SOSB307 Vize Sonrası - 1.pdf

SOSB307 PSİKOMETRİK PSİKOLOJİ BEBEK VE OKUL ÖNCESİ ZEKA TESTLERİ ÖZGÜVEN, İ. E. (2014). PSİKOLOJİK TESTLER. ANKARA: NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK. S: 219-242.  Genel Özellikleri  Zeka gelişmekte olan bir nitelik olduğu için ilk yıllarda ölçülen şey daha çok motor gelişi...

SOSB307 PSİKOMETRİK PSİKOLOJİ BEBEK VE OKUL ÖNCESİ ZEKA TESTLERİ ÖZGÜVEN, İ. E. (2014). PSİKOLOJİK TESTLER. ANKARA: NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK. S: 219-242.  Genel Özellikleri  Zeka gelişmekte olan bir nitelik olduğu için ilk yıllarda ölçülen şey daha çok motor gelişimle ilgili olmaktadır.  Bu yaşlara ilişkin testlerde kullanılan materyaller daha ileri yaşlarda kullanılanlardan çok farklı olmaktadır.  Bu yaşlarda ölçülen zeka seviyesi ile daha ileri yıllarda ölçülen zeka seviyeleri arasındaki korelasyonlar oldukça düşük çıkmaktadır.  Genel Özellikleri  Bebeklik ve çocukluktaki zeka seviyesinde ileri yaşlardaki zeka bölümünü yordamak mümkün olmamaktadır.  Çocuklar üzerinde derinliğine yapılan araştırma ve gözlemlerin ardından,  insan yaşamının ilk üç yılında genel zekadan söz edilemeyeceği,  ancak sürekli gelişen işlevler ve işlev kümelerinden söz edilebileceği belirtilmektedir.  Ayrıca Piaget, zekanın gelişebilmesi için çevresel uyarıcıların gerekli olduğunu vurgulamıştır.  Brazelton Bebek Değerlendirme Ölçeği  Pediatrist Brazelton tarafından geliştirilen bu test, bireysel bir testtir.  Yeni doğan çocuklarla üç ile dört hafta arasındaki bebeklerin değerlendirilmesi için geliştirilmiştir.  Yeni doğmuş bir aylık bebeğin genel gelişimine ilişkin bir ölçü vermektedir.  Brazelton Bebek Değerlendirme Ölçeği  Bebeğin, nörolojik, sosyal, motor ve davranışsal yönlerine ilişkin 47 puan vermektedir.  Brazelton ölçeğini gözden geçiren uzmanlar, ilk aylara ilişkin en geniş esas alanı kapsayan bir araç olduğunu belirtmektedirler.  Ancak bu test ile, gelecekteki zeka seviyesini yordamak mümkün değildir.  Gesell Gelişim Ölçeği  En eski ve üzerinde en çok çalışılmış bebek zeka ölçeklerinden biridir.  İlk 1925 yılında yayınlanan Gesell Gelişim ya da Olgunluk Ölçeği, 2.5 ile 6 yaş arasındaki çocukları gelişimsel olarak değerlendirmeyi amaçlamaktadır.  Gesell Gelişim Ölçeği  Son revizyonunda davranışlar, büyük motor, ince motor hareketler, adaptiv, dil, kişisel ve sosyal olmak üzere beş alan içinde gruplandırılmıştır.  Çocuğun gelişimi sıra ile 1, 4, 7, 10, 12, 18, 24, 36, 48 ve 69 aylarda değerlendirilmektedir.  Gesell Gelişim Ölçeği  Bu ölçeğin bugün dahi popüler olmasının nedeni, ölçeğin derinliğine yapılan gelişimsel araştırmalardan elde edilen normlara sahip olmasıdır.  Bebeğin gelişimi zaman içinde sıralı ve belirli aşamalardan geçer.  Gesell Gelişim Ölçeği  Gesell ve arkadaşları gelişim ve olgunlaşma süreci içindeki bu aşamalara ilişkin normlar elde etmişler ve bu normlara göre bebeğin gelişimini değerlendirmişlerdir.  Örn., ne zaman çocuk yardım edilmeden sırtüstü yatarken yüzüstü dönebiliyor,  İlk kelimeyi ne zaman söylüyor,  Ne zaman yürümeyi öğreniyor gibi gelişimsel normları saptamışlardır.  