Pag-aaral ng Pagkataong Pilipino PDF

PROSPERO COVAR’S Ang salitang katauhan ay nangangahulugang BAYANG DALUMAT NG PAGKATAONG “kabasalan ng diwang taglay ng salitang – PILIPINO ugat”....

PROSPERO COVAR’S Ang salitang katauhan ay nangangahulugang BAYANG DALUMAT NG PAGKATAONG “kabasalan ng diwang taglay ng salitang – PILIPINO ugat”. Sa ingles ang salin nito ay“humanity”. PROSPERO R. COVAR Ayon kay Miranda Kilala bilang Ama ng Pilipinolohiya o ang Teorya ng ito ay “humanhood” sa ingles Pagkataong Pilipino. Ayon kay Covar EDUKASYON: ito ay “personhood” University of Arizona Ph.D. (Antropolohiya) Ang salitang “Pagkatao” ay angkop na 1975 konsepto bilang “personhood” o pagiging University of the Philippines M.A. taong Pilipino. (Sosyolohiya) 1961 University of the Philippines B.A. Ayon kay Santiago at Tiangco (Sosyolohiya) 1957 Ang pagka- ay tumutukoy sa kalikasan ng tao, Nagsilbi siya bilang propesor sa University of hayop o bagay. the Philippines, Department of Anthropology, Ganito ang gamit ng pagka- sa pariralang at nagsilbing tagapangulo ng graduate program “Pagkataong Pilipino” ng departamento mula 1993-1999. Metapora ng Katawan at Banga PAGIGING TAO AT PAGPAPAKATAO Sa Bibliyang paniniwala, ang tao ay nagmula Ang pagiging tao ay isang prosesong sa isang kipil ng putik, hiningahan ng bayolohikal. Maykapal at naging si Adan. Ang pagpapakatao ay naaayon naman sa Ganyun din naman, ang banga ay nagbuhat sa proseso ng kultural. putik. Ang katawan ng tao ay parang isang banga. Pagkatao at Katauhan Ang salitang “TAO” ay pangngalan. Ito ay tumatanggap ng ibat-ibang panlapi upang makapagsaad ng ibat-ibang kahulugan. Ayon kay Ramos ang “ka – han” kapag inilapi sa isang salitang –ugat ay nagpapahayag ng kaisipang basal (abstract). TAMBALANG LABAS LOOB AT LALIM LABAS Salamin ng damdamin at kalooban ng PAGKATAONG PANLABAS pagkataong nililok ng kulturang karanasan. LOOB MUKHA Ito ay mailalarawan sa konteksto ng sisidlan. nababatid o nababanaag ang saloobin ng Ang sisidlan ay may loob at labas. ating kapwa. Sa mukha matatagpuan ang  noo,kilay, mata, pilik – mata, ilong, pisngi, karima-rimarim na bagay labi, bibig, tainga at baba o pangyayari. NOO Malapad ang noo- matalino Makitid ang noo- makitid mag-isip PAGKATAONG PANLOOB Ang bahaging panloob ng ating katawan ay mayroon KILAY ding pagkataong pagpapakahulugan, gaya ng mga Salubong ang kilay- mainit ang ulo sumusunod: Taas kilay- isnabera ISIPAN MATA pinagmulan ng diwa, kamalayan, ulirat, Mapungay ang mata- inaantok talino at bait Nandidilat ang mata- galit Isip biya – slow learner Matayog mag – isip – deep thinker LABI Manipis ang labi- matabil o madaldal PUSO Pusong mamon – soft hearted DIBDIB BITUKA ito ay kaugnay ng mga salitang “damdam” Sala-salabid na bituka –buhay na punung- at “dama.” Ang dibdib ang pandama ng puno ng balakid damdamin. Halang ang bituka -anti – social ○ Dibdiban ○ Maluwag ang dibdib ATAY ○ Masikip ang dibdib Sa katutubong pamayanan, ang atay ay ginagamit na panawas ng TIYAN mambubunongupang matamo ang magiging Malaki ang tiyan- busog, kapalaran ng isang desisyon. matakaw,mapagkamkam Maliit ang tiyan – gutom, mahirap, kulang Halimbawa, kung itutuloy ang pagdaraos ng sa kain pangangaso. Ito ay may kinalaman sa kulay ng atay. ○ Ang madilaw na atay ay SIKMURA nangangahulugan na magiging Ang sikmura ay bahagi ng katawan na matagumpay angisasagawang balak ginagamit na pagtantiya ng damdamin, pag- ○ Ang maitim na atay ay sakuna ang iisip, kilos at gawa ng ibang tao. susuungin. ○ Halimbawa: ○ Gayundin, ang taong maitim ang 1. Ang sikmurang masama - atay ay walang pakundangan sa nangangahulugang di- kanyang ginagawa. mabuting pakiramdam. 2. Ang mahapding sikmura o nangangasim ay TATLONG PERSONA ngangahulugang hindi Dios Ama matanggap ang isang Dios Anak bagay. Dios Espiritu Santo 3. Malakas ang sikmura - natatanggap niya ang Ang tatlong persona ay naging: lahat, lalo na yaong Naging bayolohikal ang pinag-ugatan ng Santicima Ang "kapwa" ay may dalawang kategorya, "Ibang Trinidad. Ang dahilan na sila ay persona, ang bawat Tao" at "Hindi Ibang Tao.” persona sa kanila ay mayroong katawan at kaluluwa. IBANG TAO SIKOLOHIYA NG PAGKATAONG PILIPINO "Ibang Tao" ("outsider") May limang antas nagbabago ang pagkatao ng isang Pilipino, ngpakikisalamuha sa ilalim ng kategoryang ito: kung siya ay linalangkapan, sinasapian o sinasaniban. Pakikitungo: kabutihan - Ang tamang asal ay Ang paliwanag ni Bulatao sa pagbabago ng nangangahulugang tamang kilos patungo sa mga pagkatao ay “altered state of consciousness.” awtoridad (Mga Magulang, Matatanda, at iba pa). Ang palatandaan ay pinahihiwatig sa pagbabago ng: Pakikisalamuha: pag-aaksaya - Ito ay isang Ang mga pagbabagong ito ay itinatakda ng iba’t- panlipunang halaga na pangunahing komunitero. ibang bahagi ng katawan at ng kaluluwa. Ipinapahayag nito ang kakayahan na mag-angkop. Damdamin Pakikilahok: pagtutulungan - Ito ay Isipan nangangahulugang ang Kilos buong komunidad ay nagtutulungan upang tulungan Gawa ang isang tao. Wika Pakikibagay: pagsunod - Ito ay nagiging sanhi ng alitan sa May dalawang klase ng pagkataong Pilipino na indibidwalidad na maraming Pilipino sa katunayan ay pinatotohanan ng pag-aaral ng tao: willingly na inilalaglag sa pabor ng pagsunod sa mga 1. likas na pagkatao at hinihingi ng mga namumuno. 