Samenvatting Nederlands PDF

Academisch en juridisch Nederlands Woensdag 25/09 – introductie Praetoriaanse probatie: “omdat ik dat beslist heb” Ex aequo et bono: uit – gelijk – goed “vanuit het gelijke en goede het schadevergoeding bepalen” Maandag 30/09 – juridisch Nederlands Universele communicatie => standaardtaal Vastg...

Academisch en juridisch Nederlands Woensdag 25/09 – introductie Praetoriaanse probatie: “omdat ik dat beslist heb” Ex aequo et bono: uit – gelijk – goed “vanuit het gelijke en goede het schadevergoeding bepalen” Maandag 30/09 – juridisch Nederlands Universele communicatie => standaardtaal Vastgelegd -> codificatie Normbepalend Publieke domein -> politieke sturing, vanuit de regering, promotie Standaardtaal volgens de Taalunie: “het Nederlands dat algemeen bruikbaar is in het publieke domein, d.w.z. in alle belangrijke sectoren van het openbare leven, zoals het bestuur, de administratie, de rechtspraak, het onderwijs en de media. Anders uitgedrukt: de Nederlandse standaardtaal is het Nederlands dat algemeen bruikbaar is in contacten met mensen buiten de eigen vertrouwde omgeving (in zogenaamde secundaire relaties)” Twee grote overlappende delen => venndiagram van de taal (Hollands en Vlaams) => De standaardtaal als ajuin Wie bepaalt de standaardtaal: het openbare leven – taalgebruikers die het goed doen Martine Tanghe Harry Mulisch Hugo Claus Zij worden de spraakmakende gemeente genoemd omdat zij worden bezien als een ideaal tegenover de praktijk van het algemeen Nederlands. Soorten taalnormen: 1. Historisch norm Het is altijd al zo geweest, niemand weet hoe het komt en niemand stoort zich hieraan. Het is al vanaf het begin zo geweest, dus waarom zouden we het veranderen. Vooral bij de spelling! 2. Autoriteitsnorm “Dat is juist omdat …”, de autoriteit van bepaalde instanties worden als argumentatie gebruikt. 3. Logisch norm Taal heeft een bepaalde logica -> enkelvoud & meervoud. 4. Statistische norm Staat tegenover de logische norm, we kijken naar de statistische gegevens over het taalgebruik. Page | 1  5. Zuiverheidsnorm Paraplu => Frans en regenscherm = Nederlands, we gaan dus regenscherm gebruiken want paraplu is Frans. 6. Effectnorm Het Nederlands en het Engels nemen deze norm vaak. Zolang je verstaanbaar bent, gebruik je deze vorm. 7. Esthetische norm Wie gaat het debat winnen: statistische norm gepaard met effectnorm Labels binnen de woordenboek BE: Belgisch Nederlands NL: Nederlandse standaardtaal (!!) BE, niet algemeen -> mogen we niet gebruiken, wordt als fout gerekend Verdere evolutie: 1. Taalbeleid: gaan we verder tot standaardisering 2. Stabiel 3. Een informalisering, het doortrekken van tussentaal en dialect Oefening – Hoe heet de tegenhanger in Nederland: 1. Rekenhof (Algemene) rekenkamer 2. Hof van Cassatie Hoge Raad der Nederlanden (oudere benaming) 3. Raad van State Raad van State 4. Staatsblad Staatscourant en het staatsblad 5. Vrederechter Kantonrechter 6. Schepen Wethouder 7. Strafhouder Deken van de Orde (van Advocaten) 8. Voorzitter President 9. Procureur Hoofd officier Commented [RC1]: Vervanger van de procureur = 10. Procureur-generaal Procureur-generaal (bij gestaan door advocaten-generaal) substituut procureur 11. Koninklijk besluit AMVB: algemene maatregel van bestuur of koninklijk besluit Substituut procureur is Nederland => officier 12. Gerechtelijke politie Recherche Commented [RC2]: De baas van het Hof van beroep 13. Wanbedrijf Bestaat niet enkel: overtreding en misdrijf De klassieke juridische termen De grensgevallen: Typische woorden die Vlaams zijn ≠ juridisch Bv. Afleveren Juridisch dialect Bv. Verdieren (openbare verkoop met verdieren) = de ronde u -> ontronden door een ie = Antwerpse term voor verduren De evolutie in het taalgebied: De taalunie Specifiek belang in het juridische taalgebruik Meer variatie in het taalgebruik De taalunie: “het kan allemaal, naar gelang van de context, specifiek juristen moeten gevoelig zijn naar alle betrokkenen” Correct schrijven: Woordniveau Barbarismen: een woord dat plots van betekenis verandert, waarvan vele zeggen ‘zo gebruik ik dat niet’. Als je dan zou gaan kijken dan komt het meestal uit het Frans, als dit niet wordt aanvaard dan spreekt men van een barbarisme. Purismen: een Nederlands woord dat men als het waren heeft in elkaar geknutseld, als reactie tegen een woord van een vreemde taal, waarvan zegt ‘oké dat zeggen we niet’. Niet-aanvaard eigen taalelement ter vervanging van aanvaarde leenwoorden. Barbarisme -> vooral woorden die uit het Frans komen Weerhouden: een negatieve betekenis (tegenhouden) Alles met titel: alert voor zijn ‘Een bepaalt recht dat je hebt’ Seponeren ≠ Frans Botsing tussen taalnormen Page | 3  Woorden die enkel in België worden gebruikt “Terug” => een herhaling Rond de jaren 50/60 purismen heel populair Dispositief: de echte regels Botsing van taalnormen Oefening – Wat is het equivalent in de standaardtaal? 1. Werkonbekwaam Arbeidsongeschikt 2. Batig gerangschikte kandidaten Voor benoeming in aanmerking komen 3. Beheerraad Raad van bestuur 4. Gelasten met Belasten met … 5. Klacht neerleggen Een klacht indienen 6. In beroep gaan In hoger beroep gaan 7. Beroep aantekenen Enkel de griffier doet dat 8. Beroep doen op Een beroep doen op … 9. Lastenkohier Een Bestek 10. Provisie Geen voorschot 11. Taks Belastingen 12. Verkoopcompromis Onderhandse koopovereenkomst 13. Vooropzeg Een opzegging 14. Wedersamenstelling De reconstructie 15. Desgevallend In voorkomend geval Oefening – Vertaal in correct Nederlands a. En application de l'article 4, § 2, 4°, du décret, tout organisme agréé doit prouver qu'il répond à la demande d'un public comptant au minimum douze participants. = Met toepassing van artikel … b. Par la mention dans le registre du bureau des hypothèques, le contenu de l'acte notarié devient opposable aux tiers. = Tegenwerpelijk c. Les communes sont tenues de délivrer le certificat d'urbanisme n°2. = Uitreiken, afgeven d. Par dérogation à l'article 8.1, la garantie est également étendue aux dommages au véhicule remorqué. = In afwijking van … e. La Cour d'Appel a renvoyé l'affaire au tribunal compétent. = Verwijzen f. Un Jemellois de 24 ans a été placé sous mandat d'arrêt, mardi soir, par le juge d'instruction Gilson. = Aangehouden, gearresteerd g. La nouvelle loi sur les caméras est en vigueur. = Van kracht Page | 4  h. Dans certains corps de police, c'est le laboratoire de police judiciaire qui descend le premier sur les lieux. = Komt ter plaatse, stelt ter plaatse i. Chaque circonscription électorale compte autant de sièges que le chiffre de sa population contient de fois le diviseur fédéral, obtenu en divisant le chiffre de la population du Royaume par cent cinquante. = De kieskring j. Est-ce à dire que le transporteur de gaz, Fluxys, pourrait aussi être en faute? = Fout zijn ≠ In fout zijn k. L’action publique risque de s’éteindre par la prescription. = De vordering van het parket = Verjaren ≠ Uitdoven l. Vu le comportement agressif des manifestants, la police devait intervenir. = Ingrijpen, tussen beide komen -> fysiek = Tussenkomen -> over kosten m. Veuillez vous adresser à votre organisme d’assurance. = Verzekeringsmaatschappij n. Veuillez nous transmettre les documents dans les meilleurs délais. = Doorsturen o. À titre d’exception, le directeur nous a autorisé de partir plus tôt que prévu. = Bij uitzondering Contaminatie = Vermenging van twee betekenisverwante uitdrukkingen Bv. Verantwoording afleggen – verantwoordelijk zijn Spreekwoorden en gezegswijze Page | 5  Maandag 07/10 Oefening – Vul het juiste woord in 1. tenslotte / ten slotte De conclusie is het document waarin elke partij zijn versie van de feiten weergeeft, vervolgens zijn juridische argumentatie vermeldt en ten slotte zijn concrete vordering aan de rechtbank opneemt. Een rechter is tenslotte ook maar een mens, en dus een bron van fouten. 2. binnen / over De zaak wordt binnen zes maanden door de rechtbank behandeld. Het hoger beroep moet worden aangetekend over dertig dagen na de bekendmaking van de beslissing. 3. omwille van / wegens Ontslag wegens langdurige ziekte geeft niet per definitie recht op bijkomende vergoeding. Omwille van de doorzichtigheid stellen de bevoegde diensten de op grond van dit samenwerkingsakkoord verkregen inlichtingen ter beschikking van alle natuurlijke personen of rechtspersonen die daarom verzoeken. 4. ten einde / teneinde De spectaculaire prijsstijgingen in de vastgoedsector lijken ten einde te zijn. Het vonnis wordt betekend en er wordt een deskundige aangesteld teneinde verslag uit te brengen over de raming van de vergoedingen. 