SciTechPart_II_10th PDF - विज्ञान आणि तंत्रज्ञान भाग 2

महाराष्ट्र शासन शालेय शशक्षण व क्रीडा शवभाग राज्य शैक्षशणक सश ं ोधन व प्रशशक्षण पररषद, महाराष्ट्र ७०८ सदाशिव पेठ, कुमठे कर मार्ग, पुणे ४११०३० संपकग क्रमांक (020) 2447 6938...

महाराष्ट्र शासन शालेय शशक्षण व क्रीडा शवभाग राज्य शैक्षशणक सश ं ोधन व प्रशशक्षण पररषद, महाराष्ट्र ७०८ सदाशिव पेठ, कुमठे कर मार्ग, पुणे ४११०३० संपकग क्रमांक (020) 2447 6938 E-mail: [email protected] ----------------------------------------------------------------------------------------------- Question Bank Standard:- 10th Subject:- शवज्ञान आशण तंत्रज्ञान भार् २ March 2021 सूचना 1. फक्त शवद्यार्थ्यांना प्रश्नप्रकारांचा सराव करून देण्यासाठीच 2. सदर प्रश्नसंचातील प्रश्न बोर्डाच्या प्रश्नपशत्रकेत येतीलच असे नाही याची नोंद घ्यावी.  पेढी व ान आ ण तं ान भाग 2 1 अ) दले ा पयायांपैक यो पयाय चे वणा र लहा. 1) ​DNA धा ावरील मा हती RNA धा ावर पाठव ा ा येला ----- णतात. अ) ानांतरण ब) भाषांतरण क) तलेखन ड) उ रवतन 2) ारं भक अव ेतील सा याव न ---- वषयक पुरावे दसून येतात. अ) जोडणारे दुवे ब) शरीरशा ीय क) ूण व ान ड) पुराजीव 3) ----हे मानवी शरीरातील अवशेषांग आहे. अ) अ लदाढ ब) कानाचे ायु क) अंगावरील केस ड) वरील सव 4) हाडांमधे असणारे थन णजे....होय. A.मायो सन B.मेलेनीन C. हमो ो बन D.ऑ ीन 5) NADH​2​ तयार हो ासाठी आव क असलेले जीवनस...होय. A.जीवनस B3 B. जीवनस C C.जीवनस B2 D.जीवनस K 6) सु ी वभाजनामुळे नमाण झाले ा पेशी...आहे त. A.का यक पेशी B.यु के C.मूल पेशी D.A आ ण D दो ी. 7) कल वभाजनाची प हली अव ा णजे...होय. A.प ाव ा B.अं ाव ा C.म ाव ा D.पुवाव ा 8) खालीलपैक... सु ी वभाजनाचा भाग नाही. A.प ाव ा B. ड ाॅटीन C.पुवाव ा D.प रकल वभाजन. 9) आप ाला पदाथापासून...................उजा मळते. अ) ​4 cal / gm ब) 9 cal / gm क) 9 kcal / gm ड) 4 kcal / gm 10) मानवी शरीरात गुणसू ा ा --------जो ा असतात. A) 22 B) 23 C) 44 D) 46 11) ब पेशीय सजीवांमधील खालीलपैक कोणता अल गक जननाचा कार नाही ? A) खंडीभवन B) पुनजनन C) क लकायन D) मुकुलायन 12) खालीलपैक वेगळा घटक कोणता ? A) कु ी B) परागकोश C) कु वृंत D) अंडाशय 13) ी ूणा ा ज ावेळी त ा अंडाशयात ---------------अंडपेशी असतात. A) 1 ते 2 दशल B) 2 ते 3 दशल C) 2 ते 4 दशल D) यापैक नाही 14) गभाशय रोपण म नस ास --------हे जननाचे आधु नक तं ान वापरतात. A) भाडो ी मातृ B) वीयपेढी C) काचन लकेतील फलन D) यापैक नाही 15) णाचे रोपण --------- या अवयवाम े होते. A) गभाशय B) अंडाशय C) अंडन लका D) योनी 16) मानवी शु पेश ची न मती ------------या अवयवात होते. A) वृषण B) वृषणकोश C) पूर ंथी D) न लका 17) गभवती माता आप ा मुलाला ---------- या अवयवातून अ पुरवठा करतात.  A) गभाशय B) अपरा C) अंडाशय D) अंडन लका 18) ----------अप े एकाच यु नजापासून तयार होतात. A) यु जी जुळे B) एकयु जी जुळे C) ब यु जी जुळे D) यु जी जुळे 19) परागकोशातील को कांम े ------------ वभाजनाने परागकण तयार होतात. A) अधसु ी B) गुणसु ी C) ब सु ी D) यापैक नाही 20) अलै गक जननात पे शचे वभाजन... प तीने होते. A.सु ी वभाजन B.अधगुणसू ी वभाजन C.फलन D. फलन 21) पॅरामे शयमचे वभाजन... प दतीने होते. A.आडवे वभाजन B.उभे वभाजन C.साधे ी वभाजन D.पुनजनन 22) अधगुणसू ी वभजनात गुणसु ांची सं ा... होते. A.अनेक पट B. त ट C. न ी D.दु ट 23) साधारणपणे दरमहा अंङाशयातून... अंङपेशीचे प रप न होऊन तचे अंङमोचन होते. A.1 B.2 C.3 D.4 24) एक लगी फुलात दसणा-या बाबी खालीलपैक...आहे त. A.पुमंग आ ण जायांग हे दो ी B.फ पुमंग C.फ जायांग D.पुमंग कवा जायांग 25) खालील अजै वक घटकातील...............रासाय नक घटक घटक होय. अ)हवा ब) पाणी क) पोष े ड) सूय काश 26)................ या अस य पदाथ हा अजै वक घटकात समावेश होतो. अ) थने ब) लोह क) सो डयम ड) ाणवायू 27) जाग तक जैव व वधता दन दरवष........या दवशी साजरा करतात. अ) 5 जून ब) 21 माच क) 22 मे ड) 26 नो बर 28)........ हा दु मळ जातीतील ाणी आहे. अ) तणमोर ब) प े री वाघ क) शेक खार ड) क ुरी मृग 29).......... ही अ न त जाती आहे. अ)रेडपांडा ब) गीरचे सह क) लायन-टे वानर ड) शेक खार 30) भारतीय अ ो इं ड ीज फाऊंडेशन ही यंसेवी संथा.......... या ठकाणी कायरत आहे. अ) मुंबई ब) द ी क)अहमदाबाद ड) पुणे 31) एकाच जातीतील सजीवांम े आढळणारी व वधता णजे ------------------- व वधता होय. अ) जात ची. ब) आनुवं शक क) प रसं ेची. ड) ा ांची. 32) आधु नक सं ृ तीम े ……….. ही मानवाची ाथ मक गरज बनली आहे. अ) अ ब) व क) नवारा ड) ऊजा 33) ब तेक व ुत न मती क ात व ुत ऊजा तयार कर ासाठी ……….. या त ाचा उपयोग केला जातो. अ) व ुत वतन ब) चुंबक य वतन क) व ुत चुंबक य वतन ड) व ुत चुंबक 34) व ुत चुंबक य वतन हे त............... या शा ाने शोधले. अ) ओहम ब) मायकेल फॅरेडे क) ूल ड) ूटन 35) अणु ऊजवर आधा रत व ुत-ऊजा न मती क ाम े ज न फरव ासाठी.......... टबाइन वापरले जाते.  अ) वाफेवर चालणारे ब) हवेवर चालणारे क) पा ावर चालणारे ड) यापैक नाही 36) युरे नयम-235 या अणूवर ु ॅ ानचा मारा केला असता........... ु ॅ ान बाहे र पडतात. अ) 1 ब) 2 क) 3 ड) 4 37) वाह ा वा ातील गतीज ऊजचे व ुत ऊजत पांतर करणा ा यं ाला …………. णतात. अ) पाणच ब) पवनच क) टबाइ ड) ज न 38) ……….. ते …….. एव ा मतेचे पवन न मती यं उपल आहे त. अ) 1 KW ते 7 MW ब) 1 KW ते 7 KW क) 1 KW ते 7000 W ड) 1 W ते 7 MW 39) सौर व ुत घट सूय करणातील काश ऊजचे सरळपणे ………… पांतर करतात. अ) व ुत ऊजत ब) तीज ऊजत क) ग तज ऊजत ड) उ ता ऊजत 40) स लकॉन ा 1 चौ. मी. े फळा ा एका सौर व ुत घटापासून जवळपास ……….. एवढी व ुतधारा मळते. अ) 50mA ब) 30mA क) 50A ड) 30A 41) स लकॉन ा 1 चौ. मी. े फळा ा एका सौर व ुत घटापासून जवळपास ……….. एवढी वभवांतर मळते. अ) 0.1 V ब) 0.5 V क) 0.1 mV ड) 0.5 mV 42) अणु वखंडन येम े ………… या अणूवर ु ॅ ानचा मारा केला जातो. अ) युरे नयम-236 ब) बे रयम क) ॅ ान ड) युरे नयम-235 43) सवात प ह ांदा ा ांचे वग करण.............