Samenvatting Analist Internationale Context PDF

**Analist: Internationale Context** =================================== - **Het ontstaan en verloop van WOII** ------------------------------------ Europa tussen 1933 en 1939 wordt nog altijd beschouwd als de **startplaats** van de Tweede Wereldoorlog. Terwijl we 40-45 zien als de oorlog als...

**Analist: Internationale Context** =================================== - **Het ontstaan en verloop van WOII** ------------------------------------ Europa tussen 1933 en 1939 wordt nog altijd beschouwd als de **startplaats** van de Tweede Wereldoorlog. Terwijl we 40-45 zien als de oorlog als de lengte van de oorlog, maar het was tussen 33 en 39 al heel onrustig. Er waren dus al duidelijk spanningen en onrust voor de inval van Hitler op Polen.\ Gewoon onthouden, geschiedenis is relatief! ### **De laatste jaren van de vrede: 'appeasement'** Tussen 1937 en 1939 stond Europa in het teken van appeasement. **Appeasement:** soort politiek\ Men probeerde de vrede te bewaren door voortdurend te onderhandelen en concessies te doen, (zelfs als men daarvoor moest tegemoetkomen aan Duitslands en Italië 's expansionisme.) **Britse premier: Neville Chamberlain** (naam kennen, de grote bedenker van appeasement) **Overtuigd dat voorwaarden van Versailles onrechtvaardig waren geweest voor de Duitsland.\ Toonde zekere mildheid ten opzichte van het land.** **Was wel voorbereid:** - Herbewapende het VK - Nam zelf contact op met Hitler en Mussolini om haar plannen uit te vissen.\ Zodat hij tijdig met een tegenvoorstel kon komen, niemand had zin in nieuwe oorlog Het denken van de West-Europese landen: - Niet in een nieuwe oorlog willen betrokken worden VS had zich uitgesproken voor krachtig isolationisme - Het idee van verzorgingsstaat won veld, men wou liever belastinggeld besteden aan sociale hervormingen dan aan het leger. - Grote vrees voor verspreiding van communisme, zeker na Spaanse burgeroorlog (1936). Voor sommige Europese politici zou een sterk Duitsland een barrière vormen tegen het Russische communisme. Chamberlain had veel politieke ervaring op binnenlands vlak maar niet op buitenlands vlak.\ Hij dacht dat Hitler gematigder zou worden als men hem tegemoetkwam. Later besefte hij hoe hard hij in de val was gelokt door Hitlers beloftes toen hij **Tjecho**-**Slowakije** binnenviel, ondanks dat Chamberlain hem **Sudetenland** gunde. In Sudetenland al eeuwen lang veel Duitsers, en waardevol want goedgeschoolde arbeiders en hielden zich bezig met KMO' hoog aanzien. ### **De 'Anschluss' van Oostenrijk 1938** Voorafgaande aan de Anschluss: - Oostenrijk in jaren 1930 zwaar getroffen door economische wereldcrisis (Rip Oost-Hong) - Moeilijke heropbouw WOI en grootste bank ging overkop - Dollfuss in 1932 bondkanselier, leider christendemocratische partij\ probeerde tevergeefs met hulp van Mussolini de crisis in zijn land te verbeteren - In 1933 Oostenrijkse nationaalsocialisten wind in de zeilen na overwinning Hitler - Datzelfde jaar zet Dollfuss parlement buitenspel\ burgeroorlog van een paar dagen: sociaaldemocraten en communisten uitgeschakeld - Dollfuss vermoord in 1944 bij mislukte staatsgreep door Oostenrijkse Nazi's Nauwelijks vier jaar later:\ Het Duitse leger marcheert Oostenrijk binnen vanwege Hitlers *Drang nach* *(Süd) osten.*\ Enkele dagen later werd de annexatie door een plebisciet bevestigd. Het Duitse recht ging van toepassing nadelen voor Joden: ze moesten hun banktegoeden, ontroerend goed en bedrijven aan geven. Oostenrijk werd de Duitse provincie "Ostmark" binnen\ Groot-Duitsland. Westen reageerde 'flauw', weinig protest. Joden werden vervolgd en politieke tegenstanders werden uitgeschakeld maar Chamberlain hoopte dat er op een dag zou kunnen gepraat worden met de Duitsers. Appeasement Hitler wou zelfbeschikking voor 'Duitsers' buiten Duitsland\ Saarland, Oostenrijk, Sudetenland, Danzig. ### **De Conferentie van München 1938 en het Sudetenland** Datum 1938 zeker onthouden, vorige examenvraag. Tjecho-Slowakije was in 1918 opgebouwd na het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije. Praag was al honderden jaren de woonplaats van zowel Duitsers als Tsjechen, die haatgevoelens dateren al van de Oostenrijks-Hongaarse periode. Door de aansluiting van Oostenrijk was de grens met Duitsland ineens veel groter voor TS.\ Ze hadden grondstoffen en waren goed bewapend maar hebben interne problemen:\ De genazificeerde minderheid van de Sudeten-Duitsers (1/3 v.d. TS bevolking) eisten autonomie.\ Spanningen lopen op, Sudeten-Duitsers eisen in de zomer van 1938 aansluiting bij Duitsland.\ In September 1938 word de Conferentie van München georganiseerd door Mussolini\ Duitsland, Italië, Frankrijk, en Groot-Brittannië, TS en Rusland niet uitgenodigd. Tsjecho-Slowakije kreeg **steun** van:\ Rusland (want Slavisch broedervolk), Britten en Fransen. **Sudetenland:\ **De skodawapenfabrieken in Pilsen waren interessant voor iedereen, ook Hitler.\ Sudetengebergte vormde een uitstekende verdedigingslinie. Hitler kreeg in München 1938 zijn zin en kreeg Sudetenland.\ Volgens Chamberlain waren Sudeten-Duitsers *mensen in een afgelegen land, waar we niets van afwisten.* De Britten gaven dus wel Sudetenland die nooit in het Duitse Rijk lag en niet de corridor van Danzig waar ze historische aanspraak op had. - Onder druk moet TS Sudetenland afgeven - Internationale commissie zou definitieve grenzen afbakenen - Chamberlain kwam, verklaarde hij dat het verdrag vrede beloofde\ (*Peace for our time and peace with honor*) had het fout - Een jaar later werd Chamberlain bespot door zowat iedereen, vooral in Duitsland Chamberlain had de afspraak van Hitler op Sudetenland dan wel aanvaard onder het mom van 'zelfbeschikking', MAAR hierdoor erkende hij ook impliciet het recht van Hitler om naar een Groot-Duitsland te streven. (Hij wou dat het zonder geweld gebeurde) Chamberlain wist dat een deel van de Britse bevolking zich ongemakkelijk voelde over het Verdrag van Versailles, en hoopte dat goed te maken met Sudetenland als zoenoffer. Hij was ervan overtuigd dat het Britse Rijk geen nieuwe oorlog aankon. Winston Churchill had Hitlers plan wel door, hij drong sterk aan op het tijdig bewapenen tegen landen die uit waren op oorlog. Churchill was absoluut tegen appeasement. **Discussie:** Historici discussiëren waarom westerse democratieën bleven toegeven aan de agressor.\ Was het tijd winnen of was het verdedigen tegen het onverdedigbare? Dankzij de conferentie van München in 1938 kreeg Groot-Brittannië wel een jaar uitstel dat het nodig had om zich voor te bereiden op een nieuwe oorlog. Na het akkoord in München wou het Westen niet meer onderhandelen en ontstond er een gigantische bewapeningsindustrie.\ Want: Hitler niet enige onruststoker, ook Mussolini, maar Chamberlain bleef hem als potentiële partner zien om Hitler te beteugelen. Beste argument voor appeasement: Hitler had tot 1939 nog niets gedaan, terwijl Stalin al een massamoordenaar van sommige groepen binnen de eigen bevolking was. ### **Het einde van de 'appeasementpolitiek' 1939 ** **Tsjecho-Slowakije:** Het akkoord van München had van de rest van Tsjecho-Slowakije onverdedigbaar gebied gemaakt. Binnen 6 maanden verbrak Hitler zijn belofte dat het Sudetenland zijn laatste territoriale eis zou zijn.\ Hij liet in maart 1939 de Wehrmacht de Tsjechische grens oversteken.\ Hij bezette de rest van TS\ Tsjechië werd als 'Rijksprotectoraat Bohemen-Moravië door Nazi's bezet\ Slowakije werd een pseudo-onafhankelijke satellietstaat en moest Roethenië afstaan\ (oostelijk gebied)\ Groot Brittannië en Frankrijk reageren niet alhoewel dit een schending was van het akkoord van München. De Bank of England verleende Hitler zelf nog diensten. Wenen niet meegerekend was Praag de eerste buitenlandse hoofdstad die bezet was en de laatste die bevrijd werd. Niet-Duitse Tsjechen leden dus het langste onder de bezetting van alle Europeanen. Veel Tsjechen beschouwen hun Duitstalige buren als verraders die weg hadden vrijgemaakt voor de annexatie van Sudetenland (1939) en de bezetting van Bohemen en Moravië (1939) **Ongemakkelijkheden:** Polen, dat nochtans een kleine gebiedsuitbreiding in 1938 kreeg begon zich ook ongemakkelijk te voelen door Hitlers pleidooien voor de heropname van de corridor van Danzig. Ook Sovjet-Unie had het niet gemakkelijk. Stalin was misnoegd dat hij niet was uitgenodigd in München en wat daar is gebeurd. Ondanks dat hij toen goede banden had met Frankrijk. Hij vreesde dat het FR en GB Hitler een vrije hand hadden gegeven voor een aanval op het Oosten, zolang ze zelf niet aangevallen zouden worden. Daarnaast probeerde hij in het verre oosten de Japanners, vrienden van de Duitsers, te weren. ### **Het Molotov-Ribbentroppact 1939** Stalin en Hitler groeiden naar elkaar toe. Beiden baat bij een Alliantie. **Stalin:** Met Hitler aan zijn zijde zou er waarschijnlijk een oorlog volgen tussen een aantal kapitalistische West-Europese landen. 'Laat de vijanden elkaar maar vernietigen'. Hij had uiteindelijk de ambitie om delen Europa in te palmen. (Fin, Pol, Baltische, Stukje Roem).