablokker + alfa-1 blokker - Advies: 1x/dag bij de maaltijd - NW: - alfa-1 blokkade: - Orthostatische hypotensie, - Erectie en ejaculatiestoornissen, - Betablokkade: - Verslechtering perifere circulatie: koude handen en voeten - Hoofdpijn, duizeligheid - Vermoeidheid - DDI: - \+ Verapamil of Diltiazem: mogelijkheid AV-block **Eplerenon:** Kaliumsparend diureticum + aldosteron antagonist - NW: **Meer selectief t.h.v. mineralocorticoïden**, dus minder hormonale NW in vgl met spironolacton - **Diuretisch**: duizeligheid, orthostatische hypotensie, droge mond, spierkrampen - **(Hormonaal**: gynecomastie, libidoverlies, (vrouwen amenorroe en irreversibel stemverlaging)**)** - DDI: - \+ ACE-remmers: verhoogde kans hyperkaliëmie - \+ NSAIDs: verhoogde kans hyperkaliëmie **Edoxaban**: DOAC - Remming factor Xa. Therapeutisch effect na 1-2 uur. - Advies: 1x/dag oraal, geen monitoring nodig in vergelijking met heparinen - NW: - verhoogd bloedingsrisico - Duizeligheid - **Huiduitslag** - **Jeuk** **Atorvastatine 40 mg**: - HMG-CoA remmer, CYP3A4 substraat met goede BB (weinig belang DDI) - Advies: 1x/dag 's avonds, maar kan ook op vaste tijdstip. Spierklachten melden bij arts - NW: - Spierklachten, levertoxiciteit, verergering DM2 - DDI: - \+ andere hypolipemiërende GM: verhoogde kans myopathie - \+ Pompelmoes: verhoogde kans myopathie **Sacubitril/ valsartaan:** - ARNI complex met 6 sacubitril + 6 valsartaan - Sacubitril inhibeert neprilysine: agonisme natriuretisch peptide systeem: - Nier: Natriurese en diurese + aldosteron suppressie - Bloedvaten: Vasodilatatie - Hart: Inhibitie fibrose - Valsartaan zal RAAS-remmen: - Nier: verminderde Natrium en waterretentie - Bloedvaten: verminderde vasoconstrictie - Hart: verminderde hypertrofie en fibrose - Advies: 2x/dag te nemen - NW: - Verhoogd risico angio-oedeem - Hypotensie - Kaliumretentie - Agranulocytose - DDI: - \+ ACE-remmer: nooit combineren - CI diabetes - CI nierinsufficiëntie **Torasemide**: - Lisdiureticum, 2x potenter dan furosemide met betere BB - Advies: 1x/dag 's morgends - NW: - Hyperurikemie - Hyperglycemie - Diuretisch: duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid, dehydratatie - Fotosensibilisatie - DDI: - \+ RAAS-remmer: hypotensieve reactie - \+ NSAIDs: effect diureticum verminderd - Torasemide is 5x potenter en heeft beter voorspelbare BB in vergelijking met furosemide - Ja, standaarddosis is 10 mg. Tot max 80 mg - Gynaecomastie. **Is dat hier relevant?** ja want tis een man. **op welk geneesmiddel lijkt deze?** spironolacton. Maar de hormonale NW zijn minder dan met spironolacton! - Orale toediening en geen monitoring nodig. Groot voordeel op therapietrouw - **werking?** AT-receptorantagonist en Neprilysine inhibitor - **nevenwerking?** Angio-oedeem en sterke hypotensieve werken - **wat is angio-oedeem en komt het vaak voor?** Vooral mensen van Afrikaanse origine. - **Hoe komt die angio-oedeem?** Neprilysine werkt in op bradykinine metabolisme. Inhibitie hiervan kan voor oedeem zorgen en vasodilatatie. Idem met ACE-remmers - **Waarom die specifieke dosis?** Valsartaan BB verhoogd door sacubitril, dus dosis valsartaan mag verlaagd worden. Bisoprolol Isosorbidedinitraat (Cedocard) - Oraal Bumetanide Insuline aspart/ insuline aspart protamine - Novomix 30 Domperidon -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Stabiele angina pectoris:** Nitraat (ISBDN) + Bisoprolol - **Secundaire preventie risicofactoren**: - **Oedeem preventie (en hypertensie)**: Bumetanide - **Diabetes:** Insuline - **Nausea of diabetische gastroparese:** Domperidon - **Novomix enkel bij DM2!** **Bisoprolol**: Bewezen winst op mortaliteit en morbiditeit bij angina pectoris - Lipofiele, Cardioselectieve betablokker - Advies: 1x/dag bij het ontbijt, nooit plots staken. - NW: - Angstige dromen, depressie - Hoofdpijn - Hypotensie, vermoeidheid - DDI: - \+ Insuline: maskeren hypoglycemie **Isosorbidedinitraat:** Vooral symptomatische winst - Nitraat: perifere vasodilatatie = vergroten diameter coronairen - Advies: - **Oraal:** Meerdere malen per dag, laatste dosis om 16u - **Sublinguaal**: in zittende of liggende positie bij (profylaxe bv. voor inspanning) acute aanval - Nitraatvrije periode van 8-12u om tolerantie te voorkomen - NW: - Hoofdpijn, duizeligheid, orthostatische hypotensie, misselijkheid, blozen - DDI: - \+ **Sildenafil**, **taladafil**, **vardenafil**: plots en langdurige ND daling **Bumetanide**: - Lisdiureticum, meest potent - Advies: 1x/dag, BB afhankelijk van voeding, dus bij de maaltijd nemen! - NW: - Diuretisch: Duizeligheid, hoofdpijn, polyurie, enz. - Hyperuricemie - **Hypoglycemie** - Agranulocytose **Insuline aspart/ insuline aspart protamine:** - Ultrasnelwerkende insuline-analoog + hetzelfde analoog gefixeerd op protamine om de werkingsduur te verlengen. - Advies: - 15 min tot juist voor de maaltijd injecteren, 1 tot meerdere toedieningen per dag. - **Troebele suspensie omzwenken.** - Glucagon meegeven - NW: - [Gewichtstoename], perifeer oedeem, hypoglykemie - DDI: - \+ Bisoprolol: Maskering hypoglykemie - \+ Bumetanide (lisdiureticum): Verhoogde kans hypoglykemie **Domperidon:** Ook bij diabetische gastroparese gebruikt - Perifere dopamine antagonist en gastroprokinetisch. - Advies: Voor de maaltijd, max 3x/dag, max 1 week - NW: - QT-verlenging reden waarom het voorschriftplichtig is - Droge mond **Bijvragen:** **Wat zou er ook aanwezig moeten zijn?