Psychologia społeczna - Wykład nr 2 PDF

Psychologia społeczna — wykład nr 2  Co było wczoraj? Struktura trzyetapowa: 1. przyczyna (rzeczywista, wyobrażona lub domniemana obecność innych) 2. wpływ 3. konsekwencje (uczucie, wiedza i / lub zachowanie osób) jak ludzie wpływają na innych ludzi...

Psychologia społeczna — wykład nr 2  Co było wczoraj? Struktura trzyetapowa: 1. przyczyna (rzeczywista, wyobrażona lub domniemana obecność innych) 2. wpływ 3. konsekwencje (uczucie, wiedza i / lub zachowanie osób) jak ludzie wpływają na innych ludzi  Podejścia teoretyczne Poznawcza — Procesowanie dostępnych informacji w kontekście/ w zależności od posiadanej (zaktywizowanej) wiedzy Motywacyjna — Co motywuje nas do zachowania się tak jak się zachowaliśmy? —> uciekaj/walcz —> transfer pobudzenia —> Piramida Masłowa Teoria uczenia się — Nasze zachowania wynikają z poprzednich doświadczeń (własnych i obserwowanych) —> warunkowanie klasyczne (nauka znaczenia bodźca neutralnego) —> warunkowanie operacyjne (instrumentalne) (nauka znaczenia reakcji) —> modelowanie (nauka przez obserwację) Społeczno—kulturowa — Zachowania jako rezultat socjalizacji w szczególnej grupie społecznej Ewolucjonistyczna — Zachowania jako konsekwencja przeszłych doświadczeń gatunku jako całości  DO POĆWICZENIA 1) Quizz — https://forms.o ce.com/Pages/ResponsePage.aspx? id=JKjnj0H2e0ijvNzbetXfXyC1rFHyBjxJs3vZo4SC7H5UMkY1RFoxNzYxOF RDSlBGUTJTQ0s5UTUwUC4u ffi  Idąc dalej: — dlaczego twierdzimy, że Psychologia społeczna to nauka? — w jaki sposób przeprowadza się badania w Psychologii społecznej? Psychologia społeczna —metody badawcze PSYCHOLOGIA POTOCZNA Psychologia potoczna to powszechne przekonanie dotyczące natury ludzkiego zachowania wyrażające się w takich zdroworozsądkowych stwierdzeniach jak: „mężczyznom tylko jedno w głowie”, „kobiety mówią więcej niż mężczyźni” „ludzie z natury są dobrzy” „pieniądze szczęścia nie dają” Twórcą tego rodzaju psychologii może być każdy z nas, opierając się na własnych doświadczeniach i przemyśleniach. Mechanizm: brak faktów; subiektywność; emocje; efekt potwierdzania + błędne i wybiórcze obserwacje; nieuprawnione uogólnienia Frankowska (2018) Wojciszke (2004)  Czy jestem naturalnym psychologiem społecznym? :) https://forms.o ce.com/Pages/ResponsePage.aspx? id=JKjnj0H2e0ijvNzbetXfXyC1rFHyBjxJs3vZo4SC7H5UQlZHVTc zSFVYOEo3WjRPN1A5RzA1U085Ry4u Odpowiadaj „na czuja” Odpowiedzi nie będą miały wpływu na ocenę końcową Nie szukaj odpowiedzi w internecie - zgaduj ffi  Czy jestem naturalnym psychologiem społecznym? :) 1. Zapłata za zrobienie czego , co jest sprzeczne z nasz opini , doprowadzi do zmiany naszych pogl dów. Brak wynagrodzenia, brak motywacji do zrobienia czegoś wbrew naszej opinii sprawia, że jesteśmy bardziej skłonni do zmiany zdania. Jeśli otrzymamy zapłatę, może to wyjaśnić nasze zachowanie. Jeśli nie mamy wytłumaczenia dla naszego zachowania - możemy zmienić naszą opinię (dlaczego to zrobiliśmy?). Za Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018 ś ą ą ą  Czy jestem naturalnym psychologiem społecznym? :) 2. Wyja niamy nasze własne zachowanie, odwołuj c si do naszych cech osobowo ci i motywacji, oraz zachowania innych, przywołuj c przyczyny zewn trzne. Wyjaśniamy własne zachowanie, odnosząc się do przyczyn zewnętrznych (ograniczeń sytuacyjnych). Wyjaśniamy zachowanie innych, odnosząc się do ich cech osobowości i motywacji. Jeśli ktoś jest niegrzeczny - to dlatego, że jest niegrzeczny; jeśli ja jestem