Sindirim Sistemi Hastalıkları (Part 1) PDF

SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜN DOĞU İçerik Gastrointestinal sistemin yapı ve fonksiyonları Özofagus hastalıkları ve bakımı Mide ve üst ince bağırsak hastalıkları ve bakımı Alt gastrointestinal problemler ve bakımı Karaciğer hastalıkları ve bakımı...

SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜN DOĞU İçerik Gastrointestinal sistemin yapı ve fonksiyonları Özofagus hastalıkları ve bakımı Mide ve üst ince bağırsak hastalıkları ve bakımı Alt gastrointestinal problemler ve bakımı Karaciğer hastalıkları ve bakımı Pankreas hastalıkları ve bakımı Safra yolları hastalıkları ve bakımı Öğrenme hedefleri Bu dersi alan öğrenciler; Gastrointestinal sistem organlarının yapılarını ve işlevlerini tanımlar Karaciğer, safra kesesi, safra yolları ve pankreasın yapılarını ve işlevlerini tanımlar Ülseratif kolit ve Crohn hastalığının patofizyolojisi, klinik belirtileri, komplikasyonlarını ve meslekler arası bakımını tartışır. Etiyoloji, patofizyoloji, klinik belirtiler ve komplikasyonlar dahil olmak üzere viral hepatit türleri arasında ayrım yapabilir. Sirozun etiyolojisini, patofizyolojisini, klinik bulgularını, komplikasyonlarını, meslekler arası bakımını açıklar. Safra kesesi bozukluklarının patofizyolojisini, klinik belirtilerini ve meslekler arası bakımını tanımlar.  GASTROİNTESTİNAL SİSTEM ORGANLARI, YAPILARI VE FONKSİYONLARI Gastrointestinal (GI) sistem (sindirim sistemi olarak da adlandırılır), GI sistemi ve onunla ilişkili organ ve bezlerden oluşur. Gastrointestinal sisteme ağız, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, rektum ve anüs dahildir. İlişkili organlar karaciğer, pankreas ve safra kesesidir. Gastrointestinal sistem ağızdan anüse kadar yaklaşık 9 m uzunluğundadır. Dört katmandan oluşur. İçeriden dışarıya, bu katmanlar; (1) mukoza, (2) submukoza, (3) kas, (4) seroza Kaslı tabaka iki katmandan oluşur: Sirküler katman (iç) ve longitudinal katman (dış)  Gastrointestinal sistem, otonom sinir sisteminin parasempatik ve sempatik dalları tarafından innerve edilir. Parasempatik (kolinerjik) sistem esas olarak uyarıcıdır, sempatik (adrenerjik) sistem ise esas olarak inhibitördür (baskılayıcı). Örneğin, peristaltik hareketler parasempatik stimülasyon ile arttırılır ve sempatik stimülasyon ile azaltılır. GI sistemindeki dolaşım, gastrointestinal sistem organlarından gelen venöz kanın portal vene boşalması ve daha sonra karaciğere gitmesi bakımından benzersizdir. Gastrointestinal sistemin kanlanması çölyak arter, superior mezenterik arter, ve inferior mezenterik arter tarafından sağlanır. Karın organları neredeyse tamamen periton ile kaplıdır. Peritonun iki tabakası, karın boşluğu duvarını kaplayan parietal tabaka ve karın organlarını kaplayan viseral tabakadır. GI sisteminin ana işlevi, vücut hücrelerine besin sağlamaktır. Aşağıdaki süreçlerle gerçekleştirilir. (1) Yiyeceklerin yenilmesi, yutulması (2) Yiyeceklerin sindirilmesi (3) Yiyeceklerin emilmesi Eliminasyon, sindirimin atık ürünlerinin atılması işlemidir.  Yenmesi Yutma, gıdaların alımıdır. Bir kişinin iştahı veya yiyecek yeme arzusu, ne kadar yemek yendiğini etkiler. Hipotalamusta bir iştah merkezi bulunur. Mide mukozasından salınan ghrelin hormonu iştahın uyarılmasında rol oynar. Başka bir hormon olan leptin, iştahın bastırılmasında rol oynar. Yiyeceklerin görüntüsü, kokusu ve tadı sıklıkla iştahı uyarır. İştah, mide şişkinliği, hastalık, hiperglisemi, bulantı ve kusma ve bazı ilaçlar tarafından engellenebilir. Ağız Ağız, dudaklar ve ağız (bukkal) boşluktan oluşur. Ağız boşluğunun çatısını sert ve yumuşak damaklar oluşturur. Ağız boşluğu, çiğnemede (çiğneme) kullanılan dişleri ve dili içerir. Dil sağlam bir kas kütlesidir ve yiyecekleri çiğnemeye ve yutmak için boğazın arkasına taşımaya yardımcı olur. Tat reseptörleri (tat tomurcukları) dilin yanlarında ve ucunda bulunur. Ağız boşluğunda üç çift tükürük bezi vardır: parotis, submaksiller ve dil altı bezleri. Bu bezler su, protein, müsin, inorganik tuzlar ve tükürük amilazından oluşan tükürük üretir. Yutak (Farenks) ✓Farenks, nazofarenks, orofarenks ve gırtlak farenksine bölünmüş kaslı bir tüptür. ✓Epiglot, yutma sırasında gırtlak üzerinde kapanan bir fibrokartilaj kapağıdır. ✓Yutulması sırasında orofarenks, ağızdan yemek borusuna giden yiyecekler için bir yol sağlar. ✓Orofarenksteki