** - Secundaire preventie van risicofactoren: - Aggregatieremming: **+ ASA** - Plaquestabilisatie + cholesterolverlaging: **+ Statine** - Hypoglycemische aanval couperen: **+ Glucagon spuit of spray** Bisoprolol Molsidomine - Coruno Perindopril - Coversyl Pantoprazol Moxonidine Pentoxifylline - Torental ------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Chronische angina pectoris:** - **Verbeteren zuurstoftoevoer naar hart:** Molsidomine - **Verminderen zuurstofbehoefte van het hart:** Bisoprolol - **Secundaire preventie risicofactoren:** - **Hypertensie:** Perindopril + Moxonidine - **Mogelijks refluxziekte**: Pantoprazol **Bisoprolol:** Bewezen winst op mortaliteit en morbiditeit + symptomatische winst - NW: - Lipofiel karakter: Angstige dromen, depressie, hoofdpijn - Cardioselectiviteit: Vermoeidheid, bradycardie - Maskeren hypoglycemie - DDI: - Verapamil/ Diltiazem AV-block **Molsidomine:** (geen bewezen winst op mortaliteit en morbiditeit, wel symptomatische winst) - Verbetert zuurstoftoevoer naar hart, kan als alternatief voor nitraat of aanvullend gebruikt worden - NW: - Orthostatische hypotensie, duizeligheid, hoofdpijn **Perindopril:** - NW: - Belangrijk: Urikemie, hypoglycemie, prikkelhoest, agranulocytose, angio-oedeem - RAAS: Hyperkaliëmie Schildklierstoornis - Diuretische effecten: orthostatische hypotensie, duizeligheid, hoofdpijn **Moxonidine:** Centraal werkend anti-hypertensivum - Centraal werkend antihypertensivum - Centrale NW: - Sedatie, droge mond, bradycardie - Gunstige effecten op glucosemetabolisme en lipidenprofiel **Pantoprazol:** PPI - Advies: 1 tablet per dag, 30 min voor ontbijt innemen. **Vragen proffen:** - Wat zijn de indicaties? - wat ontbreekt er? ASA + statine - Werkingsmechanisme moxonidine en indicatie - Vroeg iets en het antwoord was etalagebenen - waarom hier pantoprazole? Misschien omdat de patiënt wel ASA neemt maar dit niet aanwezig was op die specifieke voorschrift - is deze patiënt goed behandeld? - Wat is molsidomine ? Hoeveel keer dient het ingenomen te worden (corUNO) Hydralazine Nitroglycerine - Minitran Furosemide Diltiazem - Progor Lisinopril - Coversyl 10 Omeprazol Betahistine ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ **Ziektebeeld: Ernstig hartfalen HFpEF met mogelijks VKF** - **Basisbehandeling HF**: Lisdiureticum (Furosemide) + ACE-remmer (Lisinopril) - **Ernstig HF en VKF wanneer ACE + lisdiureticum onvoldoende**: + Nitroglycerine TTS + Hydralazine - **Betablokker niet verdragen**: + Diltiazem GEEN plaats bij HFrEF, dus dit is zeker HFpEF - **Duizeligheid door furosemide**: + Betahistine - **Reflux door Diltiazem en Nitroglycerine:** + Omeprazol **Farmaceutische zorg**: - **Omeprazol:** - CYP2C19 substraat en inhibitor: hier geen DDI - 1x/dag 30 min voor ontbijt - NW: - Verhoogde kans op infecties - Verandering gut microbiële - Bij langdurig gebruik kans op magnesium tekort, vitamine B12 te kort - Rebound reflux bij plots stoppen - Omeprazol kan ook interstitiële nefritis veroorzaken - DDI: - Geen belangrijke DDI hier **Bijvragen proffen** **Wat kan indicatie van omeprazol zijn hier?** - CCB en NO-donor kan sfincter van de maag relaxeren waardoor de PT reflux krijgt → omeprazol **Indicatie betahistine?** - Duizeligheid veroorzaakt door furosemide **Wanneer wordt de combo hydralazine en NO-donor gegeven?** - Bij angio-oedeem **Bij welke populatie vaak het geval?** - Afrikaanse origine **Wanneer wordt hydralazine nog gegeven?** - Zwangerschapshypertensie **Wat zijn de effecten van diltiazem?** - Perifeer oedeem, AV-blok, hoofdpijn, duizeligheid, orthostatische hypotensie, diarree, braken, nausea, angio-oedeem, kans op SJS Warfarine Lisinopril Bisoprolol - Emconcor minor Bumetanide - Burinex ---------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** man, 72 jaar - **Basisbehandeling HF:** Lisinopril + Bisoprolol + Bumetanide - **Primaire en secundaire preventie VKF:** Warfarine *Nog af te werken* - zei dat hij terugkwam van de dokter maar eigenlijk niet goed snapte waarvoor hij behandeld werd → HF en VKF kort uitleggen en zeggen wat de medicatie hiervoor doet - Kan ik doodbloeden van warfarine - Mag ik cardioaspirine nemen? - Had ook ergens gehoord dat nieuwe anticoagulentia beter zijn en of hij deze niet beter kon nemen - Dan vroeg hij ook achter hoestsiroop Bijvragen proffen - Waar bevinden de oedemen zich voornamelijk? - Wat is emconor minor, wat is die minor? bestaat niet meer ca. 2024 - verschil DOAC en Vit K - DOAC werkt in op coagulantie cascade, terwijl warfarine Vitamine K zal antagoniseren. - Waarom warfarine van de markt en nu terug erop → wat is beter DOAC of warfarine - DOAC is gemakkelijker, geen monitoring nodig en minder DDI. Spironolactone Digoxine Furosemide 40 mg Sartaan Ticlopidine Paroxetine ----------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Hartfalen**: Lisdiureticum + Sartaan - **Moeilijk behandelbaar hartfalen**: + Spironolactone - **Met bijkomend VKF**: + Digoxine - **Preventie trombo-embolie**: + Ticlopidine - **Depressie of angststoornis**: + Paroxetine **Voorkamerfibrillatie**: **digoxine** om de ritmestoornissen aan te pakken. Normaal gezien wordt er bij voorkamerfibrillatie eerst een betablokker of een calciumantagonist gegeven. In het geval van hartfalen krijgt digoxine de