या त वे ाने केले. अ ) जॉन रे ब ) अ◌ॅरी ॉटल क ) लनीअस ड) नी 44) माझे शरीर मऊ, बुळबुळीत असते णून मला................. ाणी णतात. अ ) मृदुकाय ब ) कंटकचम क ) वलयी ड ) सं धपाद 45) खालीलपैक............... हा उभय लगी ाणी आहे. अ ) डोलीओलम ब ) वचू क ) पैसा ड ) झुरळ 46) खालीलपैक....... हा ाणी आप ा शरीराचा तुटलेला भागाची पुन न मती क शकतो. अ ) बेडूक ब ) तारामासा क ) चमणी ड ) कबुतर 47) खालीलपैक कोणता ाणी उ र आहे ? अ ) वटवाघूळ ब ) कासव क ) पाल ड ) सुसर 48) पा ाचा तरोध कमीत कमी हो ासाठी माझे शरीर दो ी टोकांना.......... असते. अ ) टोकदार ब ) नमुळते क ) का मय ड ) चुषीमुख 49).............. या ा ाला शेतक ांचा म णतात. अ ) ससा ब ) मांजर क ) जळू ड ) गांडूळ 50) असमपृ र ू ा ांम े ……….. हा सवात शार ाणी आहे. अ ) गोगलगाय ब ) अ◌ॉ ोपस क ) कालवं ड ) शपला 51) खालीलपैक कोण ा ा ाला कॅि शअम काब नेट यु संर क कवच असते? अ ) नेरीस ब ) शाक क) पुट ड ) हडमा नया 52) जीवनस ाचे उ ादन ___ या स य आ ा पासून घेतात. अ)साय क आ ब) ुकॉ नक आ क) लॅ कआ ड) इटाकॉ नका आ 53) अ तसारा ा उपचारासाठी तसेच क ब ांवरील उपचारासाठी ह ी_____चा वापर होतो. अ)योगट ब) ोबायो ट क) नेगर ड)चीज 54) ___जीवाणू पासून तयार केले ा द ाला योगट णतात. अ)लॅ ोबॅ सलाय ब)अँ सटोबॅ टर क) कोरीनेबॅ रयम ड) े ोकोकस 55) यरोगा व ____हे तजै वक भावी ठरते. अ)पे न सलीन ब) रफामाय सन क) े ोमायसीन ड)बॅ स ॅ सन 56) ावसा यक बेकरी उ ोगात ____चा वापर होतो. अ)संकु चत यी ब) शैवाल क)जीवाणू ड) वषाणू 57)............. हा सू जै वक येने तयार केलेला कृ म वीटनर (गोडी आणणारा पदाथ) आहे. अ) नाय सन. ब) लाय सन. क) झॅ थॅन. ड) झायलीटॉल. 58) सजीवां ा वाढी ा अगदी सु वाती ा काळात तो सजीव पेश चा एक गोळा असतो ातील सव पेशी जवळपास एक सार ाच असतात या पेश ना..... णतात. A. मूलपेशी B.चेतापेशी C.तांब ा पेशी D. यापैक नाही 59) अवयव ारोपणचा वचार करताना खालीलपैक कोणती बाब मह ाची आहे ? A. गरजवंताचा र गट B. दा ा मधील ाधी C.दा ाचे वय D.वरीलपैक सव 60) अवयव ारोपणासाठी......... उपल होणे खूप गरजेचे असते. अ) डॉ र ब) दवाखाना क) अवयवदाता ड) वा हका 61) इ ु लन तयार हो ा ा मतेशी संबं धत वकार णजे........ होय. अ) कॅ र ब) सं धवात क) दयरोग ड) मधुमेह 62) जनुक य पारे षत बटाटे खा ामुळे.......... जीवाणूंमुळे होणा ा रोगा व तकारश नमाण होते. अ) ेग ब) कॅालरा क) कु रोग ड) यरोग 63) अमे रकेतील ह रत ांतीम े......... यांचे योगदान फार मोलाचे आहे. अ) डॉ. नॉमन बोलोग ब) डॉ. एम.एस. ा मनाथन क) डॉ. वग स कु रयन ड) डॉ. हरगो वद खुराना 64) कृ म रोपण व गभरोपण या दोन प त चा वापर ामु ाने......... केला जातो. अ) पशुसंवधनासाठी ब) व पशुसाठी क) पाळीव प ांसाठी ड) यांसाठी 65)........... ही जैवतं ानातील ो नगनंतरची ां तकारी घटना होय. अ) मानवी जनुक क ब) DNA शोध क) मुलपेशी संवधन ड) दलेले सव पयाय 66) जैवतं ानाने......... घातक असलेले वष कापसा ा पानांम े आ ण ब डांम े तयार होऊ लागले. अ) ब डअळीला ब) टोळाला क) चमणीला ड) बेडकांना 67) गभधारणेनंतर 14 ा दवसापासून पेशी ा............ सु वात होते. अ) वाढीला ब) वशेषीकरणाला क) वकासाला ड) वभाजनाला 68)............ या वसायाला भारत सरकारने NKM16 या काय मा ारे उ ादनवाढीक रता ो ाहन दले आहे. अ) म शेती ब) कु ु टपालन क) वराहपालन ड) मधुम कापालन 69) आई ा गभाशयात गभ ा नाळे ने जोडला जातो ा नाळे त......... पेशी असतात.  अ) मूलपेशी ब) ायूपेशी क) चेतापेशी ड) अ पेशी 70) मूलपेशी जतन कर ासाठी ा............. म े ठे व ा जातात. अ) व प ऑ जन ब) हाय ोजन क) व प ोरीन ड) व प नाय ोजन 71) फनाईलक टोनु रया हा वकार........ पेशीम े जनुक य दोष नमाण झा ास होतो. अ) यकृतातील ब) जठरातील क) ादु पडातील ड) दयातील 72) जै वक खताम े.............. सू जीवाचा वापर होतो. अ) थायोबॅ सलस ब) नॅा ॅ ाक क) सॅकरोमायसीस ड) इ े रया 73) म सेवनाने मु त:----------- सं ेला धोका पोहोचतो. A) चेता B) उ जन C) सन D) ायू 74) हा मंडळ हा ------------- दूर कर ाचा एक उपाय आहे. A) सन B) ताणतणाव C) आळस D) रोगराई 75) व ा ाना अ ासात एका ता वाढव ासाठी ---------खूप उपयोग होतो. A) छं दाचा B) खेळांचा C) ानधारणेचा D) खाऊचा 76) कुमारवयीन मुला-मुल म े ----------- भाव खूप जा असतो. A) श कांचा B) व डलांचा C) नातेवाईकांचा D) समवय ांचा 77) तं ाना ा युगात आपली ---------- काहीशी बदलली आहे. A) जीवनशैली B) सवय C) प र ती D) आवड 78) एखादया पाळीव ा ाचे --------- या छं दामुळे वचारसरणी सकारा क होते. A) पोषण B) वहन C) संगोपन D) दशन 79) ---------- पदाथामुळे त ड,फु ु से यांचा ककरोग होतो. A) गरम B) अ तगोड C) तखट D) तंबाखूज 80) सनी माणूस ----------- वचार क शकत नाही. A) सरळ B) सारासार C) वै क D) अ ा क 81) मोबईल फोन ा अ तवापरामुळे उ वणारे शारी रक ास खालीलपैक कोणते? A) डोकेदुखी B) ीदोष C) सांधेदुखी D) वरील सव 82) ----------- या रसायनापासून म न मती करतात. A) अ ोहोल B) ुकोज C) आ D) ार 83) सलाम मुंबई फाऊंडेशन ही सं ा मु े……………….. व द कायरत आहे अ) तंबाखू सेवन ब) अंमली पदाथ सेवन क) सायबर गु े ड) घरगुती हसाचार न 1 ब) I. वेगळा घटक ओळखा 1) तलेखन , भाषांतर , ानांतरण ,उ रवतन. 2) शरा व ास, बयांचा आकार, पणदेठ, पानाची रचना. 