reseptörler yiyecek veya sıvı ile uyarıldığında, yutma refleksi başlatılır. Yemek borusu (Özefagus) Yemek borusu, farenksten yiyecek alan ve mideye taşıyan içi boş, kaslı bir tüptür. Yutma ile üst özofagus sfinkteri (krikofaringeal kas) gevşer ve peristaltik bir dalga bolusu yemek borusuna taşır. Kas tabakaları kasılır (peristalsis) ve yiyeceği mideye iter. İki sfinkter vardır: yemek borusunun proksimal ucunda üst özofagus sfinkteri (UES) ve distal uçta alt özofagus sfinkteri (LES). Sindirim ve Emilim Mide Midenin işlevleri, yiyecekleri depolamak, yiyecekleri mide salgılarıyla karıştırmak ve bu içeriği peristaltik hareketlerle ince bağırsağa boşaltmaktır. Mideden sadece az miktarda su, alkol, elektrolit ve bazı ilaçlar emilir. Her zaman mide sıvısı ve mukus içerir. Midenin üç ana kısmı fundus (kardia), gövde ve antrumdur.  Mide Fundusta bezler, pepsinojen salgılayan ana hücreleri ve hidroklorik (HCl) asit, su ve intrinsik faktör salgılayan parietal hücreleri içerir. HCl asidinin salgılanması mide suyunu asidik hale getirir. Bu asidik pH, yutulan organizmalara karşı korumaya yardımcı olur. İntrensek faktör, ince bağırsakta kobalamin (B12 vitamini) emilimini arttırır. İnce Bağırsak İnce bağırsağın iki temel işlevi sindirim ve emilimdir (besinlerin bağırsak lümeninden kan dolaşımına alınması). İnce bağırsak, yaklaşık 7 m uzunluğunda ve 2,5 ila 2,8 cm çapında sarmal bir tüptür. Pilordan ileoçekal kapağa (valf) kadar uzanır. İnce bağırsak, duodenum, jejunum ve ileumdan oluşur. İleoçekal kapak, kalın bağırsak içeriğinin ince bağırsağa geri akışını önler. İnce Bağırsak İnce bağırsağın fonksiyonel birimleri olan, mukoza zarındaki villuslar, parmak benzeri çıkıntılardır. Sindirim enzimlerini üreten epitel hücreleri içerirler. Villus üzerindeki epitel hücrelerinde de mikrovilluslar bulunur. Duodenumun submukozasındaki Brunner bezleri, bikarbonat içeren alkali bir sıvı salgılar. Goblet hücreleri ise, mukozayı koruyan mukus salgılar. İnce Bağırsak İnce bağırsakta karbonhidratlar monosakkaritlere, yağlar gliserol ve yağ asitlerine ve proteinler amino asitlere parçalanır. Monosakkaritler (karbonhidratlardan), yağ asitleri (yağlardan), amino asitler (proteinlerden), su, elektrolitler, vitaminler ve mineraller emilir. Gastrointestinal sistem salgıları; Ağız- tükrük bezleri : Pityalin- Tükrük amilazı Mide : HCL asit, pepsinojen, lipaz, intrinsik faktör İnce Bağırsaklar : Enterokinaz, amilaz,aminopeptidaz, maltaz, sükraz, laktaz, lipaz, peptidaz Pankreas : Tripsinojen, kemotripsin, amilaz, lipaz Karaciğer, safra kesesi : Safra Eliminasyon Kalın bağırsak Kalın bağırsak, yaklaşık 1,5 ila 1,8 m uzunluğunda ve 5 cm çapında içi boş, kaslı bir tüptür. Kalın bağırsağın dört bölümü gösterilmiştir. Kalın bağırsak Kalın bağırsağın en önemli işlevi su ve elektrolitlerin emilimidir. Kalın bağırsak ayrıca dışkı oluşturur ve dışkılama gerçekleşene kadar dışkı kütlesi için bir rezervuar görevi görür. Dışkı, su (% 75), bakteriler, emilmemiş mineraller, sindirilmemiş gıda maddeleri, safra pigmentleri ve pul pul dökülmüş epitel hücrelerini içerir. Karaciğer, safra yolları ve pankreas Karaciğer Karaciğer vücuttaki en büyük iç organdır, sağ epigastrik bölgede yer alır. Karaciğerin çoğu periton içine alınır. Sağ ve sol loblara ayıran lifli bir kapsülü vardır. Karaciğerin fonksiyonel birimleri lobüllerdir. Lobül, merkezi bir damar etrafında düzenlenmiş hepatik hücre sıralarından (hepatositler) oluşur.  Portal dolaşım sistemi (enterohepatik) mide, bağırsaklar, dalak ve pankreastan karaciğere kan getirir. Portal ven, emilen sindirim ürünlerini doğrudan karaciğere taşır. Karaciğerde portal ven dallanır ve her lobül ile temas eder. Safra Yolları Safra yolları, safra kesesi ve kanal sisteminden oluşur. Safra kesesi, karaciğerin altında bulunan armut şeklinde bir kesedir. Safra kesesinin işlevi safrayı konsantre etmek ve depolamaktır. Safra, hepatik hücreler tarafından üretilir ve lobüllerin safra kanallarına salgılanır. Safranın çoğu safra kesesinde depolanır ve yoğunlaşır. Bilirubin Metabolizması Hemoglobinin parçalanmasından elde edilen bir pigment olan bilirubin sürekli olarak üretilir. Suda çözünmediği için karaciğere taşınmak üzere albümine bağlanır. Bu bilirubin formu eşlenik olmayan (unkonjuge) olarak adlandırılır. Karaciğerde bilirubin glukuronik asit ile konjuge edilir. Konjuge bilirubin çözünür ve safra ile atılır. Safra ayrıca su, kolesterol, safra tuzları, elektrolitler ve fosfolipitlerden oluşur. Yağ emülsifikasyonu ve sindirimi için safra tuzlarına ihtiyaç vardır. Pankreas Pankreasın hem ekzokrin hem de endokrin fonksiyonları vardır. Ekzokrin işlevi, enzimlerin üretimi ve salınması yoluyla sindirime katkıda bulunur. Endokrin fonksiyonu, β hücreleri insülin ve amilin salgılayan Langerhans adacıklarında meydana gelir; α hücreler glukagon salgılar; δ hücreler somatostatin salgılar; ve F hücreleri pankreas polipeptidi salgılar.  