Skrypt Prawa Administracyjnego PDF

PRAWO ADMINISTRACYJNE – ćwiczenia Emil Kruk Małgorzata Stahl – podręcznik zaliczenie: to, co na ćwiczeniach + 5 pierwszych rozdziałów z podręcznika Małgorzaty Stahl egzamin – test wielokrotnego wyboru na Wirtualnym Kampu...

PRAWO ADMINISTRACYJNE – ćwiczenia Emil Kruk Małgorzata Stahl – podręcznik zaliczenie: to, co na ćwiczeniach + 5 pierwszych rozdziałów z podręcznika Małgorzaty Stahl egzamin – test wielokrotnego wyboru na Wirtualnym Kampusie BAROMETR PRAWA na intranecie ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ PRAWO ADMINISTRACYJNE Ujęcie szerokie – sensu largo – zespół norm prawnych regulujących organizacje i zasady funkcjonowania czy zachowania się administracji państwowej rozumianej jako część aparatu państwowego i część zachowania się osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nieunormowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa (1. część – ustrojowa, 2. materialna, 3. formalna) Akty prawne z zakresu p, administracyjnego jako reprezentatywne: 1. ustrojowe – ustawa zasadnicza, ustawa o działach administracji rządowej, ustawy samorządowe 2. materialne – prawo budowlane, ustawa o transporcie drogowym, ustawa o zmianie imion i nazwisk 3. formalne/proceduralne – Kodeks Postępowania Administracyjnego, prawo postępowania przed sądami administracyjnymi Ad. 1 Prawo o ustroju administracji państwowej: reguluje organizacje i zachowanie się aparatu państwowego powołanego do wykonywania zadań państwowych w formach uznanych za właściwe dla administracji państwowej (formy władcze kiedyś, dziś sięga się po umowy cywilno-prawne) Przepisy składające się na część ustrojową: przepisy stanowiące podstawę tworzenia podmiotów administracji państwowej – określają strukturę wewnętrzną organizacyjną i zakres działania przepisy które określają strukturę systemów administracji państwowej i zachodzące w tym systemie procesy (np. kierownictwo, kontrola, nadzór, itd.) przepisy stanowiące podstawę określania zadań poszczególnych organów administracji państwowej i ich systemu, form i metod ich wykonywania przepisy tworzące podział terytorialny kraju dla potrzeb administracji publicznej i tych, którzy znajdują się na zewnątrz tej struktury (administrowani) Ad. 2 Prawo materialne administracyjne: zawiera normy, które ustanawiają wzajemnie uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji państwowej (klient, petent) Ad. 3 Prawo proceduralne/formalne administracyjne: pełni funkcję usługową względem prawa administracyjnego ustrojowego i materialnego - jest wtórne - zespół norm, które opisują postępowanie, które ma na celu urzeczywistnianie (wykonywanie) norm prawa administracyjnego ustrojowego i materialnego 1. sposób urzeczywistniania prawa administracyjnego: - konkretyzacja norm w drodze aktu stosowania prawa, np. decyzja administracyjna 2. sposób: - doprowadzenie do wykonania obowiązków wynikających bezpośrednio z przepisów prawa albo nakładanych na nas w drodze aktów administracyjnych 3. sposób: - kontrola przestrzegania przepisów prawa i nadzór nad aktami stanowienia i stosowania prawa 4. sposób: - nakładanie sankcji administracyjnych ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 27 października Grupa przepisów prawa administracyjnego formalnego: 3 zasadnicze akty prawa administracyjnego w szerokim znaczeniu: ◦ Ustawa z 14 czerwca - Kodeks Postępowania Administracyjnego ◦ Ustawa z 1986 roku o Postępowaniu Egz w Administracji 1. przepisy regulujące ogólne postępowanie administracyjne → Kodeks Postępowania Administracyjnego; - gr przepisów 2. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym a administracyjnym 3. Przepisy regulujące postępowania porządkowe i dyscyplinarne - 4. Postępowanie w sprawie skarg i wniosków -brak osobnego Ujęcie wąskie – sensu stricto - normy dwustronnie zobowiązujące – te, które ustanawiają system wzajemnych uprawnień i obowiązków; - prawo administracyjne materialne GRUPY PRZEPISÓW W UJĘCIU WĄSKIM – SENSU STRICTO: 1. Przepisy, które wyznaczają wprost zachowanie się każdego, kto znalazł się w określonej sytuacji, włada określoną rzeczą, czy prowadzi określony rodzaj działalności – wiążą nas BEZPOŚREDNIO 2. Przepisy, które wymagają konkretyzacji - przyznają uprawnienia i kompetencje podmiotom administrującym do nakładania na nas określonych obowiązków w drodze aktów stosowania prawa. Wymagalność zależy od tego, czy zostały wydane przez właściwy organ z poszanowaniem procedury. 3. Przepisy, które przyznają prawa i precyzują przysługujące nam roszczenia. Dają prawo domagania się czegoś od administracji publicznej. (tzw. publiczne prawa podmiotowe) PRAWO ADMINISTRACYJNE - UPORZĄDKOWANY ZESPÓŁ NORM PRAWNYCH KTÓREGO RACJĄ ISTNIENIA JEST BEZPOŚREDNIE URZECZYWISTNIANIE WARTOŚCI, KTÓRE WIĄŻĄ SIĘ Z POTRZEBĄ OCHRONY DOBRA WSPÓLNEGO. > najmłodsze z gałęzi prawa (ok. końca rewolucji francuskiej – 18 wiek) od 1918r w Polsce RÓŻNICE MIĘDZY PRAWEM ADMINISTRACYJNYM A PRAWEM KONSTYTUCYJNYM: prawo konstytucyjne to jest coś, co tworzy szkielet, ramę, a prawo administracyjne jest dopełnieniem prawo konstytucyjne cechuje stabilność prawo administracyjne reaguje na zmieniającą się rzeczywistość – często jest nowelizowane („prawo w ruchu”) RÓŻNICE MIĘDZY PRAWEM ADMINISTRACYJNYM A PRAWEM CYWILNYM: tzw. teoria interesu – zasadniczo prawo cywilne służy ochronie jednostek, a prawo administracyjne metoda regulacji – brak równorzędności stron w przypadku prawa administracyjnego, w stosunkach cywilnoprawnych jest równorzędność stron prawo prywatne składa się z norm ius dispositivum (zakres obowiązywania można wyłączyć wolą stron), w publicznym jest ius cogentis - nie