Untitled

विज्ञानं तथा प्रौद्योगिक्यः भागः २

• DNA धागेषु विद्यमानानां सूचनानां RNA धागेषु प्रेषणस्य प्रक्रिया प्रतिलेखनम् इति कथ्यते ।
• आदिमस्थितौ विद्यमानं साम्यं भ्रूणविज्ञानविषयकं प्रमाणं प्रददाति ।
• मानुषशरीरे अक्कलदाढ इति अवशेषांगम् अस्ति ।
• अस्थिषु विद्यमानं प्रोटीन ओस्सीन इति अस्ति ।
• NADH₂ निर्माणाय जीवनसत्त्वं B3 आवश्यकम् अस्ति ।
• सूत्रविभाजनस्य परिणामेण कायिककोशिकाः निर्मिताः भवन्ति ।
• प्रकलविभाजनस्य प्रथमावस्था पश्चावस्था इति कथ्यते ।
• डिप्लॉटीन इति सूत्रविभाजनस्य भागः नास्ति ।
• स्निग्धपदार्थेभ्यः ९ kcal/gm ऊर्जा प्राप्यते ।
• मानवशरीरे २३ युगलानां गुणसूत्राणि सन्ति ।
• बहुकोशिकेषु अलेगिङ्गनिक प्रजननस्य खण्डीभवनं प्रकारः न भवति ।
• कुक्षी इति भिन्नघटकः वर्तते ।
• स्त्रीभ्रूणस्य जन्मसमये तस्याः अंडाशये १ ते २ दशलक्षाः अंडपेश्यः भवन्ति ।
• गर्भाशयः रोपणक्षमः न भवेत् तर्हि काचनलिकेतील फलन इत्यस्य आधुनिकप्रजननस्य तंत्रज्ञानस्य उपयोगं कुर्वन्ति ।
• भ्रूणस्य रोपणं गर्भाशये भवति ।
• मानुषशुक्रपेशीनां निर्माणं वृषणे भवति ।
• गर्भिणी माता गर्भाशयेन स्वस्य पुत्राय अन्नं ददाति ।
• एकयुग्मनजात् अपत्यानि निर्मितानि भवन्ति ।
• परागकोशे अर्धसूत्री विभाजनेन परागकणाः निर्मिताः भवन्ति ।
• अलैङ्गिकप्रजनने कोशिका विभाजनं सूत्रविभाजनരീत्या भवति ।
• पॅरामेशियमस्य विभाजनं आडवे द्विविभाजनपद्धत्या भवति ।
• अर्धगुणसूत्री विभाजने गुणसूत्राणां संख्या निम्मी भवति ।
• सामान्यतः प्रति मासम् अंडाशयात् एका अंडपेशी परिपक्वा भवति तथा च तस्या: अंडमोचनं भवति ।
• एकलिङ्गे पुष्पे विद्यमानाः अंशाः पुमंगः जायांगं च स्तः ।
• अजैविकघटकेषु जलं रासायनिकघटकः भवति |
• लौह इति अकार्बनिकपदार्थः अजैविकघटकेषु अन्तर्भवति ।
• जागतिकजैवविविधता दिवसः प्रतिवर्षं २२ मे दिनाङ्के आयोज्यते ।
• तणमोरः इति दुर्लभप्रजातिः वर्तते ।
• रेडपांडा इति अनिश्चितप्रजाति अस्ति।
• भारतीयॲग्रोइंडस्ट्रीज फाऊंडेशन इत्येषा स्वयंसेवीसंस्था पुणे नगरे कार्यरता अस्ति।
• एका एव प्रजातौ विद्यमाना विविधता आनुवंशिकी विविधता भवति।
• आधुनिकसंस्कृतौ ऊर्जा मानवानां प्राथमिक आवश्यकता वर्तते।
• अधिकांश-विद्युत्-निर्माण-केन्द्रेषु विद्युत्-ऊर्जा-निर्माणार्थं विद्युत्-चुम्बकीय-प्रवर्तनस्य तत्त्वं उपयुज्यते।
• विद्युत्-चुम्बकीय-प्रवर्तनस्य तत्त्वं मायकेल फॅरेडे इत्यनेन शोधितम्।
• अणु-ऊर्जा-धारितेषु विद्युत्-ऊर्जा-निर्माण-केन्द्रेषु जनित्रं भ्रमयितुं वाष्पचालितं टर्बाइन उपयुज्यते।
• युरेनियम २३५ परमाणूनां न्यूट्रॉनस्य प्रहारेण ३ न्यूट्रॉन्स उत्सर्जिताः भवन्ति।
• वायुवेगस्य गतिजऊर्जा विद्युत्-ऊर्जायां परिवर्तयितुं पवनचक्की उपयुज्यते।
• १ kW ते ७ MW क्षमतालानि पवन-निर्माण-यन्त्राणि उपलभ्यन्ते।