2. pagkataong may sapi Pakikisama: pagkakaisa sa grupo. Kahulugan ng Sikolohiya batay sa kultura at HINDI IBANG TAO wikang Pilipino "Hindi Ibang Tao" ("one-of-us") May tatlong antas ng pakikipag-ugnayan sailalim ng kategoryang ito: KAMALAYAN – tumutkoy sa damdami’t kaalamang Pakikipagpalagayang-loob: ito ang gawaing nararanasan pakikipagpalagayan ng loob sa iba. ULIRAT – tumutukoy sa pakiramdam sa paligid Pakikisangkot: pagsali sa gawain ng iba. ISIP – tumutukoy sa kaalaman at pagkaunawa Pakikipagkaisa: pagiging isa sa iba. DIWA- tumutukoy sa ugali at kilos o asal KALOOBAN – tumutukoy din sa damdamin KALULUWA – daan upang mapag-aralan din ang Mahalagang Halaga Sa Pagitan Ng Mga Tao tungkol sa budhi ng tao Pakiramdam: Kalakip na pag-unawa sa inner perceptions. Ginagamit ng mga Pilipino ang "damdam," o ang inner Kalalabasan saPagkatuto perception ng emosyon ngiba, bilang Malaman konsepto ng kapwa pangunahing kasangkapan upang gabayan Maintindihan ang kalikasan nito bilang core value ang kanilang pakikitungo sa ibang tao. ng mga Pilipino KAPWA Kaugnayang Panlipunang-Personal na Halaga "Kapwa" ang pangunahing konsepto ng Kagandahang-Loob: Nakabatay sa pagkaka- Sikolohiyang Pilipino. isa ng buong sangkatauhan. Ito ay  tumutukoy sa kakayahan na tulungan ang Pilipino na magsagawa ng mga rebolusyon ibang tao na nangangailangan ng tulong at pag-aaklas laban sa iisang kaaway. dahil sa pananaw na sila'y magkakasama bilang bahagi ng iisang kultura ng mga Sosyal na Halaga Pilipino. Karangalan: Maari itong maliit na isalin bilang"dignidad," ngunit ito ay tumutu Mga Halagang Nagpapamalas ng Pagsasaayos koysa kung ano ang nakikita ng ibangtao sa Hiya: Maliit na pagsasalin, gaya ng isang tao at paano nila ito ginagamit upang "kahihiyan" ay ginagamit ng karamihan ng gumawa ng desisyon o husgahan ang halaga mga Kanluraning sikologo, ngunit ang ng isang tao. "hiya" ay tunay na "kalooban ng tama" o Puri: Ang aspetong panlabas ng dignidad. "sense of propriety." Ito ay maaaring tumukoy kung paano jinu- Utang na Loob: Karaniwang tawag na judge ng ibang tao ang halaga ng isang tao. "Norma ng reciprocity." Inaasahan ng mga Ito ay nagtutulak sa karaniwang Pilipino na Pilipino mula sa kanilang mga kapitbahay na mag-conform sa mga panlipunang magbalik ng mga tulong—kung ito man ay pamantayan, anuman ang kanilang pagiging hinihiling o hindi—kapag kinakailangan o puno ng kalumaan. ninanais ito. Dangal: Ang aspetong panloob ng dignidad. Pakikisama at Pakikipagkapwa: Ang Maaaring ito ay tumukoy sa "Smooth Interpersonal Relationship" o kung paano hinu-judge ng isang tao ang SIR,ay isinilaysay ni Lynch (1961 at 1973). kanyang sariling halaga. Ang pananaw na ito ay pangunahing Katarungan: Maliit na isinalin bilang tinutukoy ng pagkakatugma sa karamihan. "katarungan," ngunit ito ay tumutukoy sa pagkakapantay-pantay sa pagbibigay ng mga Mga Halagang Nagpapakita ng Pagtatapat parangal sa isang tao. (Confrontative Surface Values) Kalayaan: Kalayaan at paggalaw. Sa Bahala na: Madalas isinalin bilang ironiya, ito ay maaaring magkasalungat sa "determinasyon sa harap ng kawalan ng mas hindi gaanong mahalagang halaga ng katiyakan" at ito'y ginagamit na ekspresyon, "pakikisama" o "pakikibagay"(pagsunod). halos sa lahat ng kultura ng Pilipino. Sinasabing ang mga Pilipino ay gumagamit Pamamaraan at Lapit (Approaches and Methods) ng bahala na attitude na katumbas ng Sa Sikolohiyang Pilipino, ang mga American fatalism at escapism. Sa kabila pamamaraan at lapit ay iba sa Western ng konotasyon ng pasibong fatalism at Psychology. Dito, itinuturing na pantay- escapism na itinutukoy ni Bostrom, ang pantay sa status ang mga kalahok, o mga "bahala na" ay isang confrontative na participants, na tinatawag na "kalahok," at pananaw. Ito ay pagtanggap ng panganib sa ang mananaliksik. harap ng hindi malinaw na kinabukasan, at Ang mga kalahok ay kinokonsidera bilang ang posibilidad ng pagkabigo. Ito rin ay isang grupo, at hindi bilang mga indibidwal. nagpapahiwatig ng pagtanggap sa kalikasan Kaya't kinakailangan ang isang "umpukan, " ng mga bagay, kasama na ang likas na o natural na samahan, upang magsilbing limitasyon ng sarili. mga kalahok. Ang mananaliksik ay ipinasok Lakas ng Loob: Ang pananaw na ito ay sa natural na umpukan ng isang "tulay" o kinakilala sa pamamagitan ng pagiging bridge, na isang miyembro ng umpukan at matapang sa harap ng mga suliranin at kilalang tao sa komunidad. kawalan ng katiyakan. Pakikibaka: Sa Ingles, ito ay literally na Narito ang ilan sa mga pamamaraan at lapit na nangangahulugan ng "concurrent clashes." ginagamit sa Sikolohiyang Pilipino: Ito ay tumutukoy sa kakayahan ng mga  Pakikipagkuwentuhan: Sa pamamaraang ito, bawat isa.Ang karaniwan ay ang pag uugnay nakikipagkwentuhan ang mananaliksik sa ng kaluluwa sa buhay at pagkatao at umpukan. Ang mananaliksik ay nagiging karaniwang higit sa isa; ang