\ Stalin wou de confrontatie met Duitsland nog wat uitstellen. **Hitler:** Hij wou met de samenwerking een tweefrontenoorlog voorkomen, mochten de Fransen en Britten hem de oorlog verklaren. Uitbreiding naar het Oosten bood ook perspectieven voor een eventuele aanval op de Sovjet-Unie. Hij had liever voorlopig een neutraal Sovjet-Unie aan zijn zijde. Zo sloten Stalin en Hitler ondanks de ideologische verschillen, om pragmatische redenen in augustus 1939 het Molotov-Ribbentroppact. Dit had een openbaar en een geheim gedeelte. In het openbare gedeelte beloofden beide landen neutraal te blijven als ze zouden aangevallen worden door een derde land. Het bevatte ook geheime afspraken om Polen, Estland, Letland, Litouwen, Finland en delen van Roemenië onder invloedssferen te verdelen. communistisch-fascistische alliantie\ Internationaal politieke ommekeer van 180 graden van de Sovjet-Unie en stopten onderhandelingen met Frankrijk en Groot-Brittannië ### **Bloedlanden** (Naam bloedlanden verzonnen door Amerikaans historicus Timothy Snyder) Gebieden die het hardste te lijden hadden onder het Nazi en Sovjet regime tussen 1933 en 1945.\ De landen waren: Polen, Oekraïne en Wit-Rusland. In deze gebieden overlapten de beide moorddadige regimes elkaar, waarbij ze eerst collaboreerden en nadien elkaar bestreden. - In minder dan twintig jaar 2-3x bezet - Vredestijd even bloederig als open oorlog - Meeste Europese Joden woonden hier - Uitbreidingsplannen van Hitler en Stalin kruisten hier - Meeste executieplaatsen bevonden zich hier Het lijden van de bevolking was onvoorstelbaar: - Deportaties - Russische ne Duitse bezettingen - Duitse drang naar 'Lebensraum' - Holocaust **Hitler & Stalin:** 14 miljoen mensen werden slachtoffer van doelbewuste massamoorden door beide regimes.\ Hitler: 10 miljoen, waaronder 6 miljoen Joden en 3.5 miljoen krijgsgevangenen\ Stalin: 4 miljoen\ Gewone oorlogsslachtoffers zoals soldaten en collateral damage niet in deze cijfers opgenomen Hitler als Stalin streefden naar een groot autarkisch rijk vol vruchtbare landbouwgronden en grondstoffen. Stalin wou een socialistisch arbeidsparadijs en Hitler een uitgestrekt Duits rijk.\ Boeide de dictators niet dat dit ten koste van de andere volkeren zou gaan.\ Vooral Oekraïne, Kaukasus en streek rond Kaspische zee gegeerd\ Hitler zag Sovjet-Unie als melkkoe voor zijn Duitse rijk **Stalin:** In vredestijd **Stalin** nog **wreder** dan Hitler:\ In jaren 30' liet hij miljoenen mensen doodschieten of verhongeren (bv koelakken in Oekraïne).\ Meer dan ¼ van de 14 miljoen doden in de bloedlanden was al gevallen voor WO2.\ \ Stalin pakte tijdens WO2 nationale **minderheidsgroepen** aan die hij **verdacht** van **nazisympathieën**: Wolga-Duitsers, Karelische Finnen, Krim-Tataren en islamitische volkeren uit Kaukasus werden gedeporteerd naar Kirgizië, Kazachstan of Oezbekistan. Niemand mocht achterblijven, wie toch achterbleef door plekgebrek (in Amerikaanse Studebaker-vrachtwagens) werd doodgeschoten. Begrijpelijk dat Oekraïne, Baltische staten en Sovjet-Poolse grensgebieden anticommunistisch werden en nazisympathieën kregen. Stalin vermoorde in de USSR massaal: klassenvijanden, etnische minderheden en deporteerde hele volkeren. **Hitler:** - Doel was veroveren en vernietigen van de Poolse staat en de Sovjet Unie (tot aan de Oeral) - Poolse en Russische elite moesten uitgemoord worden. - Alle joden moesten gedeporteerd worden De joden werden samengedreven in getto's, waar velen omkwamen v an honger en ontbering.\ Plan was om ze te deporteren naar Rusland, maar omdat de verovering van Rusland niet zoals gepland liep kon de kolonisatie richting het oosten niet doorgaan. Hierdoor was het plan van deportatie van de baan. Oplossing Hitler: massale uitroeiing van de Joden. Hitler probeerde de etnografische kaart van Europa te hertekenen. Opvallend: Hoe langer de oorlog duurde hoe multi-etnischer het Duitse-imperium werd.\ In 1945 bestond de Waffen-SS nog maar uit 40% Duitsers en ook bv. Blauwe divisie bij aanval SU - **De Eerste Fase van WO2 (p316)** --------------------------------- ### **De geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog** Britst Historicus **Norman Davies**: Geen enkele historicus is er in geslaagd de tegenstrijdige visies op WO2 met elkaar te verzoenen.\ Elk land dat een rol speelde in WO2 heeft een eigen visie op de gebeurtenissen. Daardoor verhinderen ze (bewust of onbewust) dat er een totaalvisie tot stand komt. - Westers standpunt: geïnspireerd door de ervaringen a.h. Westelijk Front\ erkennen de moed van het Rode leger maar ze komen er niet toe de prestaties ervan te vergelijken met die van hun eigen leger. - Sovjetstandpunt: geïnspireerd door de ervaringen a.h. Oostfront\ bewust over de doorslaggevende rol van hun eigen leger, maar niet in staat te schrijven over Sovjetmisdaden. **Nico Wouters:**\ Merkt op dat aantal boeken, films, docu's,... over WO2 stijgt maar dit ten koste gaat van ernstig historisch onderzoek, hierdoor blijven nieuwe inzichten uit. ### **Het begin van de Tweede Wereldoorlog** WO2 was bijna een universeel gebeuren (in tegenstelling tot WO1)\ Duurde bijna 6 jaar voor landen die van meet af aan betrokken waren (1939-1945) In Centraal-Europa en in delen van de Balkan ging de bezetting tot na WO2 door, dit keer door Sovjetleger. Lang na dat Duitsland verslagen was waren er nog verschillende burgeroorlogen aan de gang. Politiek gezien waren er **drie opeenvolgende stadia** in deze oorlog: 1. Samenwerking tussen Sovjet-Unie en het Derde Rijk 2. Ontstaan van de 'Grote Alliantie' 3. De militaire kracht van het Rode Leger samen met de opkomende en snelgroeiende economische en militaire macht van de VS Nu worden 19 pagina's in het boek geskipt - **De lange weg naar de overwinning 1942-1945 (p335)** ### **Moreel bombarderen** (Moreel bombarderen is het enige van dit hoofdstuk te kennen) **Bombarderen** van steden was **niet** **nieuw**, Duitsers deden het al in WO1.\ Britten deden het in 1920 om Iraakse opstand te stoppen.\ En nogmaals Duitsers in 1937 boven Guernica, veel protest hierop/\ \ Omvang van bombardementen tijdens WO2 was ongezien.\ Nazi's gaven voorbeeld met bombarderen van: Warschau, Rotterdam, Belgrado, London, Minsk,...\ \ **Twee soorten** bombarderen: 1. Tactisch (infrastructuur uitschakelen of soldaten ondersteunen, op basis van een individuele veldslag. 2. Strategisch (de productiecapaciteit vernietigen waarbij enorme aantallen burgerslachtoffers werden gemaakt) **Arthur Harris:** Bomber Harris\ Stond aan het wieg van de strategische bommencampagne van de geallieerden. Britten legden hun bommentapijten 's nachts en Amerikanen overdag.\ Wilden hiermee moreel van de Duitse bevolking kapotmaken tot ze in opstand kwamen tegen hun leider, in werkelijkheid gebeurde het tegenovergestelde. (Jorg Friedrich toonde aan dat het de Duitsers eerder apathisch en cynisch maakte). In Italië kwamen inwoners wel in opstand tegen de fascistische partij wegens weinig bescherming, bomkelders,... De luchtoorlog en het bombarderen vergde veel van de oorlogseconomie.\ 1/3 van de Britse oorlogsinspanningen ging naar de vliegtuigindustrie. De **strategische bombardementen** op Duitsland stonden in tegenstelling tot de tactische bombardementen zwaar ter discussie. Omdat er geen militaire noodzaak was. De afslachting van een half miljoen Duitse burgers en de manier waarop heeft sindsdien de reputatie van de geallieerde oorlogsinspanningen verdoezeld. **Concentratiekampen:\ **Het bombarderen van toegangswegen naar concentratiekampen zou nuttig zijn geweest, maar ze werden bespaard. In 1944 ontsnapten 4 Joodse gevangenen uit Auschwitz en verspreidden het bericht. Het moest een bombardement op zicht zijn en dus overdag, dus kregen de Amerikanen de opdracht. President Roosevelt was op de hoogte van de situatie op de kampen.\ Er werden luchtfoto's genomen die de situatie bevestigen en er werden plannen voor een aanval gemaakt. Amerikanen hebben nooit een poging gedaan tot de bombardementen, waarom? **Atoombommen:**\ Het staat vast dat strategisch bombarderen het einde van de oorlog met Japan hebben versneld.