voorkeur of wanneer de behandeling onvoldoende is. Het doel van de medicamenteuze behandeling is verlaging van de ventrikelfrequentie tot minder dan 110 slagen per minuut in rust en zo klachten weg te nemen of te verminderen. Frequentieverlaging leidt tot een betere vulling van de kamers waardoor de *cardiac output* toeneemt, hetgeen resulteert in een verbeterde inspanningstolerantie **Digoxine**: - Negatief chrono- en dromotroop, positief inotroop - Advies: - Bij normale nierfunctie is de onderhoudsdosis: gem. 0,25 mg/dag - maximale dosis 1 mg/keer en 1,5 mg/dag. - Geen CYP interacties, wordt enkel via de nier uitgescheiden - DDI: - Bij hypokaliëmie digoxine intoxicatie - Lisdiuretica kunnen aanleiding geven tot hypo K, maar hier in combinatie met spironolacton. - Meer kans op hypo K met thiaziden ipv lisdiuretica, omdat lisdiuretica korter werken - NW: komen vooral voor bij te hoge dosis (digoxine smalle therapeutische index) - Geel zicht, wazig zicht, dubbel zicht - Speekselvloed, gewichtsverlies, vermoeidheid, depressie, geheugenstoornissen **Ticlopidine:** P2Y12 receptor antagonist, anti-aggregans, geen prodrug - Advies: - (tand)arts altijd op de hoogte brengen vooraleer u ingreep ondergaat. - Bij start van de behandeling om de 2 weken bloedbeeld controle (WBC) - NW: - Kans op **agranulocytose**: bij keelpijn, koude rillingen, koorts direct arts doorverwijzen **Paroxetine:** SSRI - Advies: 's morgens innemen. Je gaat je beter voelen na 1-2 weken, maar het volledig effect van het GM zal je na 2-4 weken voelen. Behandeling duurt 6-12 maanden. Niet plots stoppen. - NW: - SSRI: Seksuele dysfunctie, EPS, nausea/braken, slapeloosheid, diarree, eetlust verminderd - Anticholinerge NW - Hyponatriëmie kans verhoogt in combinatie met diuretica *Bijvragen proffen* **Wat is het ziektebeeld + nog veel vragen over wat VKF is?** - Moeilijk behandelbare hartfalen met VKF - Depressie **Wat is nadeel van ticlopidine?** - **Is paroxetine een goede keuze?** - Jongvolwassenen: citalopram, escitalopram, fluoxetine of sertraline - Ouderen: citalopram of sertraline **Welk medicijn kan hieraan toegevoegd worden?** - Statine - Patiënt met HF + paroxetine + spironolacton PPI is mogelijkheid **Wat is Entresto en kan dit hieraan toegevoegd worden?** - ARNI = Sacubitril/ Valsartaan complex **Propranolol** Molsidomine **Moxonidine** Perindopril Pantoprazole ------------------------------------------------------------------- Alpha2-Agonists (moxonidine, imidazoline) may enhance the AV-blocking effect of Beta-Blockers. Sinus node dysfunction may also be enhanced. Beta-Blockers may enhance the rebound hypertensive effect of Alpha2-Agonists. This effect can occur when the Alpha2-Agonist is abruptly withdrawn. Hoge bloeddruk reductie in totaal, opletten met posturale hypotensie Digoxine Bumetanide Losferron Spironolacton Esomeprazol Liraglutide - Victoza Gliquidon Nadroparine - Fraxiparine 5700 IE/ 0,6 mL Perindopril --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Vrouw 72j, VS geriater **Ziektebeeld:** Vrouw, 72 jaar, voorschrift geriater - **Hartfalen:** Lisdiureticum (Bumetanide) + ACE-I (Perindopril) - **Ernstig hartfalen:** + Spironolacton - **Bijkomend VKF:** + Digoxine - **Thrombo** **embolie preventie**: + Fraxiparine - **Diabetes type 2**: + Gliquidon (SU) + Liraglutide - **Maagbescherming** (door Spironolacton + fraxiparine): + Esomeprazol - **Ijzersuppletie:** + Losferron **Farmaceutische zorg:** - **Esomeprazol**: - CYP2C19 substraat en inhibitor: geen DDI - pH verandering maag: - Digoxine BB verhoogd: dosisaanpassing van belang! - NW bij langdurig gebruik: - Vit b12 tekort, magnesium tekort - Magnesiumtekort: routine screening van belang voor magnesium bij patiënten die diuretica gebruiken of chronische renale ziekte hebben. - Indicatie hier wel correct: - Patiënt +70 + Spironolacton + Nadroparine + HF + DM2 **Sulfonylurea** zijn in verband gebracht met hoger risico op HF-incidenten **Digoxine**: negatief chrono- en dromotroop, positief inotroop - Advies: *max 1 mg/keer en 1,5 mg/dag.* - Bij normale nierfunctie is de onderhoudsdosis: gem. 0,25 mg/dag - NW: vooral bij te hoge dosering (nauwe therapeutische index) - Geel zien, wazig zicht, dubbel zicht - Speekselvloed, gewichtsverlies, vermoeidheid - DDI: - Verhoogde kans op digoxine intoxicatie bij hypokaliëmie +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | **GM** | **actieve | **gm-groe | **indicat | **posolog | **NWen** | | | stof** | p** | ie** | ie/gebrui | | | | | | | k** | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | fraxipari | nadropari | LMWH | trombo-em | injectie | blauwplek | | ne | ne | | bolie, | in het | ken | | | | | wss net | vet van | | | | | | een | de | | | | | | operatie | onderbuik | | | | | | gehad | (min 5 cm | | | | | | | van de | | | | | | | navel, | | | | | | | iedere | | | | | | | injectie | | | | | | | een | | | | | | | andere | | | | | | | plaats, | | | | | | | huidplooi | | | | | | | nemen, | | | | | | | elke keer | | | | | | | andere | | | | | | | plek | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | victoza | liragluti | incretine | diabetes | 1 keer | hypoglyce | | | de | mimetica | type 2 | **per | mie!! | | | | | | dag** | symptomen | | | | | | subcutaan | !! | | | | | | , | | | | | | | kan onafh | | | | | | | van de | | | | | | | maaltijde | | | | | | | n | | | | | | | worden | | | | | | | toegedien | | | | | | | d | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | burinex | bumetanid | lisdiuret | oedemen | Tablet | fotoderma | | | e | ica | van | smorgens | tose | | | | | renale | of vroeg | | | | | | hepatisch | in de | | | | | | e | namiddag | | | | | | of | nemen | | | | | | cardiale | | | | | | | oorsprong | | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | spironola | spironola | | essentiel | Tabletten | gynaecoma | | ctone | ctone | | e | in een of | stie, | | | | | hypertens | meerdere | GI | | | | | ie, | dosissen | symptomen | | | | | oedeem en | per dag | , | | | | | ascites | innemen, | erectiest | | | | | als | vermijden | oornissen | | | | | gevolg | savonds | , | | | | | van | toe te | menstruel | | | | | congestie | dienen | e | | | | | ve | wegens | stoorniss | | | | | hartinsuf | hinderlij | en | | | | | f/leverci | ke | | | | | | rrose/nef | nachtelij | | | | | | rotisch | ke | | | | | | syndroom | polyurie | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | coversyl | perindopr | ACE-inhib | hypertens | Tablet | hoest | | | il | itor | ie, | smorgens | | | | | | hartfalen | voor de | | | | | | | maaltijd | | | | | | | innemen, | | | | | | | op vast | | | | | | | tijdstip, | | | | | | | voedselin | | | | | | | name | | | | | | | verminder | | | | | | | t | | | | | | | bb | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | glurenorm | gliquidon | SU | diabetes | voor de | hypoglyce | | | e | | type 2 | maaltijd | mie | | | | | | (30min) | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | lanoxin | digoxine | digitalis | hartfalen | vezelrijk | misselijk | | | | glycoside | gepaard | voedsel | heid, | | | | n | met | verminder | braken, | | | | | atriumfib | t | diarree, | | | | | rilleren | de opname | obstipati | | | | | | | e, | | | | | | maximale | gestoorde | | | | | | dosis | kleurperc | | | | | | 1mg/keer | eptie | | | | | | en | (geel-gro | | | | | | 1,5mg/dag | en)... | | | | | | | | | | | | | uitscheid | | | | | | | ing | | | | | | | via de | | | | | | | nieren | | | | | | | dus dosis | | | | | | | aanpassin | | | | | | | g | | | | | | | bij | | | | | | | slechte | | | | | | | nierfunct | | | | | | | ie! | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | nexiam | esomepraz | PPI | reflux, | halfuur | | | | ol | | maagzweer | voor | | | | | | ,\... | ontbijt | | | | | | | (nuchter! | | | | | | | ) | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | losferron | ferrogluc | | preventie | ofwel | zwarte | | bruistabl | onaat | | en | 1uur voor | verkleuri | | et | = ijzer | | behandeli | de | ng | | | | | ng | maaltijd | van de | | | | | van | ofwel 3u | faeces, | | | | | anemie | na de | misselijk | | | | | ten | maaltijd, | heid, | | | | | gevolge | bij | braakneig | | | | | van | spijsvert | ingen, | | | | | ijzerteko | eringssto | obstipati | | | | | rten | ornissen | e, | | | | | | tijdens | diarree, | | | | | | de | pyrosis | | | | | | maaltijd | en | | | | | | nemen | metaalsma | | | | | | | ak | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ *Bijvragen proffen* **Is deze patiënt obese of niet?** - Ja, Nadroparine 5700 IE/ 0,6 mL wordt toegediend bij lichaamsgewicht \> 70 kg **Hoe zou je dit voorschrift verbeteren?** - SU zoals gliquidon zijn in verband gebracht met meer HF incidenten. - Vervang SU met een gliflozine **Wat is het ziektebeeld?** - Hartfalen met VKF, ferriprieve anemie en diabetes. Mogelijks nierfunctiestoornis indien digoxine dosis laag. **Hoe neem je losferron?** - **De patient zegt dat ze twee keer per week de ijzertabletten niet neemt en je het niet tegen de dokter mag zeggen, wat doe je?** - Haar voorstellen om wekelijks ijzer IV toe te dienen in het ziekenhuis **Hoe zit het met de dosering van digoxine** - Bij normale nierfunctie is de dosering 0,25 mg per dag **Hoop vragen over NW en werking** **Wat helpt tegen nierfalen, diabetes en hartfalen?** - Gliflozine **Bij welke GM moet er rekening gehouden worden met de nierfunctie** - Sulfonylurea CI bij ernstige nierfalen - digoxine vooral **Wanneer neem je PPI** - Risicofactoren deze patiënt: +70 jaar, HF, Diabetes, Spironolacton, Nadroparine **Hoe gebruik je Victoza?** - Victoza is de enige long acting GLP-1 agonist die [dagelijks] subcutaan toegediend wordt!! **Stel er stond hier enkel Victoza en dus geen Gliquidone, zou heet dan voor diabetes zijn?** - Liraglutide, Dulaglutide en Semaglutide kunnen ook in monotherapie bij DM2 gebruikt worden. - Maar in dit geval zou het wel kunnen dat het voor enkel obesitas is dan **Wat zijn bijwerkingen van digoxine** - Geel-groen zicht is het dan al heel erg, moet je dringend actie ondernemen? Allopurinol Chloorthalidon - Hygroton Olmesartan/ Amlodipine/ Hydrochloorthiazide - Forzaten Simvastatine --------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Hypertensie: Forzaten + Chloorthalidon - Hypercholesterolemie: Simvastatine - Jicht: Allopurinol **Problemen**: - Chloorthalidon + hydrochloorthiazide = dubbelmedicatie - Chloorthalidon kan jicht verergeren = verminderd effectiviteit allopurinol - CCB's zijn alternatieven bij hypertensie met jicht. Atenolol/ Chloorthalidon - Tenoretic Captopril Fenofibraat Omega-3-vetzuren - Omacor Insuline glargine - Lantus Metformine -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Simulatiepatiënt: buurman komt medicatie voor zwaarlijvige vrouw, 65 jaar ophalen **Ziektebeeld:** - **Hypertensie of Hartfalen:** Betablokker + Thiazide + ACE-remmer - **Diabetes type 2:** Metformine + Insuline glargine - **Hypertriglyceridemie:** Fenofibraat + Omega-3-vetzuren Vragen patiënt: - Zou ozempic niet beter zijn voor haar? - Die omacor is wel duur, kan ik het niet beter online kopen? - ik heb gehoord dat statines ook werken voor cholesterol, wat zijn statines? - Ik heb gehoord dat er in het buitenland ook iets zoals omacor op de markt is gekomen dat wel terugbetaald is, ken je dat? Vragen proffen: - is de therapie hier goed ingesteld? - blijkbaar zijn atenolol en captopril kortwerkend en moet je hier meerdere per dag van innemen en wordt het daarom niet veel gebruikt. Dus de therapie kan beter. Captopril geeft ook smaakstoornissen daarom niet meer vaak gebruikt. - Hoeveel keer per dag moet ze omacor nemen? - wie heeft er voornamelijk last van hypertriglyceridemie? alcoholiekers Edoxaban - Lixiana Atorvastatine Sacubitril/ Valsartaan - Entresto Torasemide Eplerenon Carvedilol -------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Hartfalen**: Sacubitril/ valsartaan + Carvedilol + Torasemide - **Ernstige HF**: Eplerenon - **Sec. preventie CVA of hypercholesterolemie:** Atorvastatine - **Mogelijks preventie van DVT of longembool:** Edoxaban Atozet 80/10 Bisoprolol 2,5 Spironolacton 25 Pantoprazol 20 L-thyroxine Influenza vaccin ---------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Hypercholesterolemie: - Hoge dosis Atorvastatine + Ezetimibe - Hypothyroïdie: - L-thyroxine - Waarvoor staat tetra in vaccin? Is gericht tegen 4 stammen van het influenza virus: 2 van type A en 2 van type B\ Influenza A kan tussen mens en dier = pandemie, type B enkel mens\ Type A eerder in het seizoen en komt meer voor, type B later in het seizoen en komt minder voor. Nitroglycerine TTS Diltiazem Molsidomine Citalopram Furadantine MC Lorazepam ----------------------------------------------------------------------------- - **Stabiele angina pectoris:** Nitroglycerine TTS + Molsidomine + Diltiazem - **Gemoed/ angststoornis:** Citalopram - **Angst/ Slaapstoornis:** Lorazepam - **Profylaxe UTI**: Furadantine MC **Nitroglycerine TTS:** NO-donor - Geen bewezen winst op mortaliteit en morbiditeit, wel winst symptomatisch - Advies: - 1 of meerdere pleisters 1x/dag gedurende 12-16u aanbrengen op huid - Pleister niet knippen, steeds wijzigen van plaats - Nitraatvrije periode 's nachts - Eventueel nitroglycerine sublinguaal meegeven voor acute angina - NW: - Orthostatische hypotensie en Hoofdpijn - Irritatie thv pleister - DDI: - Molsidomine: dubbelmedicatie - Nitrofurantoïne: Furadantine kan intracraniële hypertensie veroorzaken - CCB: verhoogde kans op overdreven hypotensie **Molsidomine**: NO-donor - Vooral als alternatief van nitroglycerine gebruikt **Diltiazem**: CCB met effect op hart en perifeer - Advies: 's morgens steeds op dezelfde tijdstip - CYP3A4 substraat en inhibitor! - NW: - Enkeloedeem! - Hoofdpijn, hypotensie, obstipatie **Citalopram**: SSRI met QT-verlenging - Advies: 's morgens - NW: EPS, seks. Dysfunctie, nausea, braken, diarree, slapeloosheid **Lorazepam**: benzodiazepine - Advies: 's avonds innemen, eerste 2 weken niet auto rijden **Nitrofurantoïne:** - Advies: belangrijke NW is intracraniële hypertensie die zeldzaam optreedt - Bij last van hypertensie in hoofd, direct stoppen met NO-donor **Bijkomende farmaceutische zorg**: - Onderhoudsbehandeling angina pectoris: - Geef statine en ASA mee voor secundaire preventie risicofactoren Rivaroxaban - Xarelto Dabigatran - Pradaxa Ezetimibe - Ezetrol Rosuvastatine - Crestor Nebivolol Propranolol Nabumeton Esomeprazol Molsidomine Losartan Betahistine Magnesium - Promagnor ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Angina pectoris:** Molsidomine + Cardioselectieve Betablokker (Nebivolol) - **Secundaire preventie van risicofactoren** - Hypercholesterolemie: Rosuvastatine + Ezetimibe - Hypertensie: Losartan - **NW-duizeligheid:** Betahistine - **NW-spierspasmen:** Magnesium - Inflammatie/ artrose: Nabumeton - **Maagprotectie (DOAC + NSAID):** Esomeprazol **Problemen:** - Dubbelmedicatie: propranolol + nebivolol - Afhandeling: Ik zou Nebivolol geven, nebivolol is cardioselectief - Want propranolol ook CYP2D6 substraat (Esomeprazol is inhibitor) - Indien patiënt degelijk spierpijnen: - Kans neemt toe bij gelijktijdig gebruik statine + fibraten of ezetimibe - Magnesium helpt niet arts contacteren voor oplossing - Co-enzym Q10 zou misschien daar meer bij helpen - Betahistine voor duizeligheid: - Medicatie dat duizeligheid kan veroorzaken (diuretisch NW) - Molsidomine kan het soms veroorzaken, maar betahistine is hierbij niet geïndiceerd! Farmacotherapeutische zorg: - **Nabumeton:** - 2x/dag 1000 mg genomen. Heeft een halfwaardetijd van 26u - Prodrug: omzetting tot 6-MNA in lever. 