GASTROİNTESTİNAL SİSTEM HASTALIKLARININ TANI SÜRECİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER Batın grafileri Kan testleri Endoskopi Kolonoskopi Sigmoidoskopi Rektoskopi ERCP ÖZOFAGUS BOZUKLUKLARI GASTROÖZOFAGEAL REFLÜ HASTALIĞI Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), mide asidinin alt özofagusa geri kaçmasının neden olduğu mukozal hasarın kronik bir semptomudur. GÖRH bir hastalık değil, bir sendromdur. GÖRH en sık görülen üst GI problemidir. Etiyoloji ve Patofizyoloji Reflü olan mide HCl asidi ve pepsin salgıları yemek borusu tahrişine ve özofajite neden olur. Reflü, bağırsak proteolitik enzimleri (örneğin, tripsin) ve safra içeriyorsa, bu özofagus mukozasını daha da tahriş eder. Etiyoloji ve Patofizyoloji Tam kapanamayan ozefagus alt sfinkteri Azalan ozefagus alt sfinkteri basıncı, bazı gıdalara (örneğin kafein, çikolata, nane) ve ilaçlara (örneğin antikolinerjikler) bağlı olabilir. Obezite Sigara ve puro içimi, Hiatal herni Mide ekşimesi/yanması (pirozis) en sık görülen klinik tablodur. Mide ekşimesi/yanması, alt sternumun altında aralıklı olarak hissedilen ve boğaza veya çeneye doğru yayılan yanma, gerginlik hissidir. Hastalar ayrıca dispepsiden şikayet edebilirler. Dispepsi, üst karın bölgesinde merkezlenen ağrı veya rahatsızlıktır. Regürjitasyon GÖRH'nin oldukça yaygın bir tezahürüdür. Genellikle boğaza veya ağza gelen sıcak, acı veya ekşi sıvı olarak tanımlanır. ❖Hırıltılı solunum, öksürük ve nefes darlığı (öksürük hastayı uyandırabilir) ses kısıklığı, boğaz ağrısı, globus hissi (boğazda yumru hissi) Tanı Çalışmaları Anamnez ve fizik muayene Biyopsi ve sitolojik analiz ile üst GİS endoskopi Özofagram (baryum yutmak) Motilite (manometri) çalışmaları pH izleme (laboratuvar veya 24 saat ayaktan) Radyonükloid çalışmalar  Tedavi Yaşam tarzı değişiklikleri, Beslenme tedavisi İlaç tedavisi Proton pompa inhibitörleri H2 reseptör blokerleri Prokinetik ilaç tedavisi Kolinerjik ilaçlar Bu tedaviler etkisiz olduğunda, ameliyat bir seçenektir  Bakım GÖRH'nin akut semptomlarında hastanın bakımı, hastayı gerekli rejimi izlemeye teşvik etmekten ibarettir. Yatağın başı yaklaşık 30 dereceye yükseltilir. Bu, yastıklar kullanılarak veya yatağı ayarlayarak yapılabilir. Yemekten sonra 2 ila 3 saat boyunca hasta sırtüstü yatmamalıdır. Hastaya reflüye neden olan yiyecek ve aktivitelerden kaçınması gerektiği öğretilmelidir (örneğin, gece geç saatlerde yemek yeme). Hastaya mideyi çok doldurmayacak şekilde küçük porsiyonlar tüketmesi önerilebilir. Kilo almaktan kaçınmaları gerektiği açıklanmalıdır. Semptomlar devam ederse hastalara hastaneye başvurmaları gerektiği söylenmelidir. Proton pompası inhibitörü kullanan hastanın günün ilk öğününden önce ilaç alması gerekir. Hastaya olası ilaç yan etkileri hakkında bilgi verilmelidir. HIATAL HERNIA Hiatal herni, midenin bir kısmının diyaframdaki bir açıklık veya hiatus yoluyla yemek borusuna fıtıklaşmasıdır. Hiatal herni gelişimine birçok faktör katkıda bulunur. Özofagogastrik açıklık çevresindeki diyaframdaki kasların zayıflaması gibi yapısal değişiklikler Obezite, gebelik, asit, tümörler, yoğun fiziksel efor gibi karın içi basıncını artıran faktörler, Sürekli olarak ağır kaldırma Hiatal Herni’nin klinik belirtileri, komplikasyonları ve tedavisi GÖRH’na benzerdir.  DİĞER ÖZOFAGUS BOZUKLUKLARI Özofagus Divertikülü Özofagus divertikülleri, özofagusun bir veya daha fazla tabakasının kese benzeri çıkıntılarıdır. ✓ Tipik semptomlar arasında disfaji, yetersizlik, kronik öksürük, aspirasyon ve kilo kaybı bulunur. Hasta sık sık ekşi tat ve durgun yiyeceklerin neden olduğu kötü bir kokudan şikayet eder. ✓Özofagus divertikülünün spesifik bir tedavisi yoktur. Beslenme bozulursa endoskopik veya açık cerrahi ile tedavi gerekebilir.  