Sindirim Sistemi Gelişimi ve Histolojisi PDF

Sindirim sistemi gelişimi  Dördüncü haftanın başında bağırsak taslağının  kranial ucunu orofaringeal membran  Kaudal ucunu kloakal membran kapatır  Sindirim sist. epiteli ve bezlerinin büyük kısmı primitif bağırsağın endoderminden gelişir.  Sindirim sist.  kraniyal bölümü epiteli st...

Sindirim sistemi gelişimi  Dördüncü haftanın başında bağırsak taslağının  kranial ucunu orofaringeal membran  Kaudal ucunu kloakal membran kapatır  Sindirim sist. epiteli ve bezlerinin büyük kısmı primitif bağırsağın endoderminden gelişir.  Sindirim sist.  kraniyal bölümü epiteli stomatodeum ekdoderminden  Kaudal bölümü epiteli proctodeum ekdoderminden gelişir. Ön bağırsak  İlkel farinks  Tonsilla  Tükrük bezleri  Ağız boşluğu  Dil  Solunun yolu  Yemek borusu ve mide  Koledok kanalının proksimalindeki duodenum parçası  Karaciğer, safra yolları, pankreas Orta bağırsak  Duedenumun büyük kısmı  İnce bağırsaklar  Çekum  Appendix  Çıkan kolon  Kolon transversum’un 2/3 sağ yarısı Arka bağırsak  Kolon transversum’un 1/3 sol yarısı  Kolon descendes  Kolon simoideum  Rektum  Anal kanalın üst kısmı  Mesanenin epiteli ve üretranın büyük kısmı Öğrenim hedeflerimiz  Sindirim kanalını oluşturan organların duvar yapılarındaki genel özellikleri  Her katmanda bulunan belli başlı ortak yapıların adları  Gastrointestinal kanal ortak yapısal özellikler gösterir.  Sindirim sistemi duvar yapısı 4 tabakadan oluşur: Tunika mukoza Tunika submukoza Tunika muskularis Tunika seroza (adventisya) Tunika Mukoza  Epitel Tabaka  Lamina propria  Muskularis mukoza  Tunika Mukoza Epitel Tabaka Lamina propria  Sindirim kanalında mukoza  Mukozal bezler, lamina yapısı bölgesel farklılıklar propriyada bulunur. gösterir.  Gevşek bağ dokusu  Üç temel fonksiyonu vardır: yapısındadır. Savunma, absorpsiyon ve  Absorbe edilen maddelerin sekresyon transportunu sağlayan kan  Epitel lumen içeriği ile damarları içerir. gastointestinal sistemin kalan Lamina propriyadaki lenfatik bölümleri arasında bariyer doku immünolojik bariyer görevi yapar olarak fonksiyon görür. Tunika Mukoza Muskularis mukoza  Düz kas tabakasından oluşur.  Bu kasların kontraksiyonu mukozanın hareketini sağlar.  Mukoza yapısına katılan son yapıdır. Tunika Submukoza  Bağ dokudan oluşur.  Kan damarları, lenfatikler, sinir pleksusu ve bazen bezler içerir.  Bezler submukozada belirli lokalizasyonlarda bulunur. Örn: Özefagus ve duodenum. Miyelinsiz sinir fibrilleri ağı ve ganglion hücreleri: submukozal pleksusu (Meisner pleksusu) oluşturur. Tunika muskularis  İç sirküler ve dış longitidunal düz kas tabakasından oluşur.  İki kas tabakası arasında ince bir bağ dokusu tabakası bulunmaktadır.  Bu bağ dokusu içinde myenterik pleksus (Auerbach pleksusu) bulunur. Tunika muskularis  Muskularis eksternanın iç sirküler tabakasının kontraksiyonları lümeni sıkıştırarak lümen içeriğini baskılar ve karıştırır.  Dış kas tabakasının kontraksiyonları sindirim içeriğini ileriye doğru iter. Tunika Seroza veya Adventisya  Seroza; basit yassı epitelle kaplı seröz bir membran olan mezotelyum ve altında az miktarda bağ dokusundan oluşur.  