5. tenminste / ten minste Voorlopig lijkt een rechterlijk ingrijpen ook de enige manier om het conflict te beëindigen, als de rechter tenminste tegemoet komt aan het verzoek van het VSN de staking te verbieden. De Raad stemde ermee in dat het bedrieglijk vervaardigen of veranderen van munt wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten minste 8 jaar. 6. doch / toch De rechtbank heeft verdachte vrijsgesproken van poging doodslag, doch veroordeeld voor bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht. Toch is het niet zo dat bij het wegvallen van de voorwerp-oorzaak een partij zich in feite ook eenzijdig kan onttrekken aan haar verbintenis: zij kan bijvoorbeeld zelf de zaak vernietigen of ten onder laten gaan. 7. als / dan De rente is hoger dan u denkt. De rechter was even verbaasd als de pleiter over het optreden van de verdachte. Hij verdient driemaal zo veel als ik. Dit jaar zijn er drie keer meer illegale bestanden gedownload dan vorig jaar Hij is als trainer niet zo goed dan als speler. Ik heb niets dan problemen met die computer. Page | 6 Zinsniveau “U hebt” -> een tweede beleefdheidsvorm “De gedaagden wordt” -> de functie van gedaagden: meewerkend voorwerp Onzijdige woorden -> altijd mannelijke verwijswoorden “het Grondwettelijk Hof … zijn arrest” Zijn en haar: verwijzen naar zaken Ervan: verwijzen naar echt een zaak Alle het woorden zijn onzijdig Hun: meewerkend voorwerp Hen: lijdend voorwerp of na een voorzetsel Dat: alleen bij het-woorden Wat: bijna alle andere gevallen Beknopte bijzin: “Opgehangen kunt u onze reproducties het beste bewonderen.” Verkeerd opvatten: je leest dan eigenlijk dat jezelf moet ophangen Opgehangen ga je automatisch verbinden met het onderwerp Opgehangen naar achter zetten dan is het opgelost Ze zijn verraderlijk Niet ieder beknopte bijzin die je naar voor haalt is fout Als het geïmpliceerde onderwerp van de beknopte bijzin ik, wij, men of iemand is, wordt het vaak in de hoofdzin niet uitgedrukt. Bij dergelijke zinnen kan van de regel onderwerp beknopte bijzin = onderwerp hoofdzin worden afgeweken: a. Om kort te gaan, deze tekst bespreekt.... b. Om dat aan te tonen, zijn er bewijzen nodig. c. Alles bij elkaar genomen, is het een moeilijke regel Samentrekking = gemeenschappelijke bestanddelen van een nevenschikking worden slechts één keer genoemd. De zomercollectie en de wintercollectie De zomer- en wintercollectie Pim zit in de keuken en Pim leest een boek. Pim zit in de keuken en (-) leest een boek. De tante-Betjestijl: onterechte inversie in tweede lid omdat men (verkeerdelijk) denkt dat gisteren in het tweede lid samengetrokken is. Bv. Gisteren zijn ze aan het werk begonnen en zijn ze nu al klaar. Een samentrekking is soms ook juridisch gevaarlijk “De controles mogen gebeuren door politieagenten of douaneambten die daartoe bevoegd zijn.” Dubbelzinnig ‘Daartoe’ Enkel op de politieagenten: hervorm de zin Op beide van toepassing: hervorm de zin (de controles mogen gebeuren door politieagenten of douaneambten OP VOORWAARDE dat beide daartoe bevoegd zijn) Page | 7  Werkwoordelijke eindgroep Twee werkwoordsvormen Drie of meer werkwoordsvormen Vrije keuze Voltooid deelwoord mag nooit tussen andere Hulp werkwoord + voltooid deelwoord werkwoorden staan De rode en de groene volgorde Mag niks tussen de werkwoorden staan Ondoordringbaar Nuance: splitsbaar samengestelde werkwoorden Scheidbare werkwoorden De infinitief in z’n geheel behouden Niet splitsen Bv. Hij zei dat hij zijn examen nog eens moest kunnen overdoen Bijvoeglijke bijzinnen De betekenis verandert naarmate de komma Bv. Mijn zus, die in Antwerpen woont, is advocate over alle domeinen) Het probleem: De zender zijn de juristen De boodschap of context = één domein uit de realiteit? o Recht behandelt alle domeinen uit de realiteit o Gespecialiseerd jargon  breed veld onderwerpen o Conflict met traditionele vaktaal Ontvanger o Juristen (vakintern gebruik) o Burgers (vakextern gebruik) Groot conflict met traditionele vaktaal Vakextern gebruik primeert! Page | 11 Kenmerken van de rechtstaal Verouderde woorden en formuleringen (te dezen) Vreemde woorden en bastaardwoorden (Frans en Latijn) Woorden met een afwijkende betekenis van de normale standaardtaal (middel) Woorden met een onduidelijke, ‘rekbare’ betekenis (schuld) Juridische vaktermen (kantonnement) Zware verwijswoorden (betreffend, voornoemd, ter zake) Substantieven en substantiveringen (‘naamwoordstijl’) Dubbele ontkenningen (niet onontvankelijk) Passiefconstructies en onpersoonlijke constructies Lange zinnen, onder- en nevenschikkingen Complexe opsommingen, veel reeksvormers in één volzin Lange voorbepalingen met een korte conclusie op het einde Belangrijke informatie vaak moeilijk te vinden (in bijzinnen of helemaal achteraan) Extreme precisie door veel herhalingen i.p.v. eenvoudige verwijswoorden Zeer formele en beleefde stijl (vooral in brieven) Oorzaken van die complexiteit Vele wetten zijn oud en in verouderde taal Teksten steunen op elkaar Rechtsgeldigheid mag niet in gedrang komen Gewoonte en voorzichtigheid Wet is te ingewikkeld voor gewone taal Sacrale karakter van de wet Opzettelijk instandhouden om indruk te maken Invloed van het Frans (!!) Waardevolle argumenten tot op een zeker hoogte: heel vaak is het uitgangspunt al fout en staat het helemaal niet zo moeilijk in de wet. Recht op begrijpelijke taal (juridische beginselen) Verplichte motivering vonnissen (art. 149, eerste lid Gw.) Recht op aanklacht in taal die beklaagde begrijpt (art. 6, derde lid, EVRM) nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege (artikel 11 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, artikel 7 EVRM en artikel 49 van het Handvest van de Grondrechten van de EU)  Skoma-Lux arrest – zaak Endendijk Openbaarheid van de uitspraak (art. 149 Gw.) Openbaarheid en motivering van bestuur (wet 11 april 1994) Democratische gelijkheid / niet-discriminatie Voorbeeldfunctie Het is zo moeilijk die rechtstaal -> oplossing: simplified technical English Oorspronkelijk bij luchtvaartindustrie Ambiguïteit zoveel mogelijk vermijden Verduidelijken technische teksten Makkelijk leesbaar voor non-native speakers Engels Page | 12 Albert Einstein: “if you can’t explain it simply, you don’t understand it well enough.” Examen: geef een tegenstander van duidelijk taalgebruik (3 of 5 juridische argumenten waarom begrijpelijke rechtstaal nodig is) Motivering van vonnissen is belangrijk Recht op een proces in de eigen taal Openbaarheid van het bestuur … 1.3. Evolutie van de Nederlandse rechtstaal in België (!!) Historische evolutie kennen en kunnen toepassen Voor 1830 Het Oostenrijkse periode (1648 – 1789): Grote rijk willen samenhouden -> de taal van de bevolking gebruiken Pragmatische taalpolitiek Het recht ook in de taal van het volk kon gebeuren De Franse revolutie (1792 – 1804): Er ontstaat een taalimperialisme Veroveringsdrang Taal maakte daar een deel vanuit (één grote nazie) Gelijkheid kan bereikt worden door iedereen dezelfde taal te laten spreken Dialecten gaan onder druk staan Standaardtaal inzetten als middel => broederlijke legaliteit krijgen Napoleon: “Dit gaat niet werken, het Frans er door rammen terwijl niemand dat kent” 1797: vertaling van het Bulletin des lois Stimulering van de vertaling van de wetboeken Verenigde Nederlanden: Grondige aanpak Officiële opdrachten Opzoek naar goede vertalers Kwalitatieve vertalingen Realistisch-gematigde politiek: werking met de tweetalen 1830: onafhankelijkheid België Één van de meest vooruit strevende liberale grondwetten Principe: taalvrijheid (liberaal modern principe) Taalvrijheid voor iedereen De overheid kiest het Frans Besluit van het Voorlopig Bewind van 16/11/1830 de Vlamingen aan hun kant krijgen Een wapen worden in die oorlog Gouverneur-generaal: “vanaf nu geven jullie alle lessen in het Nederlands, in Gent” Von Bissing – universiteit Gent Benoeming van een commissie van geleerden om al die wetboeken te gaan vertalen 1923: wetboekencommissie KB 1923: vertaling maken ‘in de Vlaemsche taal’ van de Grondwet, de wetboeken en de wetten en besluiten van voor 1898 Benoeming van de eerste commissie door een KB Geen sprake van rechtskrachtige evenwaardige equivalenten Die teksten worden goedgekeurd door een KB “Een vertaling van de grondwet” -> geen echte grondwet Prof. dr. Emile baron Van Dievoet: belangrijke beslissing -> niet in de Vlaamse taal Hij kijkt naar het Nederlands, in Holland hebben ze goede wetboeken Keuze voor aansluiting bij Nederland – Goedkeuring vertalingen via KB: - 1925: Grondwet - 1926: Strafwetboek - 1927: Gemeentewet - 1929: de Provinciewet en het Wetboek van Strafvordering Prof. dr. Emile baron Van Dievoet - 1932 – 1939 (8KB’s): Burgerlijk Wetboek 1938: Nederlands-Belgische commissie Het Burgerlijk Wetboek Een gemengde commissie oprichten om die Nederlandse tekst te gaan bespreken Nooit voltooid door WO II Nog meer richting Nederland De toon is gezet 1954: we moeten dit deftig aanpakken M’n kijkt opnieuw naar Dievoet: “ik ben al oud, ik wil niet meer in dat spelletje meespelen. Als ik het nu nog mag doen, dan wil ik het goed doen. Dan krijg ik van u geld, een secretariaat en een bibliotheek, en ik maak rechtskrachtige teksten, geen vertalingen” Nieuwe naam: commissie belast met de voorbereiding van de Nederlandse tekst Dankzij die commissie dat wij een deftige juridische standaardtaal hebben Keuze taalnorm De wetboekcommissie: uitgebreid verslag over de keuze van de woorden Page | 15 Donderdag 17/10 De Raad van State Opgericht in 1946 Afdeling wetgeving specifiek de opdracht krijgt om op die taalwetgeving te letten Advies orgaan/ hulp orgaan Twee afdelingen: a. Bestuursrechtspraak = de rechtsprekende afdeling b. De afdeling wetgeving = raadgever van de wetgever De memorie bij wetsontwerp tot oprichting: sterke nadruk op de rol op taalvlak Een taaldienst -> ‘vertaaldienst’: de taal kwaliteit van dat ontwerp Benadrukt: het Nederlands van Nederland volgen Geen particularistische neigingen: m’n wilt niet dat ieder eigen termen heeft Initiatieven einde 20ste eeuw 31 mei 1961: wet betreffende het gebruik der talen in wetgevingszaken, het opmaken, bekendmaken en inwerkingtreden van wetten en verordeningen (vervangt Gelijkheidswet) 1980: de taalunieverdrag Overkoepelende organisatie tussen Nederland en Vlaanderen Opgericht door koning Boudewijn en koningin Beatrix Een koerswijziging: bv. artikel VI.37, §1, WER “Indien alle of bepaalde bedingen van een overeenkomst tussen een onderneming en een consument schriftelijk zijn, moeten ze op duidelijke en begrijpelijke wijze zijn opgesteld.” Mentaliteitswijziging Aandacht aan ‘is onze taal wel begrijpelijk?’ Opkomst van de communicatiewetenschap 1992: taaldiensten bij Vlaams Parlement en Vlaams Ministerie – verplichte taalcontrole van alle ontwerpen van regelgeving 1992: bureau voor leesbaarheid bij OFO -> nu beperkte ondersteuning voor federale ambtenaren vanuit FOD Beleid en Ondersteuning (BOSA) 1997: Opleidingen ‘Leesbare teksten’ bij Opleidingsinstituut Federale Overheid, ‘Redactie van vonnissen’ bij Instituut Gerechtelijke Opleiding Vanaf 2000: taaldiensten bij Rekenhof, gemeenten, … Recente initiatieven 2012: onderzoek klantvriendelijkheid Antwerpse rechtbanken 2012: Hof van beroep Antwerpen voert modelarrest in zonder ‘overwegende’ en met aandacht voor duidelijke taal 2012: politierechter Halle voegt verklarende brochure bij elk vonnis 2013: rechtbank van eerste aanleg Mechelen voegt verklarende brochure bij elk vonnis 2013: Tijdschrift voor Notarissen wijdt jubileumboek aan (duidelijker) taalgebruik in notarisakten Page | 16 1.4. Rechtstaalzorg in het buitenland Europa Thomas More Montesquieu Soort gelijke initiatieven genomen Bv. artikel vijf van de Europese (consumenten)richtlijn 93/13/EEG : 'In het geval van overeenkomsten waarvan alle of bepaalde aan de consument voorgestelde bedingen schriftelijk zijn opgesteld, moeten deze bedingen steeds duidelijk en begrijpelijk zijn opgesteld.’ Het is een omzetting van een Europese zichtlijn Verplichting van overeenkomsten Nederland Eind 19de eeuw: vereenvoudigingscommissies 1951: een eerste officiële reeks ‘richtlijnen voor de wetgevingstechniek’ Richtlijnen over hoe schrijf ik goede wetgeving 2000 pas in België door de Raad van State Vanaf 1989: volledig en geïntegreerd kwaliteitsproces op basis van ‘draaiboek voor de wetgeving’ Begin jaren 80: arrest van de Hoge Raad – het belang van begrijpelijke taal in overeenkomsten ‘Dat het van belang kan zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van hen kan worden verwacht.’ (!!) Nederland speelt een belangrijke rol ook Internationaal spelen zij een grote rol. Bv. Over de voorlichting Duitsland Mechanismen het Duitse Grondwettelijk hof Bevoegdheid: onduidelijke wetgeving vernietigen Speciale afdeling voor Het ‘Gesellschaft für Deutsche Sprache’ bij de Bondsdag Zwitserland Interessant wegens meertaligheid Twee grote talen + één kleine taal Vaak de vergelijking met Zwitserland Wetten niet vertalen doordat de vertaling een gebrek heeft aan de geschiedenis ervan. Sinds 1988 coredactie ‘Wetten worden simultaan in het Frans en het Duits opgesteld en gereviseerd door een interne commissie van juristen én taalkundigen en daarna vertaald in het Italiaans.’ Het schrijven direct in de twee talen Dan ziet m’n direct waar er botsingen ontstaan De Raad van State heeft dit ook overgenomen ‘Raad aan om dit systeem te gebruiken Page | 17  Zweden en andere 1713: koning Karel XII beveelt dat alle koninklijke documenten in een eenvoudige Scandinavische landen en duidelijke taal opgesteld worden. Sinds de jaren 1960 Sinds de jaren 1960 gestructureerd regeringsbeleid gevoerd om duidelijke wetgeving in een eenvoudige taal (‘Klarspråk’) Koning Karel XII van Zweden te promoten. Belangrijk juridisch begrip De juristen en overheid moeten “klare taal” spreken Plain Language Movement 1979, UK: Plain English Campaign Advocaten in Engeland: “niemand begrijpt dit” 12.000 leden in 80 landen Wereldwijde organisatie 1983: Clarity Nog groter geworden Rondreizen over de hele wereld USA: wetgevende initiatieven 1978: president Carter Executive Orders intended to make government regulations "cost-effective and easy-to-understand by those who were required to comply with them” Een ‘echte’ wet goedgekeurd over duidelijk juridisch taalgebruik Presidentieel besluit 1998: president Clinton Herhaling van Carter 2010: president Obama Plain writing act “to improve the effectiveness and accountability of Federal agencies to the public by promoting clear Government communication that the public can understand and use”. Een echte wet van gemaakt Belangrijke mijlpaal Alle Amerikaanse overheidsdiensten duidelijk gaan communiceren Kritiek: “Wat haalt het nu uit om dit in een wet te zetten, hoe moet je dit handhaven?” Oplossing: geen overheidsdiensten vervolgen MAAR ieder jaar in het jaarverslag uitleggen wat m’n gedaan heeft over duidelijk taalgebruik Conclusie: Historische achterstand Pas volwaardige rechtstaal sinds midden 20ste eeuw Overheersende invloed van het Frans Recent meer aandacht Buitenlandse initiatieven tonen mogelijkheden Page | 18 Publiekgericht schrijven: algemeen Toegankelijkheid kan je meten, er zijn hierover ook normen. Definitie van de prof “Een tekst is toegankelijk als de doelgroep - de beoogde lezer - zonder al te veel moeite het communicatiedoel ervan kan bereiken.” Mensen willen moeite doen maar niet te veel Wat er in die wetteksten staat is vrij belangrijk 2010: Obama die een wet heeft laten goedkeuren Definitie ontwikkeld over wat is nu duidelijke taal. 1ste definitie: De 1ste keer aandacht leest moet je hem kunnen snappen. 2de definitie – de belangrijkste 3 stappen voor een toegankelijke tekst: a. Ze moeten de informatie terug vinden b. Ze moeten dat kunnen begrijpen c. Wat ze vinden moeten ze kunnen toepassen Internationale federatie ontstaan Commented [RC6]: Deze definitie moet je helemaal “Een communicatie is in begrijpelijke taal als de formulering, structuur en stijl zo duidelijk zijn dat het kennen beoogde publiek gemakkelijk kan vinden wat het nodig heeft, begrijpt wat het vindt en die informatie kan gebruiken.” De International Plain Language Federation 2013: een definitie opgesteld Geldt voor alle talen Bestaat in tientallen talen ISO-norm over duidelijke taal = kwaliteitsnormen Juni 2023 gepubliceerd Wereldwijd over gemeenschappelijke principes komen Je kunt die norm niet behalen voor een tekst (geen bestempeling kunnen krijgen) Juridische documenten zijn het doel Ook gericht op technical writing en legislative drafting Part 1: governing principles and guidelines Part 2: legal language Page | 19 Toegankelijkheid: haalbaarheid Traditie van schrijven voor vakgenoten Geen direct belang bij toegankelijkheid Beweging in goede richting Kwestie van willen, meer dan van kunnen Nathaniel Hawthorne: “Easy reading is damned hard writing” Aan goede teksten zie je dat er hard aan gewerkt is, het is normaal dat je zit te vloeken bij het schrijven van een goede tekst. De besten teksten komen niet direct, er kruipt tijd en energie in. Page | 20 Donderdag 24/10 Helder en beknopt schrijven Woordniveau Lange teksten zijn veel gemakkelijker om te schrijven dan kortere teksten schrijven, bij langere teksten moet je niet te veel nadenken wat je er allemaal in moet zetten. De ISO-norm “choose familiar words” Kies woorden die men al kent Kiest makkelijke woorden Woord frequentie: naarmate een woord frequenter voorkomt, gaat men dit woord ook vaker gebruiken. Concrete woorden: een tekst over concrete dingen zijn makkelijker te begrijpen Juridische vaktermen: Woorden die mensen amper tot niet tegen komen in het dagelijks leven Wettelijk omkaderd Ondubbelzinnig Niet begrijpelijk voor de burgers Laat de vaktermen niet weg, maar denk na. Vragen: 1. Heb ik die vakterm in mijn tekst echt in mijn tekst juridisch nodig? (brengt dat woord geen verandering aan mijn tekst, dan kan je die best weg laten) 2. Zijn synoniemen gevaarlijk? (gebruik een synoniem als die er is) 3. Is er een vergelijking? Wat nu als ik men dat niet durft? Gebruik het woord, maar geef extra uitleg (een pleonasme) zodat de betekenis duidelijk is. Lukt een pleonasme niet: 1. Een voetnoot 2. Verklarende woordenlijst toe 3. Een folder toevoegen 4. Verwijzen naar een andere bron 5. De term zonder uitleg toevoegen Oefening: werk zoveel mogelijk vaktermen weg In zijn rekwisitoor vorderde het Openbaar Ministerie zware retributieve sancties voor de beklaagde wegens het postdateren van de bescheiden. Postdateren = slecht: discussie ontketelen (connotaties) Beklaagde = verdachten: juridische fouten Page | 21 Verouderde woorden: bescheiden, dientengevolge, inzake, thans, … Formules: bij dezen, uit dien hoofde, … Conjunctief: het weze opgemerkt dat … Oude lidwoorden/ naamvalsvormen: de documenten welke, de raadsman wiens toga, … Oefening – Vervang de verouderde woorden door moderne 1. Indien ik binnen vijf dagen na heden van u geen positief antwoord ontvang, dan zal worden overgegaan tot dagvaarding. Gaarne verneem ik van u alsdan wel of de dagvaarding betekent dient te worden te uwen kantore dan wel dat de dagvaarding betekent kan worden ten kantore van uw advocaat. (fragment uit een brief van een advocaat) Na heden: weg laten Gaarne: graag Te uwen kantore: weg laten Dient te: “te” weg laten Indien: weg laten (een krachtige als, waarom een krachtige als?) Overgaan tot dagvaarding: “overgaan tot” is altijd een leegwoord “dagvaarding” een naamwoordstijl Betekent kan worden: voltooideelwoord => betekend (ook met een “t” verschijnen: het woord dat wij het beste kennen) 2. Nv Peeters sluit ten behoeve van opdrachtgever geen goederenverzekering af ten aanzien van de zaken waaromtrent zij met opdrachtgever een overeenkomst sluit, zulks behoudens een door opdrachtgever vooraf daartoe gedaan uitdrukkelijk verzoek en instemming daarmede door nv Peeters. (fragment uit de algemene voorwaarden van een bedrijf) Vervreemde woorden Efficiënt naar moeilijk te begrijpen Latijn, Frans, Engels in de teksten gebruiken o Latijn gebruik je best niet “in casu” -> “in deze situatie” o Frans en Engels: dat zijn we gewend De regel: kies het meest bekende woord volgens de ISO-norm Oefening – Kies het meest courante woord Privacy / persoonlijke levenssfeer Additioneel / aanvullend Vigerend / geldend Proces / geding Principe / beginsel Opletten: in vonnissen hele stukken Engels dat mag niet – gerechtelijk recht Page | 22 Woordovertolligheid = je gebruikt te veel woorden die eigenlijk niks toevoegen Lege woorden o “Gebeuren” is heel populair -> vroeger: “landschap” o Het onderwijsgebeuren o Een probleemsituatie o Alle aspecten van de zaak Omslachtige uitdrukkingen in de plaats