ginhawa naman tagapagpam facilitator, at ang mga kalahok ay karaniwang iniuugnay sa hininga, ang aktibong nagsasalaysay. Ang salitang pagkain at iba pa "kwento," na mula sa Kastilang "cuento," ay nangangahulugang "magkuwento." Panunuluyan: Sa pamamaraang ito, PAGKATAO AT KAMALAYAN nananatili ang mananaliksik sa tahananng Mga konseptong may kinalaman sa Kaluluwa at kanyang kalahok o participant habang Ginhawa isinasagawa ang pananaliksik, sa pahintulot KALULUWA-DIWA ng pamilyang nag-aalok ng kanilang BUOD-HAKA: panloob (nilalaman; buod) tahanan. Ang pinuno ng host family ay at panlabas (haka) na diwa nagiging tulay sa umpukan. Ang salitang BAIT-MALAY: panloob (Bait: sintido) at "tuloy, " na siyang pinagmulan ng panlabas (malay: matauhan) na kamalayan "panunuluyan," ay nagpapahiwatig ng BUDHI: moral na katangian "pagpasok.” UNAWA: kakayahang matalos ang panlabas Pakikiramdam: Sa pamamaraang ito, na reyalidad ginagamit ng mananaliksik ang kanyang KONSENSYA: moral na pagtatantiya o sariling damdamin o emosyon upang pang unawa tukuyin kung handa na ang kanyang mga ULIRAT-nag uugnay sa tao sa panlabas na kalahok na maging bahagi ng kanyang reyalidad pananaliksik o hindi. Ang salitang Bait, damdam, pakiramdam, at pandama "damdam" ay nagpapahiwatig ng "inner GINHAWA: kaayusan sa pandamdamin at perception of emotions.” pangdama ng tao DAMDAM:persepsyon sa lahat ng nangyayari sa loob at labas ng tao KAMALAYAN AT KALULUWA: ANDAM- DAMA: panloob (andam: kutob; PAGLILINAW NG ILANG KONSEPTO SA paghahanda) at panlabas (dama: pandama) SIKOLOHIYANG KINAGISNAN - Zeus A. na persepsyon ng tao Salazar DAMDAMIN- PAKIRAMDAM TIMPI-PIGIL: pangkaluluwa at KALULUWA AT GINHAWA pangkatawan na pamamahala ng damdamin Sa kristiyanismo, ang kaluluwa ay espiritong LOOB: nakatuon sa emosyon na nagbibigay tutungo sa langit o sa impyerno. Ang tunay daan sa gawa na langit o ginhawa ay nasa kabilang buhay at kailangang mahiwalay ang katawan sa kaluluwa upang matamo ito. Sa modernong panahon, ang tao ay di nababahala sa anyo ng kaluluwa kundi sa tutunguhan nito at ang iba naman ay di naniniwala dito. Ang ginhawa ay natatamo sa materyal na bagay at iba pa. ETNOGRAPIYA Ang paniniwala at wikang ginamit sa pagtalakay sa Kaluluwa ay nag iiba depende sa pangkat etnikong aalamin ngunit kapansin pansin ang mga pagkakatulad ng Ang sikolohiyang Pilipino ay sikolohiya ng mga Pilipino. Ito ay agham na naglalayong unawain ang Low-income LGBT people struggled to provide not kilos, isip, ugali at kalooban ng isang Pilipino only for themselves but for their families, with the anuman ang kanyang estado sa buhay, pangkat na ability to earn functioning as a currency to gain kinabibilangan at iba pa.Kaya dapat lang na ito ay family acceptance dapat mailapit sa masa tulad ng sinabi ng ilang Pilipinong may akda. Safety and Security In terms of safety and security, low-income LGBT Malawak ang batayan ng ating sikolohiya sa kultura, people reported experiencing harassment in the wika pananaw lipunan at kasaysayang Pilipino. Ito ay streets while a number experienced graver forms of agham na makabuluhan sa iba’t ibang aspeto ng assault including rape and attempted murder. buhay-Pilipino. Kaya dapat lamang na ito ay linangin sa pamamagitan ng pagtuklas at pag aangkop ng iba’t Despite experiencing discrimination and violence, ibang teorya, pamamaraan at metodo. they felt safe in their communities where people knew them.Thoreson (2011) noted that queer populations in the Philippines are particularly Intersectionality vulnerable to harassment because of their visible "transgressive gender expression" is a term first coined by American civil rights advocate and leading scholar of critical race Philippine cultural context of Sexuality, Gender theory. It is the study overlapping or intersecting and Class social identities and related systems of The local term most widely used to refer to a gay oppression, domination or discrimination. man is bakla, the contraction of the words babae (female/woman) and lalaki (male/man), implying that Socioeconomic position was primary in the homosexuality is tied to femininity (Tan, 1995). experience of discrimination of gay and bisexual men. LGBT people from lower socioeconomic The term bakla lumps together gay men and status (SES) experience greater vulnerability and transgender women. On the other hand, the term most distress. commonly used to refer to a lesbian woman is tomboy Passing as heterosexual masculine man can be an act of survival for working class GB men while Sexism coming out can lead to more harm for LGB Sexism is prejudice or discrimination based on a individuals in the context of poverty person's sex or gender. It can lead to many harmful behaviors, from acts of violence to subtle comments that reinforce stereotypes. Poverty Gender stereotyping can limit the development of In the Philippines, socioeconomic status or class is the natural talents and abilities of boys and girls, made salient by the widespread prevalence of women and men, their educational and professional poverty, with 18.1% of Filipinos in poverty (PSA, experiences as well as life opportunities in general. 