Özofagus Darlıkları Özofagus darlıklarının (veya daralmalarının) en yaygın nedeni kronik GÖRH'dir. Güçlü asitlerin veya alkalilerin yutulması, dış ışın radyasyonu ve cerrahi anastomoz da darlıklar yaratabilir. Darlıklar disfaji, regürjitasyon ve nihayetinde kilo kaybına neden olabilir. Darlıklar endoskopik olarak mekanik bujiler (dilatasyon aletleri) veya balonlar kullanılarak genişletilebilir.  Özefagus Cerrahileri Akut daralma gibi acil bir durumu yönetmek veya ilerlemiş özofagus kanseri gibi tedavi edilemez bir hastalık için palyatif bakım sağlamak için ameliyat gerekebilir. Krikofaringeal miyotomi, üst özofagus sfinkteri olarak da bilinen krikofaringeus kasının cerrahi bir kesitidir, Nissen fundoplikasyonu, gastroözofageal reflü hastalığını (GÖRH) tedavi etmek için yapılan bir ameliyattır. İşlem sırasında, cerrah asit reflüsünü önlemek için yemek borusunun dibinde bir sfinkter oluşturur. Özofajektomi, özefagusun bir kısmını veya tamamını çıkarmak ve daha sonra başka bir organın, genellikle midenin bir kısmını kullanarak yeniden yapılandırmak için yapılan cerrahi bir prosedürdür. Özofagogastrostomi, Özofagusun mideye cerrahi anastomozudur  Ameliyat öncesi bakım Prosedürü hastaya açıklayın. Anesteziden uyandıktan sonra, beslenmeye yardımcı olmak ve karın şişkinliğini gidermek için bir NG tüp takılı olabileceğini açıklayın. Öksürük ve derin nefes egzersizlerini gösterin ve hastaya insizyonu korumak ve ağrıyı en aza indirmek için nasıl destek yapılacağını gösterin. Olası postoperatif komplikasyonları ve bunları önlemek veya en aza indirmek için alınacak önlemleri tartışın.  Ameliyat sonrası bakım ve izlem Ameliyattan sonra şu adımları izleyin: Özofagus reflüsünü en aza indirmeye yardımcı olmak ve aspirasyonu önlemek için hastayı semi fowler pozisyonunda takip edin. Semptomatik rahatlama için gerektiğinde antiasitler kullanılabilir. Yaşamsal belirtileri dikkatlice izleyin ve akciğerleri oskülte edin. Öksürük ve derin nefes egzersizlerini teşvik edin.  Dikkat! Anastomoz bölgesinde sızıntı belirtilerine dikkat edin. Drenleri kanama açısından kontrol edin, dışkı ve drenajda gizli kan olup olmadığına dikkat edin ve hemoglobin seviyelerini izleyin. Hastanın NG tüpü varsa, tüpü anastomozlara zarar vermeyecek şekilde değerlendirin, derin aspirasyondan kaçının.  Ayaktan Bakım Reflüyü önlemek için hastaya başı yüksekte uyumasını tavsiye edin. Hasta sigara içiyorsa, sigarayı bırakmayı teşvik edin. Nikotinin Alt Özofagus Sfinkterini olumsuz etkilediğini açıklayın. Hastaya alkol, aspirin ve efervesan reçetesiz satılan ürünlerden kaçınmasını tavsiye edin, çünkü bunlar hassas özofagus mukozasına zarar verebilir. Hastaya, zayıflamış mukozayı zarar verebilecek ağır kaldırma, ıkınma ve öksürükten kaçınmasını tavsiye edin. Hırıltılı solunum, öksürük ve gece nefes darlığı gibi solunum belirti ve semptomlarını bildirmesi gerektiğini anlatın. MİDE ve DUEDENUM HASTALIKLARI GASTRİT Mide mukozasının inflamasyonu olan gastrit, mideyi etkileyen en yaygın problemlerdendir. Gastrit akut veya kronik- yaygın veya lokalize olabilir. Gastrit, normal gastrik mukozal bariyerin bozulması sonucu ortaya çıkar.  İlaçlar (aspirin, NSAID, kortikosteroidler vb.) Yeme-içme alışkanlıkları (alkol, baharatlı ya da irritan gıdalar) Mikroorganizmalar (Helikobakter GASTİRİT NEDENLERİ pilori, salmonella, Stafilakoklar) Çevrel Faktörler (radyoasyon, sigara dumanı) Tıbbi durumlar (yanıklar, hiatal herni, stres, reflü, böbrrek yetmezliği, sepsis,şok…) Endoskopik prosedürler, nazogastrik tüp Klinik Bulgular Akut gastrit durumunda; bulantı, kusma,iştahsızlık, epigastrik hassasiyet, şişkinlik Kronik gastritte de belirtiler akut gastrite benzer. Bazı hastalar asemptomatiktir. Bununla birlikte, parietal hücreler atrofinin bir sonucu olarak kaybedildiğinde, intrensek faktörün kaynağı da kaybolur. Terminal ileumda kobalaminin (vitB12) emilimi için gerekli bir madde olan intrinsik faktörün kaybı, sonuçta kobalamin (vitB12) eksikliğine neden olur. Tanı Çalışmaları Akut gastrit tanısı çoğunlukla aşağıdakilere dayanır: Hastanın öyküsü Biyopsi ile endoskopik inceleme H. pylori enfeksiyonunun belirlenmesi için nefes, idrar, serum, gaita ve mide dokusu biyopsi testleri KRONİK GASTRİT- TEDAVİ ve BAKIM Kronik gastrit tedavisi, spesifik nedenin değerlendirilmesine ve ortadan kaldırılmasına odaklanır (ör., alkol alımının kesilmesi, ilaçlardan uzak durma, H. pylori eradikasyonu). Şu anda, H. pylori'yi yok