\ Waarom was het nodig om 2 atoombommen te gooien op een land die al besefte dat het was verloren? - 6 augustus 1945: atoombom op Hiroshima - 8 augustus 1945: Stalin verklaart de oorlog aan Japan - 9 augustus na middernacht: Russen vallen Mantsjoerije binnen - 9 augustus 11:00: Atoombom op Nagasaki - 15 augustus: capitulatie van Japan Volgens historici zou het verschillende redenen kunnen hebben: - Introductie op de koude oorlog - Truman die het Manhattan project wou honoreren - Atoombom op Hiroshima en Nagasaki een afsluiter van 5 jaar moreel bombarderen De Westerse geallieerden zetten hoe dan ook hun morele bezwaren opzij en beëindigen de oorlog. Maar zowel Churchill als Roosevelt waren niet van plan hun bondgenoot Stalin de atoombomplannen te geven. Beide mannen begrepen al te goed welk wapen ze in handen hadden voor het geval dat Stalin niet meer hun bondgenoot zou zijn. **Einde: Bondgenootschap met Stalin** Om de oorlog te winnen sloten de westerse mogendheden een bondgenootschap af met een despoot die even wreed was als Hitler Stalin. Maar ze pasten dezelfde wrede tactieken toe die ze zelf verafschuwden bij de Duitsers en Japanners: het massaal bombarderen. Norman Davies vind het paradoxaal dat de Russische bevrijders van Auschwitz zelf veel grotere concentratiekampen (de goelag) exploiteerden. Ze gebruikten zelf concentratiekampen die bevrijd waren opnieuw om hun eigen krijgsgevangenen in op te sluiten. Voelden de Britten en Amerikanen zich er niet ongemakkelijk bij dat de misdaden van het Hitlerregime werden gevolgd door zoveel nieuwe misdaden, waarvan de Russische bondgenoot ook een groot deel voor zijn rekening nam? - **Margaret Thatcher Deel 1** ### **Het nieuwe realisme van de welvaartsstaat (p.1)** VS: likte nog zijn wonden na Vietnamoorlog en Watergateschandaal\ Europa: 'sixties' gingen economisch goed, maar seventies waren er vragen over. **Welvaartsstaat in West Europa:**\ Zag er als volgt uit: - Planeconomie - Volledige werkgelegenheid - Veel geld te besteden - Critici hadden opgemerkt financieel constructie niet houdbaar was - Welvaartstaat in vraag gesteld Vanaf jaren 70' stokt de expansie van de welvaartsstaat: - Trage economische groei - Hoge werkloosheid - Fiscale problemen - Pensioenmodel oud, hoge kostprijzen Er was een economische groei, werk en demografische stijging van het aantal inwoners nodig. De meest omvangrijke generatie van de 20^e^ eeuw zou stoppen met volledige belastingen te betalen, mochten op pensioen. Ze werden tegelijkertijd ouder en gingen serieus beroep doen op de overheid voor sociale en medische voorzieningen. (zoals woonzorgcentra) **Er kwamen nieuwe ideeën**\ laissez faire-laissez passer, ieder voor zich (ipv welvaartsstaat)\ De dienstensector in die periode breidt enorm uit. Daarnaast verhuizen traditionele industrieën naar verre landen zoals textiel en staal. Als er zoveel industrieën sluiten kom je in een vierde wereld van armoede terecht omdat mensen hun job verloren, waren kort geschoold en dus niet instaat om voor die dienstensectoren te werken. **Groot-Brittannië:** staat mocht zich niet bemoeien met: - Goederen- en dienstenmarkt (zou de privé wel doen) - Geen productiemiddelen bezitten (staalfabrieken,...) - Geen hulpbronnen toewijzen - Geen monopolies uitoefenen of bevorderen - Geen prijzen of inkomens vaststellen De particuliere (privé) sector kon deel van die sociale taken van de overheid overnemen, zoals het aanbieden van: volksverzekeringen, huisvesting, pensioenen, gezondheidszorg en onderwijs.\ Konden ze betalen met het gedeelte dat niet aan de staat moest worden afgestaan (Hayek en Friedman zouden neoliberale theorie op papier zetten) ### **Het Thatcheraanse experiment (p.3) Labour isn't working** In Groot-Brittannië: sociaaldemocraten: Labour\ Christelijke-conservatieven: Torries **Labour isn't working**\ Voor Margaret Thatcher aan de macht kwam in 1979: - Linkse partijen (labour) hadden geen succesvolle economische groei bewerkstelligd - Er was industriële onrust, veel stakingen - Vakbonden waren almachtig - Gebrek aan chronische investeringen - Ontoereikend management - Mijnwerkersbond, wou geen compromissen sluiten Callaghan en Wilson brachten er niet veel vanaf **Heath**, conservatief, voorganger was Thatcher deed het ook niet goed en Thatcher kon hem uitschakelen: - Heath kon meest onrendabele mijnen niet sluiten - Hij schreef verkiezingen uit en verloor die nipt van Labour Harold Wilson\ \ Opvolger van Wilson, Callaghan probeerde tussen 1976-1979 een herstructureringsprogramma. Daardoor vervreemde hij van zijn arbeiders en zijn achterban.\ Hij beschermde wel de geschoolde arbeiders. Een nieuwe groep van arbeiders moest geen lid van de vakbond meer worden **Winter of discontent:\ Tussen 1978-1979 mensen zijn ontevreden en staken.** ### **Margaret Thatcher (p.4):** Thatcher behoorde niet tot de traditionele hogere klasse, maar was ook niet van zo'n bescheiden afkomst als dat ze haar soms voordeed. Vrouwen konden zich weerspiegelen aan Thatchers levensstijl. **Thatchers karakter:** - Zeer rechtlijnig - Hard werken was belangrijk - Persoonlijke inspanningen belangrijk - Zeer patriottistisch - Was spaarzaam - Geloofde niet in collectivistische gelijkheid, individu primeerde - Conservatief, geen al te groot sociaal gevoel Ze was de eerste vrouwelijke conservatieve partijvoorzitter en later ook de eerste premier die drie ambtstermijnen zou uitzitten. Russen noemde haar The Iron Lady, kwam goed overeen met Gorbatsjov. Ze had een hekel aan:\ Staatseigendom, vakbonden en uitkeringen.\ Oppergezag van het individu belangrijk voor haar\ \ "The lady is not for turning", ze zou haar plannen niet in de kast steken, economische liberaliseringsplannen gaan door. **Carrière:** Bleef tijdens verkiezingen 1979 onpopulair, MAAR Britse kiezers waren Labour en vakbonden beu en bleven staken.\ Eerste vrouwelijke premier en deed drie ambtstermijnen Eerste maatregelen:\ Schafte gratis schoolmelk af bijnaam Thatcher the milk snatcher. **Aanslag:** - 1984 IRA pleegde bomaanslag in Brighton - Conservatieven hielden hier jaarlijkse partijconferentie - Vijf doden en tientallen gewonden - Aanslag bedoeld om aandacht te vragen voor Noord-Ierse hongerstakers zoals Bobby Sands - Paar uur later stond ze het publiek te wuiven, alsof er niets gebeurd was (the iron lady) (Andere vijanden, Labour en mijnwerkers) **Andere kenmerken:** - Wantrouwde de gevestigde orde (is he one of us?) - Ze had geen hoge dunk van intellectuelen - Schonk haar archief aan Cambridge en niet aan Oxford opvallend - Een zwak punt: haar zoon\ was eens paar dagen verdwenen, tijdens rally Paris-Dakar, Thatcher was in alle staten. ### **Thatcher en de nanny state (p.6):** Ze beschouwde de welvaartsstaat als ene kinderoppas: met stakingen, hoge inflatie en een achterlopende economie. Grote betekenis van Thatcher is vooral: ze heeft ons doen nadenken over: wat kon de moderne staat doen en wat kon ze niet doen. Moeten ze wel spoorwegen aanbieden, met ziekenhuizen, communicatie,... bezighouden? **Oude industrieën:** Was in het Zuiden, rijkere Engeland, zeer geliefd.\ Maar hoe meer we naar het noorden gaan, hoe armen de Engelsen werden.\ Daar waren ook alle instortende oude industrieën zoals textiel, steenkool, ijzer. **Thatchers programma:** - Overheidsuitgaven terugdringen - Overheidsinvloed verminderen - Inflatie bestrijden - Vrije markt zonder handelsbarrières - Privatisering (sectoren naar privé maken) - Prijzen door de markt bepaald - Vergroting van de markten, hoe groter de afzetmarkt hoe beter Ze wou de economische crisis en de massale werkloosheid aanpakken.\ Dus hoge belastingen, industrieën die het goed deden moesten in privéhanden komen Ze wou de invloed van de staat 'The Big Government' zoveel mogelijk afschaffen. - Belastingen verhoogd, maar niet voor grootverdieners en bedrijven - Arbeidswetgeving en milieu aangepakt - Overheidsbedrijven zoals spoorwegen, elektriciteits- en waterbedrijven geprivatiseerd - Vergoedingen voor kwetsbaren in de maatschappij werden teruggeschroefd Ze slaagde er in om huurwoningen te verkopen, zodat mensen met een bepaald inkomen huizen konden kopen. Maar d.w.z. mensen die daar onder staan hun huurwoningen verloren. Tegelijkertijd werden goedkope huisvestingsmaatschappijen opgedoekt. Moeilijk aan huis te raken voor somgn. **Yuppies & Chavs:** Nieuwe groep van jong-rijke mensen ontstaat onder Thatcher, de Yuppies. Ze verdienden ongelofelijk veel geld. Daartegenover stonden werklozen (Chavs, onderklasse) die geen gewenst gedrag vertoonden en moesten worden bestraft door bijvoorbeeld verlaging van de uitkeringen. Volgens Thatcher bestond langdurige werkloosheid niet. Volgens haar ondermijnde de verzorgingsstaat de zelfredzaamheid. **Hangmat** Thatcher in het begin keihard, maar later zouden haar standpunten afzwakken.\ Uitkeringsstrekkers waren niet meer per definitie lui of werkonwillig. Komst van hangmattheorie, mensen die ongewenst sociaal gedrag vertonen, kwamen in die hangmat terecht.\ Sociale zekerheid zorgde voor een hangmat waarin mensen wegdreven van verantwoordelijkheid.\ De verzorgingsstaat maakte men lui en ondermijnde de zelfredzaamheid. Armoede, uitkeringen, drugsgebruik, misdaad waren producten van de welvaartsstaat. Je moest niet te veel aan charity doen, kon niet goed om met Lady Diana die daklozen ging toespreken onder een brug bijvoorbeeld. "There is no such thing as society", als je problemen hebt moet je geen beroep doen op de samenleving maar zelf je leven in handen nemen en zorgen dat het lukt. Er kwamen sociale rellen zoals in Brixton, er was dus wel degelijk verzet tegen Thatcher. tot hier was vooral beleid - **Video Thatcher** **Scargill** was socialist en drukte de wil van de mijnwerkers door. Hij dwong sociale voorzieningen en loonsverhogingen af. **Thatcher** fel voorstander van vrijemarkteconomie. Vrijwel alle staatsbedrijven werden door haar geprivatiseerd. Inkomensverschillen werden groter. Felbevochten rechten en voorzieningen voor de Engelse workingclass werden afgeschaft. Thatcherisme werd een begrip. **Veldslag:** Tussen: Margaret Thatcher en Politiemacht Arthur Scargill en mijnwerkers.\ Thatcher zag deze strijd als een oorlog, net zoals die tegen de Falklands.\ Noemde de mijnwerkers 'The enemy within'.\ Harde kern van Scargill kwam uit Hatfield in Yorkshire.\ Veel mijnen daar die iedereen van werk voorzag.