można zakresu obowiązywania stron ograniczyć/wyłączyć zmiany w sferze publicznoprawnej (rozwój technologii informacyjnej, inżynieria medyczna?) PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE - także jednostce względem państwa przysługują pewne prawa (sfera wolności) - INTERES FAKTYCZNY – sytuacja obeznana i przyszła, kiedy jakaś jednostka czy zbiorowość, może odnieść pewną korzyść – np. wymierna korzyść materialna: może się wzbogacić. Interes prawny nie podlega ochronie prawnej co do zasady. - INTERES PRAWNY – kwalifikowana postać interesu faktycznego – powinien być w miarę umożliwiony przez administrację – nasze żądania należy rozpatrzeć, a interes nam przysługujący w miarę możliwości uwzględnić - PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE – ich istotą jest możliwość żądania określonego zachowania od organów administracji publicznej – my możemy się czegoś domagać, uwzględnienie naszych roszczeń jest obowiązkowe, np. świadczenia emerytalne - należy je odróżniać od norm prawa publicznego i przepisów prawa publicznego (źródłem jest norma prawa publicznego – prawo stanowione) - jest wynikiem interpretacji przepisów i norm prawa publicznego - w ich przypadku nasze roszczenia są silnie skonkretyzowane w przepisach prawa - podział praw podmiotowych: pozytywne i negatywne Negatywne – nasze żądanie do zaprzestania ingerencji w naszych uprawnień np. własność osobista Pozytywne – prawo do pozytywnych świadczeń, np. świadczeń emerytalnych - publiczne prawa podmiotowe a prawa człowieka: - prawa człowieka są pojęciem czasem szerszym, czasem węższym – przysługują wyłącznie człowiekowi - publiczne prawa mogą przysługiwać WSZYSTKIM podmiotom prawa - praw człowieka – normy i przepisy? prawa publiczne – przepisy prawa publicznego PODZIAŁ PUBLICZNYCH PRAW PODMIOTOWYCH: Prawa wolnościowe – roszczenia o powstrzymanie się od ingerencji w sferę naszej wolności, naszych uprawnień (negatywne publiczne prawa podmiotowe) Prawa polityczne – prawo do udziału w życiu politycznym, publicznym, prawo do współuczestniczenia w sprawowaniu władzy państwowej (prawa wyborcze, prawo do udziału w plebiscytach, referendach) Prawa do pozytywnych świadczeń – (prawo pozytywne) – prawo ubezpieczonego do jakiegoś zasiłku CECHY PUBLICZNYCH PRAW PODMIOTOWYCH: 1. podstawowe prawa człowieka, które chronią jednostkę przed państwem 2. dają na konkretne roszczenia, możemy ich dochodzić na drodze sadowej 3. kontrola władzy publicznej (służą one) 4. nie istnieje przyrodzone publiczne prawo podmiotowe – należy je odróżniać od tzw praw naturalnych - źródłem są TYLKO I WYŁĄCZNIE przepisy prawa powszechnie obowiązującego - akty prawa wewnętrznego nie mogą być źródłem pub praw podmiotowych 5. lista praw nie jest zamknięta 6. nie mają charakteru absolutnego 7. źródłem praw jest zwłaszcza Konstytucja 8. nie regulują stosunków między obywatelami ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 10 listopada PRZEPISY OGÓLNE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO - prawo admi nie jest skodyfikowane - nie ma przepisów ogólnych dla prawa administracji - 1987/88 pracowano nad przepisami w Krakowie później 1996 r. - projekt rady legislacyjnej działającej przy prezesie rady ministrów - polski prawodawca nie chciał sobie „wiązać rąk” na przyszłość - Smuktunowicz prof. pracował w 2004/5 roku - Kijowski LUKI W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM Luka w prawie – Smoktunowicz: Brak, niedobór, niedostatek (zgodnie ze znaczeniem słownika polskiego); punkt 4. luki extra preter lege – czy luka w prawie, to każdy brak przepisu? - brak przepisów, którego nie da się usunąć przy pomocy wykładni - niezamierzona niekompletność unormowania KLASYFIKACJA LUK W PRAWIE: → luki intra lege (brak jednoznacznego postanowienia) → luki kolizyjne (istnieją przepisy [jest ich wręcz za dużo], które są ze sobą sprzeczne) → luki kontra lege (w systemie prawa jest przepis odnoszący się do sytuacji, ale podmiot oceniający prawo stwierdza, że przepisy są niesłuszne i nie powinien być w związku z tym stosowane) → luki extra preter lege – brak określonych przepisów w systemie prawa SPOSOBY WYPEŁNIANIA LUK W PRAWIE: - korzystanie z wnioskowania prawniczego określanego mianem ANALOGII Zagadnienie luk w prawie należy do teorii prawa wg Smoktunowicza RODZAJE LUK W PRAWIE 1. rzeczywiste 2. pozorne 3. techniczne 4. krytyczne 5. ideologiczne 6. polityczno-prawne RODZAJE LUK c.d.: 1. bierności – w przepisach prawa pow obowiązującego jest upoważnienie do wydania np. rozporządzenia wykonawczego do ustawy, a podmiot kompetentny, nie wywiązuje się z obowiązku, przepisy nie są wprowadzane; 2. konsekwencji – ze względów politycznych, prawodawca nie może się zdecydować na jedno rozwiązanie, np. zmiana poglądów wpływa na nowe regulacje sprzeczne z wcześniejszymi 3. ewolucji – powstają w związku z postępem czasu, cywilizacyjnym, prawo niekoniecznie nadąża za rzeczywistością 4. postulatywne – ocena prawa przez pryzmat postulatów wysuwanych pod jego adresem. PRZYCZYNY POWSTAWANIA LUK W PRAWIE: niedoskonałość języka potocznego różnorodność sytuacji życiowych upływ czasu zmiana stosunku ustawodawcy/prawodawcy do przepisów niezdecydowanie ustawodawcy/prawodawcy kwestie polityczne ustawodawcy/prawodawcy nieprzestrzeganie zasad techniki legislacyjnej uchylenie przepisu bez regulacji dotyczących w treści kwestii ANALOGIA W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM jeden ze sposobów rozumowania, wnioskowania prawniczego sposób rozumowania, który opiera się na porównywaniu dwóch lub większej ilości przedmiotów; na podstawie wspólnych cech przedmiotu, zakładamy ze inne cechy niepodlegające