2021) Misogyny - dislike of, contempt for, or ingrained Job Discrimination prejudice against women. low-income LGBT people faced discrimination in Misandry - dislike of, contempt for, or ingrained jobs deemed inappropriate for them or sought low- prejudice against men. paying jobs that were typecasted for them. Philippine Law for Sexism - Article XIII Section 14 on Social Justice and The lack of a national policy as legal basis to Human Rights of the Constitution provides that the address these discriminatory practices leaves the State shall protect working women by providing safe LGBTQIA+ with no recourse for redress and healthful working conditions, taking into account their maternal functions, and facilities that will What are the issues and recent experiences of enhance their welfare and enable them to realize their people of diverse SOGIESC in the area of full potential in the service of the nation employment? SOGIESC An online survey revealed that 3 out of 10 (Sexual Orientation, Gender Identity, Expresison, respondents (98 out of 347) experienced unfair and Sex Characteristics) treatment while looking for a job or while at work 13.2% refused employment What is SOGIE BILL? 9.7% subjected to sexual harassment The Sexual Orientation and Gender Identity 7.2% were denied promotion or other incentives in Expression Equality Bill or also known Anti- the last five years of their employment. Discrimination Bill that aims to prevent any 86% did not report the incident to relevant discrimination against people based on their gender authorities. identity, sexual orientation and expression. The SOGIE Equality Bill is meant to fulfill the How do we address the issues experienced by the rights set forth in the 1987 constitution, particularly LGBTQIA+ people? the equal protection clause. It recognizes the LGBTQ++ as equals and ensures that their rights are Promoting women's right and gender equality - protected in as much as everyone's is. Enacting a law that prohibits and penalizes acts of discrimination based on SOGIESC and conducting How did it started? activities and interventions that promote equality The bill was first filed in congress in 2000 by then- Responding to international and National senator Miriam Defensor-Santiago and then- Commitments/Policy Imperatives - Rights protection Akbayan party-list Representative Etta Rosales, the of persons of diverse SOGIESC is embedded in bill passed 3rd reading in the House but stalled in the international and national laws/treaties Senate. Similar measures were filed by other senators in the 15th and 16th congresses without success. The bill was re-filed by Defensor-Santiago in every Filipino attitudes toward heterosexism congressional period in the Senate until her last term in 2016. The counterpart bill in the House was also Filipino Heterosexual Attitude: Gender filed continuously by the representatives of Akbayan party list. Filipino hetero sexual males differ in their attitude towards lesbians and gays, holding more negative What are the issues and recent experiences of attitudes towards gays than lesbians. people of diverse SOGIESC? Interestingly in some cultures, female gay man People of diverse SOGIESC also experience lost friendships were associated with favorable economic opportunities due to discrimination in outcomes for both women and gay men. (Torre employment and Manalastas, 2013) Prejudicial attitudes of some law enforcers and In one study, straight women supported gay men service providers towards LGBTQIA+ people deter regarding their stigmatized sexual identities and them from reporting cases of abuse and violence preferences. committed against them.  noong pre-kolonyal na panahon, pinalakas ng In contrast, gay men were reported to serve as kolonyalismo ng Espanya, at nagpapatuloy sa confidants to whom women could talk freely modernong kapitalismo. Ang paghahati ng lipunan ay about most anything with ease (Grigoriou, 2004). makikita sa pagkakahiwalay ng mga maykaya (illustrado o haciendero), gitnang uri, at Filipino Heterosexual Attitude: Age masang maralita. According to the study of Reyes, et al. (2021) Mga anyo ng klasismo: Filipino adults hold more negative attitudes 1. Edukasyon – Limitado ang dekalidad na toward homosexuals than filipino youth. edukasyon sa mga mayayamang pamilya, na nagdudulot ng patuloy na di-pagkakapantay-pantay. A similar result was obtained by Manlastas et al. 2. Paggawa – Ang uri ng trabaho at antas ng kita ay (2017), where older participants in their study kadalasang nakaayon sa katayuan sa were found to have more homonegativity in five lipunan. Maraming manggagawa at magsasaka ang of the six countries they analyzed, including the nananatiling nasa siklo ng kahirapan. Philippines. 3. Politikal na Representasyon – Ang mga nasa mataas na antas ng lipunan ang karaniwang Filipino Heterosexual Attitude: Religion may kontrol sa politika, na nagmarginalisa sa boses In the current study, all religious groups viewed ng mahihirap. homosexuals negatively. However, Born-Again Christians and Muslims had far greater Klasismo sa Sikolohiyang Filipino homonegativity than Catholics. 