3) डो ांचे ान, हाता ा हाडांचा आकार, नाकपु ा , कानांची रचना. 4) प ांचा पंख , मानवी हात ,बैलाचा पाय , देवमाशाचा पर. 5) गाजर, मुळा, बटाटा, रताळे 6) मुकुलायान, पुनजनन, वभाजन, खंडीभवन 7) अपवा हनी, पूर ंथी, अ धवृषण, शु वा हनी 8) पूर ंथी, बाथ लीन ंथी, काऊपस ंथी, शु शय 9) कु ी, कु वृंत, पराग, अंडाशय 10) जा ंद, पपई, सूयफूल, गुलाब, आंबा 11) जतन, दूषण, तबंध, नयं ण 12) जल व ुत ऊजा, सौर ऊजा, अणु ऊजा, पवन ऊजा 13) स लकॉन, युरे नयम, पे ोल, कोळसा 14) सौर- व ुत घट, पवन व ुत क , जल व ुत क , सौर औ क व ुत क 15) पाणी, वारा, नैस गक वायू, जैवइं धन 16) गोडेतेल, LPG, CNG, ख नज तेल 17) कोळसा, नैस गक वायू, ुटो नयम, ख नज तेले 18) कासव, कावळा, सरडा, सुसर. 19) मोर, पोपट, कांगा , बदक. 20) मानव, डॉ न, वटवाघूळ, पाल 21) झुरळ, फुलपाख , कोळी, मधमाशी. 22) तारामासा, सी-अच न, नेरीस, सी-ककुंबर. 23) न लका पाद, ढरोम, परापाद, चूषक. 24) पे न स लन, नओमाय सन, आयसोमरे जस, रफामाय सन 25) हाय ोलेजीस, लायजेस, पे ीन, लायगेजीस 26) जीवाणू, वषाणू, कवक, वन ती 27) खवा, योगट, लोणी, चीज 28) लॅ ोबॅ सलस,अ◌ॅ सडो फलस ,लॅ ोबॅ सलस केसी, ॉ ी डयम 29) बेडूक, गांडूळ, ब डअळी, क टकभ क प ी 30) डीडीटी, यु रया, मॅले थऑन, ोरोपायरीफॉस 31) मधुमेह, अ◌ॅ न मया, ुके मया, थॅलॅसे मया 32) वाळवणे, खारवणे, साखर घालणे, शजवणे 33) D.D.T. मेलॅ थऑन, ोरोपायरीफॉस, ुमस 34) ह रत ांती, औ ो गक ांती, नील ांती, ेत ांती 35) सो डयम, अ ु म नयम, फॉ रस, पोटॅ शअम 36) चीज, दही, आई ीम, ताक 37) टे रीस टाटा, भात, मोहरी, सुयफुल 38) प रवहन सु वधा,सामा जक सुर तता,समुपदेशन, तागृह 39) तंबाखू,हा मंडळ,म सेवन,अंमली पदाथ न 1 ब) II. फ नाव लहा. 1) मी सरीसृप व स नी या दोघांना जोडणारा दुवा आहे , तर मी कोण? 2) आधु नक आनुवं शक चा जनक कोणास णतात? 3) खालील आकृतीत कोणती या दाखवली आहे ? 4) नैस गक नवडीचा स दांत डा वनने कोण ा पु कात स केला? 5) खालील आकृतीत कोणती या दाखवली आहे ? 6) खालील आकृतीतील भागांना नावे ा. 7) पु ष जनन सं ेशी संबं धत व वध सं ेरके. 8) जननासंबंधी आधु नक तं ान प ती. 9) साय फलीसची ल णे. 10) कुटुं ब नयोजनाची साधने. 11) गोनो ीयाची ल णे. 12) ी जनन सं ेतील अंडाशयातून वली जाणारी सं ेरके. 13) भारतातील औ क ऊजवर आधा रत व ुत न मती क े. 14) भारतातील अणु व ुत न मती क े. 15) भारतातील मुख जल व ुत न मती क े. 16) ऊजची पे. 17) वीज न मतीसाठी ज न ाला फरव ासाठी लागणारे साधन 18) दोन नैस गक वायूंचे नावे 19) चं पूर येथील व ुत न मती क ाचा कार 20) कवका पासून मळ वले ा या वकरापासून शाकाहारी चीज बनते. 21) कचरा भर ास स ा वापर ात आलेले जैव वघटनशील ा क 22) हे धूर र हत इं धन आहे. 23) रासाय नक ा नेगर णजे चार ट े ____ 24) स य शेती करताना कृ म नाय ो जनेज सह वापर ात येणारे सू जीव ---------------- 25) पेश चे कार, पेश ची रचना आ ण पेशी अंगके याचा अ ास………………... 26) माणसा ा मृ ूनंतर ने , दय यांसार ा अवयवांचे दान…………………………. 27) शेतीम े वापर ा जाणा ा गैरजनुक य जैवतं ानामधील बाबी…………………. 28) जनुक य ा उ त पके…………………………………. 29) जै वक खत णून वापरले जाणारे जीवाणू………………………………….. 30) ूणातील मूलपेशीपासून मानवी शरीरात तयार होणा ा पेश ची सं ा. 31) अवयव ारोपणासाठी वापरता येतील असे अवयव. 32) ीयु क व पुंयु क यां ापासून तयार झाले ा यु नजामधील पेशीचे नाव 33) खोक ावर औषध बनव ासाठी वापरली जाणारी वन ती 34) सामा जक आरो धो ात आणणारे रोग 35) सामा जक आरो ावर प रणाम करणारे घटक 36) पुढील आप ी ा काराचे नाव लहा. आप ी कार सुनामी, ालामुखी, भूकंप............ च वादळ, हम वादळे , दु ाळ, महापूर............ वणवा, तण फैलाव, गारा, अवषण............ संसगज , वषाणू, जवाणू, वषारी ा ांचा दं श............ वषारी वायू गळती, अणूचाच ा, अ नयो जत या, अपघात............ न 1 ब) III. सहसंबंध ओळखा 1) आं पु : अवशेषांगे : : पेरीपॅटस : ------- 2) उ ांतीचा स ांत : डा वन :: ----------------: लॅमाक 3) ु ओटाईडची जागा बदलणे : उ रवतन ​: :रायबोझोमची जागा बदलणे : ------------- 4) अ मबा : वभाजन :: हाय ा : ------------ 5) नदलपुंज : नदल :: दलपुंज : ------------ 6) उभय लगी : जा ंदी :: एक लगी : ------------ 7) पुटीका ंथी सं ेरक : डबपेशीचा वकास :: पीत पडकारी सं ेरक : -----------  8) अतर मंडले : नदलपुंज आ ण दलपुंज :: आव क मंडले : -------------- 9) भूकंप :: नैस गक घटक : : औ ो गक करण ::....................... 10) जल व ुत क : पाणीसाठा :: अणु व ुत क :............ 11) शेगडी : औ क ऊजा :: शलाई मशीन : …………… 12) सौर घटापासून मळणारी व ुतश : द :: घरगुती उपकरणांना लागणारी व ुतश : ………. 13) औ क ऊजा न मती : हवा दूषण :: अणुऊजा न मती : ……….. 14) प कृमी : चप ा कृम चा संघ :: पोटातील जंत........... 15) स न ाणी : फु ु सावाटे सन :: म :........... 16) चपटे कृमी : उभय लगी :: गोलकृमी......... 17) रं ीय : असम मत :: नडा रया........... 18) सं धपाद : सवात मोठा संघ :: मृदुकाय.............. 19) लॅ ोबॅ सलस :योगट: : बेकस यी : _____ 20) सॅकरोमाय सस सेरे ीसी : इथेनॉल: : अँ र जलस ओरायझी : _____ 21) लॅ कआ :आ ता देणे : : बीटा कॅरोटीन: _____ 22) वायू इं धन: कोल गॅस :: _____: दगडी कोळसा 23) ुकोज:अँ र जलस नायगर : : मळी व कॉन ीप लकर :______ 24) ेत ांती : दु उ ादनात वाढ :: ह रत ांती :................ 25) ेत ांती : दु ो ादन : : नील ांती :.............. 26) मधुम कापालन : मधमाशी : : औषधी वन ती लागवड :............. 