niegrzeczny, to dlatego, że mam zły dzień. Za Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018 ś ś ę ą ę ą  Czy jestem naturalnym psychologiem społecznym? :) 3. Kiedy tworzy si wra enie na temat jakiej osoby, pierwsze informacje na jej temat nie s tak wa ne, jak informacje otrzymane pó niej. Wrażenia oparte na pierwszych informacjach są bardzo stabilne i trudne do zmiany. Chyba że jesteśmy zmotywowani. Za Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018 ź ę ż ą ż ś  Czy jestem naturalnym psychologiem społecznym? :) 4. Osoba, której stanie si co złego na ulicy, zostanie szybciej uratowana, je li b d tam przebywa inni ludzie. Za Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018 ś ę ą ę ś ć  Czy jestem naturalnym psychologiem społecznym? :) 5. Kiedy porównujemy si do kogo , kto ma si lepiej od nas, b dziemy raczej odczuwa negatywne emocje. Natomiast, je li porównujemy si do kogo , kto ma si gorzej od nas — pozytywne. Za Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018 ę ę ę ć ś ś ę ę ś  Psychologia naukowa Konieczność testowania naiwnych teorii — czy mają Państwo/znają jakieś teorie na temat życia społecznego? :) Zdrowy rozsądek nie wystarczy Wyniki są często sprzeczne z naszą intuicją — przykłady? Konieczność stosowania metod naukowych from: Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018  Psychologia naukowa psychologia społeczna jest nauką empiryczną odkryte prawidłowości mają charakter probabilistyczny konieczność przeprowadzania całych serii badań, replikacji i metaanaliz from: Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018  Psychologia naukowa - funkcje badań naukowych Deskryptywna (opisująca) Eksplanacyjna (wyjaśniająca) Predyktywna (przewidująca) from: Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018  Psychologia naukowa Kryteria naukowości: * Cel * Przedmiot * Metoda * Język Psychologia spełnia każde z tych kryteriów from: Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018  Psychologia naukowa Najczęściej wykorzystywane metody: Badania korelacyjne Obserwacje Eksperymenty Symulacje komputerowe Neuroobrazowanie Język: hermetyczny uzależniony od paradygmatu badawczego (np.: torowanie, Stroop). from: Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018  Metoda naukowa Metoda naukowa: empiryczna wery kacja hipotez Hipotezy opierają się na teorii Teoria: spójny zbiór zasad, które wyjaśniają ważny zestaw faktów Aby potwierdzić/ obalić teorię —> badania Aby przeprowadzić badania —> hipoteza fi  Od teorii do wyników Definicja zmiennych (1) Teoria Badania empiryczne (2) … Odrzucenie hipotezy (3) … / …. Operacjonalizacja (4) …. Przyjęcie hipotezy (5) Wyniki Hipotezy (6) … / … (7) Teoria  Od teorii do wyników (1) Teoria (2) …Hipotezy Definicja zmiennych (3) … / …. Operacjonalizacja (4) Badania …. empiryczne (5) Wyniki Odrzucenie hipotezy (6) … / … Przyjęcie hipotezy (7) Teoria  Korelacje Siła i kierunek związku między dwiema zmiennymi r Pearsona: od -1 do 1 Pomysły na korelacje w psychologii? im bardziej… tym bardziej… im mniej… tym mniej… Do badań eksploracyjnych im bardziej… tym mniej… Korelacja dodatnia — wraz ze wzrostem jednej zmiennej rośnie druga zmienna — wraz ze spadkiem jednaj zmiennej maleje druga zmienna — wartości obu cech zmieniają się w tym samym kierunku (obie rosną, bądź obie maleją). Korelacja ujemna — wraz ze wzrostem jednej zmiennej maleje druga zmienna i odwrotnie — wartości obu cech zmieniają się w przeciwnym kierunku (gdy jedna rośnie, druga maleje). Korelacja zerowa – nie ma współzmienności między zmiennymi Za: Wojciszke, 2004 Frankowska, 2018  Korelacja Np. cena & ilość zakupionych produktów Np. Książki & zasób słownictwa Np. zarobki & ilość bocianów Zródło gra ki: https://pogotowiestatystyczne.pl/analizy-statystyczne-bez-tajemnic-czyli-dziwne-wyniki-analizy-korelacji-w-podziale-na-podzbiory-cz-1/ fi  Korelacja NIE mówimy o skutku i przyczynie! Dwa zdarzenia pojawiają się w tym samym czasie Korelacja Pozorna: pod względem analitycznym zachodzi istotny statystycznie związek pomiędzy dwiema zmiennymi, jednakże związek ten spowodowany jest związkiem tych zmiennych z inną, trzecią zmienną (albo pozostają bez faktycznego związku)  Korelacja pozorna — ulubione przykłady Źródło: wikipedia https://www.tylervigen.com/spurious-correlations  Korelacje Studzińska i Wojciszke (2014)  Korelacje Osoby z wyższym IQ częściej się upijają niż osoby z niższym IQ [National Child Development Study]  Korelacje Osoby z wyższym IQ częściej się upijają niż osoby z niższym IQ [National Child Development Study] {szukanie nowości}  Korelacje Chłopcy z większą różnicą długości palca serdecznego a wskazującego — lepsze wyniki w matematyce [Brosnan, 2008; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17535470]  Korelacje Chłopcy z większą różnicą długości palca serdecznego a wskazującego — lepsze wyniki w matematyce [Brosnan, 2008; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17535470] {testosteron}  Korelacja Zalety: * odkrywanie powiązań między wieloma zmiennymi * powtarzalność * przewidywanie wydarzeń * niewielkie nakłady nansowe * nie wymaga dużej wiedzy Wady: * ryzyko mówienia o przyczynowości * nie wykrywa przyczynowości * korelacje pozorne * brak kontroli nad zmiennymi zakłócającymi fi Gratis ;-) gry korelacyjne https://istics.net/Correlations/ https://www.geogebra.org/m/KE6JfuF9  Obserwacja Globalny obraz nieznanego zjawiska Badacz nie ingeruje tylko obserwuje w sposób kompleksowy i długotrwały * obserwacja systematyczna * obserwacja uczestnicząca * analiza danych archiwalnych Często nazywane badaniem terenowym lub obserwacją naturalną (zwykle odbywa się w środowisku naturalnym) Obserwacja systematyczna Ruback, R.B. i Juieng, D. (1997). Territorial Defense in Parking Lots: Retaliation Against Waiting Drivers. Journal of Applied Social Psychology, 27,9, 821—834. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1559-1816.1997.tb00661.x/abstract Ludzie są terytorialni i z natury chronią własnego miejsca Przenosi się to na miejsca publiczne, które uważają za swoje (nawet tymczasowo) N = 200 kierowców na parkingu Zmienne: * jak długo zajęło kierowcy opuszczenie miejsca * czy inny samochód czekał na to miejsce + kierowca musiał skierować głowę w kierunku czekającego samochodu Średni czas opuszczania miejsca: M1= 39 sek. M2= 32 sek. Który czas dłuższy? Obserwacja systematyczna Ruback, R.B. i Juieng, D. (1997). Territorial Defense in Parking Lots: Retaliation Against Waiting Drivers. Journal of Applied Social Psychology, 27,9, 821—834. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1559-1816.1997.tb00661.x/abstract Ludzie są terytorialni i z natury chronią własnego miejsca Przenosi się to na miejsca publiczne, które uważają za swoje (nawet tymczasowo) N = 200 kierowców na parkingu Zmienne: * jak długo zajęło kierowcy opuszczenie miejsca * czy inny samochód czekał na to miejsce + kierowca musiał skierować głowę w kierunku czekającego samochodu Średni czas opuszczania miejsca: M1= 39 sek. M2= 32 sek. Który czas dłuższy? Kiedy ktoś czekał na miejsce! Alternatywne wyjaśnienia? Obserwacja uczestnicząca Festinger, L., Riecken, H.W., Schachter, S. (1956). When Prophecy Fails. Minneapolis: UNIVERSITY OF MINNESOTA PRESS. https://archive.org/stream/pdfy-eDNpDzTy_dR1b0iB/Festinger-Riecken-Schachter-When-Prophecy-Fails-1956_djvu.txt Autorzy przyłączyli się do sekty religijnej, która odliczała dni do końca świata Co się stanie, kiedy ich wierzenia się nie potwierdzą? — badanie nad dysonansem poznawczym (nieprzyjemne uczucie, kiedy dwa obiekty naszych przekonań/ zachowań są ze sobą niezgodne) Członkowie sekty porzucili codzienne życie Wiadomości z planety Clarion przekazywane guru — Dorothy Martin / Marian Keech Sekta nie była zainteresowana rozgłosem Przed końcem świata (powódź 21.12) przyleci po nich statek kosmiczny Żadnych metalowych części! [zaangażowanie obserwatorów] Kosmici nie przylatują :( Dlaczego??? Zwołanie konferencji prasowej!  Dysonans poznawczy Stan napięcia psychicznego, gdy obecne są dwa sprzeczne ze sobą elementy poznawcze (myśli, postawy, zachowania) PRZYKŁADY + REDUKCJA „Palenie prowadzi do śmierci w męczarniach. Moja babcia paliła, a potrącił ją samochód.” „Jestem pomocnym człowiekiem, ale nie pomogę uchodźcom. Uchodźcy mają ajfony, to sami mogą sobie pomóc.” „Jestem prawym człowiekiem, ale egzamin z psychologii rozwojowej był zbyt trudny, więc mam prawo ściągać i oszukiwać.”  Dysonans poznawczy Z quizzu: 1. Zapłata za zrobienie czegoś, co jest sprzeczne z naszą opinią, NIE doprowadzi do zmiany naszych poglądów (działanie sprzeczne z przekonaniami + zapłata —> zrobiłem/am bo mi zapłacili + brak zapłaty —> zrobiłem/am bo może był w tym jakiś sens) 2. Wyjaśniamy nasze własne zachowanie przywołując przyczyny zewnętrzne, oraz zachowania innych odwołując się do ich cech osobowości i motywacji (uważam, że jestem inteligentny/a a źle poszedł mi egzamin —> egzamin był zbyt trudny/ miałem/am gorszy dzień/ zepsuł mi się mój szczęśliwy ołówek)  https://youtu.be/ 80WpzEQa3M8?t=493 Rosenhan, D.L. (1973). On Being Sane in Insane Places [O ludziach normalnych w nienormalnym otoczeniu]. Science, 179(4070), 250-258. https://science.sciencemag.org/content/179/4070/250  Obserwacja ustrukturyzowana W laboratorium lub naturze Często używana w psychologii klinicznej i rozwojowej Nie ma pełnej kontroli nad zmiennymi i mogą pojawiać się różnice w procedurze Może pojawić się manipulacja zmiennymi  Analiza danych archiwalnych Analiza danych zebranych w trakcie codziennych czynności ludzi, nie danych, które wytworzono na potrzeby badania (Wojciszke, 2009) Czego kobiety chcą od mężczyzn, a czego mężczyźni chcą od kobiet? (Wojciszke, Baryła, Downar, 2002, w: Wojciszke, 2009, s. 41— 42) * analiza N = 700+ ogłoszeń typu anonse  Przez kobiety Przez mężczyzn Cel matrymonialny Bez zobowiązań 34 Atrakcyjna 30 Wysoka pozycją Miła 23 społeczną 27 Wykształcony 26 Czuła 21 Kulturalny 25 Szczupła 20 Bez nałogów 25 Bez zobowiązań 17 Cel towarzyski Z wysoką pozycją Atrakcyjna 23 społeczną 76 Niezależny Miła 23 nanoswo 8 Atrakcyjny 8 Bezpruderyjna 15 Zaradny 6 Z własnym mieszkaniem 13 Wysoki 5 Młoda 13 H: Kobiety poszukują zasobów materialnych H: Mężczyźni poszukują urody i młodości fi  70 Zasoby Uroda 52,5 35 17,5 Kobiety poszukują Mężczyźni poszukują Kobiety oferują Mężczyźni oferują H: Kobiety poszukują zasobów materialnych H: Mężczyźni poszukują urody i młodości  Analiza danych