etmek için antibiyotik kombinasyonları kullanılmaktadır Pernisiyöz anemisi olan hasta için kobalamin tedavisi gereklidir. Kronik gastrit tedavisi gören hastanın yaşam tarzı değişikliklerine uyum sağlaması ve tavsiye edilen ilaç rejimine bağlı kalması gerekir. Öğün sayılarını artırıp yiyecekleri de mideyi rahatsız etmeyecek türlerde seçmek yararlı olabilir. Sigara içmek her türlü gastritte kontrendikedir. Meslekler arası bir ekip yaklaşımı, hastanın bu değişiklikleri yapmadaki ve tedavideki başarısını artırabilir PEPTIK ÜLSER HASTALIĞI Peptik ülser hastalığı, HCl asit ve pepsinin sindirim etkisinden kaynaklanan GI mukozasının erozyonu ile karakterize bir durumdur. Peptik ülserler, mukozal tutulumun derecesi ve süresine bağlı olarak akut veya kronik, yerleşim yerine göre mide veya duodenal olarak sınıflandırılabilir. Akut ülser, yüzeysel erozyon ve minimal inflamasyon ile ilişkilidir. Kronik ülser, fibröz doku oluşumu ile kas duvarını aşındıran uzun süreli ülserdir. Duodenum ülserleri tüm peptik ülserlerin yaklaşık% 80'ini oluşturur. H. pylori enfeksiyonu, duodenum ülseri olan hastaların yaklaşık %90 ila %95'inde bulunur. Komplikasyon Kanama Kanama, PÜH'ün en sık görülen komplikasyonudur. Perforasyon İlk aşamada (perforasyondan 0 ila 2 saat sonra) hasta, hızla karın boyunca yayılan ani, şiddetli üst karın ağrısı yaşar. Karın kasları daha fazla yaralanmadan korunmaya çalışırken karın sert ve tahta gibi görünür. Hastanın solunumları sığ ve hızlı hale gelir. Kalp atış hızı yükselir (taşikardi) ve nabız zayıftır. Bağırsak sesleri genellikle yoktur. Bulantı ve kusma görülebilir. Diagnostic Studies Peptik ülser tanısı çoğunlukla aşağıdakilere dayanır: Hastanın öyküsü Biyopsi ile endoskopik inceleme H. pylori enfeksiyonunun belirlenmesi için nefes, idrar, serum, gaita ve mide dokusu biyopsi testleri Baryum kontrast çalışması Tedavi Komplikasyonsuz durumlarda tedavi Komplikasyonlarda Tedavi Sigaranın bırakılması Oral alımın kapatılması İlaç tedavisi (ppi, H2 reseptör NG takılması blokörleri, helikobakter için IV proton ponpa inhibitörleri antibiyotikler, antiasitler ) Yatak istirahati Stres yönetimi Iv sıvı replasmanı(ringer laktat) Kan transfüzyonu Mide yıkama (mümkün ve gerekli ise)  Beslenmenin düzenlenmesi (asidik ya da baharatlı gıdalardan uzak durulması) Sigara ve alkol tüketilmemesi Hastaların eğitimi Reçetesiz ilaç kullanımından uzak durulması İlaçların önerildiği gibi kullanılması Bulantı, kusma, epigastrik hassasiyet, kanlı kusma ya da melena durumunda hastaneye başvurulması Stres yönetimi  Mide Ameliyatı  Parsiyel gastrektomi Gastroduodenostomi—Billroth I Gastrojejunostomi—Billroth II  Gastrektomi—midenin çıkarılması Özofagusun jejunuma anastomozu 59 A: Billroth I B: Billroth II 60 Total Gastrektomi (Total Gastrektomi) 61 Mide Cerrahisi: Ameliyat Sonrası Komplikasyonlar  Kanama  Dumping sendromu Gastrik içerik ince bağırsağa büyük hipertonik bolus olarak girer; sıvıyı bağırsak lümenine çekerek plazma hacminin azalmasına, bağırsak lümeninin şişmesine ve yemekten sonraki 15 ila 30 dakika içinde hızlı geçişe neden olur Halsizlik, terleme, çarpıntı, baş dönmesi, kramplar ve dışkılama dürtüsüne neden olur Yaklaşık 1 saat sürer Yemek yedikten sonra dinlenerek azalır  Postprandiyal hipoglisemi — dumping sendromunun varyantı Kontrolsüz yüksek karbonhidrat bolusu ince bağırsağa girerek aşırı insüline salınımına neden olur ve yemekten ~ 2 saat sonra hipoglisemiye neden olur 62 Mide Cerrahilerinde Bakım Ameliyat öncesi bakım  Laparoskopik veya açık teknikler  Hastaya prosedür ve ameliyat sonrası beklentiler hakkında bilgi verin Konfor önlemleri/ağrı yönetimi Öksürük ve derin nefes egzersizleri NG takılması IV sıvılar 63 Mide Cerrahilerinde Bakım  Ameliyat sonrası bakım Sıvı ve elektrolit dengesi IV sıvılardan oral ve katılara AÇT, günlük ağırlığı izleyin Solunum komplikasyonlarını önleyin Solunum değerlendirmesi; Yaşamsal Bulgu, nefes darlığı, göğüs ağrısı, siyanoz Öksürük ve derin nefes alma egzersizleri Analjezi, erken ambulasyon, Konforu sağlanması: ağrı, bulantı / kusma 64 Mide Cerrahilerinde Bakım Enfeksiyonu önleyin Yaşamsal belirti izleyin Yarayı değerlendirin Komplikasyonları izleyin (özellikle obez ise): Atelektazi, pnömoni, Derin Ven Trombozu, Pulmoner Emboli, pnömotoraks Anastomoz kaçağı  taşikardi, nefes darlığı, ateş, karın ağrısı, anksiyete, huzursuzluk- Sepsis ve