\ Danny The Red, winner takes it all (1984 volgens hem keerpunt in de geschiedenis van VK) Thatcher en Scargill gaven geen millimeter aan elkaar toe.\ Stakingen liepen uit de hand en er vielen ware veldslagen plaats.\ Engeland op de rand van burgeroorlog. Ideeën van de 2 haaks op elkaar, maar allebei even koppig. - **Margaret Thatcher Deel 2** Op **buitenlands vlak**:\ Margaret Thatcher vocht niet alleen tegen de Falklandeilanden maar ook: - Campagne tegen de EU, vond dat Britten veel te veel moesten bijdragen tot de EU.\ 'Wij willen het geld dat we bijdroegen aan de begroting' - Anti-Sovjethouding (ik ken het beestje), ook al kreeg ze de naam Iron Lady, en goede relatie met Gorbatsjov. ### **Falklandeilanden / Islas Malvinas (p.9)** Een Brits overzees gebied waar Argentinië aanspraak op maakte in 1982.\ Woonden ongeveer 1800-2000 Britten, maar enorm veel schapen.\ Waarom oorlog om schapen? **1982:** - Britten dachten even dat ze het konden regelen met een overdracht van 99 jaar, maar Falklanders tegen - Grote delen van de Britse vloot waren geschrapt als besparing\ Patrouilleerde zelf niet meer in zuidelijke Poolzee. - Argentijnse president Leopoldo Galtieri zag zijn kans - Britse Minister Buitenlandse zaken Lord Carrington wist niets af van de aanval\ Nam ontslag, Thatcher blij\ Carringtondoctrine komt voor uit Carrington (vb. Vincent Van Quickenborne) Thatcher was niet meer zo populair, zag dit als een kans om haar imago op te krikken. Idem voor Argentijnse president trouwens, een oorlog om politieke motieven. Thatcher stuurde haar vloot: - Slechte toestand wel 1 goed werkend vliegdekschip, 1 slechte staat - Logistiek probleem: cruiseschip moest omgebouwd worden tot logistiekschip - Legertransport gebeurde door containerschepen - Nauwelijks tot geen luchtdekking Britten vallen de Belgrano, Argentijns schip, aan. Maar was de aanval wel gegrond?\ De Argentijnen stuurden exocetraket naar de Britten en zonken de HMS Sheffield. De Oorlog werd gewonnen door de Britten in 1982, Galtieri treed af en wordt opgevolgd door de nieuwe president Alfonsin, die niet wakker lag van de Falklandeilanden, hield zich bezig met mensenrechten. **Thatcher na de Falklandoorlog:** - In 1983 verkiezingen, ze won die. - Nu moest ze de interne vijand aanpakken, de vakbonden ### **Thatcher en de vakbonden (p.12)** Ze begon mentaal het noorden te verliezen, ze dacht dat ze onoverwinnelijk was: - Tegen sociaaldemocratie, tegen Britse arbeidsbeweging en tegen marxisme - Tegen de persvrijheid, tegen versoepeling v.h. systeem,... - Niet tegen de staat, die was er om de maatschappij tegen haar vijanden te beschermen\ Bv. Leger laten optreden tegen mijnwerkers. **Maatregelen:\ **1980-1988: De macht van de vakbonden werd ingeperkt: - Verloren immuniteit inzake aansprakelijkheidsschade - Vakbonden moesten voortaan hun leiders via een geheime stemming kiezen Bevolking werd de stakingen beu.\ bv. Times on Sunday werd Sunday Sometimes **Stakingen:\ **Thatchers grootste vijand: NUM, National Union of Mineworkers: - Begonnen in 1984 een staking van onbeperkte duur - Arbeidssolidariteit nieuw leven ingeblazen - Mijnwerkersgemeenschappen waren zeer groot en loyaal - Vakbondsleider Arthur Scargill weigerde de mijnwerkers te laten stemmen over staking\ Mijnwerkers raakten verdeeld\ Sommige wilden doorwerken anderen niet Thatcher had in de zomermaanden het Zuiden al bevoorraad waardoor er geen elektriciteitstekort zou zijn. Ondertussen grepen de ordediensten hard in. **NUM** maakt grote **fout**, ze namen geld aan van de Libische leider Qadhafi, slecht voor hun imago.  **Privatisering:** Als men de mijnwerkers aanpakte ging met ook hele industrietakken privatiseren.\ Staatsbedrijven naar privé handen. Zoals: Britisch gas, britisch steel, british leyland, british airways, rolls royce. - Tienduizenden arbeiders verloren hun baan - Er kwamen (zeker in het arme noorden) geen nieuwe jobs bij - Steden bleven verloederd achter - Hele streken voelden zich vervreemd - Sociale huurwoningen werden wel aan interessante prijzen verkocht ### **Thatcher: een bilan (overzicht) (p.15)** Ze had de Falklandoorlog gewonnen en de mijnwerkers kleingekregen.\ MAAR: - Op Europees vlak had Thatcher weinig medestanders - Ze voerde een harde en confronterende politiek in een land dat weinig ervaring had met ideologische onrust en politiek geweld. - In haar periode hadden Mitterand en Köhl meer kopzorgen.\ Zouden nooit iets zeggen als 'there is no such thing as society' De charme van de 'homo economicus', de neoliberale visie waarin al het menselijk handelen in dienst van een enkel doel stond (najagen van persoonlijk gewin) begon af te brokkelen aan het einde van de jaren 80. Veel plaatselijke autonomie ging naar centrale autoriteiten ### **Het einde van Margaret Thatcher (p.17)** Na 1987 ging het bergaf. - Ze wou een polltaks invoeren, waarbij belastingen voor iedereen hetzelfde zijn. - Gebruikte het majesteitelijke 'wij zijn grootmoeder geworden'. - Als ze over Duitsland sprak, sprak ze over het 'vierde rijk' - Al haar ministers van het oorspronkelijke uur, begonnen terug te trekken. Zoals Douglas Hurd en Nigel Lawson,... - Haalde uit in de Europese Unie naar Jacques Delors 'No, no, no'. - Ze verloor de steun van haar meest trouwe bondgenoot, minister van Financiën Geoffrey Howe. Hij nam ontslag in 1990. **Volgende verkiezingen:** - Thatcher haalde geen meerderheid in de eerste stemronde, verloor steun van haar eigen partij, trok zich terug. - Michael Heseltine (die zich altijd verzette tegen Thatcher) en John Major gaan door - Heseltine was kandidaat om de partij te leiden, maar trok zich terug ten voordele van John Major. - John Major neemt de fakkel over Mrs Tea werd Mrs Tears "The lady who divided the nation", zelf op haar begrafenis verdeelde ze de natie. (Best wel nog eens de hele bundel lezen, Reader III) - **Het nieuwe IJzeren Gordijn\ Hoe de machtspolitiek terugkeert in Europa\ - Rob De Wijk -- 2024** **Oude ijzeren gordijn:**\ Begrip uit WO2, 1946.\ Churchill geeft in de VS een speech, waarin hij het ijzeren gordijn aankaart.\ Verdeling tussen West- en Oost-Europa. Vooral met hekkens, en muren zoals Berlijn. ### **Wantrouwen en onbegrip** -------------------------- ### **Diepgewortelde rancune:** De **onderliggende** **boodschap** van Rusland en China is dezelfde:\ Er moet een einde komen aan een wereldorde die gedomineerd wordt door landen die: - Overal interveniëren (vb. Joegoslavië, Israël,...) - De soevereiniteit van andere landen negeren - Hun waarden willen opleggen (onze mensenrechten, handelsverdragen,...) - Er een zooitje willen van maken De kritiek van China en Rusland op de in hun ogen: dubbele standaarden, nam toe.\ Westen hamert op het belang van internationale rechtsorde, maar als het er op aankwam werd de Veiligheidsraad van de VN genegeerd. **Voorbeelden:**\ bv: Kosovo oorlog tegen Servië in 2008\ In Kosovo vond ene illegale interventie plaats op de grond van vage morele argumenten.\ Wij vonden dat de Albanezen in Kosovo het recht hadden zich af te scheiden van de Serviërs hoewel ze al jaren samenwoonden en de VN veiligheidsraad geen toestemming gaf. Ook Israël word vaak onvoorwaardelijk gesteund (zie Duitsland nu)\ Het harde optreden in de Palestijnse gebieden en de activiteiten van de kolonisten worden vergoelijkt. Westerse hypocrisie werd keer op keer aangetoond, met als dieptepunt de interventie in Libië in 2011. President Gadaffi werd gedood, regime change. Westen en de rebellen hebben hem opgejaagd. Wij betalen foute regimes om ons mensenrechtenprobleem op de lossen. **Twee werelden:** China en Rusland zagen de interventies als machtspolitiek om te doen en laten wat het Westen wilde en zo aan machtsuitbreiding te doen. Meer en meer kwamen twee werelden t.o.v. elkaar te staan:\ postmoderne vak maakbaarheid en waarde de traditionele moderne wereld van macht en belangen. Rusland en China hadden door dat ze onze plaats pas konden innemen op het moment dat het Westen zou verzwakken. Dan zouden ook historische ontsporingen worden rechtgezet: - Het verlies van Taiwan - De ineenstorting van het Sovjet-Russische rijk in 1991 Zouden de geschiedenis gebruiken om hun gelijk te halen.\ Rancune bouwde zich verder op en sloeg om in revisionisme. **Waarden Westen:** - Rechtstaat - Mensenrechten - Consumentenbescherming - Humanitaire interventies - Beschermen en bevorderen van waarden Belangrijk voor het examen. **Waarom China en Rusland boos zijn:** Xi en Poetin zien zichzelf als leiders van landen met een unieke geschiedenis en cultuur en ze wilden die beschermen. Hun rancune heeft diepere wortels dan de westerse militaire avonturen van de afgelopen decennia. Nog boos omdat wij een aantal keren op hun terrein zijn geweest in de loop van de geschiedenis. **China:** - Grijpt consequent terug naar de Eeuw van de Vernedering**\ **Begon in 1842 tot 1949, als China communistisch wordt. - Stichting van de Volksrepubliek China (PRC) - Vernederende periode met cynische koloniale heersers en op eigenbelang gebaseerde machtspolitiek Nu China zijn tijd was gekomen en zich tot een supermacht ontwikkelde kon het de historische ontsporingen recht zetten. Er moest een nieuwe multipolaire (veel landen, veel polen) wereldorde komen zonder Amerikanen die de baas spelen en zonder het ongestraft inzetten van de Westerse militaire macht. Daarom bouwen ze groot leger op. China legde claims op de gehele Zuid-Chinese zee waardoor Vietnam en de Filipijnen ongerust werden. Het afvallige Taiwan moest ook terugkeren naar China. Stoort China ook dat Amerikanen aanwezig zijn in de Zuid- en Oost-Chinese zee. **Rusland:** Poetin hetzelfde voor ogen. Net als Xi plaatste hij zich in de voetsporen van zijn grote keizerlijke voorgangers: - Hij wilde oude grenzen v.h. Russische rijk herstellen - Trok alle macht naar zich toe en schoof ambtstermijnen ter zijde - Gedraagt zich als een Tsaar Anders dan Xi profileerde Poetin zich van de 'ware cultuur', die haaks stond op het Westen.