badaniu, będą miały wspólne wyniki analogii nie są absolutnie pewne, ale stopień prawdopodobieństwa jest dosyć duży WYKONUJĄC PROCES WYKŁADNI pytamy: o zakres obowiązywania danego przepisu; czy przepis znajduje zastosowanie tylko do przypadków wskazanych; czy zakres obowiązywania można rozciągnąć na przypadki które nie zostały w nim wyraźnie wskazane; do czego może być wykorzystywana analogia (do wypełniania luk w prawie, można rozwiewać wątpliwości interpre, można próbować zmodernizować brzmienie przepisu poprzez analogię) WNIOSKOWANIE: 1. a contrario - zawężamy zakres obowiązywania danego przepisu do przypadków wskazanych w przepisie; 2. analogia – rozumowanie, w którym rozciągamy zakres obowiązywania przepisu na przypadki podobne do tych, które są opisane w przepisie ANALOGIA: 1. legis (z ustawy) – wnioskowanie jest oparte na jednym przepisie (konkretne przepisy); 2. iuris (z prawa) – wnioskowanie jest oparte na idei/zasadach systemu/gałęzi prawa. CZY ANALOGIA JEST SPOSOBEM STOSOWANIA PRAWA CZY MOŻE SPOSÓB TWORZENIA NOWEGO PRAWA: większość osób zajmująca się tym twierdzi, że analogia jest tylko sposobem stosowania prawa, które już istnieje, nie tworzy nowego prawa. MOŻLIWOŚĆ WYKORZYSTANIA ANALOGII W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM: np. w prawie karnym stosowanie analogii jest niedopuszczalne, szczególnie podczas przypisywania komuś odpowiedzialności za czyn podobny do ujemnie stypizowanego na gruncie ustawy karnej; w prawie administracyjnym nie ma przepisu, który się wyraźnie odnosi do tej kwestii – nie ma aktu prawnego, gdzie taka kwestia mogłaby być uregulowana; w praktyce prawa administracyjnego – często korzystanie się z tej metody można z niej korzystać, byleby nie pogorszyło to sytuacji prawnej adresata decyzji administracyjnej CZY ANALOGIA I ODPOWIEDNIE STOSOWANIE PRZEPISÓW PRAWA TO TO SAMO? niekoniecznie – inaczej rozkłada się ciężar odpowiedzialności; analogia - podmiot stosujący prawo korzysta na własną odpowiedzialność; odpowiednie stosowanie przepisów prawa odbywa się z polecenia prawodawcy, nie dobrowolnie. PRZEPISY ODSYŁAJĄCE: odsyłają nas do innych norm (w swojej treści odsyłają do innego porządku prawnego lub pozaprawnego). Odesłania dzielimy na: 1. POZYTYWNE – kiedy przepis prawa pozytywnego odsyła nas do konkretnego porządku; 2. NEGATYWNE – klauzule derogacyjne – przepisy, z których wynika, że określonych przepisów nie należy stosować – wyłączenie określonych przepisów ODESŁANIA c.d.: 1. systemowe – przepis prawny pozytywny odsyła do innego pozytywnego (stanowionego); 2. pozasystemowe – klauzule generalne – odesłanie do norm pozasystemowych (moralnych, obyczajowych, społecznych) POJĘCIA NIEOSTRE, NIEDOOKREŚLONE: pojęcia nieostre powstają poprzez niedookreślenie hipotezy czy dyspozycji norm prawa administracyjnego (częściej hipotezy); korzyści → uelastycznienie stosowania prawa; służą uelastycznieniu procesu stosowania prawa; dzięki nim, prawa nie trzeba tak często nowelizować;  niebezpieczeństwa → przesunięcie środka ciężkości odnośnie do faktycznego prawotwórstwa, → możliwość ewentualnych nadużyć w procesie stosowania prawa; każde pojęcie jest ostre i nieostre zarazem – nie ma możliwości przeprowadzenia sztywnego podziału na pojęcia ostre i nieostre – RÓŻNICA – ilościowa, nie jakościowa – kwestia wiedzy na dany temat, kwestia subiektywna (dla kogo pojęcie jest ostre, a dla kogo nie) DOCZYTAĆ O KLASYFIKACJI NIEOSTRYCH wyrok trybunału konstytucyjnego z 7 grudnia 1999 k6/99 zdyb marian PRZECZYTAĆ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 24 listopada SPRAWA ADMINISTRACYJNA (Tadeusz Kiełkowski) ujęcie sprawy w ujęciu modelowym, w sposób abstrakcyjny (szukanie wspólnych cech wszystkich spraw administracyjnych) (porównanie sprawy administracyjnej z inną sprawą, np. cywilną) kwestia zaistnienia stanu faktycznego opisanego w hipotezie normy prawa administracyjnego; jeśli zaistnieje ten stan, który hipotetycznie ustawodawca przewidział w normie prawa administracyjnego, to mamy do czynienia ze sprawą administracyjną; (Tadeusz Kiełkowski) termin „sprawa” najczęściej występuje na gruncie przepisów które określają kompetencje organów administracji publicznej jest przedmiotem postępowania administracyjnego regulują przepisy administracji publicznej (?); kodeks postępowania administracyjnego sprawa administracyjna a sprawa cywilna/karna: → często występuje na gruncie przepisów prawa formalnego prawa administracyjnego; → sprawa administracyjna to przedmiot administracyjnego postępowania jurysdykcyjnego; toczy się przed organem administracji publicznej → sprawa administracyjna ma więcej wspólnego z postępowaniem materialnym; → to przedmiot wpływa na kształt postępowania, a nie postępowanie na przedmiot; → byt sprawy administracyjnej jest bytem uprzednim względem postępowania (najpierw sprawa administracyjna, później postępowanie) → wyjątek: sama sprawa jak i postępowanie zaistnieją dokładnie w tym samym momencie (postępowanie adm. wszczynane jest na wniosek) Podsumowując - sprawa administracyjna: Jest przedmiotem postępowania administracyjnego Jest to kwestia zaistnienia stanu faktycznego, który został opisany w hipotezie normy prawa administracyjnego Ze sprawą administracyjną mamy do czynienia wówczas, gdy prawo przewiduje możliwość wydania decyzji administracyjnej. SPRAWA Z ZAKRESU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ podręcznik Stahl ◦ ma charakter materialnoprawny i obejmuje sprawy należące do właściwości organu administracji, a istotnym kryterium przyjęcia, że konkretna uchwała została podjęta w sprawie z zakresu administracji, jest „przynależność norm prawnych stanowiących podstawę jej wydania do norm prawa administracyjnego (publicznego) i wynikający z tej normy charakter przedmiotu regulacji w drodze uchwały” (postanowienie SN).  