• सौर-विद्युत्-घटकः सूर्यकिरणेभ्यः प्रकाशऊर्जां विद्युत्-ऊर्जायां परिवर्तयति।
• सिलिकॉनस्य १ चौ.मी. क्षेत्रस्य सौरविद्युत्-घटकात् ५०mA विद्युत्-धारा प्राप्यते।
• सिलिकॉनस्य १ चौ.मी. क्षेत्रस्य सौरविद्युत्-घटकात् ०.५V विद्युत्-विभवान्तरं प्राप्यते।
• अणुविखंडनप्रक्रियायां युरेनियम-२३५ परमाणौ न्यूट्रॉनस्य प्रहारः क्रियते।
• प्रथमं जन्तूनां वर्गीकरणं ॲरिस्टॉटल् महोदयः कृतवान् आसीत्।
• मृदुकले मृदुशरीराः तथा बुळबुळीतशरीराः जन्तवः सन्ति।
• डोलीओलम इति उभयलिंगीप्राणी वर्तते|
• तारामासा इति प्राणी स्वशरीरस्य त्रुटितभागस्य पुनर्निर्माणं कर्तुं शक्नोति |
• वटवाघूळ: उष्णरक्ती प्राणी वर्तते |
• पानीयरोधं न्यूनीकर्तुम् उभयतः नुकीले (taperd) शरीरं भवति।
• गांडूळ: कृषकस्य मित्रं |
• ऑक्टोपस: अतिचतुर: |
• शिंपला: कैल्शियमकार्बोनेटयुक्तकवचयुकता वर्तते|
• साइट्रिक् आम्ल: जीवनसत्त्व-उत्पादनाय|
• अतिसारचिकित्सायां प्रोबायोटिक्स उपयुज्यन्ते |
• लॅक्टोबैसिलस् जीवाणु: दही निर्मापितुं उपयुज्यते ।
• क्षयरोगस्य उपशमनार्थं रिफामायसिन प्रतिजैविकं प्रभावी भवति।
• व्यावसायिक-बेकरी-उद्योगे यीस्ट् उपयुज्यते ।
• नायसिन इति सूक्ष्मजैविकप्रक्रियया निर्मितं कृत्रिममधरं ( कृत्रिम स्वीटनर -Artificial sweeteners) वर्तते ।
• सजीवस्य वृद्धे: आरम्भे सजीवः कोशिकानां गोलक: भवति | या: कोशिका: मूलकोशिका: कथ्यन्ते |
• अवयव-प्रत्यारोपणस्य विषये विचारं कुर्वन् कतिपया: अंशा: ध्यातव्या: ।
• अवयव-प्रत्यारोपणाय अवयवदाता उपलभ्य: भवेत् ।
• इन्सुलिन-निर्माणस्य क्षमताया: विकार: मधुमेह: इति कथ्यते ।
• जनुकीय-पारित-आलुकाभक्षणेन जीवाणुजनितरोगस्य प्रतिरोधशक्ति: वर्धते |
• अमेरिकेमध्ये हरितक्रांतीमध्ये डॉ. नॉर्मन बोर्लॉग यांचे योगदानं बहुमूल्यं वर्तते |
• पशुसंवर्धनाय कृत्रिम-रोपणं गर्भरोंपणं च उपयुज्यते |
• मानवी-जनुकीय-प्रकल्पः जैव-तन्त्रज्ञानस्य क्लोनिंगानंतरस्य क्रांतीकारी घटना वर्तते |
• जैव-तन्त्रज्ञानेन बॉन्डअळीला घातकविषं कापसानां पत्राणि अंकुरेषु च निर्मातुं शक्यते |
• गर्भधारणेनंतर चतुर्दशे दिवसे कोशिकायाः विशेषज्ञतायाः आरम्भ: भवति ।
• मत्स्य-शेती व्यवसाये भारत-सर्वकारेण उत्पादन-वर्धनाय NKM16 कार्यक्रम: चालित: ।
• मातु: गर्भाशये गर्भ: या नालिकया योज्यते तस्यां मूलपेश्य: भवन्ति ।
• द्वि-युग्मजी-अपत्यानि एकस्मात् युग्मनजात् उत्पद्यन्ते।
• परागकोशयस्य कोष्ठेषु अर्धसूत्री विभाजने परागकणा: निर्मिता: भवन्ति |
• अलैगिक प्रजनने कोशिका विभाजनं सूत्रविभाजन पद्धतीने भवति।
• पॅरामेशियमचे विभाजन आडव्या पद्धतीने (horizontal manner) होते |
• अर्धगुणसूत्री विभाजने गुणसूत्रं निम्मं (half) होते
• साधारणपणे दरमास (monthly) अंडाश्यातून १ अंडपेशीचे परिपक्वन होऊन (becomes Mature ) तिचे अंडमोचना होते.