\ De Russische strijd kreeg daarmee een steeds ideologische karakter. Rusland heeft natuurlijk geen traditie op dit gebied: - Verlichting schoot er nooit wortel - Het was een autocratische monarchie - Kleine adellijke top en veel onderhorige onderdanen Geen handleiding, hoe kan ik van een communistisch land, democratisch worden? - Na 1917 Communistische dictatuur - Na ondergang SU korte flirt met de democratie - Leidde tot chaos en een nieuwe autocraat Poetin. Poetins verbindende elementen:\ Religie en Nationalisme Versterken elkaar en staan ten dienste van de staatsveiligheid. Poetin verving de oude communistische waarden door de oude veelal religieuze waarden van het keizerrijk. Ultra conservatief en verwerping van alternatieve gender-levenswijzen. Enkele dagen voor de start van de oorlog in Oekraïne op 24 februari 2022 liet Poetin het volgende optekenen: "Kijk wat ze met hun eigen mensen doen. Het gaat alleen maar om de vernietiging van familie, van culturele en nationale identiteit en het perverse misbruik van kinderen, met inbegrip van pedofilie"\ "Heer, vergeef hen omdat ze niet weten wat ze doen"\ De Bijbel wordt niet langer geëerbiedigd.\ \ Dus de Westerse levensstijl kan volgend Poetin alleen maar tot slechte dingen leiden.\ De Westerse elite is gek geworden en er is geen genezing nodig.\ Teken van degeneratie en verzwakking Voor Poetin 2 wereldbeelden tegenover elkaar:\ Krachtig pure en christelijk-conservatieve waarden gebaseerde Rusland\ \ Het slappe, gedegenereerde decadente Westen dat iedereen de les wil lezen. Maar in een autocratisch land worden de media gecontroleerd en de vrijheid van meningsuiting wordt aan banden gelegd. Poetin verkondigt dat het Westen hun waarden wil vernietigen en valse westerse waarden wil opdringen. Dat is ideologisch vernederend. ### **Dromen over het herstel van het rijk:** In de jaren 90 werd al gedroomd over het herstel van de oude Sovjet-Unie.\ Dat bleek uit de Karaganovdoctrine 1992 Karaganov stelde openlijk de vraag of Rusland als rompstaat zou overleven.\ Hij voorzag instabiliteit aan de grenzen\> mogelijke vluchtelingenstromen. Er zou moeten gestreefd worden naar de integratie van de oude SU in confederale structuren. Met als uitgangspunt de bescherming van Russischtaligen in de voormalige Sovjetrepublieken. Indien deze bedreigd werden, mocht de krijgsmacht worden ingezet. Rusland moest dus voldoende legitiem zijn. Poetin: "Rusland is in een geopolitieke nachtmerrie door het uiteenvallen van de SU", hij probeert via de mensen die wonen in die andere gebieden en nog Russischtalig zijn te binden aan Rusland. **Invloedsferen en bufferzones:** (veiligheidsconferenties niet echt kennen) Zowel NAVO als de EU als Rusland zouden dat recht hebben binnen het respectievelijke invloedssferen.\ \ 1991: GOS ontstaat (Gemenebest van Onafhankelijke Staten (Rusland)), als opvolger van SU.\ Voorbeeld: Transnistrië, deel van Moldavië, werd feitelijk onder invloed van Rusland gebracht met als doel de Russischtaligen te beschermen. Poetin probeert zoveel mogelijk oude delen van de SU die nog steeds Russisch spreken, binnen zijn gebied te krijgen. Poetin veroordeelde het unipolaire westerse systeem, Westen die het baas speelde over de wereld.\ Unilaterale (Kosovo) en illegitieme acties (Kadaffi) van het Westen storten de wereld in een afgrond van permanente crisis. De Russen gaan opzoek naar een **Russische** **veiligheidspolitiek** waarbij ze denken aan de verdere ontwikkeling van het GOS, de Collectieve Verdragsorganisaties en de Euraziatische Unie.\ Deze initiatieven moesten zorgen voor een effectieve koppeling tussen Europa en Azië Rusland heeft een andere politieke strategische cultuur.\ Typisch imperiale macht Door middel van machtspolitiek en gebiedsuitbreiding haar veiligheid trachten te waarborgen. Rusland ziet zichzelf als een grootmacht waar naar geluisterd moet worden\ Via Historische Claims Hoe kunnen we in dat kwijtgeraakte grondgebied nog contact houden met de Russischtaligen?\ De Russischtaligen helpen en subsidiëren op basis van onderwijs, taal en arbeid. Ook hun mensenrechten werden vastgelegd. Zodanig dat die Russen een beetje bescherming kregen.\ Is Dubbelzinnig want in tijden van SU behandelden ze die inwoners niet zo goed. Deze argumenten gebruikte Poetin al in 2014 toen hij dreigde met een interventie in het oosten van Oekraïne toen etnische Russen onder druk kwamen te staan. ### **Europa 'whole and free' (p138)** Het **Vijandschap** Rusland en Westen door: - Ondergang SU - Andere politieke en strategische structuur - Ergernis van machtsmisbruik toen Rusland zwak was. Experten wisten niet hoe een nieuwe rechtvaardige Europese veiligheidsorde er moest uitzien. **Gorbatsjov:** - Droomde van een Europees Huis van soevereine staten - Europa zonder harde grenzen Waar mensen en goederen ongehinderd konden passeren - Militaire allianties hoefden geen rol te spelen (NAVO & Warschau Pact)\ Dus systeem van coöperatieve veiligheid\ Geen aanval op één is aanval op allen (Art. 5 NAVO verdrag) **Veiligheid in Europa:** Zijn ideeën raakten in de prullenbak, wat ook zorgde voor een later vijandschap t.o.v. Westen\ Toch poging ondernomen om Gorby ten wille te zijn\ Handvest van Parijs (1990)\ Nieuwe afspraken voor veiligheidsorde in Europa\ Zou Rusland wel echt zo vredelievend zijn? In 1995 werd de samenwerking verdiept, de CVSE werd de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa) Samen met het Handvest van Parijs werd het 'Weens Document' gepresenteerd.\ Serie van afspraken over vertrouwenwekkende en veiligheidsbevorderende maatregelen.\ (vernieuwd in 2011) Het Weens Document bevatte afspraken over het uitwisselen van gegevens over elkaars krijgsmachten en militaire activiteiten, zoals oefeningen. ### **De Duitse Droom:** Mogen de Duitsers opnieuw meedoen of niet?\ Ze bleven hameren op de droom van een coöperatieve veiligheid.\ Hadden nog last van WOII en er was het vervelende Dossier van de Duitse eenmaking\ Duitsland zou niet opnieuw leider van Europa mogen worden. Er waren optimisten en pessimisten,\ de toekomst van Rusland was onzeker en ongelukken waren niet uit te sluiten.\ Dus uitbreiding van NAVO met landen van het vroegere Warschaupact. **Waarom geen Europees huis of Coöperatief veiligheidshuis?** - Westen zat Koude oorlog nog in het geheugen, bang voor heropvlakking - Nieuw vertrouwen moest nog groeien - Maar het politieke en militaire gewicht van de SU of de latere Russische Federatie bleven belangrijk (te groot) - Rusland de leidende macht van de VS kunnen ondermijnen - Zouden Europa kunnen gaan overheersen Rusland richtte snel een eigen collectieve veiligheidsorganisatie op en bleek dus onbetrouwbaar te zijn (bufferzone denken) door uitbreiding NAVO en EU ontstond er een definitieve deling in Europa\ Er kwam een grote westerse invloedsfeer en een pan-Europees veiligheidssysteem was definitief van de baan ### **De NAVO-uitbreiding (p146)** **Duitsland Lid:** - Tussen 1989 en de eenmaking van Duitsland, grote onzekerheid\ Zou een herenigd Duitsland lid van NAVO kunnen worden? - Proces begon onmiddellijk na val van Muur op 9/11/1989 - Paar weken later kwam Duitse bondskanselier Helmut Kohl met een tienpuntenplan voor samenwerking als voorbereiding tot eenmaking van Duitsland Proces verliep sneller dan verwacht. In begin 1999 werden de oude communisten tijdens de verkiezingen verpletterend verslagen. Oost-Duitse economie was er slecht aan toe, DDR-mark op punt van instorten. **Hereniging:** Gorbatsjov ging akkoord op voorwaarde dat: - Geen NAVO-troepen en kernwapens in de voormalige DDR zouden worden geplaatst Helmut Kohl beloofde: - Duitse troepen te verminderen - Geen massavernietigingswapens te zullen ontwikkelen - Oder-Neisse grens met Polen te respecteren. **Twee plus vier akkoord:** - Beide Duitslanden - Frankrijk, VS, VK, SU - 3 oktober 1990 hield DDR op te bestaan (nationale feestdag) - Verenigd Duitsland kreeg soevereiniteit terug - Alle Sovjettroepen moesten voor het einde van 1994 uit de voormalige DDR zijn vertrokken - Over mogelijk NAVO-lidmaatschap niets gezegd in verdrag Zou een verenigd Duitsland lid v.d. NAVO kunnen worden?