Gesell Gelişim Ölçeği  Gesell Gelişim Ölçeği’nde değerlendirme, bebeğin olgunlaşma sürecine göre belirli davranışların varlığına ya da yokluğuna bakılarak uygulanan bir test ile yapılmakta,  Bebeğin aldığı puan onun «gelişim yaşını» belirtmekte ve zeka bölümü elde edilmektedir.  Elde edilen zeka seviyesi, ileri yaşlardaki zeka bölümünü yordayıcı bir nitelik taşımamaktadır.  Bayley Zihinsel Gelişim Ölçeği  Bayley Zihinsel Gelişim Ölçeğinin dayandığı görüşler de bebek zeka testlerinin öncüsü olan Gesell’in görüşlerinin aynısıdır.  Bayley de ölçeğini bebeklerin gelişim ve olgunlaşma sürecine ilişkin normlara göre geliştirmiştir.  Bu normlar, yaklaşık 40 yıllık sürede yapılan araştırma, inceleme ve gözlemlerden yararlanarak geliştirilmiştir.  Bayley Zihinsel Gelişim Ölçeği  Bayley ölçeği 2 ile 30 aylık bebekler için düzenlenmiştir.  Ölçek, bebeğin «zihin» ve «motor» gelişimlerine ilişkin iki puan vermektedir.  30 maddelik bir davranışları derecelendirme ölçeğinden oluşmaktadır.  Bayley Zihinsel Gelişim Ölçeği  Zihinsel gelişimle ilgili maddeler,  Bebeğin zil sesine olan tepkisi,  Hareket halinde olan bir objeyi gözü ile izleyebilmek,  Daha gelişmiş bebekler düzeyinde sözlü olarak verilen bir emri veya yönergeyi yerine getirmek gibi davranışlardan oluşmaktadır.  Bayley Zihinsel Gelişim Ölçeği  Motor gelişimle ilgili maddeler,  Başını kaldırabilmek,  Uzanarak bakabilmek,  Merdivenlerden çıkmak,  Verilen topu atmak gibi gelişim ve olgunlaşmaya yönelik maddelerden oluşmaktadır. Ölçekteki testler daha çeşitlidir.  Bayley Zihinsel Gelişim Ölçeği  Bayley ölçeği kendi türü içinde standardizasyonu en iyi olan ölçektir.  Ölçekten elde edilen puanlar, standart bir puana çevrilmektedir.  Bayley testi hakkında genel görüş, psikometrik özellikleri yönünden iyi geliştirilmiş bir araç olarak,  Zihince ve gelişimce geriliği yordayan, ancak normal düzeydeki çocukların zihin gelişimini yordamada problemleri olan bir test olduğudur.  Cattel Bebek Zeka Testi  Test 2 ay ile 30 ay arasındaki gelişim dönemi için hazırlanmıştır.  Test, bebeklerin zekalarını ölçmek amacıyla geliştirilmiştir.  Testte zeka bölümü hesaplanmaktadır.  Cattel Bebek Zeka Testi  Cattel’in testinde de,  «sesin farkında olmak»,  «bir objeyi gözüyle takip etmek»,  daha ileri aylarda «parçaların tahta üzerindeki uygun boşluklara yerleştirilmesi»,  «çeşitli objeleri kullanabilme» gibi maddeler bulunmaktadır.  Cattel ölçeğinin kapsadığı yaşlarda ölçülen zeka bölümü ile gelecekteki çocuğun zeka bölümünü yordamak mümkün olmamaktadır.  Küçük Çocuklar İçin Geliştirilen Testler  Bu grupta sözü edilen testler 2.5 yaştan başlayarak ilkokul yıllarını kapsayan testlerdir.  Bu testler, genel gelişime göre hazırlanmış olan «bebek» zihin testlerinden, ölçtükleri nitelikler ve kullanılan test materyalleri, psikometrik nitelikler yönünden oldukça farklıdır.  McCarthy Çocuk Yetenekleri Ölçeği  Bu ölçek, 2.5. ve 8.5 yaş arasındaki çocukların yeteneklerini ölçmek amacıyla oluşturulmuştur.  Ölçek, 18 alt ölçeğin 15 tanesinin toplam puanından elde edilen bir «Genel Bilişsel Yetenek» ve bunlara bağlı olarak «Sözel Ölçek», «Algısal Performans» ve «Sayısal Yetenek»le ilgili alt ölçek puanları elde edilmektedir.  