1. Pagtuon sa Halaga ng Rural na Pamayanan Although Muslims in the Philippines are not as Karaniwang binibigyang-diin ng Sikolohiyang outspoken as Catholics against homosexuality, Filipino ang mga pagpapahalagang rural at katutubo, Muslims in Reyes, et al. (2021) study harbored ngunit may tendensiyang hindi matalakay ang greater homonegativity. As with Born-Again karanasan ng mga maralitang tagalungsod. Bagamat Christians, these negative attitudes could be based on mahalaga ang rural na konteksto, mahalaga rin ang strict religious and traditional beliefs. In Islam, urban na kahirapan at tunggalian ng uri. homosexuality is considered haram, defined as "any act that God forbids (Allah)" 2. Kapwa at Di-Pagkakapantay-pantay ng Uri Ang konsepto ng kapwa ay tumutukoy sa pagkakaisa Although Roman Catholicism, Norn-Again ng tao, ngunit hinahamon ito ng malalim na Christianity, Islam, and all other religious sectors in agwat ng uri. Halimbawa, ang pakikisama ay the country express their disapproval of maaaring maging mapagsamantala kapag ang homosexuality in their teachings, subjects identifying mahihirap ay napipilitang sumunod sa kagustuhan ng as Catholic showed the least negative view towards mas mayayamang tao, na nagdudulot ng di- homosexuals among the religious groups studied. pantay na relasyon. 3. Kakulangan sa Representasyon ng Maralita Klasismo sa Kontekstong Pilipino Pinupuna ang Sikolohiyang Filipino sa kakulangan nito na talakayin ang mga istruktural na ugat ng Klasismo—isang sistemang panlipunan kung saan kahirapan at pagsasamantala. Ang pagbibigay-diin may diskriminasyon batay sa antas ng nito sa kulturang pagpapahalaga at pagtitiis ay kabuhayan, kapangyarihan, at oportunidad. maaaring magbulag sa sistematikong suliranin ng Ang lipunang Pilipino ay may malalim na kasaysayan klasismo. ng hirarkiya, na nag-ugat mula pa  Paano Malalampasan ang Klasismo sa kontrol ng mga mayayamang haciendero. Ang Sikolohiyang Filipino sistemang ito ay buhay pa rin sa maraming lugar sa Pilipinas. 1. Pagpapatibay ng Kritikal na Sikolohiya Ang kritikal na sikolohiya, na nakatuon sa mga 3. Kulturang Kolonyal at Pagpapahalaga dinamika ng kapangyarihan at sistematikong pang- o Ang paniniwala sa colonial mentality ay nagdulot aapi, ay maaaring magbigay ng karagdagang ng pagkiling sa mga mayayamang perspektibo sa Sikolohiyang Filipino. Sa uri at banyaga, samantalang ang mga maralita ay pamamagitan nito, mas malalalim na masusuri ang tinitingnan bilang inferior o kulang ugat ng klasismo. sa kakayahan. 2. Pagbibigay ng Boses sa Marginalisado Ang Klasismo sa Sikolohiyang Filipino: Mga Dapat bigyang-pansin ang mga karanasan ng mga Kaugnay na Konsepto nasa laylayan ng lipunan, tulad ng mga Upang lubos na maunawaan ang klasismo sa magsasaka, mangingisda, at maralitang tagalungsod, Sikolohiyang Filipino, narito ang ilang mahalagang upang maging mas inklusibo ang pag-aaral sa konsepto at ang kanilang kaugnayan sa istruktura ng sikolohiya ng Pilipino. uri: 1. Kapwa at Klasismo 3. Pagtanggap sa Intersectionality Ang kapwa ay nagmumungkahi ng malalim na Ang klasismo ay kadalasang kaugnay ng iba pang pagkakaugnay ng tao sa kapwa niya tao. istruktura ng diskriminasyon tulad ng kasarian, Subalit, ang tunay na pagkakaisa ay napipigilan ng etnisidad, at kasaysayan ng kolonyalismo. Maaaring mga klase sa lipunan. Halimbawa, ang palawakin ng Sikolohiyang Filipino ang saklaw mahihirap ay maaaring mapilitang sundin ang nito sa pamamagitan ng intersectional na pananaw. kagustuhan ng mayayaman upang "makisama," ngunit sa totoo'y nagkakaroon ng power Karagdagang Konteksto ng Klasismo sa Lipunang imbalance. Pilipino 2. Pakikisama at Pagsasamantala Ang klasismo ay may malalim na ugat sa kasaysayan Ang pakikisama ay maaaring positibo, ngunit sa ng Pilipinas. Narito ang ilan sa mga salik na kontekstong may klasismo, ito’y nagiging nagpapatibay nito: paraan upang mapanatili ang dominasyon ng 1. Kolonyal na Estruktura ng Lipunan mayayaman. Ang mahihirap ay maaaring o Sa panahon ng Espanyol, ang lipunan ay hinati sa mapilitang magsakripisyo upang mapanatili ang mga peninsulares (Espanyol na ipinanganak sa mabuting relasyon sa mga nakatataas na Espanya), insulares (Espanyol na ipinanganak sa uri. Pilipinas), mestizo,at mga indio (katutubo). Ang istrukturang ito ay nagtatag ng matibay na hirarkiya 3. Hiya at Kahirapan ng uri. Ang konsepto ng hiya (kahihiyan) ay ginagamit bilang mekanismo upang magmukhang o Sa ilalim ng mga Amerikano, lumaganap ang katanggap-tanggap ang hindi pagkakapantay-pantay. edukasyon ngunit limitado ito sa mga Halimbawa, ang mga maralita ay maykaya, na nagpatuloy ng pagkakaiba ng uri sa maaaring hindi magreklamo laban sa katiwalian o oportunidad. pagsasamantala dahil sa hiya o takot na mawalan ng pagtingin ng nakatataas. 