\ SU en Warschaupact waren nog niet ontbonden, dus nog geen NAVO discussie In 1995 besloten experts dat de NAVO-uitbreiding onafwendbaar was. Amerikanen vroegen zich niet meer af 'of' maar 'hoe & wanneer'. Europa gematigder want wou Rusland niet direct confronteren met nieuwe realiteit. (Pact en SU stopten in 1991) **Betere oplossing:** In plaats van Oost-Europese landen garantie te geven, hadden we beter garantie gegeven aan die landen wanneer de situatie zou verslechteren. Vooral discussie over Baltische staten en de neutrale status van Finland en Zweden. Zweden werd lid in 2024, Finland in 2023 ### **Geen toezeggingen:** Het westen zond verschillende signalen uit over het toekomstige lidmaatschap van landen uit het voormalige Warschaupact Drukten het lidmaatschap door Ondanks dat toenmalige Amerikaans minister van BuZa, James baker beloofde aan Gorbatsjov in 1990: "Not one inch eastward". Was een belofte maar stond niet op papier. Gorbatsjov moest dan wel toestaan dat het Verenigde Duitsland lid zou mogen worden. (kreeg veel geld daarvoor)\ \ En er moest gewerkt worden aan een betere relatie tussen de NAVO & Rusland.\ Ander zouden nationalistische elementen in Rusland zich kunnen roeren, en zouden de Russen zich niet meer houden aan de bestaande wapenbeheersingsovereenkomsten. Kortom, er moest een NAVO-Ruslandverdag komen. Maar binnen Amerikaanse kamp was er geen animo om Rusland op te nemen. Ze wilden de Russen niet tegemoet komen, vooral president H.W. Bush. Daarmee onderscheidden de Amerikanen zich van de Europeanen, sommige dachten dat ze de Russen niet in de steek wouden laten. Bush opvolger Bill Clinton keek er anders naar. Hij wou Jeltsin helpen van Rusland een functionerende met florerende economie te maken. Clinton was niet bang dat Rusland weer communistisch zou worden, maar wel ultranationalistisch. Wie zou na Jeltsin komen? Dus NAVO uitbreiden. Er is nooit een harde toezegging gedaan over het niet-uitbreiden van de NAVO.\ als iets niet op papier staat, is er niet over gesproken in de diplomatie. Zeker is dat de Russen tot het allerlaatste bezwaren zijn blijven maken tegen de uitbreiding van de NAVO. In 1999 stelde Rusland dat er maatregelen zouden genomen worden als de rode lijn steeds verder zou overschreden worden. dAmerikanen wuifden bezwaren weg. Geografie is niet belangrijk, je moet niet kijken naar de oude invloedssfeer, maar naar eigen belangen. Er kwam uiteindelijk een NAVO-Ruslandraad waarin het land op gelijke voet zou kunnen meepraten over Europese veiligheidskwesties. Rusland benoemde een NAVO-ambassadeur die in het hoofdkwartier in Brussel zetelde. Het Westen vond dat de uitbreiding naar het oosten niet bedreigend was voor Rusland. ### **Poetin de Verschrikkelijke (p.152)** Poetin had op binnenlands vlak weinig met democratie.\ Dat was al duidelijk onder Jeltsin. Door het uiteenvallen van de SU kwam heel wat woede, Russen probeerden Westers model op te volgen maar mislukte enorm, enorme armoede. Overgang naar democratie verliep moeizaam.\ Chaos en rancune plaveiden de weg naar een nieuwe sterke man. Poetin werd president en deed het volgende: - Pakte de Tsjetsjeense rebellen had aan, kreeg daar voor respect. - Tsjetsjenië kon zich niet afscheiden en bleef deel van Russische Federatie en de oorlog werd beëindigd. - Beëindigde gijzelingsactie in Moskou 's theater en een school in Beslan. **Poetin:** - Gebruikte excessief geweld door alle conventies aan de kant te schuiven\ Dacht totaal anders over geweld dan het westen - Niet verwonderlijk dat hij zich tegen het Westen keerde. - De NAVO-uitbreiding zorgde bovendien voor een consensus onder de politieke stromingen en Rusland. Ze gingen dus samenwerken in een verenigd front. Men besefte dat Rusland een andere nationale identiteit had dan het Westen.\ Ondanks de NAVO-Ruslandraad had Rusland geen echte invloed op het bondgenootschap, terwijl het land zichzelf een centrale speler vond in het Midden-Oosten en Oost-Europese veiligheidspolitiek. **Georgië & Oekraïne:** In 2008 werd in München de deur op een kier gezet voor het lidmaatschap van Georgië en Oekraïne.\ Gevolg Georgië-oorlog van 2008 Het patroon werd zichtbaar: Rusland steunde separatisten of startte een oorlog om zo een blijvend conflict te creëren dat kon opgepookt worden of gede-escaleerd. Zo probeerde Poetin een NAVO-lidmaatschap te verijdelen, want eerst moeten de problemen met de buren worden opgelost.\ Hierdoor hebben Abchazië en Zuid-Ossetië zich afgescheiden. Worden niet erkend door ons. Die uitbreiding van NAVO werd voor Rusland de ideale zondebok.\ Onderdeel van talloze complotheorieën. ### **Aantrekkingskracht (p.155)** De soft power (altijd onderhandelen) van Europa zorgde voor een bedreiging van Rusland want ze raakten hun invloedsferen en bufferzones verder kwijt. **Overlopers:** Niet alleen de NAVO-uitbreiding gebeurde massaal, maar ook die van de Europese Unie.\ In 2004 een Big Bang: Tien landen lid. Die aantrekkingskracht was van economische aard. De overlopers veranderden snel van dictatoriaal geregeerde communistische staten naar democratische rechtsstaten. De Baltische staten veranderden het snelst en welvaart floreerde. Ze maten voortdurend de onvrede van hun Russische onderdanen om ervoor te zorgen dat hun welvaartsniveau boven dat van de gemiddelde Rus lag. Ze konden aantonen dat ze het beter deden. Landen als Oekraïne minder geluk, daar koos de bevolking in 2014 voor de EU.\ De president onderhandelde eerst, om vervolgens te weigeren. (uit vrees voor Rusland)\ Dit leidde tot protesten op het Maidanplein in Kiev, en vlucht de president. Westerse politici gingen naar Oekraïne om hun steun aan de pro-Europese beweging te verklaren.\ Zoals: Guy Verhofstadt: "Er komt iedere week een nieuwe EU-delegatie hierheen tot jullie de strijd hebben gewonnen." Rusland zag dit als buitenlandse inmenging **Angst:** Die angst was verklaarbaar in de context van die tijd: - Sovjetleiders hadden bij de bevolking erin gepompt dat de onverwinnelijke doctrine de marxistische was. Uiteindelijk bleek dat allemaal retoriek - Economische hervormingen van Gorbatsjov geen wondermiddelen - In jaren 90 zakt Rusland weg in de chaos Er dreigde hyperinflatie. Oligarchen werden rijk en bevolking straatarm Na Jeltsin was Poetin (in 1999) de redder in nood, hij herstelde de welvaart en stabiliteit.\ Zelfrespect keerde terug. Een van de redenen waarom een deel van de bevolking nog steeds steunt. **Bevolking mobiliseren:** Net als China zijn nationalisme en veiligheid de belangrijkste instrumenten om de bevolking te mobiliseren. Dreigingen van buiten zijn een middel om duidelijk te maken dat de bevolking zich achter de leider moet scharen. Omwille van de eigen veiligheid en het behoud van de welvaart. ### **Einde bufferzone (p160):** Tegelijkertijd zag Poetin dat zijn land de bufferzone van bevriende of onderhorige staten kwijtraakte.\ Rusland voelt zich pas veilig met bufferzone. (Oceaan, bevriende landen, neutrale landen,...)\ Die verschaffen ruimte (alibi) voor grootschalige militaire operaties als Rusland wordt aangevallen. Dit denken heeft ook historische wortels (Napoleon, Hitler)\ Ze hebben in het westen geen natuurlijke grenzen die makkelijk kunnen worden verdedigd.\ De verdediging wordt buiten de eigen grenzen opgesteld sommige ex-Sovjetlanden mogen dus niet in de westerse invloedsfeer vallen. Als het Westen verzwakt dan is de export van waarden minder mogelijk (zoals democratie).\ een morele politiek van interventies is dan onmogelijk. Ze vinden dat we in teveel gebieden ons gemoeid hebben, waar dat ongewenst was. ### **Einde van een tijdperk:** Waar vroeger Europa en Amerika oppermachtig waren kunnen nu Xi en Poetin een vuist maken tegen hen. De wereld kwam in de greep van de competitie tussen het opkomende China & de VS. Door opkomst China kwam de: - Machtsbalanspolitiek en belangen bij de grootmachten weer centraal te staan De voormalige secretaris-generaal van de NAVO, Jaap de Hoop Scheffer zei dikwijls dat er een rechte lijn loopt van het besluit van 2008 om de deur voor NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne open te stellen en de oorlog die in 2022 uitbrak. (Drie dingen waar Poetin wakker van ligt nog toevoegen) - **Deel 0: De decennia van de totalitaire samenlevingen, het ontstaan van WOII en de naoorlogse periode** ======================================================================================================== ### **De Koude Oorlog:** - Tot WOII was Europa het middelpunt van de wereld\ Door WOII ontstaan bipolaire machtsverhoudingen (twee polen)\ Er komen twee machtspolen: VS en SU - Grote Europese landen heel arm: VK, Frankrijk en Duitsland - Japan verliest invloed en China neemt die over De Koude Oorlog was een conflict ontstaan na WOII (goed voor examen kennen): - Tussen economische en politieke systemen - Twee ideologieën die lijnrecht tegenover elkaar stonden - Tussen het kapitalisme en het communisme Het was een permanente strijd om: - Bondgenoten - Invloedsferen - Bondgenoten Het was ook een propagandaoorlog.\ En na 1950 ook een wapenwedloop. (kernwapens) Grote vraag: Wie wordt de baas over de wereld: Witte Huis of Kremlin **Ontstaan?\ **1917? (Ontstaan Communisme) -- 1947? (Cold War voor het eerst benoemd door Walter Lippman) -- 1989? (Val muur) -- 1991? (val Sovjet-Unie). Historici discussiëren dus **Detente en dooi:** Soms ging het iets beter, dan sprak met over ontspanning of detente.