27) नशा देणारे पदाथ : अंमली पदाथ ::ककरोगज पदाथ : --------- 28) तंबाखू सेवनावर नयं ण : टाटा :: झोपडप ीतील मुलांना श ण :--- न 1 ब) IV.काय लहा. 1. व ुत ज न. 2. टबाइन/झोतयं 3. संघनन यं न 1 ब) V. चूक क बरोबर लहा. 1) मृत सजीवां ा शरीरात C-12चा ास ही एकच या सतत चालू असते. 2) आ दक क सजीवांचे वभाजन सू ी कवा असू ी प तीने होते. 3) परागन लका कु वृ ामाग बजांडातील भृणपोशात पोहचते. 4) कधी कधी जुळी अप े जनुक य ा वेगळी असतात. 5) परागकोशातील परागकण ीकेसरा ा कु ीवर ानांत रत होतात. 6) पयावरण ही एक अ ंत ापक सं ा आहे. 7) सौर ऊजा क ातून मळणारी व ुतऊजा द (DC) कारची असते. 8) व ुत ऊजा नमाण केली जाते. 9) अनेक सौर पॅनेल समांतर प तीने जोडू न ि ं ग बनते. 10) जल व ुत क ातून व ुत न मती होताना कोणतेही दूषण होत नाही. 11) पवन व ुतक ाम े फरणारी पाती ज न ग तमान करतात आ ण व ुत ऊजा नमाण केली जाते. 12) अणु ऊजा क ात साखळी या नयं त करता येत नाही. 13) आ क कच ाची व े वाट कशी लावायची हा शा ांपुढील जटील आहे. 14) नैस गक वायूवर चालणा ा संचा ा काय मतेपे ा कोळशावर चालणा ा व ुत न मती संचाची काय मता अ धक असते. 15) जल व ुत न मती क ात धरणात साठवले ा पा ातील ग तज ऊजचे पांतर पा ा ारे तीज ऊजत केले जाते. 16) औ क ऊजवर आधा रत व ुत ऊजा न मती क ात सौर ऊजवर चालणारे टबाइन वापरले जाते. 17) सौर घटापासून मळणारे वभवांतर ा ा े फळावर अवलंबून असते. 18) सौर घटापासून मळणारे वभवांतर ा ा े फळावर अवलंबून असते. 19) शुंडकाचा उपयोग भ पकड ासाठी होतो. 20) ा ांचे शरीर छो ा – छो ा समान भागात वभागलेले नसेल तर अशा शरीराला खंडीभवन णतात. 21) पे ोमायझॉन हा ाणी बा परजीवी नसतो. 22) तारामासा हा ाणी छ मपाद ा साहा ाने चलन करतो. 23) वग करणामुळे ा ांचा अ ास करणे सोपे झाले आहे. 24) योगटचे पा रीकरण क न ते जा टकवता येते. 25) खा पदाथाना गोडपणा आण ासाठी नेगरचा वापर होतो 26) औ ो गक कच ाचे सू जै वक ऑ ी अपघटन होऊन मथेन वायू हे इं धन मळते. 27) ायनोसॅड हे जै वक क टकनाशक आहे. 28) अँसीडी फ लयम जाती या जीवाणूंसाठी स ु रक आ हा उजा ोत आहे. 29) मानव न मत रसायनांचा नाश कर ाची मता सू जीवात नैस गकरी ाच आढळते. 30) व वध कार ा जीवाणू व कवकांपासून तजै वके मळवता येत नाहीत 31) गैरजनुक य तं ानाम े पेशीतील जनुकाम ेच बदल घडवून आणला जातो. 32) पूव इ ु लन घो ा ा शरीरातून मळवले जात असे. 33) पूव इ ु लन घो ा ा शरीरातून मळवले जात असे. 34) गांडुळे, बुरशीमुळे ज मनीतून N, P, K सारखे पकांसाठी आव क असणारे घटक पकांसाठी उपल होऊ शकतात. 35) नैस गक साधनांचा वापर क न रोगमु श करणारा कोणताच वारसा आप ाकडे नाही. 36) मले रया हा वकार यकृतातील पेश म े जनुक य दोष नमाण झा ास होतो. 37) ुडोमोनास हे जीवाणू दू षत पाणी आ ण जमीन यांतील हाय ोकाबन आ ण तेलासारखी दूषके वेगळी क शकतात. 38) गैरजनुक य तं ानाम े पेशीतील जनुकांम ेच बदल घडवून आणला जातो. 39) बॅ सलस थुरीनजाएनसीस या जीवनुमधील जनुक काढू न ते कापसा ा जनुकात टाकतात. 40) ारोपणा ा मा मातून पकां ा व वध उ ती ा जाती वक सत झाले ा आहे त.  41) जनुक य ा उ त पकांम े रोग तकार मता कमी असते. 42) जैवतं ाना ा सहा ाने बनवले ा लासी फार काळ टकत नाहीत. 43) काटू न पाहणारी मुलं कधीतरी ामधील पा ां माणे वागू लागतात. 44) तंबाखूज पदाथामुळे त ड,फु ु स यांचा ककरोग होत नाही. 45) जा हस ाने ताणतणाव वाढतात. 46) रा ीय आप ी तसाद दलाची ापना आप ी व ापन कायदा 2005 नुसार झाली आहे न 1 ब) VI.जो ा लावा. 1. अ गट ब गट १) शरीरशा ीय पुरावे १) माकडहाड व अ लदाढ २) पुराजीव वषयक पुरावे २) पानाचा आकार व शरा व ास ३) जीवांचे अवशेष व ठसे 2. ंभ ‘अ' ंभ ‘ब' 1) दूषणकारी ऊजा अ) धुरातील कण 2) पयावरण ेही ऊजा ब) औ क ऊजा क) पवन ऊजा 3. ंभ ‘अ' ंभ ‘ब' 1) सूय काश अ) पवन ऊजा 2) नैस गक वायू ब) पयावरण ेही ऊजा क) जीवा इं धने ड) आ क ारणे 4. ंभ ‘अ’ ंभ ‘ब' 1) सौर घटांची एकसर जोडणी अ) जा व ुतधारा मळव ासाठी 2) सौर घटांची समांतर जोडणी ब) वभवांतर आ ण व ुतधारा यांचे माण वाढव ासाठी क) जा वभवांतर मळव ासाठी 5. ​ अ- गट ब- गट 1 ) दे गुहाहीन शरीर अ ) मृदूकाय 2 ) फसवी दे गुहा आ ) ऊती 3 ) खरी दे गुहा इ ) गोलकृमी  ई ) रं ीय 6. A B अँ रटे म- वनॉ सन क न-- सू जीव तबंधक नायसीन- ॅ न लन इसे - गोडी देणे 7. A B बेकस यी - ोबॉयो ट सोअर ट- पाव लाएजेस- तजै वक पे न स लन- सू जै वक वकर 8. सजीव शोषून घेत असलेला पदाथ 1) सुडोमोनास अ) करणो ार 2) टे रस टाटा ब) हाय ोकाब क) आस नक ड) युरे नयम 9. सजीव शोषून घेत असलेला पदाथ 1) मोहरी अ) करणो ार 2) डईनोकोकस रेडीओडर ब) सेले नयम क) आस नक ड) युरे नयम न 1 ब) VII. ा ा लहा. 1) भाषांतर 6) फलन 11) लस 2) ानांतरण 7) पुनजनन 12) जैवतं ान 3) उ रवतन 8) पु वृंत 13) मूलपेशी 4) खंडीभवन 9) व ुत चुंबक य वतन 14) ो नग 5) शाक य जनन 10)क क य वखंडन 15) DNA फगर ट 16)जनुक य उपचार 18) सामा जक आरो 17) ब वधता 19) थमोपचार न 1 ब) VIII. एका वा यात उ तरे लहा. 1) यु क न मती णजे काय ? 2) जु ांचे कार लहा. 3) कोण ाही दोन ल गक रोगांची नावे लहा. 4) एकाच जाती ा दोन सजीवांम े तंतोतंत सा असणे अथवा नसणे हे कोण ा बाबीवर अवलंबून असते? 5) शु पेशी कशा तयार होतात ? 6) रेत कसे बनते ? 7) परागणाचे घटक कोणते ? 8) फलनानंतर बीज आ ण फळ कशापासून तयार होते ? 9) रोपण झा ापासून ज होईपयत कती कालावधी लागतो ? 10) बीजांकुरण णजे काय ? 11) सोबत ा आकृतीत दशवलेली जनन या प तीचे नाव लहा. 12) वन ती व ाणी नामशेष हो ापासून त:स कसे वाचवू शकतात? 13) एकपेशीय सजीवांमधील अल गक जननाचे तीन कार कोणते? 14) पुढील अवयवांची काय लहा. I) बजाणूधानी ii) नदलपुंज iii) श iv) शु ाशय v) अपरा 15) प रसं ा णजे काय? 16) पुढील च संकेत काय सांगतात ते ओळखा ? 