6-MNA heeft halfwaardetijd van 20-30u. - Oppassen bij ouderen, GI-last, Nierinsufficiëntie, ernstige hypertensie. - Heeft de patiënt al paracetamol geprobeerd? +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | **gm** | **actie | | **gm-gr | **indic | **posol | **NWen* | | | ve | | oep** | atie** | ogie/ge | * | | | stof** | | | | bruik** | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | xarelto | rivarox | | DOAC | trombo- | met | bloedin | | | aban | | | embolie | voedsel | gen | | | | | factor | ? | innemen | | | | | | Xa | VKF? | , | | | | | | | | 1x/dag | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | pradaxa | dabigat | | DOAC | trombo- | 2x/dag | folie | | | ran | | | embolie | | losmake | | | | | factor | ? | | n | | | | | IIa | VKF? | | (net | | | | | | | | voor | | | | | | | | inname) | | | | | | | | heel | | | | | | | | onstabi | | | | | | | | el, | | | | | | | | capsule | | | | | | | | niet | | | | | | | | openen | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | ezetrol | ezetimi | | remt | hyperch | 1x/dag | | | | be | | opname | olester | | | | | | | van | olemie | | | | | | | cholest | | | | | | | | erol | | | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | crestor | rosuvas | | statine | hyperch | mag | spierpi | | | tatine | | | olester | savonds | jn | | | | | | olemie | of | | | | | | | | smorgen | | | | | | | | s | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | nebivol | nebivol | | BB, | angina? | | | | ol | ol | | cardios | door | | | | | | | electie | hartrit | | | | | | | f, | me | | | | | | | werkt | vertrag | | | | | | | ook op | en | | | | | | | NO | en duur | | | | | | | | diastol | | | | | | | | e | | | | | | | | te | | | | | | | | verhoge | | | | | | | | n | | | | | | | | gaan de | | | | | | | | coronai | | | | | | | | ren | | | | | | | | zich zo | | | | | | | | beter | | | | | | | | vullen | | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | molsido | molsido | | Nitraat | angina | geen | hoofdpi | | mine | mine | | | | nitraat | jn, | | | | | | | vrije | blozen, | | | | | | | periode | duizeli | | | | | | | nodig | gheid | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | losarta | losarta | | sartaan | hyperte | | | | n | n | | | nsie | | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | betahis | betahis | | H1-rece | draaidu | 3x/dag, | nausea | | tine | tine | | ptorant | izeligh | met | daarom | | | | | agonist | eid, | eten | bij | | | | | | ziekte | nemen | eten | | | | | | van | | nemen | | | | | | ménière | | | | | | | | | | mss | | | | | | | | bijwerk | | | | | | | | ing | | | | | | | | van NO? | | | | | | | | maar | | | | | | | | dan | | | | | | | | wordt | | | | | | | | dit | | | | | | | | niet | | | | | | | | gegeven | | | | | | | | ! | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | promagn | magnesi | | mineraa | Magnesi | 1x/dag | mss | | or | um | | l | um | | door | | | | | | draagt | | spierpi | | | | | | bij tot | | jn | | | | | | een | | van | | | | | | normale | | statine | | | | | | spier- | | gebruik | | | | | | en | | ? | | | | | | zenuwfu | | vraag | | | | | | nctie, | | aan | | | | | | vermind | | patient | | | | | | ering | | | | | | | | van | | | | | | | | vermoei | | | | | | | | dheid | | | | | | | | en een | | | | | | | | normaal | | | | | | | | energet | | | | | | | | isch | | | | | | | | metabol | | | | | | | | isme. | | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | propran | propran | | BB, | mss | innemen | | | olol | olol | | niet | profyla | met | | | | | | selecti | xe | voedsel | | | | | | ef | van | verhoog | | | | | | | hoofdpi | t | | | | | | | jn | bb | | | | | | | door | | | | | | | | molsido | | | | | | | | mine? | | | | | | | | maar | | | | | | | | dan wel | | | | | | | | geen | | | | | | | | goede | | | | | | | | keuze | | | | | | | | ofc | | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | gambara | nabumet | | NSAID, | ontstek | 1 voor | GI | | n | one | | langwer | ingsrem | het | bloedin | | | | | kend | mer, | slapen | gen\... | | | | | | vaak | voor | | | | | | Relatie | bij RA | minder | | | | | | f | gegeven | ochtend | | | | | | selecti | ? | stijfhe | | | | | | ef | | id | | | | | | COX-1 | | en pijn | | | | | | | | snachts | | | | | | | | bij RA? | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ | nexiam | esomper | | PPI | maagbes | 30 min | | | | azole | | | chermin | voor | | | | | | | g | ontbijt | | +---------+---------+---------+---------+---------+---------+---------+ Indicatie? Angina (BB - molsidomine - hypercholesterolemie medicatie) Er zou normaal ook ASA bij moeten maar we denken dat dit niet kan omdat deze patiënt al op pradaxa staat Interacties? Mg voor spierpijnen? spierpijnen van statine afkomstig -maar het is wel een lage dosis maar rosuvastatine is een sterk statine dusja kan wel. **Misschien patiënt net uit het ziekenhuis?** en misschien allemaal nieuwe medicatie voorgeschreven en de oude vergeten te stoppen. Dan kiezen we nebivolol en dan gwn kiezen uit de DOAC Novomix 30/70 Hydralazine gel. 60 Pantoprazole 40 Bisoprolol 5 mg - Isoten Asaflow ---------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** 75 jaar - **Diabetes type 2:** Novomix 30 - **Secundaire preventie na MI:** ASA + Bisoprolol - **Hypertensie?** Hydralazine - **PPI-indicatie:** [OK] - \+ 70 jaar, ASA, recent MI, diabetes type 2 **Farmaceutische zorg**: - Hydralazine wordt meestal met Isosorbidedinitraat gecombineerd bij hartfalen - Bij insulinen altijd Glucagon aanraden **Novomix 30**: - Advies: **omzwenken** voor gebruik, bewaren in de **koelkast** - **Net voor de maaltijd** injecteren - NW: - Hypoglykemie - Gewichtstoename - DDI: - Betablokker: maskeren hypoglykemie **Pantoprazole:** - Advies: 30 min voor de maaltijd *Bijvragen Proffen* **Waarvoor ASA in dit voorschrift?