\ Als de relaties uitstekend waren sprak met over dooi. **André Fontaine:**\ Eigenlijk zou je het geen koude oorlog moeten noemen maar een wereldoorlog.\ Veel mensen van huis verdreven + waanzinnige wapenwedloop. - **Deel 1: Welvaart en onbehagen (1953-1973)** ============================================= ### **Het naoorlogse Europese continent:** - Europese landen er economisch snel weer bovenop - Maar Europa herstelde van fysieke en psychische wonden (infrastructuur gebombardeerd, Jodenvervolging, verzet,...) - Miljoenen vluchtelingen in Oost-Europa - Oprichting van het IJzeren Gordijn - Elk land werkte aan zijn herstel\ In minder dan tien jaar opnieuw een wereld van materialisme en welvaart **Marshallplan:\ **West-Europese landen hadden een snel economisch herstel\ Te danken aan het Marshallplan: - Strategisch programma met dollarleningen - Zo konden we grondstoffen kopen - En Investeren in de economie - Gevolg: Silver Fifties boven vooruitzicht op de Golden Sixties\ Britse premier Harold: Macmillan: "You'll never had so good". **Eigendomsstructuur:\ **Mensen bezaten vier soorten goederen: - Erfenis ouders - Wat ze zelf hadden gemaakt - Zaken die ze ruilden - Weinige dingen die ze met spaargeld konden kopen Voor de jaren '50 gingen mensen nog niet 'winkelen', het besteedbaar inkomen was te laag.\ Er waren ook nog geen of weinig supermarkten.\ Dat consumptiepatroon veranderde snel. Door de consumptiemaatschappij raakten sommige huisvrouwen helemaal in de war, en een beetje depressief. **Ontstaan van de verzorgingsstaat:**\ De verzorgingsstaat was ontstaan als uitdrukking als verzet tegen Hitler.\ In 1950 zet de Britse premier **Clement** **Attlee** de verzorgingsstaat op de kaart\ Relatie tussen burger en staat was centraal. Bouwde hiermee het VK terug op. Sociale en economische rechten werden toegevoegd aan politieke rechten. Die modellen van welzijnskapitalisme in Europa: 1. Groot-Brittannië en Scandinavië\ GB: Wilden burgers van 'minimum' voorzien, gefinancierd door nationale belastingen\ ZWDN: actief ingrijpen om inkomensongelijkheid te verminderen. 2. Frankrijk, België en Duitsland\ Vrijwillige verzekeringssystemen (mutualiteit) 3. Zuid Europa bleef achter met de ontwikkeling van zijn sociaal beleid. De overheid in de verzorgingsstaat belangrijk, die zorgde voor: - Handel - De politiek - De maatschappij Ze was direct en indirect verantwoordelijk voor de werkgelegenheid.\ De politieke kleuren verschilden van mening, maar ze wilden allemaal dat de verzorgingsstaat oké was. ### ** De nationale veiligheidsstaat:** Na 1945 had West-Europa de democratie herontdekt.\ Duitsland en Italië waren verslagen We moesten ons zoveel mogelijk matigen: - Wat overbleef van extreemrechts werd gerecupereerd door 'gematigd' rechts - Extreem links minder tolerantie, want waren nog groter West-Europese veiligheidsdiensten werkte samen met CIA om ervoor te zorgen dat er geen toevloed van communisten in West-Europa zou komen. Anticommunisme was na WOII een groei-industrie.\ CIA viel links aan met psy-ops (psychologische-operaties)\ Advertenties, culturele publicaties, tentoonstellingen, films. Gematigde socialistische parttijen kregen hulp om de controle over de vakbonden te behouden. **Na dood Stalin & beëindigen Koreaanse oorlog (1950-1953):** - Spionagediensten breidden zich uit - Serieus antecedentenonderzoek (bij bv. Solliciteren voor een job) Grote publiek lag niet wakker van schendingen van hun burgerlijke vrijheden.\ Want er was eindelijk politieke rust. De 'ismen' hadden afgedaan.\ Partijen kozen eerder voor coalities dan polarisatie. De internationalisering van de conflicten legde de zorg nu bij de VS en de SU. Conflicten zoals de onopgeloste kwestie van de verdeling van Duitsland, de territoriale conflicten tussen Joegoslavië en Italië en het bezettingsstatuut van Oostenrijk belandden op de onderhandelingstafel van de grootmachten. ### ### **De massale arbeidsmigratie kwam op gang** Dit kwam ook op gang na de nationale veiligheidsstaat en de verzorgingsstaat. Christopher Caldwell: Werd Europa multicultureel in een vlaag van verstrooidheid? Zowel bedrijven als overheden waren opzoek naar arbeidskrachten voor hun snelgroeiende economieën: - Scandinavië - Benelux - West-Duitsland - Groot-Brittannië - Frankrijk De economische en politieke elites die de koloniale arbeidskrachten uitnodigde dachten niet na over de consequenties. Ze gingen er vanuit dat de arbeidskrachten tijdelijk gingen blijven en dan terug naar huis zouden keren. De overheden hadden geen visie voor ogen. De migranten brachten hun cultureel erfgoed mee.\ Eens we de jaren '50 voorbij waren en de jaren '60 naderden, minder enthousiasme voor migratie.\ In de jaren '70 kwam het gevolg, een steeds strengere immigratiewetgeving. ### **'Geen toegang voor honden en Italianen':** Je krijgt het fenomeen dat men in Europa vijandig is tegen de eerste groep migranten (Spanjaarden en Italianen). In GB komt pas in 1965 een eerste Race Relations Act, dat is een wet die rassenrelaties gaat regelen. **Migratiegolven:** - Van platteland naar de stad - Naar een ander Europees land - Mensen uit de kolonies halen Eerste optie was nog altijd migratie binnen eigen land. **Ian Kershaw:\ **Jaren 1950': veel mensen hielden opvattingen op die nu als verwerpelijk worden beschouwd.\ In 1948 was de UVRM aangenomen, maar niemand besefte de praktische betekenis ervan of hield er rekening mee. ### **'Rivers of Blood'** Mensen uit kolonies kwamen vormden een derde groep.\ Ze vulden de arbeidstekorten op repatriëring van Europese onderdanen.\ Of inheemse onderdanen die zich niet meer veilig voelden in hun thuisland. De niet-Europese nieuwkomers werkten in:\ ijzergieterijen, spoorwegen, postkantoren, ziekenhuizen, elektriciens, wolkammers, transportarbeiders en de mijnen. Je haalt mensen naar je land voor sectoren die waarvan sommige al in moeilijkheden zaten en niet meer lang zouden aanhouden. Niet echt over nagedacht dus **Nationalities act:\ **In 1948 wet gestemd waarin alle mensen uit de Britse Commonwealth naar Groot-Brittannië mochten komen. De aanvankelijke bedoeling was om onderdanen uit Canada, Australië en andere blanke ex-Britse gebieden het staatsburgerschap aan te bieden. Ze dachten dat de 'tropische' onderdanen wel thuis zouden blijven. **Rivers of Blood toespraak:**\ In 1968 hield het Britse conservatieve parlementslid Enoch Powell in Birmingham zijn Rivers of Blood toespraak. Hij voorspelde dat migranten zich gingen huisvesten in getto's en niet gingen vertrekken. Hij vond de toename van immigranten verontrustend. Men lachte zijn demografische voorspellingen weg. Caldwell verifieerde dat zijn uitspraken erg nauwkeurig waren geweest. Hij voorspelde cijfers die later erg accuraat blijven ook. (Voorspelde voor 2002 4.5miljoen niet blanke inwoners) **Kader windrushgeneratie: zie reader** ### **Bilaterale arbeidscontracten:** Landen die over geen potentieel arbeidsreservoir in hun kolonies beschikten, sloten bilaterale arbeidscontracten af voor korte termijn. Ze moesten politiek acceptabel gemaakt worden.\ Ze zouden na 2 jaar terugkeren. Maar werven, keuren en medisch onderzoek was een dure zaak.\ Dus grote ondernemingen drongen er op aan dat de staat hernieuwbare contracten zou toe laten en de migranten hun familie zouden laten overkomen. Zodat ze zich permanent zouden kunnen vestigen. Veel landen hadden arbeidskrachten nodig.\ **MAAR:** In West-Duitsland word grens met Oost gebouwd in 1961.\ Vlasfabrieken in Noord-Frankrijk en Textielfabrieken in Noord-Engeland zijn failliet aan het draaien of aan het sluiten. Er word een grote overstap gemaakt van landbouw naar industrie, die meer geschoold word, maar die mensen zijn niet geschoold.\ Ze bleven voor de materiële voordelen. - Ze bleven - Lieten gezin overkomen - Leefden in aparte wijken - Er kwam een tweede generatie - Jaren '70 Vijandiger tegenover grootschalige immigratie - Vakbonden worden meer vijandig Bv: Crisis in Duitsland Audi en BMW in 1975. Veel migranten worden ontslagen. - **Vietnamoorlog / Tweede Indochinese oorlog** ============================================= Er zijn twee Indochinese oorlog geweest: Franse en Amerikaanse. **Data:\ **Historici niet eens over de start van de oorlog:\ 1963 Dood Ngo Dinh Deim\ 1965 Aantreden van Nguyen Van Thieu\ 1973 Verdrag van Parijs\ 1975 Val van Saigon **Conflict:**\ Historici ook niet eens over het soort conflict:\ Burgeroorlog, unificatie-oorlog, revolutionaire opstand, onafhankelijkheidsoorlog, gevolg van communistische agressie, anti-Amerikaanse oorlog.\ Beetje van alles eigenlijk. **Amerikaanse presidenten:** - John F. Kennedy (1961-1963) Verhoogde inmenging in Vietnam (democraat) - Lyndon B. Johnson (1963-1969) Vietnamoorlog (democraat) - Richard Nixon (1969-1974) Voortzetting Vietnamoorlog en bombardementen Cambodja - Gerald R. Ford (1974-1977) Einde Vietnamoorlog **Protagonisten aan de Vietnamese zijde:** - Ho Tsji Mihn Leider v.d. communisten in het Noord-Vietnam - Bao Dao Keizer van Zuid-Vietnam - Ngo Dinh Heim Katholiek Politicus in het zuiden (Vietnam boeddhistisch dus vreemd) Toen de Fransen vertrokken waren volgden er in 1956 verkiezingen door het verdrag van Genève.