trudność w definiowaniu: ◦ mamy kłopoty w zdefiniowaniu pojęcia „administracja publiczna” ◦ współcześnie, administracja coraz częściej działa w formach, które trudno uznać za właściwe dla niej, jeśli chodzi o dotychczasowa działalność; powody konieczności zajmowania się tym zagadnieniem: ◦ jest to pojęcie prawne; ◦ to pojęcie może determinować zakres prawa do sądu (prawo do sądu gwarantuje art. 45 Konstytucji RP); Akt prawny: Art. 20 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym; ◦ na gruncie artykułu 20 został zdefiniowany organ władzy publicznej: ▪ ustęp 1.: Sąd był właściwy w sprawach określonych a art 16 i 17, gdy skargę wniesiono na działanie lub bezczynność organu administracji publicznej ▪ ustęp 2.: organami administracji publicznej są naczelne i centralne ograny administracji państwowej, terenowe organy inne podmioty w zakresie, w jakim zostały powołane z mocy prawa (...30) ▪ ustęp 3.: treść, z której można wyprowadzić definicję pojęcia sprawy z zakresu administracji publicznej; (!)→ sprawa załatwiana przez organy administracji publicznej pod warunkiem, że nie ma charakteru cywilno-prawnego, co nie znaczy, że w tej sferze (cywilno- prawnej) nie może wywoływać skutków prawnych (np. wywłaszczenie). Uchwała Trybunały Konstytucyjnego z 27 września 1994 r. W10/93 (poczytać uzasadnienie związane z prawem administracji publicznej): ◦ działalność komunalna - wszelka działalność gmin i innych wymienionych w tej ustawie jednostek samorządu terytorialnego; ◦ mienie komunalne – wszelka własność jednostek samorządu terytorialnego (prawa gmin na rzeczach i dobrach niematerialnych) gminy, powiatu, województwa; Katalog Spraw z zakresu Administracji Publicznej: ◦ orzecznictwo sądowe: np. decyzje o przeznaczeniu budynków do sprzedaży Administracja publiczna jako funkcja ustawowa do jej wypełniania upoważnionych podmiotów jest realizowana poprzez wydawane przez te podmioty akty ogólne i abstrakcyjne, jak i akty indywidualne i konkretne. ADMINISTRACJA [definicja] łac. ministrare, administrare, administratio – służenie, gospodarowanie, zarządzanie; zjawisko, które można charakteryzować i opisywać; sposoby formułowania definicji: 1. definicje pozytywne → próby pozytywnego określenia najczęściej kończą się niepowodzeniem, BO administracja działa na licznych obszarach, ma rozbudowaną strukturę, działa w wielu formach; 2. definicje negatywne → ich wartość poznawcza jest znikoma → definicja wielkiej reszty – (Jelonek, Mejer) wszystko, co nie jest ustawodawstwem i sądownictwem zalicza się do administracji (wielką resztą jest administracja UJĘCIE ADMINISTRACJI: 1. Podmiotowe:  → ogól podmiotów składających się na administracje publiczna (funkcjonariusze, urzędy, organy); 2. Przedmiotowe: → ogol zadań, kompetencji wykonywanych w zakresie władzy wykonawczej; 3. Formalne: → wszelka działalność podejmowana przez organy administracji publicznej ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA organy (władzy wykonawczej państwa, ale nie wyłącznie, np. Prezes Sądu) państwa i podejmowane przez nie działania w zakresie administracji publicznej (aspekt podmiotowy i przedmiotowy) ADMINISTRACJA PUBLICZNA organy państwa i odrębne podmioty które maja kompetencje do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej jest sprawowana przez państwo w najszerszym tego słowa znaczeniu (organy państwowe i podmioty prywatne) ADMINISTRACJA PRYWATNA działalność podejmowana przez instytucje lub podmioty niepubliczne np. zarządzenie prywatną firmą CECHY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ – ogólne określenie administracji publicznej – wszelka zorganizowana działalność ukierunkowana na osiągnięcie konkretnego celu: 1. trwała; 2. celowa; 3. planowa; 4. zjawisko prawne, społeczne i polityczne; 5. administracja jest regulowana prawnie; 6. działa w sposób formalizowany; 7. jest rozbudowana przestrzennie; 8. opiera się na kadrach zawodowych (powinna); 9. działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania (w odróżnieniu od sądów); 10. działa w imieniu i na rachunek państwa, albo odrębnego od państwa podmiotu; 11. może działać w formach władczych; 12. działa w interesie publicznym – nie działa we własnym imieniu; 13. nie przysługuje interes prawny w ramach prawa cywilnego; 14. ma charakter polityczny – cele i rezultaty jej działalności są oceniane w kategoriach politycznych; 15. działa na zasadzie legalności; 16. w odróżnieniu od sądów administracyjnych może działać z urzędu; 17. działa w sposób stabilny – jeśli przez chwilę jest wakat na stanowisku, nie oznacza to, że organ administracji przestał istnieć; 18. ma charakter bezosobowy – decyzje w jej sprawie wydaje Wojewoda – organ; 19. jednolita organizacja i posługiwanie się ujednoliconymi procedurami; 20. co do zasady działa nieodpłatnie, nie jest ukierunkowana na osiągnięcie zysku; TENDENCJE ROZWOJOWE ADMINISTRACJI  różnego rodzaju napięcia i przekształcenia, które można obserwować na styku działania administracji publicznej i innych władz – głównie - władza ustawodawcza i sądownicza prywatyzacja funkcji i zadań w zakresie administracji publicznej (np. bezpieczeństwo, opieka zdrowotna) rosnąca rola administracji w działaniach w sytuacjach kryzysowych dążenie do kompatybilności systemów (ujednolicanie struktur) – w wymiarze krajowym i europejskim ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 8 grudnia PODZIAŁ TERYTORIALNY KRAJU administracja centralna / ogólnopaństwowa administracja terytorialna ◦ administracja