ölümü önlemek için acil tedavi gerektirir Kanama — Yaşamsal Belirti, NG aspirasyonu 65 Mide Cerrahilerinde Bakım  Dekompresyon için NG takibi; sütür hattına giden basıncı ve ödemi azaltır Gastrik aspirasyonda geleni gözlemleyin: renk, miktar, koku 2 ila 3 saat boyunca kanlı drenaj beklenir; fazla oluesa bildirin (75 mL / saatten fazla); Gelen yoksa pıhtı/tıkanıklık için oluşumu ihtimalini atlamayın; Önlemek için NG irrigasyonu Gelen içerik 36 ila 48 saat içinde koyulaşmalı ve sarı-yeşile dönmelidir Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 66 Mide Cerrahilerinde Bakım  Enteral beslenme veya parenteral beslenme  Yara iyileşmesi: potasyum, C, D, K vitaminleri ve B kompleksi  Pernisiyöz anemi — intrinsik faktör kaybı; terminal ileumda kobalamin emilimi için gerekli; RBC'ler için gerekli  Hastanın kobalamin, folat, kalsiyum, D vitamini ve demir içeren multivitaminler kullanması gerekebilir (yaşam boyu tedavi) 67 Mide Cerrahilerinde Bakım  Mide boyutunun küçültülmesi, öğün boyutunun da küçültülmesi anlamına gelir  İlk birkaç hafta: yumuşak, düşük lifli, yüksek kompleks karbonhidratlar ve yüksek proteiniçeren gıdalar  Küçük, sık öğünler  Yemeklerle birlikte sıvı yok, iyice çiğnenmeli  Basit şekerlerden, laktozdan ve kızarmış yiyeceklerden kaçınılmalı  Aşırı gıda sıcaklıklarından kaçınılmalı Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 68 Alt Gastrointestinal Problemleri DİYARE- İSHAL İshal, günde en az üç yumuşak veya sıvı dışkı geçişidir. Akut olabilir veya 4 haftadan uzun sürerse kronik olarak kabul edilir. Bir bireyin patojenik organizmalara duyarlılığı yaş, mide asiditesi, bağırsak mikroflorası ve immün yeterlilikten etkilenir. İshal yaşlı yetişkinlerde ve çocuklarda hayatı tehdit edebilir. Bakteriyal, viral ya da parazitik olabilir. Kaynağa göre belirtiler çeşitlilik gösterir. Klinik Bulgular Büyük hacimli, sulu dışkı Kramp Periumbilikal ağrı Çok yüksek olmayan ateş eşlik edebilir veya ateşsiz geçebilir. İshal başlamadan önce bulantı ve kusma Dışkıda lökositler, kan ve mukus bulunabilir Dehidratasyon Elektrolit bozuklukları (ör., hipokalemi) Asit-baz dengesizlikleri (metabolik asidoz) TEDAVİ Tedavi nedene bağlıdır Başlıca endişeler bulaşmayı önlemek, sıvı ve elektrolitleri dengelemek ve cildi korumaktır. Kayıplar şiddetli ise sıvıların, elektrolitlerin, vitaminlerin ve beslenmenin parenteral uygulaması gereklidir. İshal önleyici ajanlar bazen mukoza zarlarını kaplamak ve korumak, tahriş edici maddeleri emmek, bağırsak geçişini engellemek, bağırsak sekresyonlarını azaltmak veya gastrointestinal sistemin merkezi sinir sistemi uyarımını azaltmak için verilir. Antibiyotikler akut ishali tedavi etmek için nadiren kullanılır. Bununla birlikte, belirli enfeksiyonlar için veya enfekte kişi ciddi şekilde hasta olduğunda veya bağışıklığı baskılandığında kullanılabilirler. BAKIM Genel hedefler, ✓enfeksiyöz ishale neden olan mikroorganizmanın bulaşmasının önlenmesi ✓ishalin kesilmesi ve normal bağırsak paternlerinin yeniden başlaması; ✓normal sıvı, elektrolit ve asitbaz dengesi; ✓normal beslenme durumu; ve ✓perianal cilt bütünlüğünün korunması Nedeni bilinene kadar tüm akut ishal vakalarını bulaşıcı olarak kabul edin. Hastalığın başkalarına yayılmasını önlemek için sıkı enfeksiyon kontrol önlemleri gereklidir Her hastayla temastan önce ve sonra ve her türlü vücut sıvısını tutarken ellerinizi yıkayın. Hasta ve yakınlarına bulaşmanın önlenmesi konusunda bilgi verin. Hasta ve yakını ile uygun gıda işleme, pişirme ve saklama konularını tartışın. KABIZLIK-Konstipasyon Normal bağırsak hareketleri ile dışkı geçişi kolaydır. Normalde dışkılama sıklığı, günde üç bağırsak hareketinden her 3 günde bir bağırsak hareketine kadar değişir. Kabızlık, dışkılayama veya seyrek dışkı ve dışkılaması zor olan sert, kuru dışkı ile karakterizedir. Etiyoloji ve Patofizyoloji Kabızlığın yaygın nedenleri arasında yetersiz diyet lifi veya sıvı almak, fiziksel aktiviteyi azaltmak ve dışkılama dürtüsünü görmezden gelmek yer alır. Uzun süre dışkılama dürtüsünü görmezden gelmek, rektum kaslarının ve mukozasının dışkı varlığına duyarsız hale gelmesine neden olabilir. Ek olarak, dışkının uzun süre tutulması, su emilimi nedeniyle dışkının kurumasına neden olur. Dışkı ne kadar sert ve kuru olursa, dışarı atılması o kadar zor olur. Opioidler başta olmak üzere birçok ilaç kabızlığa neden olur. Klinik Bulgular Kabızlığın klinik seyri, kronik bir rahatsızlıktan "akut karın" ı taklit eden akut bir olaya kadar değişebilir. Dışkı yok veya sert, kuru ve geçmesi zordur. Karın şişkinliği ve artmış rektal basınç da mevcut olabilir. Hemoroid, kronik kabızlığın en sık görülen komplikasyonudur.  