17) पयावरणावर प रणाम करणारे दोन मानव न मत घटक लहा. 18) सोबत ा आकृतीतील ाणी धो ात आले ा ा ां ा कोण ा जातीत मोडतो? 19) जल व ुत न मतीचे फायदे लहा. 20) जल व ुत न मतीबाबतचे काही तोटे लहा. 21) अणु ऊजचे फायदे लहा. 22) अणु ऊजचे तोटे लहा. 23) ऊजा न मतीची वाह आकृती रेखाटा. 24) अणु ऊजा न मतीम े कोणते इं धन वापरले जाते? 25) ख नज इं धनापासून आ ण अणु ऊजपासून मळणारी व ुत ऊजा पयावरण- ेही का नाही? 26) सौर वतक मह ाचा का ? 27) कोळसा व नैस गक वायू यापैक कोणते इं धन पयावरण ेही आहे ? का? 28) इ टरचे मह करा. 29) अणुभ ीम े नयं क कां ा का वापर ा जातात? 30) ह रत ऊजा णजे काय? कोण ा ऊजा ोतास ह रत ऊजा णता येईल? 31) ीकरण ा : जीवा ऊजा हे ह रत ऊजचे उदाहरण नाही. 32) कोण ा ा ाला तीन पायां ा जो ा असतात.? 33) अधसमपृ र ू ा ांचे शरीर कती भागाम े वभागलेले असते.? 34) तु ांला माहीत असले ा कोण ाही एक शीतर ा ांचे नाव लहा. 35) ॉं जला या ा ा ा शरीरावर सू छ े असतात. ा छ ांना काय णतात? 36) ा ा ां ा शरीरात पाठीचा कणा असतो ा ा ांना काय णतात? 37) ा ा ां ा शरीरात पाठीचा कणा नसतो ा ा ांना काय णतात ? 38) कोण ा संघातील ा ांचे शरीर अ रय सम मत आ ण रीय असते? 39) फसवी दे गुहा असणा ा ा ाचे नाव लहा? 40) कोण ा ा ाला मान नसते? 41) कवम हा कती लांबीचा गोलकृमी असतो? 42) आकृतीमधील ाणी संर ण कसे करतो ? 43) आकृतीमधील ा ा ा चलनाचे अवयव कोणते ? 44) कोण ा कवका ा साहा ाने क न क न सोयासॉस बनवतात? 45) डटजट म े मळ काढ ाची या कमी तापमानालाही का घडू न येते? 46) इ ं ट सूप ला दाटपणा आण ासाठी ात काय टाकतात? 47) शेती उ ोगातील रासाय नक क डनाशके व क टकनाशके यातून कोणते रासाय नक मातीत मसळते? 48) युरे नयमचे अ व ा ारांत पांतर करणारे सू जीव कोणते? 49) दोन दुधर आजारांची नावे लहा. 50) पुढील त ा पूण करा. आप ीचा कार प रणाम अ.................. जखमी होणे, भाव नक, मान सक ताण नमाण होणे, साथीचे रोग पसरणे, आप ांचा मृ ू होणे ब पयावरणीय.................. 51) पुढील वा बरोबर क न पु ा लहा. 52) आप ी चा आ थक नेतृ ावरील प रणाम णजे एखा ा आप ीत ा नक नेतृ भावी नसेल तर तेथील नाग रक दशाहीन बनतात. न 2 अ) शा ीय कारणे लहा. 1) आईव डलांचे काही गुणधम ां ा अप ात येतात. 2) पेरीपॅटस हा अ◌ॅने लडा व सं धपाद ाणी या दोघांना जोडणारा दुवा आहे. 3) अपृ वंशीय ा ापासून हळू हळू पृ वंशीय ा ाचा उदभव झालेला दसतो. 4) डक बल ॅ टपस हा स न ा ांशी नाते सांगतो. 5) ायाम के ावर आप ाला थक ासारखे वाटते. 6) लुकोजचे पूण ऑ डीकरण कर यासाठी ऑ जनची आव ता असते. 7) तंतुमय पदाथ हे मह वाचे पोषण त व आहे. 8) पेशी वभाजन हा पेशी या आ ण सजीवां या अनेक गुणधमापैक मह वाचा गुणधम आहे. 9) काही उ तरीय वनसपती व ाणीसु ा काही वेळा वनॉ सी वसन करतात. 10) े ब च ालाच साय ीक आमलच असेही हणतात. 11) वन त म े फूल हे ल गक जननाचे काया क एकक आहे. 12) जा वया ा यांना होणा ा अप ांना ंग अस ाची श ता जा असते. 13) वन तीतील फलनाला फलन णतात. 14) 45 – 50 वषा ा दर ान ीला रजो नवृ ी येते. 15) ल गक जननाने तयार होणा ा नवीन जवाकडे दो ी जनकांची वच रत जनुके असतात. 16) दूषण ही खूप ापक संक ना आहे. 17) पयावरण समातोलाम े मानवाची भू मका मह ाची आहे. 18) प रसं ेतील व वध अ साखळयांमुळे पयावरण समतोल राखला जातो. 19) नसगा ा अ ा शवाय मानवाचे अ ही अश ाय बाब आहे. 20) व ुत न मती कारांनुसार टबाइनचा आराखडाही वेगवेगळा असतो. 21) अणुऊजा क ात अणु- वखंडन या नयं त करणे अ ाव क असते. 22) सौर फोटो ो ाईक घटां ा सहा ाने mW पासून MW पयत ऊजा न मती श आहे. 23) जल व ुत ऊजा, सौर ऊजा आ ण पवन ऊजा यांना नूतनीकरण ऊजा णतात. 24) ऊजाबचत ही काळाची गरज आहे. 25) गांडूळाला शेतक ांचा म णतात. 26) सरीसृप ा ां ा शरीराचे तापमान अ र असते. 27) जेली फश या ा ाबरोबर संपक आ ास आप ा शरीराचा दाह होतो. 28) कासव ज मनीवर आ ण पा ातही राहते, तरीही ाचा उभयचर या वगाम े समावेश होत नाही. 29) स ा ा काळात ोबायो ट ना अ धक मह ा झाले आहे 30) ावसा यक उपयोगासाठीचे यी वाप न बनवलेली पाव व इतर उ ादने पौ क असतात. 31) सू जै वक वकरे पयावरण ेही ठरतात. 32) नवीकरण यो ऊजा ोतांचा म े जैवइं धन हे मह ाचे साधन आहे. 33) भूमी भर ा ाख ात ा कचे अ र घातले जाते. 34) समु ातील तेलगळतीमुळे होणा ा दु प रणामांवर नयं ण मळव यासाठी सू मजीवांचा वापर केला जातो. 35) तणनाशक रोधी वन ती शेतीसाठी लाभदायक असतात. 36) अलीकडे बनवले ा लसी सुर त असतात. 37) मरणो र देहदान आ ण अवयवदान यांसार ा संक ना पुढे आ ा आहे त. 38) पुन ी वत उपचार प तीत मूलपेशी अ ंत मह ा ा असतात. 39) सांडपाणी या न करता नदीत सोडू नये. 40) अलीकडे बनले ा लसी सुर त असतात. 41) जनुक य ा उ त पके शेतक ांना फायदेशीर आहे त. 42) मानवी शरीरातील काही अवयव ब मोल आहे त. 43) मरणो र देहदान आ ण अवयवदान यासार ा संक ना पुढे आ ा पा हजेत. 44) आजकाल शाळकरी मुलांना ताणतणावांचा सामना करावा लागतो. 45) मैदानी खेळांचे मह अतुलनीय आहे. 46) म सेवन कधीही वाईटच असते.  2 ब) I. खालील सोडवा. 1) ूण व ान यावर टीप लहा. 2) खालील ओघ त ा पूण करा 3) आनुवं शक चे फायदे कोणते आहे त. 4) उ ांती चे पुरावे कोणते आहे त ांची नावे लहा. 5) संपा दत गुणांचा अनुवंश णजे काय? 6) जाती व जातीबदल णजे काय? 7) उ रवतन या मुळे कोण ा जनुक य वकृती नमाण होतात? 8) खालील आकृतीचे नाव ओळखून ाउ ांती ा पुरा ाची ा ा लहा. 9) सजीवां ा उजचे मु ोत काय आहे त? 10) पेशी रावरील सन णजे काय ते सांगून ाचे दोन कार लहा. 11) ुकोजचे वघटन होऊन कोणकोणते घटक तयार होतात? 12) अ◌ॅसेटीलचे पूण ऑ डीकरण होऊन कोणते रेणू मळतात? 13) थनां ा पचनानंतर कोणकोणती अ मनो आ े तयार होतात? 14) मेदा ाचा वापर करा. 