• एकाकी फुलात(Single Flower ) पुमंग आणि जायांग दोन्ही दिसतात( Both Seen).
• खालील अजैविक घटकातून (non-living components) हवा रासायनिक घटक(chemical compound )आहे.
• प्रथिने (Proteins) हा असेंद्रिय पदार्थ (inorganic matter) अजैविक घटकात सामाविष्ट होतो.
• जागतिक जैवविविधता दिन दरवर्षी २२ मे दिवशी साजरा करतात.
• शेकरू खार हा दुर्मिळ प्रजातीतील प्राणी आहे.
• रेड पांडा ही अनिश्चित प्रजाती आहे.
• भारतीय अग्रो इंडस्ट्रीज फाऊंडेशन ही स्वयंसेवी संस्था पुणे या ठिकाणी कार्यरत आहे.
• एकाच जातीतील सजीवांमध्ये आढळणारी विविधता म्हणजे आनुवंशिक विविधता होय.
• आधुनिक संस्कृतीमध्ये ऊर्जा ही मानवाची प्राथमिक गरज बनली आहे.
• बहुतेक विद्युत निर्मिती केंद्रात विद्युत ऊर्जा तयार करण्यासाठी विद्युत चुंबकीय प्रवर्तन या तत्वाचा उपयोग केला जातो .
• विद्युत चुंबकीय प्रवर्तन हे तत्व मायकेल फॅरेडे या शास्त्रज्ञाने शोधले
• अणु ऊर्जेवर आधारित विद्युत-ऊर्जा निर्मिती केंद्रामध्ये जनित्र फिरवण्यासाठी टर्बाइन वापरले जाते
• युरेनियम -235 या अणूवर न्युट्रॉनचा मारा केला असता 3 न्युट्रॉन बाहेर पडतात.
• वाहत्या वाऱ्यातील गतीज ऊर्जेचे विद्युत ऊर्जेत रुपांतर करणाऱ्या यंत्राला पवनचक्की म्हणतात.
• 1 KW ते 7 MW एवढ्या क्षमतेचे पवन निर्मिती यंत्र उपलब्ध आहेत।
• सौर विद्युत घट सूर्यकिरणातील प्रकाश ऊर्जेचे सरळपणे रूपांतर करतात।
• सिलिकॉनच्या 1 चौ. मी. क्षेत्रफळाच्या एका सौर विद्युत घटापासून जवळपास 50mA एवढी विद्युतधारा मिळते
• सिलिकॉनच्या 1 चौ. मी. क्षेत्रफळाच्या एका सौर विद्युत घटापासून जवळपास 0.1 V एवढी विभवांतर मिळते.
• अणु विखंडन प्रक्रियेमध्ये युरेनियम -235 या अणूवर न्युट्रॉनचा मारा केला जातो
• सर्वात पहिल्यांदा प्राण्यांचे वर्गीकरण जॉन रे या तत्त्ववेत्त्याने केले
• माझे शरीर मऊ, बुळबुळीत असते म्हणून मला मृदुकाय प्राणी म्हणतात
• खालीलपैकी डोलीओलम हा उभयलिंगी प्राणी आहे
• खालीलपैकी तारामासा हा प्राणी आपल्या शरीराचा तुटलेला भागाची पुनर्निर्मिती करू शकतो
• खालीलपैकी वटवाघूळ हा प्राणी उष्णरक्ती आहे
• पाण्याचा प्रतिरोध कमीत कमी होण्यासाठी माझे शरीर दोन्ही टोकांना टोकदार असते
• ससा या प्राण्याला शेतकऱ्यांचा मित्र म्हणतात.
• असमपृष्ठरज्जू प्राण्यांमध्ये गोगलगाय हा सर्वात हुशार प्राणी आहे।
• खालीलपैकी शिंपला प्राण्याला कॅल्शिअम कार्बोनेट युक्त संरक्षक कवच असते
• जीवनसत्वाचे उत्पादन सायट्रिक आम्ल या सेंद्रिय आम्ला पासून घेतात.