Ayrıca kişinin «Bellek» ve «Motor» gelişimine ilişkin de iki puan elde edilmektedir.  Kaufman Çocukları Değerlendirme Bataryası  Bu batarya, 2.5 ile 12.5 yaşları arasındaki çocukları kapsar.  Batarya, psikolojik, klinik, nöropsikolojik ve okul öncesi değerlendirmeler ve araştırmalar için yaygın bir kullanımı hedeflemiştir.  Birçok testin biraraya getirilmesi ile elde edilmiştir.  Bataryada 16 alt test bulunmaktadır.  Kaufman Çocukları Değerlendirme Bataryası  Bu alt ölçekler, beş toplam puan verecek şekilde gruplanmıştır.  Bu toplam puanlar,  ZihinGelişimi, Sıralı Gelişim, Simultane Gelişim, Başarı Ölçeği ve Sözel Olmayan Yetenek olarak belirlenmiştir.  Zihingelişimi, Sıralı ve Simultane gelişim ölçekleri toplanarak elde edilmektedir.  Ülkemizde Kullanılan Grup Zeka Testleri  Aynı anda birden fazla kişiye uygulanabilen testlere grup zeka testleri denilmektedir.  Tarama amacı ile bir gruba test vermek gerektiği zaman, genel düzeydeki elemeler ve seçimler için kullanılır.  Bireysel incelemeler Stanford-Binet ve Wechsler gibi bireysel zeka testleriyle yapıldığında çok zaman aldığı ve çok masraflı olduğu için önce grup testleri ile kaba bir eleme yapmak tercih edilebilmektedir.  Ülkemizde Kullanılan Grup Zeka Testleri  Grup zeka testlerinin, testin standart şartlarına sadık kalarak uygulanması,  Uygulanacak birey sayısının 20 kişiyi aşmaması tavsiye edilmektedir.  Gruptaki bireylerin yaşları küçüldükçe uygulamada bireysel yardım ihtiyacı artacağından gruptaki kişi sayısının daha az olması gerekir.  Otis Alfa, Beta ve Gama Zihin Kabiliyeti Testleri  Genel yeteneği ölçen grup testleridir.  Otis Zihin Kabiliyet Testleri üç derece içinde düzenlenmiştir.  Otis Alfa, ilkokul birinci sınıf ikinci yarısından 4. sınıfın sonuna kadar,  Otis Beta, 5-6. sınıflar, ortaokulun sonu,  Otis Gama, 9-12. sınıflar ve yetişkinler için düzenlenmiştir.  Thurstone Temel Kabiliyet Testleri (TKT)  Thurstone Temel Kabiliyet Testi (TKT), Thurstone’nun «faktör analizi» yöntemi ile «zihinsel yetenekler» üzerinde yaptığı çalışmaların ürünüdür.  Testler yaşlara göre,  TKT5-7, TKT 7-11 ve TKT 11-17 olmak üzere üç takım halinde düzenlenmiştir.  Öğrenime Hazır Oluş Testi Form: R  Testte 66 soru vardır.  Test, çocukların okula hazır oluşunda önemli olan dil gelişimi, sözel olarak söylenenleri anlama, sayı becerisi ve motor yetenekler gibi zihinsel yetenekleri kapsar.  Öğrenime Hazır Oluş Testi Form: R  Test,  Sözcük anlama  Cümleler  Bilgi  Eşleştirme olmak üzere dört bölümden oluşmuştur.  Test, ilkokula başlamaya hazır oluş yetenek ve becerilerini gözleme amacı ile uygulanmaktadır.  Metropolitan Olgunluk Testi  Okula yeni başlayacak çocukların okul olgunluğunda belirleyici olan özelliklerini ve okul olgunluğu düzeylerini ölçmek için kullanılmaktadır.  Test okuma olgunluğu ve sayı olgunluğu olmak üzere iki alt boyuttan ve toplam 100 maddeden oluşmaktadır.  Metropolitan Olgunluk Testi  Okuma olgunluğu alt boyutu;  kelime anlama (19) cümleler (14), genel bilgi (14) ve eşleştirme (19) olmak üzere 66 maddeden,  Sayı olgunluğu alt boyutu;  sayılar (24), kopya etme (10) olmak üzere 34 maddeden oluşmaktadır.  Kaliforniya Zihni Olgunluk Testi  Test, çocukların zihin gelişimini ölçen bir sürat testidir.  5-7 yaş düzeyi için hazırlanmıştır.  Testte 51 soru vardır ve süresi 30 dakikadır.  Testin okul öncesi çocuklar için hazırlanmış olan bölümü  Yer ilişkileri, muhakeme, sayı bilgisi, dil bilgisi olmak üzere her biri iki alt ölçeği içeren dört testten oluşmuştur.  Detroit Zihin Yeteneği Testi  6-7 yaş çocuklar için geliştirilmiştir.  Test on kısa testten oluşmaktadır:  Büyüklüğe göre eşyaları ayırt edebilme, eşyaları resimden tanıyabilme, çeşitli resimler içinden fonksiyonlarını bilme, eşya ve varlıkların fonksiyonlarını bilme, eksik resimleri tamamlama, resimlerde hataları bulma, birbirine benzeyen resimleri bulma, eksik şekli tamamlama, resimler üzerinde sayma, aradakilere dokunmadan bir resimden diğerine çizgi çizme.  Detroit Zihin Yeteneği Testi  Bütün testler toplam 60 sorudur.  Testin uygulanmasında zaman sınırlanmamıştır.  Thurstone Kavrayış Sürati Testi  Temel zihin yeteneklerini ölçmek için geliştirilmiştir.  «Sözel» ve «sayısal» kavrayış olarak iki alt ölçekten meydana gelmiştir.  Lise düzeyi öğrencilere ve yetişkinlere uygulanabilir.  Testte 98 soru vardır ve süresi 30 dakikadır.  Peabody Kelime Hazinesi Testi (Peabody Resim-Kelime Testi)  Testin tümü resimlerden oluşmaktadır.  Resimlerle kelime hazinesi ölçülmektedir.  Testin kapsadığı yaş aralığı 2.5-18 yaş arasıdır.  Bazen yetişkinlere de uygulanabilir.  Peabody Kelime Hazinesi Testi (Peabody Resim-Kelime Testi)  Test sözel zeka ölçüsü olarak kullanılmakta ve 20 dakika gibi bir sürede uygulanabilmektedir.  Okur-yazar olmayanlar testten yararlanabilir.  Her kartın üzerinde numara verilmiş dört resim bulunmaktadır.  Peabody Kelime Hazinesi Testi (Peabody Resim-Kelime Testi)  Test alan kişiden, testi uygulayan kişinin söyleyeceği kelimeye en uygun olan resmi söylemesi istenmektedir.  Test içindeki sorular güçlük sırasına göre sıralanmıştır.  Bireyin puanı, tavanı oluşturan toplam kelime sayısından yanlış cevap sayısı çıkarılarak elde edilmektedir.  Puanlar, standart puanlara dönüştürülmektedir.  Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil (TİFALDİ) Testi  TİFALDİ Alıcı Dil Kelime Alt Testi’nin, Türkiye’de başka bir dilden uyarlanmamış, verileri Türkiye temsili örnekleminden toplanmış, güvenilir, geçerli ve özgün bir dil testi olarak,  araştırmalarda ve kliniklerde  2-12 yaş arasındaki çocukların alıcı dil kelime düzeylerinin değerlendirilmesi için kullanılması önerilmektedir.  Goodenough-Harris Adam Çizme Testi (Goodenough-Harris Bir İnsan Çiz Testi)  Literatürde «resim çizme»den yararlanma çabaları üç aşama içinde görülmektedir:  Gelişimsel olarak çocukların çizdikleri resimlerin incelenmesi  Çocuklarınçizdikleri resimlerden yararlanarak zihin gelişimlerinin incelenmesi  Çizilen resimlerin projektif yaklaşımlarla bireyin kişilik özelliklerinin beden imajı, algılama ve bilinç altı materyallerinin incelenmesi  Goodenough-Harris Adam Çizme Testi (Goodenough-Harris Bir İnsan Çiz Testi)  Goodenough-Harris Bir İnsan Çiz Testi, bireylerin zihin gelişimlerini ölçmeyi amaçlamıştır.  Zihin ölçüsü olarak resim çizme yaklaşımı «kavram geliştirme» sürecine dayanmaktadır.  Goodenough-Harris Adam Çizme Testi (Goodenough-Harris Bir İnsan Çiz Testi)  Kavram geliştirme süreci, çevrenin ve çevredeki objelerin algılanması, ayırdedilmesi, diğer objelerden soyutlanması, objelerin temel niteliklerine göre sınıflandırılması ve genellenmesi gibi süreçlerin bir bütünüdür.  «Bir objenin çizilmesinin (insan), çizen kişinin objeyi algılama düzeyinin bir ölçüsü olduğu» görüşü, Goodenough-Harris Adam Çizme Zeka Testinin temel hipotezidir.  Goodenough-Harris Adam Çizme Testi (Goodenough-Harris Bir İnsan Çiz Testi)  Testin uygulanmasında, denekten önce bir adam resmi çizmesi istenmekte ve herşeyinin tamam olması vurgulanmaktadır.  Adam resmi bittikten sonra bir başka kağıt verilerek aynı şekilde bir de kadın resmi çizmesi istenmektedir.  Test bireyin gözlemlerindeki hassasiyeti, bütünü görme yeteneğini, kavram geliştirme düzeyini ölçmekte, resimdeki sanat ve artistik boyutlara önem verilmemektedir.  Goodenough-Harris Adam Çizme Testi (Goodenough-Harris Bir İnsan Çiz Testi)  Puanlama, resimde bulunması gerekli noktaların var ya da yok oluşuna, elbisenin detaylarına, parçaların bütüne göre oranına gibi yönlerden yapılmaktadır.  Bu noktalarla ilgili olarak erkek ölçeğinde 73 ve kadın ölçeğinde ise 71 puanlanabilir nokta saptanmıştır.  Goodenough-Harris Adam Çizme Testi uyarıcı olarak bir genel yetenek testidir ve 4 ile 14 yaş arasındaki bireylere uygulanmaktadır.  Soyut Düşünme Testleri (SDT)  Soyut Düşünme Testleri çocukların zeka seviyelerini ölçmek ve derinliğine yapılan izleme araştırmalarında kullanma amacı ile hazırlanmıştır.  Soyut Düşünme Testi (SDT) 6-12 yaş çocuklarının zihin düzeyini ölçer.  6-8, 8-9 ve 9-12 yaş çocuklarına uygun olacak şekilde 3 ayrı test takımı olarak geliştirilmiştir.  İlkokul Çocukları İçin AAMD Uyumsal Davranış Skalası  Uyumsal Davranış Skalası, fiziksel ve zihinsel engelli çocukların davranışlarını derecelendirmek için geliştirilmiş standart bir derecelendirme ölçeğidir.  Bu araç ile bir kimse bir çocuk hakkındaki gözlemlerini, bir davranış listesini dereceleme sureti ile ifade etmektedir.  İlkokul Çocukları İçin AAMD Uyumsal Davranış Skalası  Aracın birinci bölümü gelişimsel bir ölçek olup çocuğun, bağımsızlığının gelişimi için önemli sayılan on davranış alanında beceri ve alışkanlıkları değerlendirmektedir.  İkinci bölümü toplumun zihinsel engelli çocuktan beklediği davranışlardan hareketle hazırlanmış olup kişinin çevreye uyumu hakkında bilgi verecek maddelerden oluşmaktadır.  Gazi Erken Çocuk Gelişimi Değerlendirme Ölçeği  0-72 ay çocuklarının psikomotor, bilişsel, dil ve sosyo-duygusal gelişimlerinin izlenmesi amacıyla geliştirilmiştir.  4 alt test ve toplam 226 maddeden oluşmaktadır.  Gazi Erken Çocuk Gelişimi Değerlendirme Ölçeği  Uygulamada 0-72 aylık bebek ve çocukların bulunduğu aydaki gelişim ve beceriler maddeler kendisine yaptırılarak gözlenmesi yoluyla, gözlenmesi mümkün olmayanlar ise anneye babaya sorularak belirlenmektedir.  Gözlem sonuçları değerlendirilirken «evet» ya da «hayır» şeklinde işaretlenmekte, «evet» sayıları gelişimdeki başarıyı göstermektedir.  Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE)  Gelişim Tarama Envanteri ile 0-6 yaş arası çocukların gelişimleri anneden bilgi alınması yoluyla değerlendirilmektedir.  154 maddeden oluşan bu envanterde soruların yanıtları “evet”, “hayır” ve “bilmiyorum” şeklinde alınmaktadır.  Bu test dil-bilişsel, ince motor, kaba motor ve sosyal beceri-öz bakım olmak üzere dört alt alandan oluşmaktadır.  Leiter Uluslararası Performans Ölçeği  Leiter testinin temel özelliklerinden biri sözlü veya başka dille açıklama yapmaksızın deneklere uygulanabilir olmasıdır.  Test içindeki alt ölçekler açıklama yerine çok kolay bir «örnek»le başlamakta ve  Örnekte izlediği işlem yolu o test boyunca devam etmektedir.  Yapılacak işin kavranması da testin bir parçası sayılmaktadır.  Leiter Uluslararası Performans Ölçeği  Leiter testi deneklerin yaşlarına göre 2-7 yaşlar, 8-12 yaşlar, 13-18 yaşlar olmak üzere üç bölümdür.  Test niteliği yönünden bir performans testidir.  Leiter testinde bir sözel testle ölçülebilen niteliklerin pek çoğu ölçülmektedir.  Leiter Uluslararası Performans Ölçeği  Bir performans test olarak deneğin yaptığı işlemler arasında,  Renkleri eşleştirme; şekilleri, resimleri, blok desenlerini kopya etme; resimleri tamamlama; gri rengi tonlarına göre ayırma; yaş farklarını ayırt etme; şekil ilişkileri; ayak izlerini tanıma; algılama; benzerlikleri bulma; dizileri hatırlama; hayvanları sınıflandırma gibi zihinsel süreçler bulunmaktadır.  Bender Görsel Hareket Algısı Testi  Test özellikle beyin bozukluklarını teşhis etmede kullanılmaktadır.  İçerik olarak 9 geometrik şekilden oluşmaktadır.  Test alan kişiden bu şekilleri kopya etmesi istenmektedir.  Bireyin puanı yaptığı hatalara göre hesaplanmaktadır.  Bender Görsel Hareket Algısı Testi  5 yaşla 8 yaş arasındaki çocuklar için gelişimsel normlar hazırlanmıştır.  9 ve daha yukarı yaştaki normal zeka düzeyindeki çocuklar bu şekilleri bir ya da iki hata ile aynen kopya edebilmektedirler.  Bu nedenle 8 ve daha yukarı yaşta olan bireylerin daha çok hata yapmaları beyin bozukluğu şeklinde yorumlanmaktadır.  Porteuz Mez Testi  Porteuz Testi sözel olmayan standart testlerden biridir.  Genel yetenek ölçüsü olarak kullanılmaktadır.  Herhangi bir sözel açıklama yapılmadan birçok engelli gruplar için uygulanabilmektedir.  Binet ve Wechsler Bireysel Zeka Testlerinin uygulanamadığı durumlarda kullanılmaktadır.  Cattell Uluslararası Zeka Ölçeği  Kültürel etkilerinden arınık, uluslararası düzeyde kullanılabilecek bir test olarak Cattell tarafından geliştirilmiştir.  Bir kağıt-kalem testidir.  Cattell Uluslararası Zeka Ölçeği  Cattell testi üç ölçek olarak hazırlanmıştır:  Ölçek 1: 4-8 yaşlar ve zihinsel engelli yetişkinler,  Ölçek 2: 8-13 yaşlar ve zihin seviyesi orta olan yetişkinler,  Ölçek 3: ise onuncu ve daha yukarı sınıflarda okuyanlarla üstün yetişkinler için düzenlenmiştir.  Her üç ölçeğin A ve B olmak üzere paralel formları bulunmaktadır.