15) जीवनस े णजे काय? ाचे दोन गट व सहा कार लहा. 16) तु ा म ाला कवा मै णीला पेशी वभाजनाचे फायदे समजावून सांग. 17) खालील आकृती करा. 18) पेशी वभाजनातील या अव ेचे गुण वशेष लहा. 19) पुढील वणनाव न जनन प ती ओळखून ाची यो आकृती काढा. अ) शरीराचे अनेक तुकडे तुकडे क न ेक तुकडा नवजात सजीव णून जीवन जगू लागतो. आ) या प तीने जनन करणा ा सजीवांची दोन उदाहरणे लहा. 20) यंपरागण आ ण परपरागण यातील फरक करा. 21) ल गक आ ण अल गक जनन यातील फरकाचे मु े लहा. 22) फलनाची या करा. 23) मानवी पु ष जनन सं ेतील अवयवांची नावे लहा. 24) मानवी ी जनन सं ेची अवयवांची नावे लहा. 25) वन त मधील अल गक जनन थोड ात करा. 26) नसगात अधगुणसु ी वभाजनाने पेशी वभा जत झा ा नस ा तर काय झाले असते ? 27) जनन णजे काय? जनन येचे मह लहा. 28) ल गक जननातील दोन मुख या करा? 29) आकृतीमधील अ, ब, क ा संकेत च ांचे पयावरणसंदभात अथ प ट करा. 30) पयावरणीय दूषण णजे काय? दूषणाचे कार कोणते? 31) पयावरणावर प रणाम करणारे दोन घटक कोणते? ांचे ेक दोन उदाहरणे लहा. 32) पुढील संक ना त ा पूण करा. 33) अ साखळी पूण करा. गवत ----->..............------> बेडूक ------->..............------> ग ड 34) जादव मोलाई पयांग यां ा गो ीतून कोणता बोध मळतो ? 35) संवेदनशील जाती णजे काय ते सांगून ाची दोन उदाहरणे लहा. 36) मला नावे ा. 37) पुढील त ा पूण करा. कार ा ां ा नावाचे उदाहरण लहा. अ) म आ ) उभयचर इ)स न ई ) सरीसृप 38) प ी आ ण स न ाणी यां ा फरकातील चार मु े लहा? 39) जलचर ाणी आ ण भूचर ाणी यां ा फरकातील चार मु े लहा? 40) फुलपाख आ ण वटवाघूळ यां ा फरकातील चार मु े लहा? 41) पुढील कृती पूण करा. 42) मी क ा ारे सन करतो तर मी कोण ? 43) मी उ र आहे , तर मी कोण ? 44) मला दूध वणा ा ंथी आहे त तर मी कोण ? 45) अ) वाळ खडक णजे काय ? आ) वाळाचा काय उपयोग असतो ? 46) अ ) गांडूळ व तारामासा या ा ांचा संघ कोणता ? आ) गांडूळ व तारामासा हे ाणी कोण ा अवयवाने सहा ाने हालचाल करतात? इ ) मी डं ख मारतो तर माझा संघ कोणता? 47) मी मगर आ ण मी सुसर आहे अ ) तर आमचा संघ कोणता?  आ ) आम ा शरीराचे तीन भाग कोणते ? इ ) आ ाला पा ात सन करता येत नाही कारण? 48) अ) ढरोम व परापाद हे चलनाचे अवयव कोण ा संघा ा ा ांत असतात? आ) ‘उपांगां ा जो ा’ हे कोण ा संघाचे वै श आहे ? ई) कोण ा वगा ा ा ांत कमकुवत पाय आढळतात? 49) अ) आ ी उ ांती ा शडीतले सवात खालचे ाणी आहोत तर आमचा संघ कोणता ? आ) आम ा शरीरातील पाणी बाहे र सोड ा ा छ ाला काय णतात.? इ) आम ा शरीरातील पाणी आत घेणा ा छ ाला काय णतात.? 50) अ) आ ी सागर जल नवासी आहोत.तर आमचा संघ कोणता? आ ) दं शपेशीचा उपयोग आ ी कशासाठी करतो? इ ) उप वी क ांचा नाश कोणता कटक करतो ? 51) वग करणाचे फायदे लहा. 52) खालील आकृती काढू न नावे ा. अ ) हाय ा आ) ल र ूक इ ) हडमा नया ई ) जेली फश 53) आकृतीचे नरी ण क न ांची उ रे लहा. अ) या ा ा ा संघाचे नांव लहा. आ) या संघातील ा ांची दोन वै श े लहा. 54) ​आकृतीचे नरी ण क न ांची उ रे लहा. अ) आकृतीत दलेले ाणी कोण या वै श ांमुळे एकाच संघात समा व ट केले आहे त? आ) यां या शरीराभोवती असलेले बा कंकाल कशापासून बनलेले असते? इ) या संघातील आणखी दोन उदाहरणे लहा 55) पुढील उतारा वाचून ाची उ रे लहा लेडी बग बीटल लेडी बग बीटल हा एक कटक असून तो उप वी क ांचा नाश क न शेतक ांना मदत करतो,हा परभ ी कटक असून ब ताश पकांवरील रस शोषण करणा ा मावा, तुडतुडे, पांढरी माशी, फुल कडे व प ा ढे कूण आदी ा प ावर उपजी वका करतो. मका, ारी, कापूस, ऊस, कडधा , भाजीपाला फळझाडे इ ादी पकांवर कडीचे नयं ण हे कटक नैस गक र ा करत असतात. हे कटक आकषक आ ण रं गाने लाल, पवळे कवा राखाडी रं गाचे असतात.या कटका ा अनेक जाती आप ा शेतात आढळू न येतात, या कटकाचा जीवन म अंडी, अळी, कोष, पतंग या चार अव ा असतात.अंडी झुब ात घातली जातात. अळी राखाडी रं गाची असते. अळी आ ण ौढ दो ी रस शोषणा ा कड वर उपजी वका करतात. अ) लेडी बग बीटल आपली उपजी वका कशी करतो? आ) लेडी बग बीटल कोण ा रं गाचे असतात? इ) या कटका ा जीवन मा ा चार अव ा कोण ा? ई) हा कटक शेतकयाना कशा कारे मदत करतो? 56) मूलपेशी णजे काय? मूलपेश चे दोन कार सांगा. 57) मानवी शरीरातील काही अवयव हे ब मोल का आहे त? 58) जैवतं ान णजे काय? जैवतं ान शाखेची कमान दोन उदाहरणे ा. 59) वै कशा ात मूलपेश चे मह काय आहे ? 60) लसीकरण णजे काय ते करा. 61) खालील संक च पूण करा. 62) खालील ांची उ रे लहा. अ)इतरांशी सुसंवाद साध ाचे मह सांगा. आ) तुम ा म ाला सतत से काढायचा छं द लागला आहे ,तर तु ी काय कराल? इ)शेजारील मुलाला तंबाखू खायला आवडते,तर तु ी काय कराल? 63) आप ीचे तीन संवेदनशील भाग लहा. 64) राजक य आप ीचे दोन प रणाम सांगा. 65) आप ी णजे काय? 66) आणीबाणीची अव ा यावर टप लहा. 67) दले ा प र े दातील गाळले ा जागी यो श लहा.  रा ीय आप ी तसाद दलाची ापना आप ी............ काय ा 2005 नुसार झालेली आहे. या दला ा तुक ा............. कायरत आहे त. संपूण............ 12 तुक ा कारयरत आहे त. याचे................. द ी येथे असून ेक रा ाम े सै दला ा मदतीने या स य आहे त. महारा ात........... राखीव पोलीस दला ा मा मातून........... आप ी तसाद दलाचे काय चालू आहे. या दलातील जवानांनी देशभरात........... वादळे , दरडी कोसळणे, इमारती पडणे अशा अनेक आप ीम े............. व बचावाचे मोठे काय केले आहे. 68) आप ालीन नयोजन च ातील मुख सात अंगे कोणती? 69) अ भ प सरावाचे दोन उदाहरणे लहा. 70) अ भ प सरावाचे चार ेय लहा. 71) कपडे पेट घेतले ा नाग रकांस कसे वाचवावे? 72) थमोपचार पेटतील आव क सा ह ाची यादी करा. 