regionalna – poziom województwa ▪ administracja rządowa wojewódzka (zespolona i niezespolona) ▪ administracja samorządowa wojewódzka ◦ administracja lokalna - ▪ samorządowa powiatowa ▪ samorządowa gminna ZAKRES ZADAŃ: administracja ogólna ◦ ministerstwo spraw wew i administracji adm specjalna / wyspecjalizowana ◦ o wąsko zakreślonym obszarze zadań czy działań → np. administracja skarbowa PRZEPISY SZCZEGÓLNE W OPARCIU O KTÓRE FUNKCJONUJE ADMINISTRACJA - administracja skarbowa - sądowa - wojskowa - adm. ochrony środowiska CHARAKTER DZIAŁAŃ adm władcza – działa z użyciem form władczych, czyli takich, które są zabezpieczone możliwością przymusu, np. tzw. policja administracyjna; np. wypłacanie świadczeń socjalnych adm niewładcza – np. porozumienia, umowy o charakterze administracyjnym FUNKCJE WSPÓŁCZESNEJ ADMINISTRACJI: policyjna = porządkowa ◦ zapewnienie porządku, ładu, bezpieczeństwa publicznego ◦ służby cywilne (sanepid) ◦ policja, itd. regulacyjna (NIE REGLAMENTACYJNA) ◦ kreatywne działania mające na celu bodźcowanie, ich adresatem są poszczególne osoby albo gospodarka państwa;  ◦ są ukierunkowane na osiągnięcie określonego celu, np. określony wzrost gospodarczy nadzorcza ◦ gwarancja stanu zgodnego z prawem = aby podmioty administrowane i administrujące przestrzegały prawo świadcząca ◦ zaspokajanie podstawowych potrzeb społeczeństwa (materialnych i duchowych) ◦ wypłacanie środków np. muzeom (utrzymanie instytucji publicznych) ◦ uczestnictwo w życiu kulturalnym (teatr) planistyczna ◦ kształtowanie sfery życia społecznego/indywidualnego poprzez wyznaczenie celu ◦ miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – zapewnienie ładu urbanistycznego regulacyjna??? ◦ po sprywatyzowaniu funkcji, zapewnić dostęp i funkcje społeczeństwu ◦ np. opieka zdrowotna – nie mogą powstać monopole CECHY ADMINISTRACJI (1) władztwo administracyjne ◦ nie można go utożsamiać z przymusem państwowym ◦ jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech działania administracji ◦ kryterium wyróżnienia ze sfery stosunków prawnych tych, które są oparte na prawie administracyjnym ▪ władztwo personalne – obejmuje wszystkich obywateli RP niezależnie od tego, gdzie przebywają ▪ władztwo terytorialne – wszyscy, którzy przebywają w danym momencie na terytorium (także cudzoziemcy) ◦ władztwo administracyjne – odróżnienie stosunków cywilnoprawnych od stosunków administracyjno-prawnych ▪ wewnętrzne – jest realizowane w stosunkach wewnątrz administracyjnych ▪ zewnętrzne – przymus, działanie w formie władczej przez organ władzy administracji ◦ na władztwo składają się: 1. jednostronność działań administracji – możliwość jednostronnego kształtowania naszej sytuacji prawnej np. poprzez nałożenie dodatkowych obowiązków; 2. domniemanie legalności działań administracji publicznej: →domniemanie legalności - fikcja prawna obalana ta samo jak każda inna; → opiera się na założeniu, ze wszystkie czynności podjęte w naszej sprawie musimy traktować poważnie; → fikcja dotyczy podmiotu administrowanego, podmiotu administrującego i podmiotu sprawującego nadzór nad tym administrującym; 3. potencjalna możliwość zastosowania przymusu państwowego – np. środek egzekucji administracyjnej, grzywna, administracyjna kara pieniężna (2) Uznanie administracyjne / swobodne uznanie władz administracyjnych ◦ przeciwieństwo zasady związania prawem (konieczność zastosowania przewidzianego prawem następstwa prawnego) ◦ daje luz decyzyjny, który pozwala skorzystać z władzy ◦ możliwość wyboru konsekwencji w związku np. z naruszeniem przepisów prawa administracyjnego ◦ co najmniej dwie koncepcje:  ▪ wąskie ujęcie (sensu stricto) - z uznaniem administracyjnym możemy mieć do czynienia dopiero na etapie wyboru konsekwencji prawa, dotyczącego określonego zachowania, czyli kwalifikacja sankcjonująca (dopiero na etapie 5 procesu decyzyjnego) ▪ szerokie ujęcie (sensu largo) - z władzy dyskrecjonalnej można korzystać już we wcześniejszych etapach stosowania prawa, już na etapie interpretacji wykładni tych przepisów, które mają stanowić podstawy rozstrzygnięcia (czyli od etapu 3, 4,5) Kategorie norm prawnych: uznaniowe – nie dają wyboru związane – dają wybór normy powinnościowe – (Niemcy) zwykle posiadają słowo „powinien” ETAPY - PROCESY DECYZYJNE 1. ustalenie okoliczności faktycznych danej sprawy 2. faza walidacyjna (podstawa normatywna danego rozstrzygnięcia – przepis) 3. faza interpretacyjna (wykładnia treści) 4. subsunkcja (podciągniecie ustalonego stanu faktycznego pod zinterpretową normę prawną) 5. wybór konsekwencji prawnych zachowania – kwalifikacja sankcjonująca 6. uzasadnienie decyzji administracyjnej → na 1, 2 i 6 etapie nie ma mowy o władzy dyskrecjonalnej PRZYCZYNY POWSTAWANIA UZNANIA ADMINISTRACYJNEGO konstrukcyjno prawne – niemożliwość dokładnego sposobu postępowania władzy administracyjnej polityczne – wybór ustawodawcy, który celowo tworzy sferę luzu decyzyjnego, by proces stosowania prawa był bardziej elastyczny PODSTAWY SWOBODNEGO UZNANIA ADMINISTRACYJNEGO bezpośrednie – wyraźne upoważnienie do korzystania z przepisów prawa władzy dyskrecjonalnej; pośrednie – zastosowanie przepisów prawa ze słowem „może” („organ może”); wprowadzanie na grunt prawa administracyjnego pojęć nieostrych NIEBEZPIECZEŃSTWA ZWIĄZANE Z KORZYSTANIEM WŁADZY DYSKRECJONALNEJ UZNANIA ADMINISTRACJA możliwość nadużyć – przekroczenie uznania administracyjnego; niedobór uznania; błędne zastosowanie uznania administracyjnego (przekroczenie granic prawa - konsekwencja znaleziona poza granicami prawa) ZWIĄZANIE SWOBODNEGO UZNANIA ADMINISTRACYJNEGO – sytuacja, w której z przepisów prawa wynikałoby, ze organ ma sferę luzu