Gross anatomide tanımlanan visseral peritona karşılık gelir.  Sindirim kanalında bazı bölümler seroza içermez. adventisya olarak isimlendirilen bağ dokusu ile abdominal ve pelvik duvara bağlanırlar.  Özefagusun torasik bölümü, duodenum, inen ve çıkan kolon, rektum ve anal kanalda seroza bulunmaz. Öğrenim hedeflerimiz: Özefagus  Özofagusun duvar yapısını oluşturan katmanların genel özellikleri  Özofagusun submukozasındaki bezler  Özofagus kas tabakasının özellikleri Özofagus duvar tabakaları:  Tunika mukoza  Tunika submukoza  Tunika muskularis  Tunika adventisya/seroza Özofagus – Tunika mukoza  Lamina epitelyalis: Çok katlı yassı keratinleşmemiş epitel  Lamina propria: Gevşek bağ dokusu  Lamina muskularis mukoza: İnce longitudinal düz kas Özofagus – Tunika mukoza Lamina epitelyalis:  İnsan özofagus epiteli keratinize olmayan çok katlı yassı epiteldir.  İnsanlarda yüzey hücreleri keratohiyalin granülleri içerebilir.  Keratinizasyon normalde oluşmaz.  Pek çok hayvanda ise epitel keratinizedir. Özofagus – Tunika mukoza Lamina propria:  Diffüz lenfatik doku ve lenfatik nodüller bulunur.  Gevşek bağ dokusu yapısındadır.  Özofageal kardiak bezler, midenin kardiak bezlerine benzerler ve lamina propriyada bulunurlar.  Kardiak bezler özefagusun son bölümünde daha yoğundur. Özofagus – Tunika mukoza Muskularis mukoza:  Mukozanın en alt tabakası muskularis mukozadır.  Longitidunal olarak düzenlenmiş düz kas tabakasından oluşur.  Özofagusun proksimal bölümünde alışılmadık bir şekilde kalındır Özofagus – Tunika submukoza  Submukoza; bağ dokudan oluşur.  Büyük kan damarları, lenfatik damarlar, sinir fibrilleri ve ganglion hücreleri içerir.  Sinirler ve ganglion hücreleri submukozal pleksusu (Meissner pleksusu) oluşturur. Diffüz lenfatik doku ve lenfatik nodüller en çok özofagusun üst ve alt bölümlerinde bulunur. Özofagus – Tunika submukoza  Özofagusta iki tip bez bulunur.  Lokalizasyonları farklıdır.  Mukozal ve submukozal bezler lümen duvarını yağlamak ve korumak için mukus sekrete ederler.  Özofagusun kendi bezleri, submukozada bulunur.  Küçük, bileşik tubuloalveolar bezlerdir.  Lümen duvarını yağlar. Özofagus – Tunika submukoza Özofagus – Tunika muskularis  Muskularis eksterna:  İçde sirküler  Dışda longitidunal olmak üzere iki tabakadan oluşur  Üst 1/3 bölümü çizgili kastan  Orta bölümde çizgili ve düz kas karışıktır.  Alt 1/3 bölümü ise sadece düz kastan oluşur  İç ve dış kas tabakaları arasında miyenterik pleksus (Auerbach pleksusu) bulunur.  Bu pleksus muskularis eksternayı inerve eder ve peristaltik aktivite oluşturur. Özofagus-Seroza  Özofagusun dış kısmı adventisya ile kaplıdır.  Abdominal kaviteye özofagusun kısa bir parçası girer.  Bu bölümünün (abdominal) en dış tabakası seroza olarak adlandırılır.  Öğrenim hedeflerimiz: Mide  Midenin duvar yapısını oluşturan katmanlar ve özellikleri  Duvar yapısında benzer ve farklı bölümler  Mide yüzey epiteli ve mide bezlerinin düzenlenişi  Mide bezlerinde bulunan hücre tipleri ve salgıları Mide duvar tabakaları:  Tunika mukoza  Tunika submukoza  Tunika muskularis  Tunika seroza Tunika mukoza  Lamina Epiteliyalis: Mide yüzeyini ve gastrik çukurları döşeyen epitel tek katlı prizmatik epiteldir.  Alkalen mukus salgılar  Mide çukurlarını çevreleyen prizmatik hücreler yüzey müköz hücreleri olarak da bilinir.  Lamina propria: Gevşek bağ dokusundan oluşur.  Epitel lamina propria içine uzanan çukurcuklar oluşturur.  Bu yapılar gastrik çukurcuk (pit=foveola) adını alır.  Lamina propriada bulunan midenin tübüler bezleri bu çukurcuklara açılır.  Lamina muskularis mukoza Özefagus-Mide MİDE : Makroskobik olarak: Histolojik olarak 1. Kardia  Fundus ve korpus ortak 2. Fundus yapıya sahiptir. 3. Korpus (body) 1. Kardia 4. Pilor 2. Fundus 3. Pilor Fundus Histolojisi Fundus bezlerini oluşturan hücre tipleri:  Boyun mukus hücreleri  Pariyetal (Oksintik) hücreler  Zimojen (Esas-Chief) hücreler  Enteroendokrin hücreler (DNES)  Farklılaşmamış (kök) hücreler Fundus bezlerini oluşturan hücreler: İstmus: Hücre replikasyon bölgesidir. Müköz boyun hücreleri yüzey müköz hücrelerinden daha kısadır. Boyun Mukus hücreleri  Mide bezlerinin boyun bölgesinde en sık bulunur.  Bu hücrelerin müköz salgısı asidik karakterdedir.  Her hücrede büyük musinojen granülleri bulunur.  Mide mukozasının absorpsiyon kapasitesi yoktur.  Su, tuzlar, alkol ve lipidde eriyen ilaçlar emilebilir. Pariyetal (okzintik) hücreler  Asetilkolin ve gastrin, hidroklorik asit salınımını uyarır.  Histaminde H2 reseptörlerine bağlanarak asetilkolin ve gastrinin etkisini artırır.  Somatostatin gastrin salınımını azaltır. Pariyetal (okzintik) hücreler  Mide bezlerinin üst yarısında yoğun bulunur.  Sitoplazmaları eozinofiliktir.  Hidroklorik asit  İntrensek faktör salgılar.  Aktif durumdaki hücre apikal plazma membranının yaptığı derin girintiler “hücre içi kanaliküller” içerir.  Dinlenme evresinde ise plazma membranı altında tübüloveziküler yapılar izlenir : Enteroendokrin hücreler:  Gastrik bezlerin tabanında bulunur.  Enteroendokrin hücrelerden:  D hücreleri Somatostatin  G hücreleri Gastrin  ECL hücreleri Histamin (ECL hücreleri : Enterokromafin benzeri ) : Esas (Zimojen) Hücreler:  Tubüler bezlerin alt bölümünde daha fazladır.  Öncül bir enzim olan pepsinojen üretir.  Midenin asit ortamına salgılandıktan sonra aktif bir proteolitik enzim olan pepsine dönüşür.  İnsanda esas hücreler lipaz enzimi de üretirler. Farklılaşmamış (Kök) hücreler:  Boyun bölgesinde az sayıda bulunur.  Yüksek mitotik aktivite gösterirler.  Yenilenme döngürü 4-7 gün.  Yavru kök hücreler bezin derinliklerine göç eder. Pilor Histolojisi  Bezler önemli miktarda lizozim enzimi ve mukus salgılar.  Gastrin salgılayan G hücreleri pilor bezlerinin müköz hücreleri arasında bulunur.  D hücreleri, somatostatin salgılar. Kardiya  Hücrelerin çoğu mukus salgılar.  Hidroklorik asit salgılayan birkaç pariyetal hücre bulunabilir. Midenin Diğer Tabakaları  T. Submukoza; kan ve lenf damarları içeren sıkı bağ dokusundan oluşmuştur.  Bol miktarda lenfoid hücre, makrofaj ve mast hücresi bulunur.  T. Muskularis;  Dış tabaka longitudinal (uzamına)  Orta tabaka sirküler (dairesel)  İç tabaka oblik (çaprazdır) Orta tabaka kalınlaşarak pilor sfinkterini oluşturur.  T. Seroza; Mideyi en dıştan örter.