Teşhis ve Tedavi Hastaya olağan dışkılama düzenleri ve alışkanlıkları, diyet, egzersiz, gaita yumuşatıcı laksatif kullanımı ve dışkılama ile ilgili zorluklara katkıda bulunabilecek obstetrik yaralanmalar gibi durumlar hakkında sorular sorulmalı, öyküsü alınmalıdır. Karın grafisi, baryumlu lavman, kolonoskopi, sigmoidoskopi ve anorektal manometri yapılabilir. Tedavi; Birçok kabızlık vakası, diyet lifi, sıvı alımı ve egzersizi artırarak önlenebilir. İlaç tedavisi Beslenme tedavisi Biofeedback tedavisi (dışkılamayı ertelememe, her gün aynı saatte deneme, kayıt tutma, pozisyon) Sıvı alımı (2 L/gün) İNFLAMATUAR BAĞIRSAK HASTALIĞI İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD), gastrointestinal sistemin kronik bir iltihabıdır. Alevlenme dönemleri ile ara ara remisyon dönemleri ile karakterizedir. Kesin nedeni bilinmemektedir ve tedavisi yoktur. IBD, klinik belirtilere göre Crohn hastalığı veya ülseratif kolit olarak sınıflandırılır. Etiyoloji ve Patofizyoloji IBD, bir kişinin kendi bağırsak sistemine karşı bir bağışıklık reaksiyonu içeren otoimmün bir hastalıktır. Bazı ajanlar veya ajanların bir kombinasyonu aşırı aktif, uygunsuz, sürekli bir bağışıklık tepkisini tetikler. Ortaya çıkan inflamasyon yaygın doku tahribatına neden olur Kanıtlar, IBD'nin çevresel faktörler, genetik yatkınlık ve bağışıklık sisteminin işlevindeki değişiklikler dahil olmak üzere faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığını göstermektedir. Crohn hastalığında inflamasyon bağırsak duvarının tüm katmanlarını içerir. Crohn hastalığı, GI kanalda ağızdan anüse kadar herhangi bir yerde ortaya çıkabilir, ancak en sık terminal ileum ve kolonda görülür. Ülseratif kolit genellikle rektumda başlar ve çekuma doğru sürekli hareket eder. Terminal ileumda bazen hafif inflamasyon meydana gelse de, ülseratif kolit kolon ve rektumun bir hastalığıdır  Klinik Bulgular Ülseratif kolit ve Crohn hastalığında, belirtiler genellikle aynıdır. İshal, kanlı dışkı, kilo kaybı, karın ağrısı, ateş ve yorgunluktur. Kanlı dışkı ülseratif kolit ile daha yaygındır ve Crohn hastalığında kilo kaybı daha yaygındır çünkü ince bağırsak iltihabı besin emilimini bozar. Crohn hastalığında,İshal ve kramp karın ağrısı yaygın semptomlardır. İnce bağırsak tutulmuşsa, emilim bozukluğundan kilo kaybı meydana gelir. Rektal kanama bazen ülseratif kolit kadar sık olmasa da Crohn hastalığı ile ortaya çıkar. Ülseratif kolitte,Birincil belirtiler kanlı ishal ve karın ağrısıdır. Şiddetli hastalıkta, ishal günde 10 ila 20 kez ortaya çıkar. Tanı Tedavi Hasta öyküsü Yüksek kalorili, yüksek protein ve Fizik muayene vitamin içerikli beslenme İlaç tedavisi- steroid, immün Kan testleri baskılayıcılar ve düzenleyiciler, Gaita incelemesi antibiyotikler, Endoskopi, kolonoskopi, Gerekli ise parenteral beslenme sigmoidoskopi, Fiziksel ve duygusal dinlenme Biyopsi Gerekli durumlarda cerrahi tedavi Bakım… Genel hedefler, IBD'li hastanın (1) daha az ve daha az şiddetli akut alevlenmeler, (2) normal sıvı ve elektrolit dengesini korumak, (3) ağrı veya rahatsızlığın önlenmesi, (4) tıbbi rejimlere uyum, (5) beslenme dengesini korumak, (6) daha iyi bir yaşam kalitesine sahip olmak. Alt Sindirim Sistemi Cerrahileri 85  Apandisit  Apendiksin iltihabı  En sık görülen acil karın cerrahisi  Ortak yaş 10 ila 30 yıl  Fekalit, apendiksin lümenini tıkayarak distansiyon, venöz tıkanıklık, kangren, perforasyon ve peritonite yol açan mukus ve bakteri birikimine neden olur 86 Belirtileri  Başlangıçta donuk periumbilikal ağrı; iştahsızlık, bulantı, kusma  McBurney'nin noktasında sağ alt kadranda kalıcı ağrı  Ateş, lokalize hassasiyet, sertlik, geri tepme hassasiyeti, kas koruması  Öksürük, hapşırık, derin nefes ile artan ağrı  Yaşlı yetişkinlerde: daha az ağrı, hafif ateş, sağ iliak fossa rahatsızlığı Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 87 Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 88 Tanı ve Tedavi  Hastanın Öyküsü; WBC  BT taraması; Ultrason veya MRI  Cerrahi: apendektomi  Perforasyonu önlemek için hemen yapılmalı; peritonit  IV sıvı ve