decyzyjnego, ale i tak rozstrzygnięcie wydaje „pod linijkę”, bo organ szczebla wydał regułę, jak mają orzekać PRAWO POWIELACZOWE – różnego rodzaju instrukcje, ogólniki, pisma o charakterze wewnętrznym, wydawane przez organ administracji, adresatem jest organ niższego szczebla administracji  dowiadujemy się, w jaki sposób dany organ ma postępować ---------------------------------- 22 grudnia FAKTY PRAWNE Stosunek administracyjnoprawny: jest rodzajową postacią stosunku prawnego – relacja prawna, która łączy przynajmniej dwa podmioty, które są regulowane przepisami prawa administracyjnego (jest doniosła prawnie). stosunki prawne mogą powstawać w oparciu o normy należące do różnych gałęzi prawa – prawa cywilnego - stosunki cywilnoprawne itd.. o stosunku prawnym między dwoma podmiotami mówimy w takich przypadkach, gdy z uwagi na obowiązującą normę prawną (dotyczących tych podmiotów) obowiązkiem jednego z nich jest określone zachowanie się względem drugiego. najważniejszym elementem są uprawnienia i obowiązki stron tego stosunku – stanowi to treść stosunku prawnego. warunkiem koniecznym do nawiązania, zmiany lub ustania stosunku administracyjnoprawnego jest zaistnienie określonego faktu prawnego – doniosłe prawnie okoliczności, takie z których wystąpieniem prawo wiąże konsekwencje prawne, można podzielić na dwie kategorie: ◦ zdarzenia prawne – wydarzenia, które są niezależne od naszej woli czy zachowania podmiotów prawa, np. następstwa działania sił przyrody, burza, huragan, upływ czasu, oraz ◦ zachowania prawne – chodzi o wszelkie zachowania prawnie doniosłe, np. wyrażone oświadczenie woli – sporządzenie testamentu, każde zachowania zależne od naszej woli, z którymi prawo wiąże pewne konsekwencje. stosunki prawne mają charakter temporalny – czasowy, istnieją do momentu istnienia praw, uprawnienia czy obowiązków. SPOSOBY NAWIĄZANIA STOSUNKU ADMINISTRACYJNO-PRAWNEGO można wyróżnić dwa zasadnicze sposoby nawiązania stosunku admi prawnego ◦ z mocy przepisów prawa (ex lege) – kiedy przepis prawa admi przewiduje powstanie jakiegoś uprawnienia czy obowiązku w związku z tym, ze zaistniał określony fakt prawny (np. obowiązek szkolny, podatkowy) ◦ na podstawie czynności podmiotów – może chodzić o czynności podmiotów administrujących (gdy organ admi jednostronnie nakłada na kogoś określony obowiązek czy przyznaje uprawnienie) jak i administrowanych (kiedy podmiot administrowany (klient) wstępuje z wnioskiem do organu władzy publicznej o wszczęcie postępowania) ▪ działania faktyczne organów admi nie są ukierunkowane na wywołanie skutków prawnych ▪ czynności faktyczne? - zatrzymanie do kontroli drogowej stosunki admi-prawne mają charakter temporalny (wygaszają z wygaśnięciem naszych praw czy obowiązków) ◦ na podstawie czynności dwustronnej – np. umowa cywilno-prawna ◦ na podstawie czynności podmiotu administrowanego – np. zgłoszenie roszczenia o odszkodowanie w związku ze szkodą, która powstała przy budowy sieci wodociągowej RODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNO – PRAWNYCH: materialno-prawne:  ◦ powstają na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub jakiegoś faktu prawnego, które wyczerpuje zakres zastosowania normy prawa admi. materialnego ◦ skutkuje nałożeniem na adresatów tej normy obowiązków lub przyznaniem im jakichś uprawnień ◦ mają charakter względnie trwały, tak samo jak trwałe są nasze prawa czy obowiązki ◦ prawa i obowiązki mogą tworzyć układy wzajemnej zależności: ▪ proste układy – kiedy np. moje uprawnienie rodzi po stronie podmiotu administrującego jakiś obowiązek ▪ złożone układy – kiedy moje prawo rodzi po drugiej stronie obowiązek, ale zaistnienie go daje uprawnienie podmiotowi administracyjnemu do żądania ode określonych obowiązków stosunki ustrojowe: ◦ stosunki te mogą powstawać nie tylko w oparciu o przepisy np. rozporządzenia, ale także o normy zawarte w aktach prawa wew. ◦ zachodzą wyłącznie pomiędzy podmiotami administrującymi stosunki proceduralne / procesowe ◦ rozpoczynają się z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego (regulowane przez KPA) ◦ wygasają z chwilą wydania decyzji ostatecznej (nie można się odwołać) ◦ łączą organ prowadzący postępowanie admi ze stronami tego postępowania i innymi jego uczestnikami określając ich wzajemne uprawnienia i obowiązki o charakterze procesowym ◦ zwykle towarzyszą stosunkom materialno-prawym, nie są samoistne ALE nie każdemu stosunkowi materialno-prawngo będzie towarzyszył stosunek proceduralny stosunek egzekucyjny ◦ rodzajowa postać stosunku proceduralnego, jego rola to doprowadzenie do wykonania obowiązku przy zastosowaniu środków egzekucji administracyjnej stosunki sądowe / sporne ◦ podstawą nawiązania go jest ten przepis, który przewiduje możliwość zaskarżenia określonego aktu administracyjnego do sądu administracyjnego ◦ ma charakter przejściowy ◦ nawiązuje się z chwilą wniesienia skargi, ustaje z chwilą wydania prawomocnego orzeczenia ◦ ich przedmiotem jest ustalenie przedmiotu aktu administracji formalnoprawne stosunki administracyjne ◦ stosunki egzekucyjne ◦ stosunki nadzoru ◦ stosunki służbowe ELEMENTY STOSUNKU ADMI PRAWNEGO przedmiot – SPRAWA Z ZAKRESU ADMINISTRACJI podmioty – przynajmniej jeden organ administrujący i mogą to być osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjnej nieposiadający osobowości prawnej ◦ podmiotem obowiązków o charakterze administracyjnym mogą być też np. osoby pełnoletnie (nie wygląda to tak samo jak w cywilnym) treść – uprawnienia i obowiązki stron stosunku, mogą wynikać z prawa admi, albo wynikają w drodze aktów administracyjnych CECHY STOSUNKU ADMINISTRACYJNO – PRAWNEGO:  OBOWIĄZKOWY CHARAKTER – nie możemy się „uwolnić” od obowiązków w jakiś prosty sposób WŁADCZY CHARAKTER – możliwość jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej przez przedmiot administrujący NIERÓWNORZĘDNOŚĆ POZYCJI PODMIOTÓW - pozycja zrównuje się dopiero przed sądem; organ administracji ma możliwość jednostronnego decydowania o treści stosunku, który nas z tym podmiotem wiąże ◦ Środki łagodzące nierównorzędność pozycji podmiotów: zasada dwuinstancyjności postępowania; zasada zapewnienia czynnego udziału stronom postępowania; zasada legalności działania administracji; system kontroli wewnętrznej i zewnętrznej nad organami administracji publicznej. SPOSÓB ROZSTRZYGANIA KONFLIKTÓW – Sądy Administracyjne, czasem Powszechne ▪ dominacja podmiotu administrującego względem pozostałych podmiotów administrowanych stosunku administracyjnoprawnego. SYTUACJA ADMINISTRACYJNO – PRAWNA jest rodzajową postacią sytuacji prawnej doniosła pod względem sprawnym sytuacja społeczna bezpośrednio – w normie prawnej hipotetycznie przewidziano wystąpienie takiej sytuacji sytuacja a stosunek administracyjno-prawny ◦ mając do czynienia ze stosunkiem, mamy do czynienia z sytuacją, ale nie na odwrót → np. wniesienie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy → urodzenie się dziecka z rodziców, których przynajmniej jedno jest obywatelem naszego kraju (sytuacja bez stosunku) sytuacja potencjalna – gdy wobec podmiotu nie zostały skonkretyzowane jego uprawnienia i obowiązki przewidziane prawem sytuacje realne – wtedy, kiedy nastąpiło już odniesienie do sformułowanych w prawie w sposób abstrakcyjny praw i obowiązków oznaczonego podmiotu. +++ sytuacje wewnętrzne i zewnętrzne sytuacje administracyjnoprawne proste i złożone sytuacje administracyjnoprawne zamknięte – nie mają szansy się zmienić i otwarte – takie, które mogą się jeszcze zmienić sytuacje administracyjnoprawne okresowe – powtarzają się, mają charakter periodyczny i jednorazowe sytuacje administracyjnoprawne trwałe, organizacyjnoprawne, materialnoprawne, o sytuacjach procesowych, układu wewnętrznego – zachodzących pomiędzy podmiotami administracji w sferze interny administracyjnej sytuacje administracyjnoprawne uświadomione i takie, które nie znajdują odzwierciedlenia w świadomości prawnej obywatela OBOWIĄZKI ADMINISTRACYJNO-PRAWNE rodzajowa postać obowiązków prawnych wynikają z norm prawa administracyjnego wynikanie może mieć: ◦ charakter bezpośredni – obowiązek z mocy przepisów prawa ◦ charakter pośredni – wymagana jest konkretyzacja normy prawa administracyjnego organom administracji przysługiwać będzie możliwość wyegzekwowania takiego obowiązku na straży obowiązków admi stoją normy prawa admi, cywilnego i karnego  mogą być określane przez wskazanie sposobu zachowania i → poprzez określenie celu, który ma być osiągnięty – jaki cel, bez wskazania środków, które trzeba użyć żeby ten cel osiągnąć tzw. obowiązki potencjalne – wszystkie, które będą nas obciążać z chwilą ziszczenia się z przepisami prawa warunku (stan faktyczny) przeszkody uniemożliwiające realizację obowiązków: ◦ o charakterze prawnym – wykonanie obowiązku wiązałoby się z koniecznością złamania przepisów prawa (przestępstwo) ◦ o charakterze faktycznym – zaistnienie okoliczności, które uniemożliwiają nam wykonanie obowiązku obiektywnie → np. osobie chorej z niepełnosprawnością narzuca się obowiązek pomagania przy powodzi ▪ (impossibilium nulla obliagatio est – to co niemożliwe nikogo nie wiąże) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ODRÓŻNIAĆ NIEWYKONALNOŚĆ OD NIESKUTECZNOŚCI środki służące zabezpieczeniu wykonaniu obowiązków o char. administracyjnym: ◦ przepisy karne, kodeksowe, pozakodeksowe ignorantia iuris: ◦ zasadniczo polski prawodawca nie różnicuje skutków, w następstwach prawnych: ▪ ktoś nie wykonuje obowiązku dlatego, że nie chce – forma protestu ▪ ktoś nie wiedział, że norma prawa nakłada na niego skutki prawne ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ŚRODKI SŁUŻĄCE ZABEZPIECZENIU WYKONANIA OBOWIĄZKÓW ADMINISTRACYJNYCH: wykorzystuje się środki karne → sankcje karne – kary środki cywilne – zdecydowanie najrzadziej środki administracyjne o charakterze władczym: ◦ środki egzekucji administracyjnej, np. grzywna w celu przymuszenia lub wykonania, administracyjna kara pieniężna środki administracyjne o charakterze niewładczym: ◦ środki informacji – obywatel ma jak najrzadziej ponosić negatywne konsekwencje swojej nieznajomości prawa (administracja powinna o to „dbać”) ◦ środki perswazyjne – przekonywanie – organ na każdym etapie postępowania powinien przekonywać do swoich racji ◦ upomnienia – nie tworzy nowego obowiązku, jedynie przypomina się nam w ramach upomnienia o ciążącym na nas obowiązku nieprzedawnialność obowiązków administracyjnych ◦ co do zasady obowiązki się nie przedawniają ◦ należy sprawdzać w przepisach szczególnych prawa administracyjnego, czy ustawodawca przewidział taką możliwość, np. ustawa o drogach publicznych ◦ instytucja przedawnienia pozostaje dla prawa cywilnego czy karnego ◦ przedawnienie w administracyjnym MUSI BYĆ PRZEWIDZIANE PRZEZ USTAWODAWCĘ - przepis musi to stanowić ◦ projekt o przepisach ogólnych prawa administracyjnego przez prof. Kochanowskiego (część 4 byłą ostatnia), tam była propozycja z przedawnieniem po 5 latach – nie udało się ◦ Konstytucja art. 43 – odnosi się do instytucji przedawnienia – dwie kategorie czynów: ▪ zbrodnie wojenne ▪ zbrodnie przeciwko ludzkości  ◦ ekspektatywa → oczekiwania prawne (w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego jest ekspektatywa maksymalnie oczekiwana – spełnienie wszystkich warunków do nabycia prawa, ale nie zostało mu ono