\ Welke regering zou het land besturen, een recept voor moeilijkheden dus. **Ho Tsji Minh:** - Sprak uitstekend Frans - Kreeg steun van Roosevelt, maar later niet meer van Truman Amerikanen waren bang da als Vietnam zou vallen, de dominotheorie ervoor zou zorgen dat heel de regio communistisch zou worden. (Eisenhower bedacht) Land werd gesplitst in noorden en zuiden (1954) na de oorlog met de Fransen.\ Slag bij Dien Bien Phu **Verdrag van Genève 1954:\ **Vietnam wordt gesplitst in Zuid en Noord. - Zuid-Vietnam in 1955 een republiek.\ Keizer Bao Dao vervangen door politicus Ngo Dinh Deim - Noorden werd communistisch terwijl het zuiden kapitalistisch werd. - Fransen trokken weg uit Indochina 1956 en startten oorlog met Algerije - In 1956 volgen er verkiezingen Het zuiden was een corrupte politiestaat met feodale socio-economische verhoudingen.\ Bevolking keerde zich van dit door de Amerikanen gesponseerde regime. Er was ongenoegen en er ontstaat een guerrillabeweging Vietcong, en zijn ook communistisch geïnspireerd. In het Noorden hadden landvormingen doorgevoerd vanwege het voedselprobleem. **Amerikanen:** J.F. Kennedy werd president en wou communisme indijken. Vietnam was een proeftuin voor de democratie. VS stelden financiële en militaire steun voor de Zuid-Vietnamezen, maar controleerden niet wat met dat geld gebeurde. Vanaf 1961 komen Amerikaanse troepen naar Vietnam, met als gevolg dat de Vietcong populairder wordt in het Zuiden. In 1963 steekt een Boeddhistische monnik zichzelf in brand als verzet. De CIA vermoord Ngo Dinh Diem in 1963. Twee jaar (1965) later treedt Nguyen Van Thieu aan. Tot 1964 was het een proxy-oorlog. Amerikanen wel aanwezig maar lieten Vietnamezen het vuile werk doen. Door het incident van Tonkin in 1965 gaan Amerikanen heel duidelijk meevechten met Zuid-Vietnamezen. **Lyndon B. Johnson:** Volgt Kennedy op na zijn dood: - Succesvol op binnenlandsvlak - Erfde de oorlog - Wou een Great Society uitbouwen\ Moest kiezen tussen defensie en sociaal zijn voor Amerikanen - Hij werd economisch met de waarheid, begon te liegen.\ Vervaging goed en kwaad - McNamara (minister defensie) verhoogde troepenaantal Moesten aanleiding vinden om aan te vallen. **Aanleiding:** Golf van Tonkin incident Heel vaag incident (Tonkinresolutie)\ In de Senaat (congres) wordt gestemd, en starten ze de oorlog. Ze kregen de volmacht om op te treden tegen de Vietcong en Noord-Vietnam. De grootste militaire operatie was Vietnam, klopt ondertussen niet meer want is Afghanistan geworden. Operatie Rolling Thunder. Ondanks dat Afghanistan groter was nog altijd de grootste bombardementscampagne ooit in Vietnam. **Technologisch hoogstaand:** De oorlog was technologisch hoogstaand: - Intelligente bommen - Fragmentatiebommen - Napalmbommen - Ontbladeringsmiddelen (Agent Orange) Ze vernietigden ook rijstvelden. En zetten ook rainbow herbicides in.\ Sommige herbicides besmet met dioxines, hierdoor kreeg je een heel giftig product. **Moeilijke oorlog:** Russische vissersboten waarschuwden Hanoi als de Amerikanen gingen bombarderen\ Amerikanen verlegden een aantal bases naar Thailand Werd een guerrillaoorlog tegen reguliere oorlog. In 1965 konden Zuid-Vietnamezen nog maar amper de Vietcong aan. De oorlog bleef oorspronkelijk beperkt in Zuid-Vietnam. Generaal Wesmoreland leidde alle Amerikaanse troepen in de periode van 1964 tot 1968 in Zuid-Vietnam. Hij hanteert vanaf 1965 een nieuwe oorlogstactiek.\ Search en Destroy acties **S&D-aanpak:** - Bevolking werd nog bozer - Negatieve internationale berichtgeving - Kans op friendly fire was te groot - Vietcong had de tactiek snel door - Vanaf 1967: basis vijand vernietigen Gepacificeerde gebieden inrichten\ Hele systeem leidde tot ontsporingen Vietcong wou in eerste instantie Zuid-Vietnamees leger verslaan voordat de Amerikanen toekwamen, maar toen kwam Westmoreland toe. Maar hij maakte de bevolking nog bozer en conflict kwam meer in de internationale pers. Het Amerikaanse thuisfront begon te protesteren tegen leger en MIC.\ Vooral studenten verscheurden oproepingsbrief en vertrokken naar Canada.\ Ook oorlogsveteranen werden ingezet. **Kon de oorlog wel gewonnen worden?\ **Ook Giap (generaal) en Ho begonnen te twijfelen door het grote verlies aan manschappen.\ Ze wilden de zuidelijke gebieden aanvallen en hoopten dat de bevolking in opstand zou komen. ### **Tet-offensief: (nieuwjaar offensief) 1986** 1968 was een verkiezingsjaar, de oorlog was een sluimeroorlog geworden. Mensen niet bewust dat die er nog altijd was. Mensen gingen er van uit dat de Amerikanen wel gingen winnen. Vietcong deed hit & run aanvallen. Daarom kon het niet op beeld vastgelegd worden.\ Er ontstonden lichtgewichtcamera's, waardoor het soms al eens lukte. De Amerikaanse ambassade in Saigon wordt aangevallen door de Vietcong.\ Ze raakten niet verder dan de receptie, maar de beelden verspreidden zich over de wereld. De publieke opinie in het westen zag alleen maar gesneuvelde vijanden en geen ingenomen vijandelijk grondgebied. Westmoreland werd de grote verliezer, ook al had hij gewonnen **Moeilijkheden voor Vietcong:** - De communisten verloren zwaar, ze verloren hun jonge ideologische leiders. - De bevolking steunde de Vietcong niet want wou overleven - Soldaten in het zuiden liepen niet over naar communisten van het noorden Vietcong ging op zoek naar versterking in het noorden **Media:**\ Een foto van een executie van een Zuid-Vietnamese politieagent op een Vietcong strijder.\ Daarnaast ook Walter Cronkite, een journalist van CBS die Vietnam bezocht om verslag uit te brengen. Hij stelt vast dat het echt niet goed is. **Ondertussen:**\ Westmoreland vroeg meer troepen, maar Minister McNamara ging ontslag nemen en vond troepenverhoging geen goed idee. Toen de vraag naar troepen in The New York Times verscheen, was er groot protest. Johnson verscheen op tv en zei dat de troepen zich gingen terugtrekken uit Vietnam. Tegenovergestelde visie Hij trok zich terug uit de verkiezingsstrijd en later werd Nixon president. **My Lai -- Maart 1968:\ **Search & Destroy actie**\ **Ze troepen verloren hun zelfbeheersing: - Vermoordden meer dan 500 mannen, kinderen en vrouwen - Vergiftigden de waterputten - Staken alles in brand Het bloedbad werd een jaar stilgehouden, tot een artikel verscheen in The New York Times. **Statistieken:\ **Het Amerikaanse leger moest veel cijfers bijhouden: - Aantal bevriende dorpen tot twee cijfers na de komma - Rijst, kippen,... - Aantal doden, maar geen onderscheid tussen Vietcong en burgers (zag niet altijd wie wie) - Soms werd juist aantal doden niet genoteerd, om niet te slecht over te komen\ My Lai: gewoon 128 Vietcong-strijders gezegd. **Soldaten:**\ De soldaten waren heel gedemotiveerd, en als ze thuiskwamen werden velen als moordenaars beschouwd. Ze hadden PTST opgelopen, ze konden moeilijk daarmee om. Ze werden zwaar in de steek gelaten. Het was een overbodige oorlog, want er was geen animo om Vietnam communistisch te maken. **Nixon en het einde van de Vietnamoorlog:** Nixon erft de oorlog en zal er een einde aan maken.\ Maar niet zomaar: Nixon en Kissinger (minister BuZa), ze dachten:\ Om de oorlog minder zwaar te maken gaan we de oorlog Vietnamiseren. We gaan het Vietnamese leger goed opleiden zodat ze zelf de oorlog kunnen overnemen en wij kunnen terugkeren. Nixon zei elk jaar dat hij een geheim plan had om de oorlog te beëindigen, maar eigenlijk had hij geen plan. Vietnam moest afgehandeld zijn tegen de volgende verkiezingen. **Resultaat:** - Er trokken zich steeds meer militairen terug, dus er moet gepraat worden - In Parijs onderhandelde Kissinger met Noord-Vietnamezen maar ondertussen liet Nixon liet het Ho Tsji Minh pad verder bombarderen - Hij eiste dat de communisten Zuid-Vietnam als een onafhankelijke staat moesten achterlaten reageerden niet op zijn voorstel - In 1973 vredesakkoord Parijs: staakt-het-vuren, maar het land is verdeeld De Noord-Vietnamezen bleven wel in Zuid-Vietnam. Van Thieu hield zich daarom niet aan het staakt-het-vuren. Zuid-Vietnamezen waren niet betrokken geweest bij de onderhandelingen. Daarnaast was er veel corruptie in Zuid-Vietnam. Amerikanen lieten Van Thieu doen, zijn leger was supermodern. Ze kregen enorme Amerikaanse financiële steun, maar de Amerikanen checkten niet wat met dat geld gebeurde. In 1973 is er een oliecrisis, Van Thieu heeft geen kerosine meer. Hij krijgt geen geld meer van de Amerikanen. Daarna wordt Nixon afgezet en wordt opgevolgd als Gerald Ford. **Gerald Ford:** - Niet verkozen, volgde - Nixon op na Watergateschandaal - Kon niet krachtdadig ingrijpen in Vietnam - Kon geen extra troepen sturen - Kon geen eigen stempel drukken op het beleid **Problemen bleven:** - China en Rusland gaven militaire steun aan Noord-Vietnam - Ford en Kissinger kregen thuis niets meer voor Zuid-Vietnam - Noord-Vietnam viel Zuid-Vietnam aan - De Vietnamisering had duidelijk niet gewerkt - In 1974 stortte de Zuid-Vietnamese economie in, waarna Noord-Vietnam het overnam **Communisten in het zuiden:\ **Miljoen Zuid-Vietnamezen en buitenlanders evacueren - Vietnamezen die voor de Amerikanen werkten, mochten zelf kiezen welke zeven familieleden ze het land mee mochten uitnemen - Grote luchthaven gebombardeerd, geen grote vliegtuigen meer - