Sociologische Vraagstukken 4 Stad en Migratie PDF

Sociologische vraagstukken 4 stad en migratie **College 1** Stad en migratie in historisch perspectief [Wat is een stad?] - Historisch - Eerste steden ontstaan als concentraties van bewoners rond vruchtbaar land (zie Mesopotamië v.C.) - Middeleeuwen: steden als plaatsen m...

Sociologische vraagstukken 4 stad en migratie **College 1** Stad en migratie in historisch perspectief [Wat is een stad?] - Historisch - Eerste steden ontstaan als concentraties van bewoners rond vruchtbaar land (zie Mesopotamië v.C.) - Middeleeuwen: steden als plaatsen met stadrechten (stadsmuur, rechtspraak, belastingen) Gangbare definities - Demografisch - Economisch - Politiek - Cultureel - Sociaal Definities van steden variëren per tijd, plaats, bevolkingsgrootte, gebied en functie - In Nederland: vanaf een inwoneraantal van ongeveer 50.000 SDG 11 = make cities and human settlements inclusive, safe, resilient and sustainable (nood aan definitie wat een stad is!) *"Een rastervierkant van 500 bij 500 meter wordt tot stedelijk gebied gerekend als de\ omgevingsadressendichtheid (oad) van het betrokken rastervierkant 1 500 of meer adressen per vierkante kilometer is." CBS* [Wat is verstedelijking?] Internationale definitie UN Habitat: City as \'Degree of Urbanisation' (DEGURBA): Dichtbevolkt gebied (steden): Sinds 2007 woont helft van wereldbevolking in steden! De stad staat centraal in de geboorte van sociologie als discipline - *"For sociological purpose a city is a relatively large, dense, and permanent settlement of\ heterogenous individuals." (Wirth)* - *''The city in its complete sense, then is a geographic plexus, an economic organization,\ an institutional process, a theater of social action, and an aesthetic symbol of collective\ unity." (Mumford)* [Wie is een migrant?] Internationale definitie [Wat is migratie?] - Historisch - Fenomeen van alle tijden - Internationale migratie ontstaat door opkomst natiestaten/grenzen - Trans-Atlantische migratie: bv. +/- twee miljoen migranten van Rotterdamse haven tussen 1880-1920 naar Ellis Island, NY Definities: - Vrijwillig vs gedwongen - Economisch vs politiek - Illegaal (irregulier) vs legaal (regulier) - Immigratie vs emigratie - Tijdelijk vs blijvend Migratie belangrijk thema in vroege sociologie - *"The stranger is \... not \... the wanderer who comes today and goes tomorrow, but rather \... the person who comes today and stays to morrow" (Simmel)* - *"The telling fact is not that the immigrant colony maintains its old-world cultural organization, but that in its new environment it mediates a cultural adjustment to its new situation. " (Burgess)* - *Migration as a social phenomenon must be studied not merely in its grosser effects, as manifested in changes in custom and in the mores, but it may be envisaged in its subjective aspects as manifested in the changed type of personality which it produces." (Park)* Stad en migratie in de Chicago school 1. Context - 1914-1934 eerste generatie sociologen 'Chicago School' - Oog voor ingrijpende sociale veranderingen in de stad - Pioniers in nieuwe methoden om steden en migratie te onderzoeken 2. **Park; The City gepubliceerd in 1915 in AJS** - Onderzoeksprogramma en -filosofie voor opkomende stadssociologie - Stad als sociale institutie: stad als groei: stad als laboratorium 1. Stadsplan en lokale organisatie - De stad heeft een fysieke en morele organisatie - Verspreiding bevolkingsgroepen op basis van persoonlijke factoren en smaken - Buurten belangrijk ankerpunt voor sociale controle en participatie - Buurtsegregatie volgens ras en/of klasse 2. Secundaire relaties en sociale controle - Stedelijke transport en communicatie leiden tot groei - Effect op sociale relaties: - Instituties zoals de familie verliezen aan belang - Instituties zoals scholen en kerken passen zich aan - Sociale controle en morele orde 'in crisis' in 'migrantenkolonies' - Assimilatie tweede generatie migranten via stedelijke criminaliteit 3. Temperament en het stedelijke milieu - Steden zijn smeltkroezen van etniciteit en culturen - Buurten krijgen eigen karakter en worden 'morele milieus' - Segregatie bevordert criminaliteit, armoede en delinquent gedrag 3. **Thomas & Znaniecki; The Polish Peasant, 1914** - Brieven van migranten, autobiografieën en veldwerk in Polen en Chicago - Ontstaan van Pools-Amerikaanse gemeenschap vanuit perspectief migranten - Sociale disorganisatie in Amerika binnen Poolse gemeenschap - MAAR mogelijk nieuwe instituties en normen/waarden - Ontwikkeling van 'life history' methode - Autobiografie van Wladek De auteurs stellen dat migranten **actieve agenten** zijn die proberen hun culturele waarden aan te passen aan hun nieuwe sociale omgeving. Sociale integratie is geen lineair proces; het omvat periodes van **aanpassing** en **conflicten**, waarbij migranten nieuwe identiteiten ontwikkelen zonder hun culturele wortels volledig te verliezen. - **Culturele desorganisatie** - Znaniecki maakt een verschil tussen **sociale integratie** (de deelname aan de samenleving terwijl men zijn cultuur behoudt) en **assimilation** (het volledig overnemen van de dominante cultuur). 4. **Zorbaugh; The Slum' van H. W. Zorbaugh (1929)** - Gold Coast = rijkere buurten in Near North Chicago vs sloppenwijken - Zorbaugh begint met het definiëren van de **sloppenwijk** als een gebied dat gekarakteriseerd wordt door **armoede, overbevolking, slechte huisvesting** en een hoge mate van **sociale desorganisatie**. - Sociale ongelijkheid ruimtelijk zichtbaar - Toont sociale impact van migratie op het stedelijke weefsel aan - The Slum - Sloppenwijk is meer dan economisch fenomeen; sociologisch fenomeen - Idee van etnische successie: Ieren, Duitsers, Zweden en Sicilianen (Little Italy), Chinezen (ChinaTown) - 'Natuurlijk gebied' leidt tot segregatie - Heterogene sociale structuur hebben. Ze worden bevolkt door verschillende etnische groepen die relatief geïsoleerd van elkaar leven, maar toch door omstandigheden (zoals gezamenlijke armoede) gedwongen worden om dicht bij elkaar te wonen. - Sociologische kenmerken 'slums' verschillende migrantengemeenschappen: - Onstabiele huisvesting - Migrantenjobs - Belang van koffiehuizen, cafés en kranten - Extreme armoede en lage levenskansen - Kosmopolitisch gebied van bewoners met hybride identiteit - Bendevorming - Gebrek aan sociale mobiliteit - Sociale isolatie Rotterdam als migratie- en werkstad 1850-1940 - Migratie belangrijk voor ontwikkeling Rotterdams als werkstad - Ontstaan van stad op twee snelheden - Transportknooppunt cruciaal voor internationale migratie Conclusie Migratie en verstedelijking onlosmakelijk met elkaar verbonden. Chicago school: nieuwe methoden om impact steden op migranten (en vice versa) in kaart te brengen Belangrijke theoretische lessen voor sociologie van stad en migratie in de 21ste eeuw - Belang buurtniveau en etnische segregatie - Vraagstuk identiteitsvorming migranten - Belang migranteninstituties - Kwetsbaarheid voor criminaliteit en ongelijkheid Chicago laboratorium voor 20ste -eeuwse sociologie; Rotterdam ons laboratorium in de 21ste eeuw! **College 2** Migratie en diversiteit als stedelijke uitdaging Wat is superdiversiteit? *(Geldof 2017)* - Jaren 50-60: arbeidsmigratie en postkoloniale migratie - Jaren 70: economische crisis en rem op migratie - Jaren 80-90: asielmigratie, gezinsmigratie - Jaren 90-00: uitbreiden van de EU - Jaren 00-10: irreguliere migratie Van mensen uit beperkt aantal landen van herkomst naar een klein aantal gastlanden, naar mensen uit groot aantal landen van herkomst naar een groot aantal gastlanden - Leidt tot diversificatie van diversiteit wordt vaak gebruikt om de complexiteit van hedendaagse migratie en globalisering te beschrijven. Geldof legt uit dat de **informele stad** bestaat uit gebieden en gemeenschappen die buiten de formele stadssystemen vallen. Dit zijn plekken waar informele arbeid, onregelmatige huisvesting en illegale of ongedocumenteerde bewoners vaak de norm zijn. **Superdiversiteit** is het proces van groeiende diversiteit en diversificatie (binnen een stad). Het verwijst naar de combinatie van verschillende dimensies van diversiteit binnen een samenleving, zoals etnische achtergrond, taal, religie, en sociaal-economische status. Het concept beschrijft hoe hedendaagse steden zoals Rotterdam niet alleen bestaan uit verschillende etnische groepen, maar ook uit een breed scala aan leefstijlen, identiteiten en patronen die de stedelijke dynamiek beïnvloeden (en complexer maken). ***Geldof (2017***) onderscheidt drie dimensies van superdiversiteit**: de kwantitatieve, kwalitatieve en normaliseringsdimensie** Nieuwe manier van kijken naar en denken over superdiversiteit: Om niet alleen veelheid landen van oorsprong te vatten, maar ook van migratie-kanalen, talen, menselijk kapitaal, toegang tot tewerkstelling, religies wettelijke status, gender, etc. Voorbeeld Somalische gemeenschap Londen: Eerst kijkt multiculturalisme op eenzijdige manier naar Somalische inwoners als etnische gemeenschap - Implicaties voor in- en uitsluiting [Superdiversiteit als lens voor de hedendaagse stad] Geldof onderscheid drie dimensies van diversiteit 4. Kwantitatieve dimensie: de aarde en samenstelling van diversiteit - Veel Europese steden plekken van aankomst - Opkomst majority-minority cities (meerderheid bewoners bestaat uit minderheden) vb. NY, Toronto, Londen, Brussel, Rotterdam, etc. - Diversiteit het grootst in jongere generaties; zal door demografische transitie toenemen 5. Kwalitatieve dimensie: diversiteit in de diversiteit - Groeiende hybriditeit en complexiteit - Meertalig - Religieuze diversiteit - Verblijfsstatuten - Sociaaleconomische verschillen - Leidt tot groeiende diversiteit tussen en binnen groepen 6. Normaliseringsdimensie - Antimigratie-ideeën op nationaal niveau gepolariseerd wij-zij discours - In de migrantenstad gaat het er anders aan toe: leven en werken in diversiteit een dagelijkse realiteit - Stad als ontmoetingsplek; plaats van samen-zijn en algemene bedrijvigheid - Stad als pluriform, gedeeld gemeenschapsgoed [Welke uitdagingen houdt superdiversiteit in voor steden] Twee beleidsuitdagingen: I. Mainstreaming of generiek beleid waarbij onderwerpen diversiteit en integratie worden ingebed in reguliere beleidsdomeinen vs apart beleid dat inzet op diversiteit en migratie? II. Multi-level governance leidt tot spanningen tussen EU-wetgeving, notionale wetgeving en lokaal niveau; steden nemen ook autonome initiatieven tot samenwerking Vijf aspecten van omgang met migratiediversiteit 1. Aankomst (toegang, ontvangst, advies en informatie) - Nieuwkomers wegwijs nodig om bureaucratie te overwinnen en informatie te verkrijgen - Toegang bepaalt latere kansen op economische integratie; via steden meer kansen dan via spreiding - Belang van middenveldorganisaties en aankomstinfrastructuren. Bv. Individuele counselling of assistentie centra 2. Verblijf (huisverstiging, onderwijs en taalwerving) - Huisvesting vaak moeilijk voor migranten door druk op huurmarkt en discriminatie - Arbeidsmigranten vanuit Midden- en Oost Europa en transitmigranten verblijven vaak maar tijdelijk (zie Geldof 2017) - Belang van short stay-voorzieningen en registratie van arbeidsmigranten - Belang van onderwijs voor taalwerving 3. Vestiging (werk, socio-economische integratie) - Overheden trachten discriminatie tegen te gaan gelijke kansen op de arbeidsmarkt te vrijwaren - Werkloosheid onder mensen met niet-westerse migratieachtergrond ligt ook gevoelig hoger - Wettelijke status houdt bepaalde migranten ook weg van de arbeidsmarkt of dwingt hen in de informaliteit 4. Verbinding (sociaal-culturele integratie, sociale cohesie, politieke participatie) - Belangrijk dat nieuwkomers verbindingen aangaan met andere burgers en de stad - Plekken van ontmoeting stimuleren publieke familiariteit (zie Amin 2014) - Steden creëren soms platformen voor dialoog met vertegenwoordigers van migrantengemeenschappen en zelforganisaties - Verbinding kan ook gestimuleerd worden via stedelijk burgerschap in de migrantenstad (zie Amin 2014) 5. Vertrek (criminaliteit, doorreis, terugkeer) - Politiecontroles kunnen leiden tot etnische profilering en spanning met migrantengemeenschappen - Steden hebben te maken met aanwezigheid van 'transitmigranten' die op doorreis zijn; vlottende populaties (zie Geldof 2017) - Sommige steden ontwikkelen eigen terugkeerbeleid voor criminele migranten of werken hiervoor samen met nationale overheid **'De Migrantenstad' van A. Amin (2014)** Het artikel \"De Migrantenstad\" van Amin benadrukt de cruciale rol van migranten in de hedendaagse stad, waarbij migratie en superdiversiteit de stedelijke dynamiek hervormen - **Informele stad** -- de gebieden waar migranten vaak wonen en werken, maar buiten het zicht van formele stadsplannen en structuren opereren. Dit zijn de **onzichtbare**, **marginale** delen van de stad, zoals **illegale werkers**, **tijdelijke bewoners**, of **mensen zonder permanente verblijfsstatus**. Deze informele structuren dragen bij aan de dynamiek van de stad, ondanks dat ze vaak worden genegeerd of zelfs gemarginaliseerd door het beleid. - Migranten vervullen een cruciale **economische functie** in steden. Amin benadrukt dat ze vaak onmisbaar zijn in sectoren die zwaar afhankelijk zijn van goedkope arbeid en **flexibele werkuren**. Daarnaast dragen ze bij aan de **economische ontwikkeling** van steden door nieuwe bedrijvigheid te creëren, bijvoorbeeld via **kleinschalige ondernemingen** en **informele markten**. - Steden worden **culturele mengplaatsen**, waar migranten hun eigen identiteit behouden en tegelijk **interactie** aangaan met andere gemeenschappen. Dit leidt tot een **culturele rijkdom**, maar ook tot **spanningen** en **conflicten** tussen verschillende groepen. Het proces van **sociale integratie** is complex: migranten integreren zich vaak op bepaalde gebieden, maar blijven tegelijkertijd verbonden met hun culturele achtergrond, wat leidt tot een **hybride cultuur** binnen de stad. ! Beleidsmaatregelen moeten gericht zijn op het creëren van **gelijke kansen** en het waarborgen van de **rechten** van migranten, in plaats van hen te marginaliseren of te criminaliseren. Hij pleit voor een beleid dat **inclusiviteit** bevordert, waarbij de stad als een **open ruimte** fungeert voor **diverse gemeenschappen**. [Hoe gaan stedelijke beleidsmakers om met diversiteit?] (Bolt en Van Liempt 2018) Multiculturalisme lijkt afgeschreven, maar steden varen eigen koers Drie componenten in Europese steden **'erkennen', 'herverdelen' of 'ontmoeten' *(Engbersen & Scholten, 2018)*** I. **Erkenning** = tegemoetkoming aan specifieke behoeften van migrantengroep II. **Herverdeling** = verminderen van achterstand en ongelijkheid III. **Ontmoeting** = faciliteren van ontmoetingen met anderen Lessen voor Nederlandse steden Les 1. Er bestaat een spanning tussen de beleidstypen van 'erkenning' en 'herverdeling'. Een te grote nadruk op erkenning kan het zicht op vraagstukken van toenemende ongelijkheid ontnemen. Les 2. Sociale mix: idee dat de sociale cohesie en de binding aan de stad bevordert. Echter... leidt bouwen voor de middenklasse vaak tot verdringing van de lager betaalden uit de centrale steden waarmee de ruimtelijke ongelijkheid juist toeneemt. Richtvragen\ 1. Wat verstaan we vanuit sociologisch oogpunt onder\ stedelijke superdiversiteit?\ 2. Welke maatschappelijke uitdagingen houdt\ superdiversiteit in voor steden?\ 3. Hoe gaan stedelijke beleidsmakers om met de nieuwe\ realiteit van superdiversiteit? **College 3** Aankomst en opvang [Aankomst in steden] ***Aankomst in stijl' van D. Sanders (2010), Doug Saunders*** - Arrival city (2011) - Stereotiep beeld: aankomststeden als ghettos en armoedegevallen - Aankomststeden bestaan uit levendige buurten waar allerlei vormen van formele en informele uitwisseling plaats vinden - Steden bieden kansen voor opwaartse sociale mobiliteit voor nieuwkomers Aankomen in een nieuwe stad (hoofdstuk 10) Ervaringen? Gelijkenissen? Verschillen? Verklaringen? ( Amsterdam vs. Toronto ) Slotervaart: - Een diverse wijk - Een arme wijk - Een verdeelde wijk? - Rellen - Tevredenheid inwoners  Slotervaart: wijk in verandering *Nationaal programma samen nieuw-west is een samenwerking van overheid, maatschappelijk organisaties en bewoners in en betrokken bij Amsterdam nieuw-west. Ons doel is on dit historische gebied te transformeren tot een toekomstig beestende en veelzijdige plek.* Rol van de overheid Noodzaak overheidssteun: - Enerzijds kan te restrictieve overheid/over-planning leiden tot sociale isolatie en gemeenschappen beschadigen - Anderzijds is overheidssteun en gerichte investeringen nodig om te zorgen voor organische groei in overeenstemming met de behoeften van de bewoners Etnische enclaves niet noodzakelijk 'slecht', sociale roltrap voor nieuwkomers en migranten De Schilderswijk moet functies als wonen, werken, en recreëren combineren, geïnspireerd door de succesvolle inrichting van Thorncliffe Park (Saunders, 2010). Denk ook aan de 'in between cities' (tussen dorp en stad in) uit het filmpje van Saunders. **\"Aankomst in stijl\"** onderzoekt hoe migranten hun **vestiging** in een nieuw land niet alleen ervaren als een praktische gebeurtenis, maar als een **sociaal en cultureel proces** waarin identiteit, status, en symbolische keuzes een belangrijke rol spelen. Het artikel belicht de **complexiteit** van het integratieproces, waarbij migranten vaak **strategieën** ontwikkelen om hun positie te verbeteren, maar tegelijkertijd geconfronteerd worden met **spanningen** tussen hun oude en nieuwe identiteit. (Saunders, 2010) Een goed functionerende aankomstwijk heeft ontmoetingsplekken zoals pleinen en parken met een focus op **veiligheid en toegankelijkheid**. "Loze ruimtes\" kunnen criminaliteit in de hand werken, dus we moeten publieke plekken levendig en multifunctioneel maken, ruimte voor spontaniteit (Saunders, 2010). **Betaalbare huisvesting:** er moeten goedkope huurwoningen gebouwd worden, met aandacht voor leefbaarheid. Voorkom de sociale isolatie die vaak ontstaat in hoogbouwcomplexen zoals in Slotervaart (Saunders, 2010). [Aankomst in wijken] *Schillebeeckx et al.* *Chicago school (Burgess)* - Stedelijke zondes van traditie (veelal etnische buurten) vervullen belangrijke functie als 'ports of first entry' - Sociaal mixbeleid gaat er van uit dat sociaal-ruimtelijke concentratie nefast is voor integratie - Aankomstwijken bevorderen sociaaleconomische en sociaal-culturele integratie via materiele en niet-materiële hulpbronnen (resourcefulness) De auteurs introduceren het concept van **\"resourcefulness\"** (bronnenrijkdom), waarbij ze de nadruk leggen op de **creatieve manieren** waarop migranten en bewoners van deze buurten omgaan met beperkte middelen. Ze kijken naar hoe migranten en andere buurtbewoners gebruik maken van lokale hulpbronnen --- zowel **materiële** als **sociale** --- om hun situatie te verbeteren. Dit proces van **resourcefulness** gaat verder dan alleen het verkrijgen van hulp; het betreft ook het **mobiliseren van sociale netwerken** en het **opbouwen van gemeenschapszin**. Case: Antwerpen-Noord Veel inwoners en dichtbevolktheid in Antwerpen-noord Schillebeeckx et al. 2019: We moeten dus investeren in belangrijke hulpbronnen op wijkniveau (materieel en immaterieel) - Etnisch ondernemerschap - Goedkope en tijdelijke huisvesting - Informele netwerken en lokale kennis - Geloof gebaseerde organisaties In een functionerende aankomstwijk worden lokale ondernemers voldoende ondersteund met microkredieten, subsidies, en juridische begeleiding. Deze ondernemingen (supermarkten, restaurants, diensten) zijn niet alleen economisch belangrijk, maar ook sociaal, omdat ze\ ontmoetingsplekken creëren (Schillebeeckx et al., 2019) - Er moet een soort micro-economie ontstaan! Formele en informele vormen van ondersteuning! (vb. Chinese vrouwen vereniging) Voorbeeld van formele en informele ondersteuning: Beleid RUP 2060 (Ruimtelijk uitvoeringsplan) - Een ruimtelijk uitvoeringsplan is een plan dat aangeeft wat en hoe in een bepaalde stad gebouwd en verbouwd mag worden. Hij zegt bijvoorbeeld waar er woningen mogen komen, waar er plaats kan zijn voor handel en waar er pleintjes en parkjes kunnen aangelegd worden. - Door bouwvoorschriften vast te leggen in de zonde 2060 wil de stad de leegstand en verkrotting aanpakken, de kwaliteit van de handelszalen in de buurt garanderen, de handelsassen versterken en de kwaliteit van het openbaar domein verbeteren. - In dit plan kan ook rekening gehouden worden met aankomst- en ontmoetingsgebied. Het artikel **\"Migration and the Resourceful Neighborhood\"** benadrukt hoe migranten in **stedelijke transitiegebieden** vaak afhankelijk zijn van zowel **formele als informele hulpbronnen** in hun **integratieproces**. De lokale buurt speelt een cruciale rol in het bieden van zowel **materiële** als **sociale steun**, wat migranten in staat stelt om zich aan te passen aan hun nieuwe omgeving en bij te dragen aan de stedelijke dynamiek. Het onderzoek pleit voor een **herwaardering van lokale netwerken** en voor **beleid dat de kracht van deze netwerken erkent** om migranten beter te ondersteunen in hun integratie. In een goede aankomstwijk wordt geïnvesteerd in spontane ontmoetingsplekken zoals buurthuizen, sportfaciliteiten, en geloofsgebaseerde instellingen. Er moet veel ruimte zijn\ voor bewonersinitiatieven. Op die manier vinden mensen ook werk of woningen (Schillebeeckx et al., 2019). [Aankomstinfrastructuren] *(meeus et al. 2019) ''die delen van stedelijk weefsel waar nieuwkomers mee in aanraking komen bij aankomst en waar hun toekomstige lokale of trans-lokale sociale mobiliteit zowel geproduceerd als onderhandeld worden''* - Arrival infrastructures zijn dus heel belangrijk in een aankomstwijk (Meuus\ et al., 2019). - Delen van het stedelijk weefsel waar nieuwkomers mee in aanraking komen\ bij aankomst en die hen helpen zich een weg te banen door de stad (letterlijk\ en figuurlijk): publieke plaatsen/bedrijven/maatschappelijke\ organisaties/initiateven van de staat Infrastructuren bieden houvast en zorgen ervoor dat migranten op een selectieve manier door het stedelijk landschap gekanaliseerd worden. - Aankomst als proces eerder dan eindpunt - Uitkomst van meervoudige 'infrastructurerende praktijken' door verschillende actoren Voorbeelden van aankomstinfrastructuren; Beschrijf de rol van onderstaande actoren! a. b. - Nationale overheid zet in op ontmoeting en uitsluiting van ongedocumenteerden (Koppelingswet) - Bed, bad, brood-beleid: steun vanwege lokale overheid en middenveld voor noodopvang ongedocumenteerden (BBB) - Oprichting Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) richt pilots in en zit op vrijwillige terugkeer c. - Middenveld doet aan dienstverlening ter opzichte van nieuwkomers en faciliteert vaak beleidsimplementatie - Echter ook autonome acties die expliciet ingaan tegen restrictief nationaal beleid: Sommige middenveldorganisaties nemen een meer activistische of autonome rol en bieden hulp die ingaat tegen het restrictieve nationale beleid, zoals opvang voor mensen zonder verblijfsvergunning. - Voorbeelden Leidense case: - Leidse Ongedocumenteerden Fonds - Comité Opvang Ongedocumenteerden Leiden - Pauluskerk in Rotterdam **College 4** Wonen in de stad Migrantenhuisvestiging en segregatie [Migratie en huisvesting] Recht op huisvesting is een basisrecht voor migranten Belangrijke rol van: overheidsbeleid, huisvestigingsmarkt, solidariteit en sociale netwerken *(Schover, 2022)* Historisch perspectief Nederland - 1946-1958: Woningnood en opvang vluchtelingen - Jaren '60-'70: gastarbeiders uit Zuid-Europa, Turkije, Marokko, Filipijnen - 1971 pensionrellen - Jaren '80-'90: nieuwe vluchtelingen - Jaren '00-heden: nieuwe EU arbeidsmigranten De informele huisvestigingsmarkt *(Burgers et al. 1999)* - Ongedocumenteerden hebben geen toegang tot formele woningmarkt door hun wettelijke status (zie sociale woningvoorraad) - Onderzoek in Rotterdam naar de 'ongekende stad' - Parallelle, informele huisvestingsmarkt - Afhankelijkheid van landgenoten met status - Onderverhuur en uitbuiting - Gratis inwoon met 'verborgen kosten' - In extreme gevallen dakloosheid **Territoriale stigmatisering** *(Wacquan, 2007 anti-ghetto)* - Nieuwe vormen van stedelijke armoede en marginalisering in US en Europese steden - Sociologische theorie testen via vergelijkend onderzoek - Chicago 'Black belt' - Parijse 'Red belt' Buurtstigma - [Territoriale stigmatisering] = krachtig stigma verbonden aan het verblijf in afgebakende en gesegregeerde ruimten - Negatief publiek imago van zwarte buurten en migrantenbuurten - Vorm van symbolisch geweld (Bourdieu) tegen minderheden - Leidt tot: - Gevoelens van schaamte en niet thuis voelen in buurt - Discriminatie op basis van woonplaats - Ondermijnen sociale cohesie Rol van politiek, rol van media! **\"Stigma and Division\"** biedt een gedetailleerde analyse van hoe stigma werkt als een krachtig mechanisme van **sociale uitsluiting** en **discriminatie**. Het benadrukt dat stigma niet alleen een individueel fenomeen is, maar een sociaal construct dat in **institutionele structuren** en **beleidspraktijken** is verankerd. Wacquant laat zien hoe stigma leidt tot **geografische en sociale isolatie** van gemarginaliseerde groepen, versterkt door de ghettoisering van stadsgebieden en het onrechtmatige behandelen van **minderheden** en **armen**. Het hoofdstuk roept op tot een kritisch begrip van stigma als een sociaal en politiek proces dat diep geworteld is in **structurele ongelijkheid**. **Residentiële segregatie** ['Een ontspannen perspectief op residentiële segregatie' door S. Musterd (2020)] *Chicago school* Musterd begint met een definitie van **residentiële segregatie** als het proces waarbij verschillende **sociaal-economische** of **etnische groepen** zich geografisch concentreren in bepaalde stadsdelen. Dit kan leiden tot een grotere afstand tussen diverse groepen binnen een stad, zowel fysiek als sociaal. - Ontstaan van etnische enclaves door migratie (natural area's) - Sociale isolatie, disorganisatie en criminaliteit Segregatieniveau = de mate waarin bevolkingsgroepen met verschillende achtergronden (bijvoorbeeld etnisch, sociaal-economisch) apart van elkaar wonen. Een gespannen discussie: - Risico tweedeling van samenleving - Vervreemding tussen insiders en outsiders - Gebrekkige maatschappelijke integratie en participatie - Reproductie van armoede Een ontspannen perspectief: *(Musterd, 2020)* Geven segregatieniveaus in Nederland en Europa aanleiding tot anti-segregatiebeleid? - Geen extreme hoge niveaus van segregatie naar herkomst - Wel concentratiebuurten - Meestal gemengde buurten Mechanismen achter segregatie - Institutionele context (welvaartstaat): Nederland en veel Europese landen - Structurele factoren (globale netwerken): nieuwkomers vestigen zich vaak in - Individuele preferenties: Mensen kiezen vaak buurten waar ze zich thuis voelen, [Beleidsvisies en strategieën] Drie politieke-bestuurlijke visies: 1. 1. 2. In zijn analyse bespreekt Musterd ook de rol van **overheidsbeleid** in het beïnvloeden van segregatie. Beleidsmaatregelen die gericht zijn op het bevorderen van **gemengde woonwijken** of het doorbreken van **sociale grenzen** kunnen zowel positieve als negatieve gevolgen hebben. Hij waarschuwt ervoor dat **forse ingrepen** in de segregatie kunnen leiden tot **dislocatie** van gemeenschappen en dat de beoogde **integratie** niet altijd optreedt zoals verwacht. Het beleid moet daarom meer afgestemd worden op de **werkelijke behoeften** van bewoners en rekening houden met de **sociale netwerken** die zij hebben opgebouwd in gesegregeerde wijken. **Twee beleidsstrategien** 1. 2. *(Kleinhans, 2018)* Nationaal Programma Rotterdam-Zuid heeft een opwaarderend effect - Inzet op sterke schouders en sociale stijgers gaat ten koste van laagste inkomensgroepen. - Framing migratie als oorzaak/probleem/oplossing **College 5** Werken in de stad Arbeidsmarktpositie en economische integratie van immigranten 1. [Werkgelegenheid en werkloosheid] - Steden opereren als marktplaats - Concentratie van bedrijven en wekgevers - Formele arbeidsmarkten - Ondernemerschap en informele arbeidsmarkt - De 'Echte Rotterdammer' komt van buiten - Industriële stad: - Belang van haven en industrie - Na '45; rol arbeidsmigranten in wederopbouw ''Rotterdam welvaarsstad'' - '50-'70; wervingscampagnes en -akkoorden; gastarbeiders - Post-industriële, globale stad - '70-heden - Daling werkgelegenheid, stijging diensteconomie - Toegenomen belang kenniswerkers - 'arbeidsmigranten' terecht in precaire (tijdelijk/onzekere) banen Gehanteerde definities NL overheid Arbeidsmigrant = EU-burgers die in Nederland komen werken en laaggeschoold of ongeschoold werk verrichten. Kennismigrant = Een kennismigrant is een hoogopgeleide immigrant. Bijvoorbeeld een (gast)docent, een onderzoeker of een arts in opleiding. Illegale buitenlandse werknemers = Relatief veel buitenlandse werknemers werken illegaal in sectoren als de tuinbouw, horeca en bouw. Dit blijkt uit controles van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Informele arbeidsmarkt - Boulevard Dixmude (Kaaienwijk, Brussel) - Functie; pickup site dagarbeiders - Van wenselijk → minder wenselijk  *(Pierre Bourdieu 1930-2002, Frankrijk)* - The weight of the world: kijk bieden in het dagelijkse lijden van minderbedeelde klasse in Frankrijk - **Focus** = op plaatsen waar mensen in gedwongen nabijheid met elkaar leven zoals in sociale huisvesting - **Doel** = ervaringen en sociaal conflict rondom veranderde betekenis van werk in de stad in kaart brengen - Nood aan **veelzijdig perspectief** op probleembuurten dat voorbij gaat aan dominant perspectief 2. [Buurten en migrantenondernemerschap ] *De sociale lift, In Molenbeek (Vandecandelaere, 2015)* - Belang buurtniveau ervaringen armoede/werk(loosheid) - Omslag industriële naar post-industriële stad duwt laagopgeleide migranten in armoede - Uitbouw sociale dienstverlening op buurtniveau (gezondheidszorg, huisvesting, werkloosheid, onderwijs, sociale economie) - Niet alleen kansarmoede, maar ook kansrijkdom: sociale economie en etnisch ondernemerschap ('sociale lift') Migrantenondernemerschap *(Rath & Schutjens)* - Globaal fenomeen in aankomststeden - Merendeel migranten aan de slag in loonarbeid; kleiner aantal kiest voor zelf-tewerkstelling en ondernemerschap - Stedelijke effecten van migrantenondernemerschap: - Introduceren nieuwe producten of dienstverlening - Doen buurten heropleven - Creëren tewerkstellingskansen en sociale netwerken Etnisch ondernemerschap 2.0 3. [Mirgantenjobs en discriminatie op de arbeidsmarkt] - Mensen met migratieachtergrond hebben meer moeite om een baan te vinden, ook bij gelijk opleidingsniveau en studiedomein ('glazen plafond') - Oververtegenwoordiging in minder kwalitatieve en minder duurzame jobs - Stigma + discriminatie op de arbeidsmarkt (migrantenjobs, vluchtelingenjobs, illegalenjobs) - **Uitkomt** = lagere lonen, lagere werkzekerheid, lagere tewerkstellingsgraad Platformeconomie *(Van Doorn & Vijay, 2021)* - Etnografisch onderzoek Berlijn/Amsterdam/New York delivery werkers en huishoudhulp - Platformeconomie als migratie-infrastructuur (zie college 3) - Flexijobs makkelijke weg voor migranten om afstand tot stedelijke arbeidsmarkt te overbruggen bij aankomt - Versterkt arbeidsverdeling op basis van migratieachtergrond en gender Illegalenjobs Praktijktesten De Universiteit Gent voerde in opdracht van de Stad Gent praktijktesten uit om discriminatie op de Gentse arbeidsmarkt te onderzoeken. Doel = Het doel van deze testen was om na te gaan of er sprake is van discriminatie bij het aanwerven van personeel in verschillende sectoren op de Gentse arbeidsmarkt. Sectoren = De testen werden uitgevoerd in vier sectoren: - Groot- en detailhandel, - Industrie, - Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling, - Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. Methode = - In de periode van december 2020 tot mei 2021 werden **960 paren van fictieve sollicitaties** verstuurd. - Elk paar bestond uit twee identieke sollicitaties, waarbij de enige verschillen kenmerken waren die mogelijk aanleiding tot discriminatie konden geven (bijvoorbeeld een naam die een andere etnische afkomst suggereert). **College 6** Participeren in de stad Politieke participatie, burgerschap en de strijd rond migrantenrechten 1. [Burgerschap van migranten] Jaren '50: *(socioloog T.H. Marshall)* in de 18^de^ eeuw kregen we juridische rechten (sic), in de 19^de^ eeuw kregen we politieke rechten en in de 20^ste^ eeuw sociale rechten [Vier dimensies] van hedendaags burgerschap *(Bochove, 2009)* I. II. III. IV. Onderscheid tussen formele/passieve en morele/actieve invulling Burgerschap kent verschillende ladingen en wordt in toenemende mate toegepast in allerlei domeinen. Bijvoorbeeld inburgeringsbeleid Nieuwe vormen en stratificatie - Jaren '90-'00: globalisering en migratie dagen betekenis van nationaal burgerschap uit - Burgerschap neemt nieuwe vormen aan op transnationaal en lokaal niveau (Saskia Sassen) *(Linda Bosniak, 2006)* - Verschillende betekenis burgerschap voor binnen- en buitenstaanders - Burgers: inclusie/rechten VS. Niet-burgers: exclusie/rechtsonzekerheid - Onderzoek naar participatie Rotterdammers met Surinaamse, Turkse en Marokkaanse achtergrond - Nationale politieke kansenstructuur bepaalt voor groot deel patronen van participatie *(Koopmans, 2005)* - MAAR.. ook opportuniteiten en kansen op het lokale niveau zijn van belang - **Transnationale VS. lokale participatie?** Bijvoorbeeld: Buurtidentificatie *(Ehrkamp, 2005)* - Politieke activiteiten va Turkse immigranten gezien als weigering om te assimileren - Turkse immigranten mobiliseren transnationale banden om lokale banden te smeden via de productie van plaats in Duisburg, Marxloh - In plaats daarvan: "het conceptualiseren van de identiteit van migranten als voortdurend onderhandeld in relatie tot meerdere samenlevingen" - Zelforganisaties maken lokaal engagement als actieve burgers mogelijk in stedelijke omgeving - Publieke erkenning bemoeilijkt door kloof tussen formele en informele initiatieven - Zelforganisaties zijn niet enkel lokaal, maar ook transnationaal - In 2022 ontving Mexico 58,8 miljard US Dollar in remittances (2de plaats wereldwijd) - Hometown associations spelen een belangrijke rol hierin - Toenemende academische aandacht voor burgerschap praktijken 'van onderuit' *(Isin, 2002; Holston en Appadurai 1996)* - Steden als cruciale sites waar de betekenis van burgerschap wordt uitgedacht en herdacht *(Sassen 2005)* - Steden fungeren als plekken: - Waar niet-burgers zoals ongedocumenteerden zichtbaar en onzichtbaar worden - Waar activisten gebruik maken van stedelijke ruimte als 'backstage' en 'frontstage' voor de strijd rond burgerschap  **Steden en sociale bewegingen** *(Nicholls en Uitermark, 2017)* - *"*Steden zijn centrale arenas in de strijd voor algemene rechten en gelijkheid omdat ze frontline sites zijn waar uitsluitingen in de praktijk gebracht worden en omdat ze de hulpbronnen en relationele opportuniteiten aanbieden om opkomende activisten te ondersteunen' (p. 8) - Aandacht voor evolutie relaties en wisselwerking middenveld -- overheid en invloed hiervan op migrantenrechten - **Stedelijke ruimte** biedt activisten een **basis voor mobilisatie**, omdat migranten in steden geconcentreerd zijn, wat zorgt voor **verbondenheid** en het gemakkelijker maken om gemeenschappen te organiseren. - **Lokale politiek** speelt een sleutelrol in de strategieën van migrantenbewegingen. In sommige gevallen hebben **progressieve steden** een politiek klimaat gecreëerd dat **migrantenrechten** ondersteunt, terwijl **conservatieve steden** juist barrières opwerpen. - Steden bieden vaak ook **specifieke ruimte** voor alternatieve vormen van politieke actie, zoals **protesten**, **bezettingen** en **campagnes**, wat bijdraagt aan het **succes** van migrantenrechtenactivisme. - **Globalisering** en **migratie** zullen waarschijnlijk de aard van migrantenrechtenbewegingen blijven veranderen. De **lokale context** blijft belangrijk, maar de **internationale dimensie** van migrantenrechten wordt steeds relevanter, vooral in het licht van **internationale verdragen** en **mensenrechtenprincipes**. - **Neoliberale politiek** en **populisme** vormen een belangrijke uitdaging voor migrantenbewegingen. In veel westerse landen is er een groeiend **tegenstand** tegen migratie, wat de bewegingen dwingt om **creatiever** en **strategischer** te worden. - De auteurs stellen ook dat de **solidariteit** tussen verschillende groepen, zowel binnen als buiten de stad, een sleutelrol speelt in het succes van migrantenrechtenactivisme. De **multinationale solidariteit** kan migrantenbewegingen sterker maken, maar dit vergt **internationale samenwerking** en het creëren van gemeenschappelijke doelen. '60-'70: migranten als niet-burgers - Migranten zijn door de overheid lang niet beschouwd als burgers met rechten, maar als vreemdelingen die te gast zijn met plichten '70-'80: politisering en zelf-organisatie - Strijd rond rechten van illegale Marokkaanse gastarbeiders ('Kerk-Marokkanen') en ontstaan Komité Marokkaanse Arbeiders in Nederland (KMAN) '80-'90: pacificatie - Politieke integratie *(Nicholls & Uitermark, 2017):* pogingen om potentieel risicovolle bevolkingsgroepen te incorpereren via het middenveld Drie stratgieën van overheidscontrole via middenveld I. Etnische inkapseling II. Territoriale inkapseling III. Religieuze inkapseling '90-'00: versplintering - Politiek van 'verdienste' leidt tot versplintering en divergentie in strijd rond migrantenrechten. Sterk geïntegreerde vluchtelingen met steun van lokale (dorps) gemeenschap vs afgewezen asielzoekers in steden **Interactieve sessie 2** [1. Hoe kan Park's (1915) benadering van de stad als een ecologisch systeem ons helpen de dynamieken in Rotterdam te analyseren?] Park stelde dat steden kunnen worden geanalyseerd als een natuurlijk ecosysteem. In dit ecosysteem gaan mensen interactie aan en zijn afhankelijk van elkaar. Ze creëren dynamische banden met elkaar en zijn afhankelijk door middel van concurrentie en kansen. *Park beschouwde steden als **ecologische systemen** waarin verschillende groepen en subculturen zich ontwikkelen, naast elkaar bestaan, en voortdurend aanpassen aan hun omgeving. We moeten de stad daarom zien als **laboratorium** om menselijk gedrag en sociale processen te bestuderen (zodat we iets over de samenleving kunnen zeggen).* Dit kan ons helpen om Rotterdam te analyseren. Als we namelijk kijken naar de kaart, kunnen we zien dat migranten zich clusteren in bepaalde buurten. Dit wil zeggen dat Park's benadering een uitleg geeft aan waarom migranten naar elkaar toe trekken. Ze zijn afhankelijk van elkaar en bouwen nieuwe relaties op in een nieuwe omgeving omdat ze een neiuwe ecosysteem met elkaar vormen. *In Rotterdam kunnen we Park's ideeën toepassen door te kijken naar hoe verschillende bevolkingsgroepen (bijvoorbeeld nieuwe migranten en gevestigde inwoners) **unieke "sociale niches"** of gemeenschappen vormen binnen de stad, zoals te zien in buurten met een duidelijke etnische concentratie. Buurten worden beschouwd als **microkosmossen** binnen deze stedelijke ecologie, waarin sociale interactie en relaties worden bestudeerd. Buurten ontstaan omdat individuen dezelfde vormen van "excitement" zoeken, dus op basis van smaak, interesses en voorkeuren (natuurlijk proces).* [2. Beschrijf hoe het concept 'culturele desorganisatie' van Thomas en Znaniecki (1914) kan worden gebruikt om sociale spanningen\* in Rotterdam te begrijpen. \*Met sociale spanningen wordt bijvoorbeeld het gebrek aan sociale cohesie in een buurt bedoeld, of zelfs conflicten tussen verschillende etnische groepen, maar dit kan ook gaan over individuele struggles van nieuwkomers.] *Verwijst naar de **ontwrichting van gevestigde sociale normen en structuren** door snelle sociale veranderingen, zoals migratie. Thomas en Znaniecki beschreven dit proces oorspronkelijk in de context van Poolse migranten in de VS, maar het kan ook worden toegepast op Rotterdam.\ * *In Rotterdam kunnen migranten van verschillende achtergronden culturele desorganisatie ervaren doordat zij nieuwe sociale normen en verwachtingen tegenkomen die verschillen van die in hun land van herkomst. Dit kan leiden tot een verzwakking van hun eigen culturele normen en waarden, wat **verwarring en onzekerheid** veroorzaakt. Deze spanning kan worden versterkt wanneer migranten de normen van de meerderheidsgroep niet geheel overnemen of worden geconfronteerd met verwachtingen vanuit hun eigen gemeenschap.* [3. Bekijk nu het interview met Halil Özpamuk van Tegenlicht. Hoe zouden jullie de term 'superdiversiteit' definiëren (a)? In de tabel op de volgende slide staan de dimensies van superdiversiteit van Geldof (2017). Vul de tabel in door per dimensie een korte uitleg plus voorbeeld in te vullen, gebaseerd op wat je weet over Rotterdam of uit beschikbare gegevens\ over de stad (die je zelf op mag zoeken) (b).] ***Superdiversiteit** is het proces van groeiende diversiteit en diversificatie (binnen een stad). Het verwijst naar de combinatie van verschillende dimensies van diversiteit binnen een samenleving, zoals etnische achtergrond, taal, religie, en sociaal-economische status. Het concept beschrijft hoe hedendaagse steden zoals Rotterdam niet alleen bestaan uit verschillende etnische groepen, maar ook uit een breed scala aan leefstijlen, identiteiten en patronen die de stedelijke dynamiek beïnvloeden (en complexer maken). **Geldof (2017**) onderscheidt drie dimensies van superdiversiteit**: de kwantitatieve, kwalitatieve en normaliseringsdimensie.*** *In het filmpje met Halil Özpamuk gaat het vooral over majority-minority-cities: steden waarin de meerderheid van haar bewoners een migratieachtergrond heeft.*[\ ] [4. Formuleer tot slot een beleidsadvies voor de gemeente Rotterdam. Kies één van de drie beleidsrichtingen uit het werk van Engbersen en Scholten (2018) (erkenning, herverdeling, of ontmoeting) en geef een voorbeeld van een interventie die hierop inspeelt.\ a. Bonusvraag: welke beleidsrichting zien we terug in het filmpje van\ Halil Özpamuk?\ ] ***'erkennen', 'herverdelen' of 'ontmoeten' (Engbersen & Scholten, 2018)*** I. ***Erkenning** = tegemoetkoming aan specifieke behoeften van migrantengroep* II. ***Herverdeling** = verminderen van achterstand en ongelijkheid* III. ***Ontmoeting** = faciliteren van ontmoetingen met anderen* **Interactieve sessie 3** [Je bent aangenomen als stadsplanner in dienst van de gemeente Den Haag. De Schilderswijk, een bekende aankomstwijk in Den Haag, staat al jaren bekend om haar diversiteit, maar ook om sociale uitdagingen zoals armoede, werkloosheid, en spanningen tussen verschillende groepen. De gemeente wil de wijk herontwerpen om nieuwkomers beter te ondersteunen bij hun integratie. Jullie opdracht is om, geïnspireerd door theorieën en voorbeelden uit de literatuur, een visie te ontwikkelen op hoe de Schilderswijk kan worden verbeterd als aankomstbuurt. De gemeenteraad wil dat jullie de Schilderswijk in kaart brengen en een plan opleveren dat aankomstinfrastructuren verbetert en de wijk als springplank kan versterken.] [De analyse en het ontwerp worden onderbouwd met:] [- Saunders (2010): lessen uit de succesvolle wijk Thorncliffe Park en de mislukte aanpak in Slotervaart;] [- Schillebeeckx et al. (2019) aankomstwijken;] [- Meeus et al. (2019) over aankomstinfrastructuren;] [- Data en verhalen over de Schilderswijk (zie volgende slide).] - Stedelijke planning: Hoe ziet jullie wijk er fysiek uit? Welke fysieke structuren maken de Schilderswijk aantrekkelijker voor nieuwkomers? - Economische structuren: Hoe wordt er werkgelegenheid en ondernemerschap in de wijk gestimuleerd? - Sociale netwerken: hoe worden er verbindingen tussen bewoners verstrekt en hoe zorg je voor sociale cohesie? **Interactieve sessie 4** [Leg uit wat Wacquant bedoelt met territoriale stigmatisering. Hoe kun je dit begrip toepassen op de situatie in Bergsjön?] *Territoriale stigmatisering is een concept ontwikkeld door Loïc Wacquant (2008) dat verwijst naar het proces waarbij bepaalde stedelijke gebieden een negatief imago krijgen. Deze wijken worden gezien als problematisch, gevaarlijk, en achtergesteld, wat verregaande gevolgen heeft:* - *Dit zorgt ervoor dat er weinig geïnvesteerd wordt in een buurt, in materiele zin.Daarnaast leidt dit tot symbolisch geweld tegen minderheden (postcodediscriminatie bijv.);* - *Maar, dat niet alleen: vervolgens eigenen bewoners dit stigma toe: zij nemen de negatieve opvatting van buitenstaanders over en zijn geneigd zich van hun omgeving te distantiëren;* - *Het omvat gevoelens van onrechtvaardigheid, schaamte en vernedering die individuen en gemeenschappen ervaren als gevolg van de denigrerende voorstelling en behandeling van hun buurt;* - *Territoriale stigmatisering beïnvloedt niet alleen de materiële omstandigheden van een plaats, maar verandert ook de sociale identiteit en het welzijn van de bewoners.* *Stigma van Bergsjön: 'je komt hier vanuit armoede wonen, maar als je de keuze hebt wil je hier eigenlijk niet wonen'. Deze buurt wordt geclassificeerd als een 'extreem kwetsbare buurt'. Bewoners kunnen zich door dit stigma vervreemd voelen van de bredere maatschappij. Ze internaliseren soms negatieve beelden, wat leidt tot een gevoel van minderwaardigheid of sociale isolatie: in het filmpje spreekt een mevrouw van 'een gebrek aan zelfvertrouwen'. Dit stigma, in combinatie met andere factoren, kan leiden tot de kansenongelijkheid waar het op het einde van het filmpje over gaat ('kinderen uit deze buurt hebben minder kansen dan als je in het centrum opgroeit').* [In buurten zoals Bergsjön zijn door de jaren heen verschillende beleidsinitiatieven in werking gesteld om de problemen op te lossen. Werk in je opiniestuk één van de volgende beleidsopties uit om de situatie in Bergsjön te verbeteren: het gemiddelde-buurtenbeleid of het antighettobeleid (voor meer informatie, zie Musterd, 2020).\ ] 1. **Gemiddelde-buurtenbeleid** 2. **Anti-getto beleid** [Bekijk tot slot de kop en introtekst van het artikel van het College voor de Rechten van de Mens, over de positie van vrouwelijke arbeidsmigranten. Neem in je opiniestuk een kritische, laatste alinea op over de positie van vrouwelijke arbeidsmigranten in wijken als Bergsjön. Baseer je antwoord op wat er in hoorcollege 5, werken in de stad, aan bod is gekomen over migrantenjobs en discriminatie op de arbeidsmarkt.\ ] *Arbeidsmigranten zijn vaak afhankelijk van hun werkgevers of uitzendbureaus voor zaken zoals huisvesting, vervoer en zorgverzekering. Dit maakt arbeidsmigranten extra kwetsbaar voor misbruik. Denk hierbij aan te lage lonen, onbetaald overuren maken, inname van identiteitsdocumenten, slechte huisvesting (onveilig of onhygiënisch) tegen hoge kosten of gedwongen arbeid onder dreiging van geweld, chantage of andere vormen van dwang.* *Vrouwelijke arbeidsmigranten in wijken zoals Bergsjön bevinden zich vaak in een bijzonder kwetsbare positie. Zij verrichten meestal huishoudelijk werk, werken meestal zwart en sommigen hebben geen verblijfsvergunning. Bergsjön biedt een schrijnende context waarin deze problemen zichtbaar worden. Vrouwelijke arbeidsmigranten vormen dus een extra kwetsbare groep, op meerdere vlakken: Beperkte sociale zekerheid, sociale isolatie, discriminatie o.b.v. gender, migrantenstatus, religie of SES, of seksuele intimidatie*