** - Patiënt mogelijks recent MI **Hoeveel keer per dag de Novomix gebruiken?** - In het begin meestal 1x/dag 's morgens en vervolgens verhoogt tot 2x/dag 's morgens en 's avonds net voor de maaltijd - Indien bij 2x/dag er vaak hypoglykemie voorkomt doorheen de dag, mag de dosis van 's morgens verdeeld worden over de ochtend en middag dus 3x/dag **In welke vormen komt glycogeen voor? Bijvraag: welk ander levensreddende neusspray met 1 dosis ken je nog?** - Spuit of neusspray - Ander levensreddende neusspray = naloxone **Veel over die hydralazine doorgevraagd en andere indicaties daarvan:** - directe vasodilatatie van [arteriolen] (weinig effect op venen), mechanisme onbekend - Indicaties: - HFrEF - Chronische hypertensie - Hypertensieve crisis - Perioperatieve hypertensie **Cortico\'s ook veel doorgevraagd over de chemische structuur. Zo welke grote biobeschikbaarheid hebben en hoe dat aan de structuur gelinkt kan worden.** Perindopril/ Amlodipine/ Indapamide - Triplixam Alprazolam Lormetazepam Thiamazol - Strumazol L-thyroxine Betahistine - Betaserc Bisoprolol ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld**: - **Hyperthyroïdie door de ziekte van Graves:** Thiamazol + L-thyroxine - **Hyperthyroïdie symptomen**: Bisoprolol - **Hypertensie**: Triplixam - **Angst/stress**: Alprazolam - **Slaapstoornis**: Lormetazepam - **Duizeligheid**: Betahistine **Triplixam**: CCB + ACE-I + Thiazide - Combinatiepreparaten vooral bij hypertensie gebruikt **Thiamazol:** **L-thyroxine:** **Farmaceutische zorg**: - Betablokker moet normaal gezien afgebouwd worden na toevoegen van L-thyroxine aan Thiamazol therapie van hyperthyroïdie - Reden: Betablokker kan hyperthyroïdie symptomen maskeren, waardoor euthyroïdie moeilijk bereikt wordt. - Alprazolam en Lormetazepam = 2 benzodiazepines gecombineerd - Indien lange termijn angst liever SSRI geven Spironolacton Trelegy ellipta Rivaroxaban Bumetanide Acetazolamide - Diamox Risperidon - Risperdal Duovent Paroxetine Lormetazepam Tamsulosine/Dutasteride Movicol ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ **Ziektebeeld:** man 57, voorschrift oftalmoloog - **Astma:** Trelegy ellipta + Duovent - **Glaucoom** door ICS: Acetazolamide - **Angst/ Depressie:** Paroxetine - **(Anticholinerg) Obstipatie**: Movicol - **Agressieve toestand of schizofrenie:** Risperidon - **Slapeloosheid**: Lormetazepam - **(alfa-1 blokkade) Perifeer oedeem**: Spironolacton + Bumetanide **Problemen:** - **CYP2D6 interactie:** - Paroxetine CYP2D6 inhibitor - Risperidon concentratie verhoogd - **ICS kan glaucoom veroorzaken** - **Anticholinergica bij glaucoom:** - Trelegy Ellipta bevat LAMA - Duovent bevat SAMA - Paroxetine heeft anticholinerge NW - ***Oftalmoloog weet mogelijks niet dat Duovent, Paroxetine en Trelegy ellipta glaucoom kunnen verergeren.*** Trelegy ellipta: Fluticason furoaat + umeclidinium + vilanterol = ICS + LAMA + LABA Duovent: Ipratropium + fenoterol = SAMA + SABA *Brijvragen proffen:* **Waarvoor dient Diamox?** - Oftalmoloog grote kans voor glaucoom **Hoe ben je zeker dat deze patiënt geen levercirrose (met ascites) heeft?** - Rivaroxaban niet bij leverproblemen! **Waarom zou Movicol nodig zijn?** - Anticholinerge NW van Paroxetine Geef alle indicaties welke geneesmiddelen geven gynaecomastie? (spironolactone, paroxetine, risperidon) hoe kan je dit oplossen? kan je furosemide beter vervangen door bumetanide? wat kan een mogelijk voordeel zijn wat is het voordeel van paroxetine? hoe kan je slaapmedicatie afbouwen? bijwerkingen dutasteride en tamsulosine? Spironolacton *Trelegy ellipta* (fluticasone furoate, umeclidinium bromide and vilanterol) *Xarelto* (Rivaroxaban) bumetanide (lisdiureticum) *Diamox* (acetazolamide, reversibele koolzuuranhydrase inhibitor) *Risperdal* *Duovent* (fenoterol + Ipratropium bromide) paroxetine Acetylcysteïne Apixaban - Eliquis Celiprolol Molsidomine - Coruno Nitroglycerine Duovent Metformine Allopurinol Rosuvastatine ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ **Ziektebeeld:** - **Angina pectoris:** NO-donor + betablokker (+ Allopurinol) - **Mogelijks hyperurikemie:** Allopurinol - **Secundaire preventie risicofactoren:** - **DM2:** Metformine - **Hypercholesterolemie:** Rosuvastatine - **Astma:** Duovent - - **Productieve hoest:** Acetylcysteïne - **Preventie trombo-embolische events:** Apixaban *Bijvragen proffen* **Kan PT ook VKF hebben?** - Ik denk van niet, betablokker zal voor rhytm control zorgen, maar er is geen ander anti-arritmicum **Waarom heeft de PT hier beter een DOAC** - Geen monitoring nodig zoals bij heparines **Welke GM kan je stoppen hier?** - Je kan eventueel molsidomine stoppen, patiënt gebruikt al nitroglycerine Insuline glargine - Lantus Metformine Atenolol/ Chloorthalidon Captopril Omega 3-vz - Omacor Fenofibraat -------------------------------------------------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - **Mogelijks Hartfalen:** ACE-remmer + Betablokker/Thiazide - **Alternatief hypertensie:** Atenolol/ chloorthalidon + ACE-remmer - **Diabetes type 2:** Metformine + Insuline glargine - **Hyper TG en lage HDL-C:** Omega 3-vz + Fenofibraat **Insuline glargine:** - Langwerkende insuline analoog - Advies: 1x per dag toedienen op dezelfde tijdstip. Glucagon meegeven! - NW: - Gewichtstoename - Hypoglykemie - DDI: - Atenolol: kan hypoglykemie maskeren - Chloorthalidon: kan hypoglykemie kans verhogen - Metformine: kan hypoglykemie kans verhogen **Metformine:** - Advies: 1 tot 3 keer per dag afhankelijk van posologie. Steeds bij of na de maaltijd - NW: nausea, braken, (kan hypoglycemie veroorzaken) **Atenolol/ chloorthalidon:** - Cardioselectieve betablokker + thiazide diureticum - Negatief chrono-, dromo- en inotroop - Hyponatriëmie, hypokaliëmie, hypoglycemie, verhoogde kans urticaria, hypercalciëmie - 1 x per dag innemen - NW: In combinatie met ACE-remmer kan er een hypotensieve reactie optreden. Thiazide diureticum voor 2/3 dagen stoppen en ACE-remmer opstarten. **Omega 3-vz: Secundaire preventie na MI of bij hyper TG** - Bereid met EPA en DHA uit visolie - Advies: Bij hyper TG: 2x per dag innemen tijdens de maaltijd - NW: GI-last, zelden acne en eczeem **Fenofibraat: Hyperlipidemie gekenmerkt door hyper TG** - Indien statines niet verdragen worden - NW: GI-last, spierpijn, spierzwakte en spierkrampen **Captopril**: ACE-remmer Bisoprolol Enalapril Calciumpolystyreensulfonaat - Sorbisterit Sevelameer - Renvela Insuline glargine Insuline glulisine ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ **Ziektebeeld:** - **Diabetische nefropathie?** - Cardiovasculaire risicofactoren behandelen: - ACE-remmer of Sartaan = Enalapril = zal Nierfalen tegenwerken - Bisoprolol - Fosfaatbinder: Sevelameer - Kaliumbinder: Calciumpolystyreensulfonaat - **Diabetes type 1 of 2:** - **Ultrasnelwerkend insuline:** glulisine - **Langwerkend insuline:** glargine Misschien SGLT-2 remmer bijgeven voor patiënt met nierfunctiestoornis en Diabetes !! Bij sevelameer (of andere fosfaatbinders) altijd laxativum meegeven Esomeprazol Rosuvastatine Ivabradine Vit K antagonist Folavit 0,4 ----------------------------------------------------------------- **Ziektebeeld:** - Secundaire preventie na CVA of TIA: - Betablokker gecontra-indiceerd: **Ivabradine** - Mogelijks stent gezet, na ASA/ Clopidogrel therapie overgeschakeld op: **Warfarine** - Plaquestabilisatie: **Rosuvastatine** - PPI-gebruik geïndiceerd indien: - Patiënt 80+ en neemt warfarine - Foliumzuurtekort (preventie): - Folavit Kan de patiënt zwanger zijn?? Als patiënt zwanger, GEEN warfarine, geef heparine dan Ivabradine ook veiligheid niet gekend, dus geef betablokker? Warfarine Lisinopril Betahistine Bisoprolol Dipyridamol/ ASA - Aggrenox 200/25 Simvastatine Repaglinide - Novonorm Sitagliptine - Januvia ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Interacties Indicaties Voor diabetes; \- griepvaccin \- Dieet enzo \- Ogen/voeten/bloeddruk/cholesterol \- Hypo goed uitleggen want tachycardie als beginsymptoom hypo gemaskeerd door beta-blokker Voor hartfalen: \- bij veel blauwe plekken ineens → arts contacteren Bijvragen proffen - Wat zijn ziektebeelden? - Wat is indicatie asa + dipyridamol - Leg werkingen van praktisch alles uit - NW Sitagliptine en is er kans op kanker? - Welk anti-diabetica raad je aan bij CV patiënt? Propranolol Tamsulosine Metformine Allopurinol - Zyloric Apixaban Atorvastatine ------------------------------------------------------------------------------- Vrouw 89 jaar Alle werkingsmech van de gm'en. Ontstaan, risicofactoren en andere behandelopties van VKF. Waarom DOAC gunstig. Elke hb1ac waarde moet patient hebben? Allopurinol Olmesartan Simvastatine Amlodipine Hydrochloorhiazide ----------------------------------------------------------------- +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | **GM** | **Actieve | **GM | **Indicat | **Posolog | **NW** | | | stof** | groep** | ie** | ie/ | | | | | | | gebruik** | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | | Olmesarta | Sartanen | HT | 1x/d | | | | n | ATR anta | | | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | | Amlodipin | CCB | HT | 1x/d | enkeloede | | | e | bloedvate | | | em | | | | n | | | | | | | en hart | | | | | | | | | | | | | | \- ino | | | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | | Hydrochlo | diuretica | HT | 1x/d | | | | or-thiazi | | | | | | | de | | | | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | | Allopurin | Xanthine | jicht | Na eten | pruritis | | | ol | oxidase | | | | | | | rem | | | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ | | Simvastat | statine | Prev + | 1x/d voor | | | | ine | | chol | slapen | | +-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+ Amlodipine & simva = cyp3A4 substraat geen pompelmoessap. Amlo geeft enkeloedeem omdat arteriolen dilateren en venen niet. Daarom sartaan bijgegeven. Amlo goede keuze bij jicht. Let op bij laxativa mag wel maar niet chronisch, overgebruik. Alle vocht weg en urinezuurconc hoger. Eerst colchicine en daarna allopurinol (300mg x 3/d, veel dokters geven maar 1x 300mg) Diuretica en allopurinol is CI door onderliggende ziekte niet door het gm zelf. Als hij gestabiliseerd is dan is ok. Vraag aan pt of het nieuwe gm is. Allopurinol eerste keer volgende keer jicht verergerd? Dan zou da door diurecticum komen. Allo + thiazide → verhoogde kans op huidreactie. Indien last van koorts + huiduitslag → allopurinol hypersensitivity syndrome: onmiddelijk stoppen en doorverwijzen!!! Men kan overstappen naar febuxostat dan (geen kruisreactiviteit) Therapie 1 -- niet gesorteerd ============================== Acetylcysteïne - Lysox Citalopram Oxybutyni