• अतिसाराच्या उपचारासाठी तसेच कोंबड्यांवरील उपचारासाठी हल्ली प्रोबायोटिक चा वापर होतो
• जीवाणू पासून तयार केलेल्या दह्याला योगर्ट म्हणतात.
• क्षयरोगाविरुद्ध रिफामायसिन हे प्रतिजैविक प्रभावी ठरते
• व्यावसायिक बेकरी उद्योगात यीस्ट चा वापर होतो
• नायसिन हा सूक्ष्मजैविक प्रक्रियेने तयार केलेला कृत्रिम स्वीटनर ( chemical sweetner ) आहे
• सजीवांच्या वाढीच्या अगदी सुरुवातीच्या काळात तो सजीव पेशींचा एक गोळा असतो त्यातील सर्व पेशी जवळपास एक सारख्याच असतात या पेशींना मूलपेशी म्हणतात (master cell)
• अवयव प्रत्यारोपणचा विचार करताना खालीलपैकी गरजवंताचा रक्तगट (blood group) हे बाब महत्त्वाची आहे
• अवयव प्रत्यारोपणासाठी अवयवदाता उपलब्ध होणे खूप गरजेचे असते
• इन्सुलिन तयार होण्याच्या क्षमतेशी संबंधित विकार म्हणजे मधुमेह होय
• जनुकीय पारेषित बटाटे खाल्ल्यामुळे कॉलरा जीवाणूंमुळे होणाऱ्या रोगाविरुद्ध प्रतिकारशक्ती निर्माण होते
• अमेरिकेतील हरित क्रांतीमध्ये डॉ. नॉर्मन बोलोर्ग यांचे योगदान फार मोलाचे आहे.
• कृत्रिम रोपण व गर्भरोपण या दोन पद्धतींचा वापर प्रामुख्याने पशुसंवर्धनासाठी केला जातो
• मानवी जनुक प्रकल्प ही जैवतंत्रज्ञानातील क्लोनिंगनंतरची क्रांतिकारी घटना होय।
• जैवतंत्रज्ञानाने बोंडअळीला घातक असलेले विष कापसाच्या पानांमध्ये आणि बोंडांमध्ये तयार होऊ लागले
• गर्भधारणेनंतर 14व्या दिवसापासून पेशीच्या वाढीला सुरुवात होते।
• मस्त्यशेती या व्यवसायाला भारत सरकारने NKM16 या कार्यक्रमाद्वारे उत्पादनवाढीकरिता प्रोत्साहन दिले आहे।
• आईच्या गर्भाशयात गर्भ ज्या नाळेने जोडला जातो त्या नाळेत मूलपेशی असतात
• मूलपेशी जतन करण्यासाठी त्या द्रवरूप नायट्रोजन मध्ये ठेवल्या जातात
• फिनाईलकीटोनुरिया हा विकार यकृतातील पेशीमध्ये जनुकीय दोष निर्माण झाल्यास होतो
• जैविक खतामध्ये नॉस्टॉक सूक्ष्मजीवाचा वापर होतो
• मद्यसेवनाने मुख्यतः चेता संस्थेला धोका पोहोचतो
• हास्य मंडळ हा ताण दूर करण्याचा एक उपाय आहे विद्यार्थ्याना अभ्यासात एकाग्रता वाढवण्यासाठी ध्यानधारणेचा खूप उपयोग होतो
• कुमारवयीन मुला-मुलींमध्ये समवयस्कांचा प्रभाव खूप जास्त असतो
• तंत्रज्ञानाच्या युगात आपली जीवनशैली काहीशी बदलली आहे।
• एखाद्या पाळीव प्राण्याचे संगोपन या छंदामुळे विचारसरणी सकारात्मक होते
• तंबाखूजन्य पदार्थांमुळे तोंड, फुफ्फुसे यांचा कर्करोग होतो
• व्यसनी माणूस सारासार विचार करू शकत नाही
• मोबईल फोनच्या अतिवापरामुळे उद्भवणारे शारीरिक त्रास खालीलपैकी डोकेदुखी , दृस्टीदोष , सांधेदुखी आहेत
• अल्कोहोल या रसायनापासून मद्यनिर्मिती करतात
• सलाम मुंबई फाऊंडेशन ही संस्था मुख्यत्वे तंबाखू सेवन विरुद्ध कार्यरत आहे