formalnie nadane) OSOBISTY CHARAKTER OBOWIĄZKÓW ADMINISTRACYJNYCH co do zasady – w naszym systemie prawnym nie przewiduje się następstwa prawnego w odniesieniu do praw i obowiązków określonych przepisami prawa administracyjnego jeśli zostanie nam przyznane uprawnienie → to nasi następcy prawni po naszej śmierci nie wchodzą w te prawa, nie nabywają ich (nie wchodzą w skład spadku) są WYJĄTKI: ◦ np. regulacje na gruncie ustawy prawa budowlanego – art. 57 ustęp 7 – przewiduje możliwość założenia na inwestora kary administracyjnej pieniężnej dlatego, że przystąpił do użytkowania obiektu budowlanego przed wydaniem pozwolenia (na budowę i użytkowanie) → stosuje się działu 3 ordynacji podatkowych → zobowiązania podatkowe nie wygasają z chwilą śmierci (stosuje się odpowiednio przepisy prawa cywilnego) Konstytucja art. 84 – każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów podatków publicznych – obowiązki mają charakter powszechny ◦ ciężar publiczny – obowiązki o charakterze pieniężnym i niepieniężnym LUB (wąskie rozumienie) obowiązki o charakterze niepieniężnym ◦ świadczenie publiczne – obowiązek o charakterze pieniężnym ◦ charakter powszechny → państwo korzysta z tzw. władztwa personalnego (wszyscy obywatele RP niezależnie od tego, gdzie przebywają) i terytorialnego (wszyscy na terytorium kraju) ◦ nie wszystkie obowiązki mają charakter powszechny: ▪ powszechne – dotyczą szerokiego kręgu osób, nie określony krąg adresatów (obowiązek poddania się badaniom diagnostycznym mającym na celu wykrycie choroby zakaźnej wszystkich na terytoriom państwa) ▪ szczególne – skierowane do konkretnych osób, które np. władają określoną rzeczą (obowiązki właścicieli nieruchomości znajdujących się w sąsiedztwie chodnika = utrzymanie chodnika w czystości) ◦ obowiązki możemy podzielić na: ▪ obowiązku świadczenia pracy na jakiś cel społeczny → Dekret z 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (opady śniegu paraliżujące np. transport) → rozporządzenie Rady Ministrów z 1999 r. w sprawie zasad trybu i ustalania odszkodowań → obowiązki mogą być nakładane tylko wtedy, kiedy pojawi się sytuacja opisana w dekrecie – Klęska żywiołowa → tylko wtedy, kiedy władze lokalne nie są w stanie poradzić sobie z następstwami działania sił przyrody → obowiązki: udzielanie pomocy osobom poszkodowanym, pilnowanie czy umocnienia nie są zagrożone, fizyczna praca → obowiązek może nałożyć np. organ gminy (zależnie od miejsca, w którym się to stało) np. wydanie decyzji lub ogłoszenie jej, jednorazowo na czas 24h z przerwami, nie więcej niż 3 dni z rzędu i 7 dni w skali roku → przedawnienie tego typu roszczeń → 3 lata od momentu powstania szkody ▪ wymóg udostępnienia rzeczy ruchomych czy nieruchomości ▪ konieczność wniesienia jakiejś opłaty – charakter pieniężny (podatki) ◦ Czy na wszystkich można nałożyć takie obowiązki? Należy brać pod uwagę wiek, zdolność itp. Ponadto istnieje katalog wyłączeń osób, na które  nie można nałożyć takich obowiązków: cudzoziemcy korzystający z prawa zakrajowości, osoby niezdolne fizycznie do wykonania takiej pracy, kobiety w ciąży i w okresie 10 tygodni od połogu, osoby sprawujące osobistą opiekę nad dziećmi do lat siedmiu (7) i osoby sprawujące osobistą opiekę nad osobami obłożnie chorymi, które wymagają stałej opieki; ◦ Kto może ustanowić obowiązek i w jakiej formie? W zależności od tego, na jakim terenie wystąpiło zdarzenie żywiołowe. Jeżeli na terenie gminy – organy gminy, powiat – władze powiatu, województwo – wojewoda. Forma – decyzja administracyjna (jeżeli jest czas na jej wydanie), obwieszczenia, ogłosić obowiązek a później potwierdzić na piśmie, forma uzgodniona na danym terenie (jeżeli nie ma czasu); ◦ Na jaki czas? Jednorazowo na czas nie dłuższy niż 24 godziny non stop z przerwami regeneracyjnymi. Nie więcej niż 3 dni pod rząd. Nie więcej niż 7 dni w skali roku; ◦ Co, jeśli się unika obowiązku? Kara grzywny, środki egzekucji administracyjnej, zatrudnić kogoś na nasze miejsce i nas obciążyć kosztami; ◦ Odszkodowanie? Szkoda – można starać się o odszkodowanie jeżeli sami nie przyczyniliśmy się do powstania szkody. Uszczerbek na zdrowiu – w przypadkach, gdy uszczerbek uniemożliwi nam wykonywanie pracy zawodowej. Śmierć – osoby, które były na naszym utrzymaniu mogą się ubiegać o odszkodowanie. Przedawnienie możliwości odszkodowania – 3 lata od momentu kiedy szkoda powstała (jeśli ciężko ustalić, to liczy się od momentu ustania stanu klęski żywiołowej). Procedura likwidacyjna – odpowiedzialny za przeprowadzenie jest minister właściwy do spraw wewnętrznych – w oparciu o przepisy ustawy o zamówieniach publicznych wybiera jedną z pośród działających na polskim rynku firm ubezpieczeniowych z która podpisuje umowę o przeprowadzenie postępowań likwidacyjnych, określa się warunki współpracy, a jak już taka umowa zostanie zawarta to minister najpóźniej w przeciągu 7 dni od zawarcia umowy musi poinformować w dwóch dziennikach o charakterze ogólnopolskim, że taka umowa została zawarta i można zgłaszać się z roszczeniami do konkretnej firmy. Poszkodowani powinni zgłaszać się do tego oddziału, który jest najbliżej ich miejsca zamieszkania, mają 30 dni na zgłoszenie roszczenia. Firma szacuje kwotę należnego odszkodowania. Firma ubezpieczeniowa przygotowuje konieczną dokumentację, szacuje koszty odszkodowania, wysyła dokumenty do ministra do spraw wewnętrznych i to on podejmuje ostateczną decyzję o kwocie należnego odszkodowania. Jak zostanie wydana decyzja, to firma ubezpieczeniowa ma 14 dni na to, żeby wpłacić całą kwotę (nie można w ratach) należnego odszkodowania – jedynie pieniądz wchodzi w grę, nie ma możliwości zamienników, napraw itp.