van enkelvoudige woorden (lang geformuleerd) o Binnen een termijn van 60 dagen (“binnen 60 dagen) o In het kader van het door ons gevoerde beleid (“in ons beleid”) (!!) binnen een rechtszaak: wel belangrijk dat het volledig is Zware verwijswoorden o De woorden zijn niet precies genoeg -> precieze verwijzing o De kwestieuze overeenkomst -> de overeenkomst o Het onderhavige verslag dit / het verslag o De desbetreffende dossiers die / de dossiers Passe-partoutwoorden – de smurfwoorden o Voorzien (de wet bepaalt straffen -> voorziet die niet) o Modaliteiten o Inzake, inzonderheid, in functie van Zware voorzetseluitdrukkingen o De truc met de doos: op, voor, achter, … o Conclusies met betrekking tot het personeelsbeleid -> “over” o Aanbevelingen met het oog op de betere inning van de belasting -> “voor” o De reactie van de administratie ten aanzien van de audit -> “op” De foute zware voorzetseluitdrukkingen o Ten overstaan van -> alleen voor personen, niet met zaken o Omwille van -> =doel, geen oorzaak Wel juist: ‘omwille van de rust van de … mag u maar één uur op bezoek’ o In functie van -> gallicisme, vermijd (altijd fout) Tautologie: volledige betekenisoverlapping = exact tweemaal hetzelfde zeggen Op grond van onze verkoopsvoorwaarden zijn we verplicht u deze extra rekening te moeten sturen Pleonasme: gedeeltelijke betekenisoverlapping = je zegt iets te veel De partijen zijn in gemeenschappelijk akkoord overeengekomen ieder de helft van het bedrag te betalen. Gemeenschappelijk zit in akkoord en akkoord zit ook in overeengekomen Gemeenschappelijk is hetzelfde als overeengekomen Synoniemen Juridische fouten -> gevaarlijk Juridische teksten: de vaste termen waarover de tekst gaat, wissel daar nooit af = mogelijke verwarring voor de lezer Golden rule binnen de Engelse teksten: nooit verwarring veroorzaken Literaire teksten: verlevendiging Zakelijke teksten: verwarring Eenheid van terminologie: één term = één begrip Page | 23 Oefening – Schrap de overtollige woorden 1. Het Turkse leger is met een grootschalige operatie begonnen gericht tegen separatistische Koerden in het zuidoosten van Turkije en heeft de regering donderdag toestemming gevraagd om daarbij de Iraakse grens te mogen overschrijden. 2. De overeenkomst bepaalt de perioden van het kalenderjaar gedurende dewelke het verhandelen van de dierlijke mest mag geschieden. 3. Verwijzend naar onze tot nu toe zonder gevolg gebleven brief van dd. 14 maart ll. vestigen we Commented [RC7]: DD: dedato nogmaals uw aandacht op het feit dat u de gevraagde inlichtingen ter zake dient te verstrekken Commented [RC8]: LL: laatst leden binnen een termijn van 2 maanden. 4. Het zal u ongetwijfeld duidelijk wezen dat het niet in ons vermogen ligt uw groep studenten in een tijdsbestek van één uur in de finesses overzichtelijk te maken de problematieken waarvoor onze Afdeling Reclame zich in haar campagnes ten aanzien van het gemiddelde afnemerspubliek geplaatst ziet. Wij zijn derhalve de mening toegedaan, een mening die u ongetwijfeld zult delen, dat een, zij het maar enige facetten belichtende uiteenzetting = “beperkte uiteenzetting” van de campagne gevoerd met betrekking tot de door ons vervaardigde Moonlight toiletzeep voldoende oriënterende waarde heeft om uw groep in staat te stellen zich een, zij het weliswaar onvolledig, inzicht te geven in de facetten die aan onze reclamevoering ten grondslag liggen. Oefening – Verbeter de tautologieën/ pleonasme 1. Misschien is het beter de bespreking van dit onderdeel tot een later tijdstip uit te stellen. 2. Hij stond op het punt het woord te gaan voeren. 3. De activiteiten werden terug hervat in 1998. 4. We moeten voorkomen dat zo’n situatie zich niet opnieuw voordoet. 5. Vanaf 20 juni moeten autogordels verplicht gedragen worden in auto- en schoolbussen. 6. De heffingsplichtige is verplicht de verschuldigde mestheffing te betalen binnen een termijn van 60 kalenderdagen vanaf de datum van verzending van het aanslagbiljet. Oefening – Wat zijn de betekenisverschillen 1. Dienstdoend (= in shiften, ploegen) – waarnemend (= functie niet tijdelijk kunnen uitoefenen) 2. eensluidend (= documenten) – gelijkvormig (= in de wiskunde, uit het Frans) 3. betekening (= dagvaarding/ gerechtsdeurwaarder) - kennisgeving (= alle andere gevallen) - aanzegging (= geen officiële term / de gerechtsdeurwaarder) 4. opschorten (= tijdelijk buitenwerkingstellen, “iets nog niet begonnen”) – schorsen (= personen kan je schorsen, midden in de zitting, “onderbreken van wat al bezig is”) 5. ambtenaar (= iemand met een hogere rang, overheid) – beambte (= privé, laagste categorie) 6. jury (= in wedstrijden, hof van assisen) – commissie (= alle andere gevallen) 7. (on)wettig (= overeenstemming met de wet) – wettisch (= gefocust op de letter van de wet) – wetmatig (= fysicawetten) - (on)wettelijk (= letterlijk opgenomen in de wet, letterlijk) - (il)legaal (= wettig, mag je doen volgens de wet) – extralegaal (= aanvullend, “extralegale voordelen die niet in de wet zijn opgenomen”) - (il)legitiem (= verantwoord) 8. Quorum (= min. aantal leden dat aanwezig moet zijn op een vergadering) – quotum (= economie, aandeel per partij) 9. Faillissement (= iemand die zijn rekeningen niet kan betalen) – faling (= bestaat niet) – failliet (= het adjectief, “de failliet”: de persoon die failliet is en “het failliet”: abstracte zinnen/ filosofie) 10. Exploot (= doet een deurwaarder) – prestatie 11. burgerlijke staat (= persoonlijke staat) - burgerlijke stand (= de dienst op het gemeentehuis) 12. uittreden (= heel beperkt, alleen religieuze zaken) – aftreden (= mandaat afgeven) 13. syndicaat (= soort vakbond, bedrijven, groepering van werkgever) – vakvereniging (= synoniem van vakbond) - vakbond – vakverbond (= ACV, “overkoepeling van verbonden vakbonden”) – syndicus (= beheerder van groot flatgebouw) – syndic (= het Frans voor syndicus) Page | 24  14. overleggen (= overLEGGEN: samen iets bespreken, OVERleggen: plechtig voorleggen) – Commented [RC9]: Kan je niet afsplitsen voorleggen (= iets laten zien) – neerleggen (= ergens afgeven) Commented [RC10]: Een schijdbaar samengesteld 15. concordaat (= soort verdrag tussen de regering en de paus over de organisatie van de katholieke werkwoord kerk, de volksmond: bescherming tegen schuldeisers) - gerechtelijk akkoord Ik legde mijn diploma over Ik heb mijn diploma overgelegd 16. honorarium (= advocaten, dokters, zelfstandige beroepen, soms ook ereloon) – salaris (= de bediende) – loon (= arbeider) – wedde (= in Nederland: de soldaat, België: ambtenaren) 17. judicieel (= verwijst naar rechtsspraak, de rechter) – juridisch (= verwijst naar het recht) - justitiabele (= een rechtszoekende) – justitieel (= verwijst naar organisatie van het recht, justitie) Commented [RC11]: Justitionele => bestaat niet 18. misdaad (= hof van assisen) – misdrijf (= overkoepelende term) – wanbedrijf (= correctionele Sommige halen dat door elkaar rechtbank) – overtreding (= politierechtbank) – inbreuk (= abstracte zinnen, recht geschonden) Commented [RC12]: Gaat een deel verdwijnen met de 19. betichte (= geen juridische vakterm, connotatie: onterecht) – verdachte (= 1ste categorie) – hervorming van het strafrecht -> al besproken bij de verschillen met Nederland beklaagde (= niet vervangen door iets andere, staat voor de correctionele rechtbank) – beschuldigde (= staat voor het hof van assisen) 20. fout (= moreel begrip: verkeerd hebt gedaan in filosofische/ abstracte zin) – schuld (= juridische begrip: aangesproken voor je daden) Oefening – Vul de juiste term in Kies tussen de volgende woorden: opzettelijk / vrijwillig, bepaling / beschikking / schikking, gerechtelijk / gerechtelijk / rechterlijk / rechtelijk, grondwettig / grondwettelijk, verantwoordelijk / aansprakelijk. 1. Ter afsluiting van de mondelinge behandeling zal de rechter meedelen wanneer hij via een beschikking zijn eindbeslissing zal geven. 2. Het is mogelijk dat u geen schuld heeft aan een aanrijding, maar toch (gedeeltelijk) aansprakelijk bent voor de schade. 3. Het beheer van uw persoonlijke gegevens gebeurt volgens de bepaling van de Wet op de bescherming van de privésfeer van 8 december 1992. 4. Volgens het hof is het hoofddoekverbod niet grondwettig. 5. Arbeidsrechtelijk geschillen behoren tot de bevoegdheid van de arbeidsrechtbanken. 6. De cipiers stonden terecht voor opzettelijk slagen en verwondingen, met de dood tot gevolg maar zonder de intentie te doden. 7. Het gerechtelijk/ rechterlijk bevel om de verspreiding van Humo stop te zetten, lokte scherpe reacties uit, en niet alleen bij het weekblad zelf. 8. Kiest de eigenaar ervoor om het onroerend goed openbaar te verkopen, dan spreekt men van een vrijwillig openbare verkoop. 9. Het gerechtelijk onderzoek is het onderzoek dat wordt gevoerd onder leiding van de onderzoeksrechter. 10. Volgens de oppositie was de minister van Justitie mee verantwoordelijk voor de ontsnapping van drie gevangenen uit het justitiepaleis. 11. Volgens de grondwettelijke voorschriften moet alle rechtstreekse en onrechtstreekse schade, die het gevolg is van onteigening, in ogenschouw worden genomen. 12. Het industrieel conglomeraat Siemens zegt dicht bij een schikking te staan met enkele exbestuurders in de corruptiezaak die het bedrijf jaren in de ban hield. (!!) Belangrijke verschillen: Rechterlijk of rechtelijk: met een “r” dan komt het van een rechter, de afleiding van rechter. Zonder een “r” komt van het recht zelf, de afleiding van het recht. Gerechtelijk of gerechterlijk: met een “r” dan komt het van niks, een contaminatie want het bestaat niet. Zonder een “r” dan komt het van het gerecht, de afleiding van gerecht. Beschikking of schikking: schikking is een soort compromis. Een beschikking hangt samen met een bepaling, bepaling wordt gebruikt in een wet en ene bepaling in een vonnis. Page | 25 Donderdag 31/10 Afkortingen Gebruik ze niet want mensen kennen ze niet altijd! Vermijd dubbelzinnigheid: vaak ook een onbeleefde uitdrukking t.g.v. = ten gevolge van, ten goede van, ten gunste van, ter gelegenheid van ADSL = de 4G van 20 jaar geleden (asymmetrische digitale schuine lijn) Vermijd onduidelijkheid: de lange letterwoorden duidelijk maken in een tekst BHDBDMH = Brusselse Hoofdstedelijke Dienst Brandbestrijding en Dringende Medische Hulpverlening A.R. = Algemene Rolnummer Schrijf voluit of gebruik eenvoudiger equivalent Afkortingen (niet uitgesproken): punten Initiaal woorden (letters uitgesproken): geen punten Initiaalwoorden regelgeving: hoofdletters, geen punten Letterwoorden (als woord uitgesproken): geen punten Donor – principe: spel de naam zoals de organisatie in kwestie zelf haar naam spelt Zinsniveau Lange zinnen Gemiddelde zinslengte: 20 woorden Radio, handboeken: gemiddelde korter Juridische teksten: gemiddelde langer Niet alleen lange zinnen want dat is moeilijk Maken tekst moeilijk leesbaar Oplossing: = één gedachte uitwerken per zin ≠ zeer korte zinnen maken = variatie aanbrengen in zinslengte Zinnen die in andere zinnen ingevoegd (ingebed) zijn: met hele zinnen De advocaat vroeg de rechtbank, die zonet gevraagd had wie de verweerder, die niet was komen opdagen, vertegenwoordigde, om uitstel. ((())) = uitschilstructuur Oplossing: zinsdelen/ zinsdeelstukken die bij elkaar horen ook onmiddellijk bij elkaar schrijven De advocaat vroeg uitstel aan de rechtbank, die zonet gevraagd had wie de tegenpartij vertegenwoordigde, die niet was komen opdagen. ()()() = knoflookstructuur Tangconstructies: tussen woorden, zinsdelen/ zinsdeelstukken die bijeenhoren, staan uit elkaar als een tang = iets uit elkaar zetten dat grammaticaal toch samen horen Pv. & ww. rest: Jan heeft gisteren een boek gekocht. Ond. & pv.: De advocaat, na lang te hebben gesproken met zijn cliënt, heeft de vrijspraak kapstokken zijn cool!! gevraagd. Lidw. & znw.: Het overeenkomstig de geldende bepalingen ingediende voorstel… Waarom gebruiken: voor een hardere klem en om verkeerde interpretaties vermijden Page | 26 Vermijd overspannen tangconstructies Verwijzing naar een juridische tekst in het midden van je zin zetten commissie gezondheidszorg (C) keurt het wetsontwerp goed -> stuurt dat wetontwerp naar de plenaire vergadering (D) -> de plenaire vergadering keurt het wetsontwerp goed A => B: van regering naar wetsontwerp C => B: weg van B, verspringen naar commissie en komen terug op B (!!) Deze zin in het passief zou zetten: dat wetsontwerp wordt goedgekeurd door de commissie (B => C) C => D: we komen weer bij commissie en we gaan naar D D => B: we blijven bij de plenaire vergadering en gaan naar B Puntje 4 van de ISO-norm: blijf bij iets bekend en daarna pas naar iets nieuws Dubbelzinnigheden vermijden (!!) Vermijd niet-functioneel gebruik van het passief Page | 28 De toekomende tijd In het Nederlands: niet om te verwijzen naar de toekomst Als dingen vast staan in de toekomst: de presens Wetten en vonnissen vaak in de toekomende tijd Bv. De zitting zal worden voortgezet over twee weken Presens is vlotter en duidelijker Bv. De zitting wordt voortgezet over twee weken Rechters dingen beslissen: in de tegenwoordige tijd “zullen”: intentie uit te drukken of onzekerheden uitdrukken De ontkenningen Ontkenningen maken altijd de tekst moeilijker Voorschriften: vaak via negatieve bepalingen opgesteld Schrijf positief = directer, duidelijker, vriendelijker Bv. De grenzen van de Staat, van de provincies en van de gemeenten kunnen niet worden veranderd dan krachtens een wet. -> De grens van de staat, de provincies en de gemeenten kunnen alleen krachtens een wet veranderd worden. Het strafrecht: wel ontkenningen want je stelt een verbod Vermijd overdreven gebruik van litotes (= ontken je het tegendeel van wat je bedoelt) Creëert vaagheid want je benoemd niet wat je wel bedoelt Wordt vaak bij als ironisch gebruikt “het was niet slecht het eten” Bv. Je bedoelt: het schilderij is mooi / je zegt: het schilderij is niet lelijk Voorkom dubbele ontkenningen Bv. Het reglement is strijdig met de rechtszekerheid omdat twee elementen ontbreken: geen vergunningscriteria en onduidelijkheid over wie vergunningsplichtig is. -> Het reglement is strijdig met de rechtszekerheid omdat twee elementen ontbreken: vergunningscriteria en duidelijkheid over wie vergunningsplichtig is. Naamwoordstijl Naamwoordstijl: een werkwoord omzetten tot een zelfstandig naamwoord door een -ing vorm van te maken of er “het” voorzetten Vertraagt het leesproces Ambtelijke en juridische teksten: veel naamwoorden, vaak afgeleid van werkwoorden Bv. De terugbetaling van deze kosten kan worden bekomen op voorwaarde dat de instemming van de gerechtelijke overheid is gekregen. Werkwoorden = vlotter en persoonlijker Bv. Deze kosten worden terugbetaald op voorwaarde dat de gerechtelijke overheid daarmee instemt. Naamwoordstijl o “abstraheert” concreet geval o Stelt inhoud voor als zekerheid o Moeilijker leesbaar o Saaier o Juristen gebruiken dit graag: “dat doen we toch als jurist, actie in de werkelijkheid = rommelig, wij categoriseren die acties” (vaste stappen in juridische procedures) Leid tot voorzetselketens: aaneenschakeling van substantieven van voorzetels Page | 29 Oefening – Tang- en uischilconstructies 1. De tegen het vonnis van de correctionele rechtbank van Dendermonde van 8 april 1997 ingestelde hoger beroepen zijn regelmatig naar tijd en vorm. 2. Het gemeentebestuur heeft geconstateerd dat, hoewel van ministeriële zijde aanpassingen van het controlebeleid zijn toegezegd, de Inspectie haar taak nog steeds op de oude voet voortzet. 3. De verklaring van de getuige resulteert immers uit een, in het kader van een regelmatige behandeling van de zaak, door een daartoe bevoegde rechter op regelmatige wijze verrichte daad van onderzoek. 4. De aanvrager kan, in toepassing van de artikelen 30 en 31 van de Wet van 26 mei 2002 Commented [RC13]: Taakfout: Geen hoofdletter nodig betreffende het recht op maatschappelijke integratie, in geval van onvolledige of onjuiste verklaringen die het bedrag van het leefloon beïnvloeden of wanneer bestaansmiddelen niet worden aangegeven, administratieve en strafrechterlijke sancties oplopen. Commented [RC14]: Taalfout: het is strafrechtelijk want het komt van het recht Oefening – Beoordeel het passsief 1. Art. 5 van de overeenkomst tussen de BVBA en de architect bevat een beding waarin wordt bepaald dat “ieder niet op de vervaldag betaald bedrag automatisch en van rechtswege verhoogd wordt met 10% als forfaitaire en onherroepelijke schadevergoeding”. 2. Door appellant is hierop naar voren gebracht dat door verweerder op de vordering finale kwijting Commented [RC15]: = eiser van het Hof van Beroep is verleend. Commented [RC16]: Verweerder in hoger beroep: 3. De gerechtelijke interest is "de interest, welke de rechter vanaf de inleidende akte (dagvaarding, geïntimeerde verzoekschrift,…) van het rechtsgeding tot op het ogenblik van de betaling van de hoofdsom toekent. De interest wordt toegekend omdat na de inleidende akte een zekere tijd voorbijgaat tot aan het vonnis en na dit vonnis tot aan de betaling van de schuldeiser. Gedurende die tijd wordt dus schade opgelopen door de eisende partij. 4. Wanneer een voertuig bestuurd wordt door een minderjarige, wordt door de verzekeringsmaatschappij verplicht gesteld dat de polis wordt ondertekend door de ouder of voogd. Oefening – Beoordeel de ontkenning 1. Evenmin als op de vorige vergadering werd op deze vergadering geen beslissing genomen. 2. We moeten voorkomen dat zo'n situatie zich niet opnieuw voordoet. 3. Derhalve dient te worden aangenomen dat bij gebrek aan niet bewezen mondelinge annulatie, partijen gebonden zijn door de tot stand gekomen overeenkomst. 4. Een vergunning wordt niet verleend dan nadat Onze Minister heeft verklaard dat hij daartegen geen bedenkingen heeft. Litotes: “een vergunning wordt verleend als onze Minister geen bedenkingen erbij heeft” Oefening – Werk de naamwoordstijl weg 1. Het jaarverslag doet de constatering van een toename van de controle op de uitvoering en handhaving van de wetgeving. 2. De vraag stelt zich dan ook naar de relevantie van de verwoording van het beginsel van recht op welzijn in het eigenlijk ontwerpdecreet. 3. Het verstrekken van onjuiste gegevens kan leiden tot het vervallen van de bijdrage. 4. De ministeriële goedkeuring van het ontwerp gebeurt na advies van de Inspectie van Financiën en mits vastlegging van de nodige kredieten op basis van de raming. ⮽ = de fout die we zoeken ⮽ = spellingsfouten Page | 30 Maandag 04/11 Publiekgericht schrijven: tekst niveau Waar moet je op letten binnen het tekst niveau: denk na voor u begint aan een tekst Het schrijf proces Toegankelijkheid: een internationale definitie “Een communicatie is in begrijpelijke taal als de formulering, structuur en stijl zo duidelijk zijn dat het beoogde publiek gemakkelijk kan vinden wat het nodig heeft, begrijpt wat het vindt en die informatie kan gebruiken.” Opgesteld door de international plain language federation Goedgekeurd in 2013 Geldt voor alle talen, bestaat in tientallen talen De fasen van het schrijfproces 1) Plannen Concrete stappen: a. Verken de lezer van de tekst (wie – doelgroep) b. Verken de inhoud van de tekst (wat) c. Verken het doel van de tekst (waarom) d. Maak een globaal plan De doelgroep is zeer gemakkelijk te bepalen Als advocaat ken je de partijen en is het zeer gemakkelijk om te weten naar wie je je moet richten Geef de lezer de boodschap dat ze nodig hebben, pas je tekst aan naar de doelgroep. Als advocaat is dit zeer makkelijk want je kent de partijen. Geef niet te veel informatie binnen de boodschap: de relevante informatie Cruciaal: vermeld een contactkanaal (!!) Lees goed af welke boodschap de lezer nodig heeft Belangrijke strategie: zet de kern eerst De trechter piramide: juristen gebruiken dit (eerst een hele onderbouwing en daarna pas de kern) Bepaalde voordelen: Je lezer meenemen in het denkproces Dan vinden zij de conclusie ook goed Page | 31  Vaste schema’s a. Chronologisch – beschrijvende teksten b. Thematisch – verklarende teksten c. Methodisch – adviserende teksten Het globaal plan Wees vooraf duidelijk over wat je wilt bereiken met die tekst, een jurist wilt de lezer overtuigen en nog een stapje verder: “ik ga doen wat u van mij vraagt” De tekstdoelen: a. Beschrijvend b. Verklarend c. Evaluerend d. Adviserend (bv. een vonnis) 2) Schrijven Concrete stappen: a. Organiseer en structureer je ideeën b. Schrijf je tekst uit De wegwijzers: Inhoudsopgave Titels o Verbeter overzicht structuur, versnellen leerproces o Maximaal 4 niveaus: mensen kunnen niet meer dan 4 niveaus onthouden o Kort en sprekend: een vraagvorm is schoolboekvormig of een folder Dus niet: 1 Overzicht 2.3.2.1 Biedt het minimaal effectief van elke zone de mogelijkheid de minimale hallo ik ben L! dienstverlening inzake basispolitiezorg te organiseren? o Geen nummer alleen (bv. vonnissen) – gebruik een inhoudelijke titel o Uniforme structuur: de titels moeten er hetzelfde eruit zien ▪ Liever geen vragen: indien wel dan uniform ▪ Soms conclusie als titel o Verwijs in de 1ste zin niet meteen naar de titel, maar herhaal Page | 32  Alinea’s o Een tekstdeel met aantal inhoudelijk samenhangende zinnen o Één alinea behandelt een aspect van een onderwerp o Zet info die bij elkaar hoort samen in 1 alinea o Kengedachte geformuleerd in 1ste zin: topiczin = de eerste zin van je alinea is cruciaal, daarin geef je een stelling o Uitwerken met argumenten en achtergrondinformatie ▪ Samenhang -> verbindingswoorden ▪ Links-rechtsprincipe = je begint links met iets wat de lezer al kent of makkelijk kan plaatsen en je evolueert naar recht naar iets nieuws wat de lezer leert kennen. De volgende zin begint met het stukje aan de rechter kant en zo gaan je naar iets nieuws. o Conclusie: herhaling kern Verbindingswoorden Vormgeving o Goede lay-out versnelt leerproces en verhoogt tekstbegrip o Belangrijk: rust creëren binnen de tekst o Rustige bladspiegel brengt tekst beter over: ▪ Blad niet te vol ▪ Brede kantlijn: creëert ruimte ▪ Tussen alinea´s witregel i.p.v. inspringing ▪ Geen zachte returns binnen alinea’s ▪ Niet uitvullen (= rechte kantlijn), wel afbreken ▪ Titels & subtitels: verduidelijken structuur o Wees spaarzaam met typografie ▪ Slechts 1 lettertype en –grootte voor broodtekst ▪ Geen onderstrepingen! ▪ Cursief: alleen voor citaten, titels van publicaties, ev. nadruk ▪ Geen woorden VOLLEDIG IN KAPITALEN ▪ Vet: alleen in titels ▪ “Aanhalingstekens: zoveel mogelijk vermijden” ▪ Geschreefd lettertype (Times) voor papier, schreefloos (Arial) voor scherm o Vormgeving voor titels ▪ Creëer rust en structuur: voldoende wit voor en na ▪ Geen punt na titel of cijferindeling titel ▪ Kort en uniform ▪ Maximaal vier niveaus ▪ Vermijd verdere indelingen met bolletjes ▪ Hou het eenvoudig: grotere varian van zelfde lettertype of zelfde 3) Reviseren Concrete stappen: a. Lees je tekst na op structuur en samenhang b. Herschrijf je tekst c. Doe de eindredactie van tekst Page | 33 Donderdag 14/11 Brieven Formeel: Visitekaartje ‘Corporate image’ Prestige Huisstijl Inhoudelijk: Tekstdoelen bereiken Efficiënt communiceren Klantvriendelijkheid De punten en komma’s Bij brieven is dat belangrijk Bestaan officiële regels rond: NBN – norm Z01-002 Ook via taaladvies en team taaladvies Volgens de etikettenregels Adressering Links bovenaan, onder het briefhoofd Maximaal 7 regels: 1. Aangetekend 2. Mevrouw prof. dr. P. Foubert 3. Decaan 4. Faculteit Rechten Universiteit Hasselt 5. Martelarenlaan 42 6. 3500 HASSELT 7. BELGIE Minimum 1 witregel Bij brieven na het buitenland: 6. PARIS & 7. FRANKRIJK = regel hierbij is dat de Belgische post moet weten dat de brief naar Frankrijk moet en de Franse post moet weten dat de brief naar Parijs moet Referenties en datum NBN-norm: eerst het jaar, dan de maand en dan de dag Één witregel Onderwerp: Staat voor de aanspreking, tegen de linkermarge Efficiënt voor de lezer Niet: “onderwerp” of “betreft” Wel: tekst in het vet Twee witregels Page | 34 De aanspreking Tegen de linkermarge, 1 witregel erna Traditioneel met komma erna NBN-norm ook zonder komma Geen komma ≠ fout Toon respect: als je iemand niet kent of met iemand een afstandelijke professionele relatie: “geachte” Weet je niet aan wie je schrijft of aan een groep: “geachte heer, geachte mevrouw” In de functie: “meneer de …” Dubbele aanspreking: “mevrouw de minister, beste Annelies” De brieftekst Duidelijke indeling in alinea’s Één idee per alinea Geen insprong, wel witregel Meestal enkele regelafstand u / uw niet met hoofdletter Juiste werkwoordvormen: o u bent (niet: u is) o u hebt (liever niet: u heeft) o u kunt (niet: u kan) o u zult (niet: u zal) o u wilt (niet: u wil) De afsluiting en ondertekening Tegen de linkermarge, een witregel na de laatste zin Laat aansluiting bij aanspreking Met vriendelijke groeten: o Bekende geadresseerde/ opvolgcontact o Neutrale relatie Hoogachtend: o Onbekende geadresseerde/ 1ste contact o Erg hiërarchische relatie o Taalunie: ‘erg formeel’ o Team taaladvies: ‘heel officiële brief, slecht nieuws of verstoorde relatie met geadresseerde Eventueel voornaamwoorden toevoegen tussen haakjes na naam o Dominique Van den Hauwe (zij, haar) o Kim Maes (die, diens) Meerdere ondertekenaars: belangrijkste rechts Dus niet: o *Hopend u hiermee van dienst geweest te zijn, verblijf ik inmiddels, o *Met voorname / de meeste / eerbiedige hoogachting Page | 35  o *Met achtingsvolle groeten o *Met de meeste hoogachting en vriendelijke groeten o *Mvg / Vr. gr. / i.o. en alle andere variaties Bijlagen en kopiegerechtigden: tegen de linkermarge, onder de naam Aantrekkelijke brieven: inhoudelijke tips 1. Zet de kernboodschap centraal Zet de kern eerst: zo bereikt u het snelst uw tekstdoel = herhaal dus niet wat de lezer al weet Gebruik een onderwerpsaanduiding die voor de lezer duidelijk is = gebruik dus geen onderwerp dat enkel voor u als schrijver duidelijk is 2. Gebruik een logische structuur Val met de deur in huis Schets kort de voorgaande situatie Verdeel in alinea’s: één idee per alinea Sluit positief en persoonlijk af 3. Wees tot he point Geef genoeg informatie maar niet te veel Herhaal niet wat de lezer weet Geef aan waar de lezer extra informatie kan krijgen 4. Doe gewoon Vermijd stadhuistaal Gebruik een zakelijke maar eenvoudige stijl Laat lege woorden en clichés weg o Niet: schrijven wel: brief o Niet: heden wel: vandaag o Niet: reeds wel: al o Niet: derhalve wel: daarom o Niet: hoofding wel: briefhoofd o Niet: bestemmeling wel: geadresseerde o Niet: hogervernoemd wel: bovenvermeld, bovenstaand o Niet: in bijlage wel: als bijlage o Niet: refereren naar wel: refereren aan/ verwijzen naar 5. Schrijf persoonlijk en lezergericht Maak de schrijver zichtbaar o Gebruik ik/ wij o Vermijd onnodig passief Schrijf lezergericht o Spreek de lezer rechtstreeks aan: met ‘u’ o Schrijf vanuit het standpunt van de lezer niet vanuit het standpunt van de schrijver 6. Formuleer positief Liever een gebod dan een verbod Zeg wat wel kan in de plaats van wat niet kan Zoek een oplossing in de plaats van alleen excuses 7. Blijf beleefd Zorg ervoor dat je nergens onbedoeld verwijtend, dreigend of arrogant klinkt Meestal omgekeerd effect op de lezer Page | 36  Oefening – Tegen welke adviezen zondigen de brieffragmenten 1. Ik laat U ingesloten eerst en vooral een copie geworden van de brief die ik ontving waarbij aan mij werd gemeld dat de zaak zou uitgesproken worden op 5 december en anderzijds in bijlage het tussengekomen arrest. (een te lange zin, de kern: het arrest -> vooraan) 2. Als aan alle verplichtingen is voldaan en voor zover er geen andere financiële verplichtingen meer openstaan bij de betrokken dienst, zal het saldo van de premie, na aftrek van een vast bedrag dat als vergoeding voor de administratieve kosten moet worden beschouwd, op de postrekening van de betrokkene worden overgeschreven. (uischilconstructie, passief) 3. Onderwerp: Verkoop perceel grond gelegen aan Ridderstraat 8 Geachte heer, mevrouw, Sedert 1 juli van vorig jaar bent u huurder van het perceel grond Ridderstraat 8. Bij brief dd. 3 mei heeft u de gemeenteraad verzocht het perceel grond, gelegen aan de Ridderstraat, nummer 8, te mogen kopen. Gezien de grootte en de ligging van het perceel grond in voornoemde straat, staat de Raad niet onwelwillend tegenover de verkoop (= litotes) van het betreffende perceel grond. Nadere inlichtingen omtrent de bepalingen van de verkoop zullen u later meegedeeld worden (de kern staat achteraan: verkopen + beginnen met wat de eigenaar al weet) 4. Uw brief van 15 januari hebben wij in goede orde ontvangen. In antwoord op dit schrijven zien we ons genoodzaakt u mede te delen dat we tot op heden de benodigde bewijsstukken nog niet hebben binnengekregen, hetwelk er de oorzaak van is dat wij nog niet tot de verdere besprekingen kunnen overgaan. 5. U goede ontvangst wensend van huidig schrijven en U bij voorbaat dankend voor het vlugge gevolg dat U aan mijn verzoek zal willen voorbehouden, verblijf ik met bijzondere hoogachting, Zakelijke e-mails Voordelen: Snel en efficiënt Makkelijk en flexibel Persoonlijk maar niet opdringerig Goedkoop Gevaren: Slordig: taal- en tikfouten Te informeel: ‘hallo!’ Snelle reactie verwacht De vuistregel: doe niet wat u in een zakelijke brief ook niet zou doen want mails lijken op de gesproken taal De stijl- en registerkeuze Maak u mail: - Op maat van uw ontvanger - 1ste kennismaking of conversatie? Page | 37 De snelheid Reageer bij voorkeur binnen 24 uur Indien onmogelijk, stuur ontvangstbevestiging of out of office reply De taal en stijl Gebruik een deftig mailadres Gebruik het adres waarop u antwoord wil krijgen Gebruik altijd een onderwerpsaanduiding, to the point maar geen marketing (spam) Gebruik een zakelijke maar persoonlijke aanspreking Tutoyeer niet automatisch Gebruik een afsluitingsformule o Met vriendelijke groeten o Gebruik geen afkorting zoals “mvg” Gebruik een ‘signature’ met uw volledige naam en adresgegevens Gebruik de lay-out van een brief met witregels tussen aanspreking en afsluiting en tussen alinea’s Gebruik korte zinnen en korte alinea’s: maximum 5 à 6 regels Wees spaarzaam met emoticons en accentueringen: GA BIJVOORBEELD NIET ROEPEN Lees uw mail na op tik- en taalfouten! Pas op met html-codes en opmaak Pas op met doorsturen (‘forwarden’) Pas op met groepsmail: richt een mail aan uzelf met een ‘bcc’ aan de geadresseerden Pas op met ‘reply to all’ Kijk bij maildialogen na wie in cc blijft staan en welke mails nog worden toegevoegd Wees erg voorzichtig met ironie, woordspelingen enzovoort Onderhandel niet per mail: telefoneer of spreek persoonlijk af Hou het hoofd koel, wind u niet op Page | 38 Donderdag 21/11 Brieven: gerechtsbrief Alle formele problemen/ fouten op de brief van dia 3 “U” moet zonder hoofdletter, behalve aan het begin van de zin Geen aanspreking Veel nummer van boven die niet ingevuld zijn: eerst confrontatie met administratieve zaken die voor de lezer onduidelijk zijn, is niet de bedoeling Geen afsluiting Belangrijke informatie staat op de foutieve plaats – inhoudelijk probleem “Flintstone Fred”: eerst moet de voornaam ‘Toegezonden aan’ Ondertekening: o Geen hoofdletters o Naam moet boven de functie o Links tegen de kantlijn staan Alle inhoudelijke problemen/ fouten op de brief van dia 3 ‘P.S.’: een post scriptum o Staat de oplossing is: niet de bedoeling o Advocaat raadplegen: mag kiezen Wel aannemen: ‘onverwijld’ (botst) o De verzekering: ‘onmiddellijk’ o Signalen die niet kloppen of dubbelzinnig zijn Boodschap: een rechtszitting gepland o Moeten we daar zijn? o Heeft dit belang voor ons dat die doorgaat? o Volgens de brief: er niet aanwezig zijn (enkel als je jou rechten wilt doen laten gelden) Mysterieus opgesteld o Geen vermelding wat de lezer te maken heeft met de schuldenaar o Geen vermelding van de feiten Heel duidelijk: ‘Reiskosten worden niet vergoed.’ Het is een standaardbrief dat naar iedereen wordt gestuurd die voor de rechtbank moet komen Schrijver gericht in de plaats van lezer gericht Oorzaak van de onduidelijkheid Standaardbrief voor alle soorten zaken en procespartijen, niet afgestemd op de lezer en daardoor te vaag Het parket zou modelbrieven per procespartij en per type zaak kunnen maken: dan blijft de snelheid van een model bestaan, maar is de formulering meer toegespitst op de beoogde lezer. Page | 39 Dagvaarding Overzicht 1. Wat is een dagvaarding? De handeling waarmee een deurwaarder iemand voor de rechter daagt Deurwaarder komt bellen -> papier afgeven -> u moet voor de rechter komen Exploot = de handeling dat de deurwaarder aan de deur komt De akte/ het document waarin de dagvaarding vermeld is 2. Waarvoor dient ze? Meest gebruikelijke manier om een rechtszaak te openen, zowel in burgerlijke zaken (op tegenspraak) als in strafzaken Andere mogelijkheden: o Vrijwillige verschijning o Verzoekschrift o Aangetekende brief 3. Wie dagvaardt er en waarvoor? Burgerlijke zaken: o (Advocaat van) eiser stelt ontwerp op met identificatiegegevens en onderwerp van de vordering o Inhoudelijke eis komt van advocaat & formele verpakking van de gerechtsdeurwaarder o Deurwaarder maakt daarvan een volledige akte en ‘betekent’ ze o Voor de meeste burgerlijke vorderingen (uitz.: zie Ger. W.) Strafzaken: dezelfde procedure o Openbaar Ministerie o Beperkt ook (advocaat van) burgerlijke partij o Alleen voor politierechtbank en correctionele rechtbank, niet voor Assisen o Niet voor lopend gerechtelijk onderzoek 4. Wat moet in een dagvaarding staan? Artikel 43 Ger.W.: a. De datum en plaats van betekening b. Identificatiegegevens van de persoon op wiens verzoek het exploot wordt betekend c. Identificatiegegevens van de persoon voor wie het exploot bestemd is d. Identificatiegegevens van de persoon aan wie het exploot uiteindelijk afgegeven wordt e. Identificatiegegevens van de deurwaarder die het exploot betekent f. De kosten van het exploot Voor burgerlijke zaken volgens artikel 702 Ger.W.: a. Identificatiegegevens van de eiser b. Identificatiegegevens van de gedaagde c. Het onderwerp en de middelen van de vordering De feitelijke gegevens waarop de vordering rust Geen vermelding van op welke rechtsregel je berust De toepasselijke rechtsregels zijn niet verplicht (Cass. 24 november 1978) -> Bedoeling: de gedaagde moet zijn verdediging kunnen voorbereiden, anders exceptio obscuri libelli (= de uitzondering van het duistere geding) d. Identificatiegegevens van de rechtbank e. Identificatiegegevens van de rechtszitting Page | 40  Voor strafzaken volgens artikel 145, 182 en 183 Sv.: a. Omschrijving van de feiten waarop de vordering steunt b. Artikel 6.3 EVRM: beklaagde moet reden en aard kennen van tenlastelegging c. Kwalificatie van de feiten door letterlijke citering van de wet is niet verplicht d. Vermelding van wetsbepalingen waarop vordering steunt eveneens niet verplicht (zie rechtspraak Cassatie) maar wel gebruikelijk Conclusie: o Weinig voorschriften o De wet zegt niks over hoe dit eruit moet zien o Zeker geen voorschriften over taal, stijl of structuur o Opent mogelijkheden om een dagvaarding toegankelijker te maken 5. Hoe wordt een dagvaarding bezorgd? Normaal via een ‘exploot’ o Deurwaarder ontmoet persoonlijk de gedaagde o Geeft een afschrift van de dagvaarding aan gedaagde en stuurt origineel terug aan eiser of legt neer op de griffie o Gedaagde tekent voor ontvangst (niet voor de inhoud) o Indien niet persoonlijk, dan hele hiërarchie: aan de woonplaats, aan een bloedverwant, aan een gekozen aan de procureur enzovoort De deurwaarder stelt ter plaatse daarvan een akte op die weergeeft hoe de dagvaarding betekend is 6. Tot welke tekstsoort behoort de dagvaarding? Brief: een oproeping om voor de rechter te verschijning gericht aan geadresseerde Akte: een officieel bewijs van die oproeping o Heeft bepaalde bewijskracht o Geeft rechten en plichten aan eiser en gedaagde o Vandaar ook wettelijke voorschriften rond inhoud en manier van betekenen o Vandaar ook moeilijkheid om aan te passen -> Zie discussie in Nederland: communicatie  rechtszekerheid en precisie o Ontbreken van verplichte informatie = nietigheid Verslag: een officeel rapport van de eigenlijke oproeping o Moet alle daden en handelingen vermelden waaruit o Blijkt dat dagvaarding effectief gebeurd is o Vandaar de rapportstijl in de ik-vorm o Vergelijk met vonnissen, notarisakten (invul)formulier: een verzameling van allerlei identificatiegegevens o Wordt vaak letterlijk ter plaatse aangevuld met concrete details en identificatiegegevens van betekenis o Leidt tot doorhaling, toevoegingen, witruimtes: slordige lay-out Conclusie: onduidelijke tekstsoort Tegenstrijdige belangen: o brief = gericht op communicatie met gedaagde -> Nadruk op toegankelijkheid o Akte = gericht op vastleggen van inhoud van de boodschap -> Nadruk op precisie en correctheid o Verslag = gericht op communicatie met rechter -> Nadruk op precisie en volledigheid Page | 41 Welke tekstsoort primeert in de originele dagvaarding: Akte/ verslag o Begint met de datum, als een soort verhaal o Beschrijft letterlijk wat de deurwaarder allemaal doet o Veel aandacht voor volledigheid en precisie o Geschreven in één lange zin: traditie tegen vervalsing Formulier: niet aanwezig o De identificatiegegevens staan gewoon mee in de doorlopende tekst en zijn dus moeilijk te vinden Brief: niet aanwezig o Nergens aanspreking met geadresseerde o De kern staat in het midden van de tekst ≠ kern vooraan o Nergens rechtstreeks contact met geadresseerde o Geen aanwijzingen hoe geadresseerde moet handelen Oplossing Meer aandacht voor standpunt/ perspectief van geadresseerde o Brief/ formuliervorm duidelijker tot uiting laten komen o Geadresseerde ‘gebruiksaanwijzingen’ geven Tekstmodel zoeken dat verschillende functies beter tot uiting laat komen: uiteentrekken in aparte blokken De volgorde van de blokken en tekstsoort a. Opening: brief Contact leggen met geadresseerde: aanspreking Zeggen waarover het gaat: dagvaarding Gebruiksaanwijzingen geven: wat is waar te vinden b. Identificatiegegevens: formulier Identificatiegegevens van alle partijen Datum van dagvaarding c. Inhoud van de vordering: brief Feiten waar op de vordering steunt Inhoud van de vordering zelf Rechtbank en zitting waarop de vordering behandeld wordt d. Gegevens van betekening: akte Traditie Wettelijke verplichting van vermelding Voordelen Duidelijke en eenvoudige lay-out Gegevens sneller af te lezen Beter contact met geadresseerde Vast stramien/ model voor deurwaarder Alleen laatste blok moet ter plaatse aangepast/ ingevuld worden Page | 42 Vrijdag 29/11 Vonnis en conclusie van een advocaat Overzicht: Wat moet in een vonnis staan? Welke probleemstelling heeft een vonnis? Welke tekststructuur heeft een vonnis? Overwegende of verhalende stijl? Hoe verwijst een rechtbank naar zichzelf? Hoe verwijst een rechtbank naar de partijen? Hoe ondertekent een rechtbank een vonnis? Initiatieven voor vereenvoudiging (!!) Advocaat vraagt de vordering en de rechtbank oordeelt over de vordering De wettelijke inhoud: de voorschriften zijn zeer beperkt bepaald door de wet Artikel 149 GW.: Elk vonnis is met redenen omkleed. Het wordt openbaar bekendgemaakt op de wijze bepaald door de wet. In strafzaken wordt het beschikkend gedeelte uitgesproken in openbare terechtzitting. Artikel 780 Ger.W.: Het vonnis bevat, op straffe van nietigheid, behalve de gronden en het beschikkende gedeelte (= uitspraak): 1° de vermelding van de rechter of de rechtbank die het heeft gewezen; de namen van de rechters die over de zaak hebben geoordeeld, van de magistraat van het openbaar ministerie die zijn advies heeft gegeven en van de griffier die bij de uitspraak tegenwoordig is geweest; 2° de naam, de voornaam en de woonplaats die de partijen bij hun verschijning en hun conclusies hebben opgegeven; 3° het onderwerp van de vordering en het antwoord op de overeenkomstig artikel 744, eerste lid, uiteengezette middelen van de partijen; 4° de vermelding van het advies van het openbaar ministerie; 5° de vermelding en de datum van de uitspraak in openbare zitting. Het vonnis bevat in voorkomend geval aanduiding van de naam der advocaten. Artikel 744 Ger.W.: De conclusies bevatten tevens, achtereenvolgens en uitdrukkelijk: 1° de uiteenzetting van de voor de beslechting van het geschil pertinente feiten; 2° de aanspraken van de concluderende partij; 3° de middelen die worden ingeroepen ter ondersteuning van de vordering of het verweer, waarbij in voorkomend geval verschillende middelen genummerd worden en hun voordracht in hoofdorde of in ondergeschikte orde wordt vermeld; 4° het gevraagde beschikkende gedeelte van het vonnis, waarbij in voorkomend geval de hoofdorde of ondergeschikte orde van de verschillende onderdelen wordt vermeld. Conclusie: Alleen voorschriften over inhoud Geen voorschriften over vorm, lay-out, taal of structuur Geen regels over hoe een vonnis opgebouwd moet zijn Page | 43  De probleemstelling Probleemstelling = centrale kern van tekst Soort probleemstellingen: o Beschrijvende een vonnis is een adviserende tekst Probleemstelling in een vonnis: o Evaluerend: beoordeling vordering o Adviserend: veroordeling Traditionele structuur adviserende tekst Traditionele structuur van een vonnis beschrijving relevante aspecten opening: identificatiegegevens beoordelingscriteria feiten / voorafgaande procedure positieve aspecten standpunt en vordering eiser (‘in feite’) negatieve aspecten standpunt en vordering verweerder (‘in feite’) eindoordeel beoordeling met argumenten (‘in rechte’) uitspraak (‘om die redenen’) afsluiting en ondertekening Conclusie: men schrijft in één grote trechter: men schrijft naar de conclusie toe men volgt het redeneerproces en schrijft naar de conclusie toe, m.a.w. kern staat laatst binnen beoordeling argumenten thematisch en daarna hiërarchisch ordenen, eventueel chronologisch Stijlkwesties: Overwegende of verhalende stijl o Overwegende stijl = de historische manier om een conclusie op te stellen ▪ Één exemplaar ▪ Handgeschreven ▪ Angst voor fraude -> iemand schrijft erbij ▪ Tegengaan van fraude: het blad volschrijven (geen lay-out) ▪ Bepaalde advocaten en rechtbanken doen dit nog “gelet op” en “om deze redenen …” o Conclusie: verhalend is leesbaarder o Aanpassen: geen mengvormen Verwijzing naar de rechtbank In een vonnis nooit aanspreken met “u” -> altijd in de 3de persoon schrijver: mevrouw … o “Wij veroordelen u” ▪ Onnodig, plechtig, ouderwets ▪ Vergroot de afstand tussen rechter en burger o “Ik veroordeel u” ▪ Te persoonlijk: vonnis is geen ‘persoonlijk’ oordeel o “De rechtbank/ het hof veroordeelt u” ▪ Onpersoonlijk = objectiever ▪ Meer algemene geldingskracht Page | 44  Verwijzing naar de partijen o De heer Jan Janssens (de opening: respect voor de partijen) ▪ Formeel: weglaten of afkorten = onbeleefd ▪ Getuigt van respect voor verschijnende partijen ▪ Niet: De Heer, wel: De heer ▪ Niet: de heer Janssens Jan, wel: De heer Jan Janssens o JANSSENS, Jan ( stilaan verouderd -> wordt herwerkt Vlaanderen: circulaire Vlaamse regering o VR2019/4 van 25 oktober 2019 De Vlaamse handleiding (het beste – het meest recentste) Nieuwe versie VR2019/4 van 25 oktober 2019 o Loopt grotendeels parallel met federaal o Grote vernieuwing: moderne aanhef ▪ Niet langer één lange volzin, die begon met De Vlaamse Regering, waarna een reeks bepalingen met gelet op volgde. ▪ Vervangen door eenvoudige en duidelijke tussenkopjes: Rechtsgrond, Vormvereisten, Motivering, Juridisch kader en Initiatiefnemer, telkens gevolgd door korte, afzonderlijke hoofdzinnen, zo nodig in een opsomming. Tot 2020 aparte opleiding wetgevingstechniek Aparte cellen wetgevingskwaliteit Overwegende stijl is er allemaal uit -> vervangen door duidelijke koppen (decreet) Federale handleiding (staan goede dingen in, maar is verouderd) 2008 -> wordt herwerkt (de vorige: 2001) Sterk uitgebreid, vooral taalkundig Bevat duidelijk en toegankelijk regels, met modellen en voorbeelden Veel principes toepasselijk op allerlei juridische teksten Raad van State o Traditie: al sinds jaren 1980 o Daarna ook expliciet in wetgeving (artikel 76 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State: “de leden van het auditoraat die bij voorrang bij de afdeling wetgeving zijn aangesteld, hebben onder meer tot taak te zorgen voor de nadere uitwerking en de verspreiding van de beginselen van de wetgevingstechniek”. 6 delen over hoe je Europese delen moet omzetten + hoe je een duidelijke tekst moet schrijven: 1. Algemene regels op het vlak van de redactiemethode en het correcte taalgebruik 2. Algemene wetgevingstechnische regels (keuze van de soort tekst, na te streven mate van gedetailleerdheid en vorm waarin de nieuwe bepalingen het best worden gegoten) 3. Wetgevingstechnische regels met betrekking tot de bestanddelen van wetgevende en reglementaire teksten (opschrift, aanhef, dispositief en bijlagen) 4. Wetgevingstechnische regels voor bijzondere problemen (instemming met verdragen, omzetting van Europese richtlijnen, wetgeving door verwijzing, coördinaties en codificaties) 5. Formules en modellen 6. Grote lijnen van de adviesprocedure voor de afdeling wetgeving van de Raad van State Page | 48 Het proefexamen 2024 – 2025 1. Onlangs werd ik gecontacteerd door mevrouw Jacqueline Middeldorp. Zij is jurist-vertaalster bij het Europees Parlement en werkt mee aan een project van dat parlement om in kaart te brengen welke instellingen, instanties betrokken zijn bij ontwikkelingen op het gebied van heldere juridische taal in de lidstaten. Ze vroeg mij of ik kon toelichten hoe de kwestie "heldere juridische taal" door de jaren heen is geëvolueerd, of er verschuivingen/verbeteringen zijn en wat de knelpunten blijven. a) Formuleer een antwoord aan mevrouw Middeldorp Som een aantal recente (sinds pakweg 1980) initiatieven in Vlaanderen en Nederland op om de rechtstaal duidelijker te maken, en leg ze kort uit. Nederland vanaf 1989: een draaiboek opgesteld voor de regelgeving waardoor er een volledig en geïntegreerd kwaliteitsproces is Vlaanderen vanaf 2019: een Vlaamse handleiding - Eenvoudige en duidelijke tussenkoppen - De overwegende stijl er volledig uit gehaald Vlaanderen vanaf 2008: een Federale handleiding - Vooral taalkundig uitgebreid Duidelijke en toegankelijke regels Beoordeel waar we de goede kant uitgaan en waar de struikelblokken blijven. De goede kant: er is meer aandacht voor eenvoudige taal. De richtlijnen en opleidingen hebben geleid tot bewust wording en verbetering. De struikelblokken: Juridische precisie en complexiteit maken het moeilijk om alles te vereenvoudigen. Professionals vrezen vaak dat eenvoud tot juridische onnauwkeurigheid leidt. Ga na welke verschillen er in evolutie en aanpak zijn tussen Vlaanderen en Nederland en wat daar de oorzaak van zou zijn. b) Waarom zou het Europees Parlement zich met deze kwestie bezighouden? Het Europees Parlement wil wetten en besluiten begrijpelijk maken voor burgers in alle lidstaten. Heldere juridische taal versterkt democratische betrokkenheid, voorkomt misverstanden en bevordert eerlijke rechtspraak. Onderbouw uw antwoord met elementen uit de colleges. Schrijf een doorlopende, gestructureerde tekst (geen telegramstijl of uitsluitend opsommingen; maximum 750 woorden). Uw antwoord wordt op inhoud en op vorm beoordeeld. (10/30 punten) Page | 49  2. Geef aan wat fout gaat in onderstaande passage uit een vonnis. Herschrijf daarna in toegankelijk en correct Nederlands 1.1. Op 12 februari 2020 sloten partijen, die kort voordien een relatie hadden aangeknoopt, gezamenlijk een huurovereenkomst in hun hoedanigheid van huurders met betrekking tot een woning gelegen te x en dit voor een duur van 1 jaar. De relatie tussen partijen is stuk gelopen en in de loop van de maand april 2020 zou verweerster het pand wegens medische en psychologische problemen hebben verlaten, waarop eiser de huurovereenkomst namens beide partijen heeft willen beëindigen. Bij vonnis van het Vredegerecht van 25 mei 2021 werd de huurovereenkomst lastens beide partijen als huurders ontbonden en werden beide partijen hoofdelijk veroordeeld tot betaling van een bedrag van 15.736,99 euro aan de verhuurster. 1.2. Waar eiser voorhoudt de betreffende som in zijn geheel aan de verhuurster te hebben voldaan, strekt zijn vordering in hoofdorde ertoe verweerster, uit hoofde van haar bijdrageplicht als hoofdelijke medeschuldenaar, te veroordelen tot betaling van een som van 10.636,99 euro, samengesteld uit de helft van de huurgelden, inclusief bezettingsvergoeding en kosten, en de volledige verbrekingsvergoeding en huurschade. a) Bespreking (8/30). Geef telkens aan welk woord of welke passage de fout bevat; wat de naam van de fout is en wat die fout inhoudt; wat de oplossing of de strategie is om de fout weg te werken. "Met betrekking tot een woning" (regel 2): Fout: Zware voorzetseluitdrukking. Oplossing: Vervangen door "over een woning". "Strekt zijn vordering