73) अनावधानाने ओढवणा ा एखा ा आप ीचे उदाहरण सांगा. 74) आप ी प ात कर ात येणा ा व ापनाचे दोन उदाहरणे लहा. 75) मोठी आप ी आ ण लहान आप ी यांचे ेक एक उदाहरण लहा. 76) अ कालीन आ ण दीघकालीन आप ी यांचे ेक एक उदाहरण लहा. 77) आप ीचा वचार करता कोण ा मह ा ा बाबी वचारात ा ा लागतील? 78) आप ी सं मणाव ा णजे काय? 79) भूकंपाम े आप ी वषयक कोणते गंभीर प रणाम दसून येतात? 80) लयकारी आप ी णजे काय ते सांगा व एक उदाहरण लहा. 81) आप ीचे समाजावर होणारे दीघकालीन प रणाम कोणकोण ा े ात होतात? 82) भयंकर धोकादायक घटना णजे काय? 83) नैस गक आप ी कोण ा? 84) आकृती मधील ‘अ’ व ‘ब’ च ांचा अथ करा.. 85) 2020 या वषात संपूण जगाला कोरोना महामारी ा पाने एका आप ीचा सामना करावा लागला. अ) ही कोण ा कारची आप ी आहे ? आ) या रोगाला कारणीभूत वषाणूचे नांव लहा. इ) कोरोनापासून बचाव कर ासाठी सवात मह ाचे कोणते चार नयम तु ी पाळले ? ई) या आप ीचे कोणकोणते दु रणाम दसून आले ? कोणतेही चार दु रणाम करा.  86) च ाचे नरी ण क न ांची उ रे लहा. अ) च ात दसणा ा आप ीचे नांव लहा. ब) या आप ीचे 2 दु रणाम लहा. 87) च ाचे नरी ण क न ांची उ रे लहा. अ) ‘अ’ आ ण ‘ब’ या आप ची नावे ओळखून लहा. आ) ांचे दु रणाम लहा. इ) दो ी आप ा काळात तु ी कोणती ाथ मक काळजी ाल ? ​ 2 ब)II. ट​ ीपा लहा. 1) देवराई 10)जैवइं धन 20) ेत ांती 2) लेक टॅ पग 11) भूमीभरण ळे 21) सनाधीनता 3) अणु व ुत न मती क 12) सू जै वक संरोप 22) ताणतणाव नयोजनासाठी 4) अणुऊजा न मतीमधील 13) जैव क टकनाशके मान सक उपाय सम ा 14) अवयव दान व देहदान 23) हाय ातील मुकुलायन 5) कॉलर पेशी 15) ह रत ांती 24) काचन लकेतील फलन 6) तारामासा 16) ेत ांती 25) अप ा ी न हो ाची 7) स न ाणी 17) नील ांती कारणे 8) ोबायो ट 18) जैवतं ान 9) सू जै वक वकरे 19) ह रत ांती  2 ब) ​III. फरक करा. 1) भाषांतरण व तलेखन 2) पारं पा रक ऊजा ोत आ ण अपारं पा रक ऊजा ोत 3) औ क व ुत न मती आ ण सौर औ क व ुत न मती 4) सौर घटापासून व ुत न मती आ ण सौर-औ क व ुत न मती 5) सू ी वभाजन व अधगुणसू ी वभाजन 6) वभाजन व ब वभाजन 3 खालील सोडवा. 1) आनुवं शकता णजे काय ? आनुवं शक बदल कसे घडतात ते करा. 2) काबनी वयमापन णजे काय ? ाचा उपयोग कोठे करतात? 3) डा वन ा स दांतावर घेतले गेलेले आ ेप कोणते आहे त? 4) खालील आकृतीचे नरी ण क न ांची उ रे लहा. अ) ही आकृती उ ांती वषयक कोणता पुरावा दश वते? आ) ा पुरा ातून काय होते? इ) उ ांती वषयक आणखी एका पुरा ाचे उदाहरण लहा. 5) अवशेषांगे णजे काय ? मानवाम े कोणती अवशेषांगे आहे त? ांचा उपयोग इतर ा ाम े कसा होतो ते करा. 6) जीवा णजे काय हे सांगून उ ांती साठी पुरावे णून जीवा कसे गृहीत धरतात हे उदाहरणांसह करा. 7) लॅमाकवाद हा स ांत करा. 8) आकृतीचे नरी ण क न तो उ ांतीचा कोणता पुरावा आहे ? या पुरा ाचे मह करा. 9) डा वनचा नैस गक नवडीचा स दांत थोड ात करा. 10) खालील प र े द पूण करा. ( ो मॅ न, मदू, अ ी ा, शेती, सं ृ तीचा, होमो -सॅ पयन, बु ी मानव ) जवळजवळ एक लाख वषासाठी ताठ चालणा ा माणसा ा --- मोठया हो ा ा दशेने ाची गती होताच रा हली आ ण ाला ---- वापराचा शोध लागला. सुमारे 50 हजार वष पूव ा मानवाचा मदू पुरेसा वक सत झालेला होता आ ण बु मान मानव ------ या वगाचा सद ण ा यो झाला होता नअँडरथल मानव हे ---- या वगातील प हले उदाहरण णता येईल. सुमारे 50 हजार वषापूव ---मानव अ ात आला आ ण ांनतर मा ही गती पूव पे ा खूप झपा ाने होत रा हली. सुमारे 10,000 वषापूव बु मान मानव --- क लागला. जनावरांचे कळप बाळगू लागला , ाने वसाहती बसव ा. मग ---- वकास झाला. 11) च ाचे नरी ण क न ांची उ रे लहा. अ) च ाम े उ ांतीचे कोणते पुरावे दश वले आहे त ? आ) ते कसे तयार झाले आहे त ? इ) ांचा कालावधी कवा वय मोज ासाठी कोणती प त वापरतात ? 12) च ाचे नरी ण क न ांची उ रे लहा. अ) ही आकृती कोणते त दश वते ? ब) ते त तुम ा भाषेत करा. क) ‘ मळवलेली वै श े’ णजे काय ? 13) दले ा आकृतीतील अ भ या नाम नद शत क न करा. 14) ुकोज वघटनाचे ट े करा. 15) वनॉ ी सनाचे मुख ट े कोणते ? 16) पचनानंतर अ मनो आ ा पासून कोणकोणते पदाथ तयार होतात ? ांचा वनीयोग कसा केला जातो ? 17) ा ांपासून कोणकोणती सं ेरके तयार होतात ? 18) पा ाला आव क पोष का मानतात ? 19) तंतुमय पदाथाचे आहारातील मह लहा. 20) पुढील संक ना च पूण करा. 21) एका ववा हत जोड ास आव क ा तपास ा के ानंतरही अप होत न ते, ामुळे येणा ा अडचणी 22) ल ात घेता तु ी कोणते उपाय सुचवाल? 23) ल गक आरो चांगले ठे वणे का आव क आहे ? ल गक आरो राख ासाठी तु ी काय काळजी ाल ? 24) पुढील आकृतीचे नरी ण करा व जनन प तीचे थोड ात वणन करा. 25) एका बंद ड ात ओलसर भाकरी कवा पावाचा तुकडा ठे वून, तो डबा दमट हवेत 2 - 3 दवस ठे व ास--- अ) तु ाला काय दसून येईल ? ब) ा सजीवाचे शा ीय नाव व ाची वै श े लहा. 26) आकृतीचे नरी ण करा व वचारले ा ांची उ रे लहा. अ) जनना ा काराचे नांव लहा. ब) जननाचा अवयव ओळखून लहा. रताळे -.......................... पानफुटी-........................ बटाटा-............................ 27) आकृतीचे नरी ण करा व वचारले ा ांची उ रे लहा. अ) आकृतीम े दश वले ा भागांची नावे लहा. ब) पुढीलपैक कोण ा भागात अंडपेशीचे फलन घडू न येते? क) फलनानंतर ूणाचे रोपण कोण ा भागात घडू न येते? 28) अ) खालील आकृती जननाचा कोणता कार दश वते ? आ) या जनन प तीतील ट े यो मानुसार पु ा काढू न, ही या करा. 29) कंसात दले ा श ांचा वापर क न प र े द पूण करा. ( पीत पडकारी, गभाशयाचे अंत: र, पुटीका ंथी, इ ोजेन, ोजे े रोन, पीत पड,अंडपेशी ) अंडाशयातील पुटीकेची वाढ ----------- सं ेरकामुळे होते. ही पुटीका इ ोजेन वते. इ ोजन ा भावामुळे --------ची वाढ होते.--------------- सं ेरकामुळे पूण वाढ झालेली पुटीका फुटू न अंडपेशी अंडाशयातून बाहे र पडते व पुटीके ा उव रत भागापासून ------------ तयार होते. ते ---------- व ----------------- ही सं ेरके वते. या सं ेरका ा भावाखाली -----------------मधील ंथी व ास सु वात करतात आ ण ते रोपण म होते. 30) आतव च / ऋतुच णजे काय? या च ाला नयं त करणा ा चार सं ेरकांची नावे लहा. 31) रजो नवृ ी ा वयात अप े ंगास हत ज ाला ये ाची श ता दाट का असते? 32) पुढील त ा पूण करा. लग अप न हो ाची व वध कारणे. ी पु ष 33) खालील संक ना उदाहरणासह करा. अ)आनुवं शक व वधता ब) जात ची व वधता क) प रसंथेची व वधता 34) पुढील संक ना त ा पूण करा. 35) खालील च ाचा अथ काय? ाआधारे तुमची भू मका लहा.  36) खालील संक ना त ा पूण करा. 37) दूषण नयं ण मह ाचे आहे , असे का णतात? अ) खाली दलेली अ साखळी यो माने पु ा लहा. ब) अ साखळीत कोण ा प रसंथेतील आहे ा प रसं ेतेचे वणन लहा. क) या अ साखळीतील बेडकांची सं ा अचानक कमी झाली तर भात पकावर कोणता प रणाम होईल? नाकतोडा - साप - भातशेती - ग ड - बेडूक 38) पुढील त ा पूण करा. धो ात आलेली भारतातील धो ात आलेली ा ांची जाती कारणे वारसा ळे प म घाट एक शगी गडा वाघ 39) धो ात आले ा ा ां ा जातीचे वग करण उदाहरणासह करा. 40) आकृतीचे नरी ण क न वचारले या नांची उ तरे लहा.  अ) आकृती करा. आ) आकृतीव न ांची उ रे ा. इ) दलेली आकृतीतील यं ाचे नाव काय ? ई) या यं ाचे काय थोड ात लहा. उ) याला गती कशी ा होते? 41) आकृतीचे नरी ण क न उ रे ा. 42) कोणती ऊजा नमाण होते? 43) हे ऊजा न मती क कशावर आधा रत आहे ? 44) ही ऊजा न मती पयावरण ेही आहे का? 45) खालील त ा पूण करा. जल – व ुत न मतीचे फायदे जल – व ुत न मतीचे तोटे सौर ऊजा मयादा पवन ऊजा मयादा 46) खालील ओघत ा पूण करा.  47) खालील ओघत े रेखाटा. औ क – ऊजवर आधा रत व ुत – ऊजा न मती नैस गक वायू ऊजवर आधा रत व ुत क ाची रचना 48) दले ा आराख ाव न व ुत न मती ट े करा. 49) नैस गक वायूवर आधा रत व ुत न मती क ाचा आराखडा दश वणारी आकृती काढू न पुढील ांची उ रे लहा. 50) महारा ात नैस गक वायूवर आधा रत व ुत न मती क कोठे आहे ? 51) नैस गक वायू व ुत न मती क ात दूषण कशामुळे कमी होते ? 52) पयावरण ेही व ुत न मती येची कोणतीही दोन उदाहरणे लहा. 53) प र े द वाचून वचारले या नांची उ तरे लहा. ( कलोवॅट, व ुतश , मेगावॅट, सौर-अँरे, सौर-घट, सौर-पॅनेल, वभवांतर, व ुतधारा) अनेक सौर पॅनेल एकसर आ ण समांतर रतीने जोडू न पा हजे तेवढी ………… आ ण …………. मळवता येते. ……….. हा सौर व ुत क ातील मूळ घटक. अनेक सौर-घट एक येऊन ……. बनते. अनेक सौर पॅनेल एकसर प तीने जोडू न ……. बनते आ ण अनेक ि ं ग समांतर प तीने जोडू न ……. बनतात. या कारे सौर-घटांपासून हवी तेवढी ……. उपल होत अस ाने जथे अ तशय कमी व ुतश अशा यं ांपासून (उदाहरणाथ, सौर घटांवर चालणारे गणनयं ) ते ……….. श ा सौर व ुत न मती क ाम े सौर-घटांचा उपयोग केला जातो. अ) ऊजा न मतीची वाह आकृती रेखाटा. आ) अणु ऊजा न मतीम े कोणते इं धन वापरले जाते? इ) खालील त ा पूण करा. जल – व ुत न मतीचे फायदे जल – व ुत न मतीचे तोटे 54) सौर परावतक मह ाचा का आहे ? 55) अणुभ ीम े नयं क कां ा का वापर ा जातात? 56) खालील त ा करा. सौर ऊजा मयादा पवन ऊजा मयादा 57) पुढील संक ना च पूण करा. 58) पुढील संक ना च पूण करा. 59) अनेक उ ोगात रासाय नक उ ेरकांऐवजी सू जै वक वकरे का वापरली जातात? 60) सू जीवांमुळे भू दूषण कसे रोखले जाते? 61) जै वक क टकनाशकांचा वापर करणे गरजेचे का आहे ? 62) मो ा शहरांम े सांडपाणी व ापनात सू जीवांचे काय करा. 63) घनकच ाची व े वाट लावताना भू मभरण प तीत सू जीवांची कशा कारे मदत होते? 64) सू जीवांपासून कोण कोणती इं धने मळतात? 65) ोबायो ट मानवाला कशा कारे उपयु आहे त? 66) तजै वकांचा मानव व इतर ा ांना कसा उपयोग होतो? 67) वन तीतील सू जै वक संरोपाचे काय फायदे आहे त? 68) सू जै वक येने मळवलेले पदाथ व ांचे काय थोड ात करा? 69) खालील संक ना च पूण करा. 70) रका ा वतुळात यो उ र लहा. 71) जैवतं ानाचे ावहा रक उपयोग लहा. े उपयोग अ. पीक जैतं ान आ. संक रत बयाणे इ. जनुक य उ त पके 72) खालील आकृतीचे नरी ण क न ा खालील ांची उ रे ा.  a. आकृतीत मूलपेश चा कोणता गुणधम आढळतो? b. X व Y ने दशवले ा पेश ची/ अवयवांची नावे लहा. c. मुले पेश पासून उती/अवयव संवधन कर ाचा फायदा कोणता? 73) प र े द पूत करा. (हाडाम े, लाल अ म ा, वदीण, नाळे त, लपीड ऊती, वभेदनामुळे, यु नजा ा) मूलपेश ा..... शरीरातील नर नरा ा ऊती तयार होतात. गभवती माते ा उदरात वाढणा ा बाळा ा..... देखील मूलपेशी सापडतात. तेथून ा काढता येतात. वाढी ा सु वाती ा काळातील..... पेशीदेखील मूलपेशी माणे काय करीत असतात...... आ ण..... या ौढां ा शरीरातील ऊतीदेखील मूलपेशी माणे वभेदन क शकतात. या पेश ा साहा ाने व वध कार ा ऊती नमाण करता येतात. तसेच एखादा..... अव ेतील अवयव पु ा सुधार ासाठी देखील मूलपेश ची मदत घेता येते. 74) जैवतं ान णजे काय यात कोणकोण ा बाब चा समावेश होतो? 75) जैवतं ानाचे ावहा रक उपयोग उदाहरणासह करा. 76) अवयव दान व देहदानाने आपण अनेक चे ाण कसे वाचवू शकतो ? 77) जैवतं ान यांनी आपणास कोणकोणते फायदे होतात? 78) मानवी आरो ासाठी जैवतं ान कसे उपयु आहे ? 79) ो नग णजे काय ? ाचे कार करा. 80) डी. एन. ए फगर टग या तं ानाचा उपयोग कुठे व कसा होतो? 81) कृषी वकासातील मह ाचे ट े जैवतं ानाने कसे वक सत झाले आहे त? 82) क डनाशके वापरताना शेतक ांनी कोणती काळजी घेणे गरजेचे आहे ? 83) स ा औषधी वन त ची लागवड का केली जात आहे ? 84) फळ या उ ोगात जैवतं ान कसे वापरले जाते? 85) मूलपेशी णजे काय ? ांचे मु कार कोणते ? 86) जनुक य ा उ त पके णजे का?