2. Pagkakapundar ng Lupa at Yaman o Ang sistema ng encomienda at haciendas ay nag- Mga Mungkahi para sa Pagpapaunlad ng iwan ng pagmamay-ari ng lupa sa Sikolohiyang Filipino sa Usapin ng Klasismo kamay ng iilang pamilya. Ang mga magsasaka at mahihirap ay nananatili sa ilalim ng Upang mas malalim na matalakay ang klasismo, maaaring isaalang-alang ng Sikolohiyang Filipino ang mga sumusunod: kalikasan at kaugnay ng kanilang pang-araw-araw na buhay, tinatawag bilang 1. Pagpapalawak ng Diskurso animism. o Isama sa pananaliksik ang perspektibo ng mga urban poor, migranteng 2. Kolonyal na Pananampalataya manggagawa, at mga katutubong grupo na madalas o Sa panahon ng Espanyol, ipinakilala ang naiisantabi sa pangunahing Kristiyanismo, partikular ang Katolisismo. naratibo ng Sikolohiyang Filipino. Dahil dito, maraming katutubong paniniwala ang o Halimbawa, paano ginagamit ng maralita ang naglaho o isinama sa bagong diskarte (innovative survival relihiyon. strategies) upang mabuhay? Paano o Ang Protestantismo at Islam ay umusbong din sa naiimpluwensyahan nito ang kanilang kaisipan Pilipinas, na may makasaysayang at emosyon? pag-ugat sa kalakalan at kolonyal na ekspedisyon. 2. Kritikal na Edukasyon 3. Kontemporaneong Pananampalataya o Gumamit ng critical pedagogy sa pagtuturo ng o Sa kasalukuyan, ang pananampalatayang Pilipino Sikolohiyang Filipino, kung saan ay binubuo ng iba't ibang relihiyon tinatalakay ang ugnayan ng istruktura ng lipunan at tulad ng Katolisismo, Islam, Protestantismo, at kaisipan ng tao. maging mga bagong anyo ng o Halimbawa, maaaring suriin ang papel ng espiritualidad, tulad ng Born Again Christianity at edukasyon bilang gatekeeper ng indigenous spirituality. oportunidad batay sa klase. Diskriminasyon sa Pananampalataya sa 3. Pagkilos para sa Hustisyang Panlipunan Kontekstong Pilipino o Dapat gamitin ang Sikolohiyang Filipino hindi Sa kabila ng pagiging relihiyoso ng lipunang lamang bilang akademikong disiplina, Pilipino, laganap ang diskriminasyon batay sa kundi bilang pundasyon para sa aktibismo at pananampalataya. Narito ang ilang halimbawa: pagbabagong panlipunan. Ang pagpapahalaga sa kapwa ay dapat maging 1. Diskriminasyon Laban sa mga Muslim inspirasyon upang labanan ang o Matagal nang nararanasan ng mga Muslim sa sistematikong pagsasamantala. Pilipinas ang diskriminasyon, na nag- ugat sa kasaysayan ng kolonyalismo. Ang stereotype na ang mga Muslim ay marahas o "terorista" ay Pananampalatayang Pilipino: Isang Maikling nagpapalawak ng di-pagkakaunawaan at Pagsusuri marginalisasyon. Ang pananampalataya ay mahalagang aspeto ng 2. Pagmamaliit sa Katutubong Paniniwala pagkakakilanlan ng mga Pilipino. Itinuturing itong o Ang mga tradisyunal na espiritualidad ng mga sentro ng buhay at kultura, mula sa mga sinaunang katutubo tulad ng mga Igorot, Aeta, at paniniwala hanggang sa kontemporaneong iba pang grupong etniko ay kadalasang binibigyan ng relihiyosong pagsasagawa. Narito ang tatlong mababang tingin bilang "paganismo" o "makaluma." pangunahing yugto ng pananampalatayang Pilipino: 3. Diskriminasyon Laban sa Relihiyosong 1. Sinaunang Pananampalataya Minorya o Bago dumating ang mga mananakop, ang mga o Ang mga hindi Kristiyanong grupo, tulad ng Iglesia Pilipino ay naniniwala sa mga ni Cristo, Jehovah's Witnesses, at espiritu, kalikasan, at anito. Ang kanilang iba pang relihiyon, ay maaaring makaranas ng stigma pananampalataya ay nakaugat sa mula sa mas dominanteng relihiyosong grupo.  1. Pagkilala sa Iba’t Ibang Pananampalataya 4. Internal na Diskriminasyon o Hikayatin ang pag-aaral ng iba’t ibang o Sa loob ng mga relihiyosong grupo, maaaring pananampalataya sa Pilipinas upang magkaroon ng diskriminasyon laban maunawaan ang pagkakaiba-iba sa espiritwalidad at sa mga miyembrong may kakaibang paniniwala o kultura. nagkakaroon ng ibang interpretasyon ng pananampalataya. 2. Pagtanggap sa Tradisyonal na Paniniwala o Dapat kilalanin ang tradisyunal na espiritualidad Pananampalataya sa Sikolohiyang Filipino bilang mahalagang bahagi ng kasaysayan at pagkakakilanlan ng Pilipino, sa halip Ang Sikolohiyang Filipino ay nagbibigay-diin sa na ito’y husgahan bilang inferior. pananampalataya bilang isang mahalagang aspeto ng pagkatao ng Pilipino. Narito ang mga 3. Pagpapatibay ng Edukasyon pangunahing konsepto at kaugnay na isyu: o Isama sa kurikulum ang edukasyon ukol sa respeto sa relihiyosong pagkakaiba, 1. Pagpapahalaga sa Pananampalataya gamit ang konsepto ng kapwa upang isulong ang o Ang konsepto ng "Bathala na" ay isang ekspresyon pagkakaunawaan. ng pananampalataya at pagsuko sa kalooban ng Diyos. Ito’y nagpapakita ng malalim 4. Pagpuksa sa Stereotype na paniniwala ng mga Pilipino sa o Gumamit ng mga kampanya upang mabura ang espiritwal na lakas. mga maling pananaw ukol sa mga relihiyosong grupo, lalo na sa mga Muslim at 2. Relasyon ng Kapwa at Pananampalataya katutubo. o Sa pananaw ng kapwa, ang pananampalataya ay hindi lamang personal kundi Social Representation sa Sikolohiyang Filipino kolektibo. Ang mga ritwal tulad ng pabasa, fiesta, at mga panata ay nagpapakita ng Ano ang Social Representation? kolektibong pagkakaisa. Ang konsepto ng social representation ay tumutukoy sa mga kolektibong paniniwala, ideya, at 3. Pag-angkop sa Kolonyal na Relihiyon imahinasyon na pinanghahawakan ng isang lipunan o Sa kabila ng kolonyal na pagpapataw ng relihiyon, upang maunawaan ang mundo at bigyang- ang mga Pilipino ay nagawang kahulugan ang mga karanasan. Una itong binuo ni pagsamahin ang tradisyunal na paniniwala at Serge Moscovici (1961) sa kanyang teorya ng kolonyal na relihiyon, tulad ng pagsasama ng panata at anting-anting. Social Representations Theory. Sa kontekstong Pilipino, ang mga social 4. Diskriminasyon at Trauma representation ay makikita sa paraan ng pag-iisip, o Ang diskriminasyon sa pananampalataya ay kilos, at pagpapahalaga ng mga tao sa kanilang maaaring magdulot ng trauma sa mga kapaligiran, kultura, at lipunan. Ang Sikolohiyang indibidwal at komunidad. Ang stigma laban sa mga Filipino, bilang isang lokal na disiplina, ay Muslim, halimbawa, ay naglalayong tukuyin at suriin ang mga nagdudulot ng alienation at kawalan ng oportunidad. representasyong ito batay sa sariling karanasan ng mga Pilipino, sa halip na umasa sa dayuhang Paano Tugunan ang Diskriminasyon sa pananaw. Pananampalataya gamit ang Sikolohiyang Filipino  Mga Halimbawa ng Social Representation sa Halimbawa: Kultura ng Pilipino Ang "pulitiko" ay kadalasang nire-representa bilang 1. Kapwa "trapo" (traditional politician) dahil sa o Ang kapwa ay isa sa mga pangunahing konsepto ng mga negatibong karanasan ng publiko. Sikolohiyang Filipino. Ang pagkilala sa kapwa bilang "hindi ibang tao" o 3. Pagharap sa Mga Stereotype "kasama sa isang layunin" ay Ang mga social representation ay maaari ring nagpapakita ng representasyon ng relasyon ng magpalaganap ng stereotype na negatibo sa ibang Pilipino sa ibang tao. Ito rin ang ugat grupo. Halimbawa: ng mga pagpapahalaga tulad ng utang na loob, Ang stereotype na "tamad" ang mga mahihirap ay pakikisama, at bayanihan. isang representation na kailangang masuri at itama. 2. Bayanihan o Ang bayanihan, o sama-samang pagtutulungan, ay 4. Pagtugon sa Kolonyal na Mentalidad isang positibong social Ang colonial mentality ay isang uri ng social representation ng pagkakaisa at pagkakabuklod ng representation kung saan ang banyagang produkto, mga Pilipino, lalo na sa panahon ideya, o kultura ay mas pinahahalagahan kaysa sa ng krisis. lokal. Ang Sikolohiyang Filipino ay naglalayong labanan ang ganitong mentalidad sa pamamagitan ng 3. Hiya pagbibigay-halaga sa sariling kultura at o Ang hiya (kahihiyan) ay isang representation ng pagkakakilanlan. moralidad at pagkilala sa posisyon ng sarili sa harap ng ibang tao. Habang ito’y madalas Hamong Dulot ng Social Representation tingnan bilang negatibo, ito ay nagsisilbing gabay sa maayos na pakikitungo. 1. Pagkiling sa Dominanteng Grupo o Ang mga dominanteng grupo (hal., mga maykaya, 4. Bahala Na relihiyosong mayorya) ay o Ang bahala na ay isang representasyon ng maaaring magdikta ng social representation, na pananampalataya o pagsuko sa kalooban nagmarginalisa sa iba pang grupo ng Diyos. Sa kabila ng pananaw na ito’y tanda ng tulad ng mga katutubo o minorya. pagiging fatalistic, maaari rin itong ipakahulugan bilang lakas ng loob sa harap ng 2. Pagkakaiba-iba sa Representasyon kawalang-katiyakan. o Ang pagkakaiba-iba ng wika, rehiyon, at karanasan ay maaaring magdulot ng iba- ibang representasyon Papel ng Social Representation sa Sikolohiyang ng parehong konsepto. Halimbawa, ang “kapwa” sa Filipino urban na konteksto ay maaaring iba ang interpretasyon kumpara sa rural na konteksto. 1. Pagbuo ng Kolektibong Kamalayan Ang social representation ay nagbubuo ng Paano Magagamit ang Social Representation sa kolektibong pagkakakilanlan ng mga Pilipino. Ang Pag-unlad ng Sikolohiyang Filipino mga karaniwang simbolo, kasabihan, at paniniwala ay nagbibigay ng pagkakaisa sa kabila ng 1. Pagsusuri sa mga Paniniwala pagkakaiba-iba ng wika at rehiyon. o Ang Sikolohiyang Filipino ay maaaring suriin ang mga positibo at negatibong epekto 2. Pag-unawa sa Kultura ng Lipunan ng social representation sa kaisipan at kilos ng mga Ang pag-aaral ng mga social representation ay Pilipino. Halimbawa, paano nakaaapekto ang nagpapakita kung paano nauunawaan ng mga representasyon ng “babae” bilang tagapangalaga ng Pilipino ang kanilang lipunan, lalo na sa mga isyu tahanan sa karapatan ng kababaihan? tulad ng kahirapan, politika, at relihiyon. 2. Pagbuo ng Programang Pangkomunidad Halimbawa: Ang pagkakaroon ng maputing balat o Gamit ang social representation, maaaring bumuo bilang simbolo ng kagandahan ay isang ng mga programang angkop sa representasyon na nag-ugat mula sa kolonyal na lokal na konteksto. Halimbawa, ang bayanihan ay panahon. maaaring gamiting modelo sa Kulturang Katutubo disaster response. Sa kabila ng kolonyal na impluwensya, buhay pa rin ang mga tradisyunal na representasyon 3. Pagpapalawak ng Pag-unawa sa Pagkakaiba- na nakaugat sa katutubong kultura. Halimbawa, ang iba ng Pilipino paniniwala sa espiritu ng kalikasan o Sa pamamagitan ng pag-aaral ng representasyon (hal., diwata at anito) ay nagpapatuloy sa iba’t ibang mula sa iba’t ibang rehiyon at rehiyon. grupo, maipapakita ang yaman ng kulturang Pilipino 2. Pagkakaiba-iba ng Representasyon Ayon sa at ang mga salik na nakaaapekto sa kanilang pag-iisip Konteksto at kilos. Ang Pilipinas ay isang arkipelago na binubuo ng iba’t ibang kultura at wika, kaya’t ang mga Ang social representation ay mahalagang bahagi ng social representation ay nagkakaiba-iba ayon sa Sikolohiyang Filipino dahil nagbibigay ito ng rehiyon at grupo. malalim na pag-unawa sa kolektibong kamalayan ng o Halimbawa: Ang “bayanihan” sa mga rural na lugar mga Pilipino. Sa pagsusuri ng mga paniniwala ay literal na pagtutulungan sa at pagpapahalaga, mas nagiging epektibo ang pisikal na gawain (hal., paglilipat ng bahay), disiplina sa paglutas ng mga suliraning panlipunan at samantalang sa mga urban na lugar, pagpapalakas ng pambansang pagkakakilanlan. ito’y maaaring mangahulugan ng pagbibigay suporta Narito ang mas malalim na talakayan ukol sa Social sa isang proyekto o adhikain. Representation sa Sikolohiyang Filipino, kabilang ang mga kaugnay na isyu at ang papel nito 3. Mga Negatibong Epekto ng Social sa pagkilala sa kolektibong pagkakakilanlan ng Representation mga Pilipino: Ang social representation ay maaaring magdulot ng diskriminasyon o stereotype, lalo na Mas Malawak na Pagsusuri sa Social kung ito’y ginagamit upang bigyang-katwiran ang Representation hindi pantay na pagtingin sa ibang grupo. Ang konsepto ng social representation sa o Halimbawa: Ang pananaw na ang mga Muslim ay Sikolohiyang Filipino ay nagbibigay-liwanag kung agresibo o marahas ay isang paano bumubuo ng sama-samang kahulugan ang mga negatibong representasyon na nagreresulta sa Pilipino sa kanilang karanasan. Ang mga paniniwala, diskriminasyon laban sa mga tradisyon, at simbolo ay mahalagang bahagi ng Pilipinong Muslim. prosesong ito. Narito ang ilang karagdagang aspeto: Social Representation sa Larangan ng Sikolohiya 1. Pinagmulan ng Social Representation sa Ang social representation ay mahalaga sa pag-unawa Konteksto ng Pilipinas ng pagkatao at kilos ng mga Pilipino. Narito ang ilang kaugnay na isyu at aplikasyon nito: Kolonyal na Impluwensya Ang kolonyalismo ay nagkaroon ng malaking papel 1. Pagbuo ng Identidad sa paghubog ng social representation sa Ang mga Pilipino ay nakikilala sa pamamagitan ng Pilipinas. Ang ideya ng "superyoridad" ng mga mga kolektibong simbolo at paniniwala. banyaga ay nagdulot ng colonial mentality at Ang Philippine flag, pambansang wika, at mga inferiority complex, na hanggang ngayon ay makikita bayani tulad nina Jose Rizal ay bahagi ng sa mas mataas na pagtingin sa social representation na nagpapalakas ng pambansang banyagang produkto o edukasyon. pagkakakilanlan. 2. Pagpapanatili ng Kultura hamunin ang mga mapanirang representasyon at stereotype. Ang tradisyunal na mga ritwal, kasabihan, at kasanayan ay bahagi ng social representation Mga Karagdagang Halimbawa ng Aplikasyon na nagpapanatili sa pagkakakilanlan ng mga Pilipino. o Halimbawa: Ang paggamit ng kasabihang “Nasa Edukasyon: Ang paggamit ng lokal na social Diyos ang awa, nasa tao ang gawa” representation (hal., gamit ang kwento ni Juan ay nagpapakita ng pananampalataya at Tamad o Alamat) sa pagtuturo ay nakatutulong upang pagsusumikap. maipasa ang tradisyonal na kaalaman at pagpapahalaga. 3. Pagharap sa Kontemporaryong Isyu Sa kasalukuyang panahon, may mga social Media: Ang positibong representasyon ng iba’t representation na nabubuo mula sa modernong ibang grupo sa pelikula, telebisyon, at social karanasan ng mga Pilipino. media ay mahalaga upang burahin ang stigma laban o Halimbawa: Ang representasyon ng overseas sa mga marginalized na sektor. Filipino workers (OFWs) bilang “bagong bayani” ay nagpapakita ng kolektibong Ang social representation ay mahalagang lente sa pagtanaw sa kanilang sakripisyo pag-unawa ng pagkakakilanlan at dinamika ng para sa pamilya at ekonomiya ng bansa. lipunang Pilipino. Sa tulong ng Sikolohiyang Filipino, maaari nating masuri ang mga paniniwala at 4. Kritikal na Suri sa Stereotype ideya na nag-uugnay sa atin bilang isang kolektibo, Ang Sikolohiyang Filipino ay maaaring gamitin habang patuloy na binubuwag ang mga upang suriin ang mga stereotype na negatibong stereotype at mapanirang representasyon. nakakabit sa iba't ibang sektor ng lipunan. o Halimbawa: Ang stereotype na "tamad" ang mga mahihirap ay isang mapanirang representasyon na dapat ituwid sa pamamagitan ng mas malalim na pag-unawa sa kanilang kalagayan. Mga Hamon at Posibilidad Ang pag-aaral ng social representation sa Pilipinas ay may kaakibat na hamon at pagkakataon: 1. Hamon: Interseksiyon ng Uri, Relihiyon, at Kultura Ang social representation ay madalas naiimpluwensyahan ng iba’t ibang aspeto tulad ng relihiyon, kasarian, at antas ng pamumuhay. Mahalaga ang masusing pagsusuri upang maiwasan ang bias. 2. Paglikha ng Inklusibong Representasyon Kailangan ng mas inklusibong social representation na kinikilala ang boses ng mga marginalized na sektor tulad ng mga katutubo, LGBTQ+, at iba pang minoridad. 3. Pagsulong ng Kritikal na Kamalayan Sa tulong ng Sikolohiyang Filipino, maaaring palaganapin ang kritikal na pag-iisip upang