antibiyotikler Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 89 Bakım  Preoperatif IV sıvı ve analjezi uygulayın (tanı kesinleşince) Komplikasyonları önleyin Oral kapalı Yaşamsal belirti izleyin Antiemetikler  Postoperatif Genel postop bakımı (laparotomi) Erken ambulasyon; tolere edildiği gibi ileri diyet Perfore ise IV antibiyotikler Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 90 Bağırsak Rezeksiyonu ve Ostomi Cerrahisi Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 91 Bağırsak Rezeksiyonu  Endikasyonları Kanseri ortadan kaldırmak Perforasyon, fistül veya travmatik yaralanmayı onarmak Tıkanıklığı veya darlığı gidermek Apse, enflamatuar hastalık veya kanamayı tedavi etmek amacıyla yapılabilir. Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 92  Ostomy  Dışkı eliminasyonu için karında cerrahi olarak oluşturulan açıklık (stoma)  İleum—ileostomi (istemsiz drenaj)  Kolon—kolostomi (olası düzenleme) Anatomic site: ascending, transverse, sigmoid Geçici veya kalıcı olabilir Kolostomi ya da ileostomi tercihi hastalığa göre değişir. Gelen dışının özelliği, hastanın sıvı gereksinimi, cilt bariyeri gerekliliği uygulanan prosedüre göre değişiklik gösterir. Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 93 Ostomi Çeşitleri Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 94 Ameliyat Öncesi Bakım  Psikolojik hazırlık ve duygusal destek  Eğitim  Yara Ostomi Kontinans Hemşireliği danışmanlığı ve eğitimi  Stoma yeri seçimi Rektus kası içinde (fıtık riskinde azalma) Düz yüzey (sızdırma olasılığı daha az olan conta oluşturulmalı) Mümkünse hastanın görebileceği ama gizlice giysinin altına gizlenmiş bölge tercihi Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 95 Bakım Ameliyat sonrası bakım Yara yönetimi Kapalı yara—insizyonu/dikişleri izleyin Açık yara — pansuman değişiklikleri; Drenajı izleyin Enflamasyon/enfeksiyon için yarayı/drenajı değerlendirin Ateşi ve WBC'leri izleyin Komplikasyonları değerlendirin: gecikmiş yara iyileşmesi, kanama, fistüller ve enfeksiyon Ostomi özellikleri Normal: pembe—kırmızı; hafif şişlik; az miktarda kan Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 96 Bakım  Kolostomi fonksiyonu Kayıt - hacmi, rengi, drenaj tutarlılığı 2 hafta boyunca yaygın olan aşırı gaz—geçici bir süreç  İleostomi fonksiyonu 24 - 48 saat—minimum Peristalsis geri döner—1500 ila 1800 mL / gün Sıvı ve elektrolit (Na+, K+) dengesini izleyin Bağırsaklar uyum sağlar ve emilimi arttırır - dışkı kalınlaşır ve hacim ~ 500 mL / gün'e düşer Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 97 Kolostomi Bakımı  Hasta ve yakınlarının eğitimi Temel ostomi yönetimi becerileri Diyet: yeterli sıvı ile dengeli; Koku, gaz ve ishal yapan yiyeceklerden kaçının Sorunlar için kaynaklar (Evde bakım, Yara Ostomi Bakım Hemşiresi)  Duygusal destek—beden imajı değişiklikleri Cinsel aktivite, sosyal yaşam, çalışma Günlük yaşama dönüş- 4 ila 6 hafta Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 98 Kolostomi Bakımı  Torbalama sistemi Yapışkanlı cilt bariyeri ve kese Çekme ve sızıntıları önlemek için 1/3 dolduğunda boşaltma Şeffaf kese — stomanın görünür olması Kese değişimi—cildin değerlendirilmesi Arızalı poşet — hemen değiştirilmeli Sahaya göre boşaltılabilir veya kapalı uçlu kese Filtreleri poşetler—koku giderir Regülasyon için irrigasyon (distal kolon ostomisinde) Banyo, duş, yüzme – stomaya zarar vermez Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 99 İleostomi Bakımı Güvenli torbalama En iyi kese — açık uçlu, boşaltılabilir, ya da tek kullanımlık Sıvı alımı — en az 2 ila 3 L / gün. Sıvı ve elektrolit dengesizliğini öğretin; Tıkanıklık riskinin artması—lümen daralması İyice çiğneme; özellikle fındık, kuru üzüm, patlamış mısır, hindistan cevizi, mantar, zeytin, lifli sebzeler, kabuklu yiyecekler, kuru meyveler ve etler Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 100 Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 101 Ostomiye Adaptasyon  Bireyselleştirilmiş yanıtlar—doğru, bilgi, duygusal destek ve eğitim sağlayın Pozitif—iyileştirici Keder, öfke, depresyon, kaygı ve korku Duygular bakıma katılımı değiştirebilir Beden imajını ve benlik saygısını tartışın; Başa çıkma stratejilerini ve destek sistemlerini belirleyin Destek grupları, benzer deneyimi yaşayan kişiler, dernekler Copyright © 2020 by Elsevier, Inc. All rights reserved. 102 TEŞEKKÜRLER☺