archiwalnych Bocian i Parzuchowski (?) (2011?) użycie zdrobnionych nazw prowadziło do zaniżenia wartości ubrań o średnio 25 zł  Obserwacja Zalety: * nie wpływa na przebieg wydarzeń (?) * pomiar zmiennych inaczej niemierzalnych * niewielkie nakłady nansowe (?) Wady: * nie mówi o kierunku zależności * związki pozorne * nie wszystko da się tak zbadać * mała powtarzalność * tendencyjność obserwatora fi  Eksperyment Metoda naukowa Ustalenie związku przyczynowo—skutkowego Ma na celu wywołanie jakiegoś zjawiska DWA WAŻNE ASPEKTY (1) Manipulacja eksperymentalna— manipuluje się zmienną niezależną aby wywołać jakiś efekt na zmiennej zależnej (2) Kontrola — innych zmiennych + grupa kontrolna Laboratoryjny lub naturalny Przykłady?  Eksperyment Problem badawczy Hipotezy * pomagają wyznaczyć kierunek badania (kierunkowe lub niekierunkowe) * Pozwalają określić schemat oraz metodę badania * Opisują nasze przewidywania w stosunku do wyników * Dzięki hipotezom możemy przeprowadzić analizę statystyczną  Huśtawka emocjonalna Strach —> usunięcie stresora —> ulga —> manipulacja Doliński and Nawrat (1994, 1998)  Gwizdek Papier za wycieraczką Bez gwizdka Na drzwiach 60 Chodnik 70 Nic 45 52,5 35 Zmienna 30 zależna? 15 17,5 niezależna? 0 0 Study 1 Study 2 Usunięcie szoków elektrycznych Reklama za wycieraczką Czekanie na szoki elektryczne Zapraszamy na policję 80 Badanie koordynacji 70 Reklama na drzwiach Nic 60 52,5 40 35 20 17,5 0 0 Study 4 Study 3  Gwizdek Papier z wycieraczką Bez gwizdka Na drzwiach 60 Chodnik 70 Nic 45 52,5 35 Zmienna 30 zależna? 15 17,5 niezależna? Replikacja 0 0 Study 1 Trafność wewnętrznaStudy 2 [przyczyna-skutek] Usunięcie szoków elektrycznych Reklama za wycieraczką Eliminacja alternatywnych Czekanie na szoki elektryczne Zapraszamywyjaśnień na policję 80 Badanie koordynacji 70 Reklama na drzwiach Trafność zewnętrzna Nic [generalizacja] 60 52,5 40 35 20 17,5 0 0 Study 4 Study 3 Eksperyment — efekt widza Ile osób udzieli pomocy? Zm. zal. & nzal? 85% + 52s 62% + 93s Rozproszenie odpowiedzialności Wpływ normatywny  Eksperyment PROGRAM BADAWCZY Randomizacja [losowość] Replikacja [powtarzalność] Trafność wewnętrzna [czyszczenie manipulacji] Eliminacja alternatywnych wyjaśnień Trafność zewnętrzna [generalizacja] Moderatory i mediatory  Eksperyment Moderator: Czynnik, który decyduje o sile lub kierunku danej zależności (np. PŁEĆ) Mediator: Pośrednik między zmienną niezależną (przyczyną), a zmienną zależną (skutkiem), np. POCZUCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI Moderator Mediator  Eksperyment Zalety * kierunek zależności * kontrola zmiennych zakłócających * powtarzalność Ograniczenia * upraszczanie rzeczywistości * ograniczony zakres zależności * niewiele zmiennych jednocześnie * drogie  Eksperyment? Korelacja? Istnieje związek między trzymaniem ręki na sercu a mówieniem prawdy Pięć godzin grania w gry komputerowe dziennie, poprawia zdolności poznawcze W przypadku molestowania seksualnego, cierpienie mężczyzn widziane jest jako mniejsze niż cierpienie kobiet Zmiany w ilości ekspozycji na światło słoneczne powodują zmiany w poziomie depresji https://forms.o ce.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=JKjnj0H2e0ijvNzbetXfXyC1rFHyBjxJs3vZo4SC7H5UNkxVVTEyMVM2U1lXSkozVTIyR0VLUEZLVS4u ffi Eksperyment? Korelacja? Wpływ płci na percepcję kolorów? Wpływ wieku na pamięć? Wpływ złości na poprawność czytania? Wpływ temperatury na poziom złości? Wpływ terapii behawioralnej na lęk przed pająkami?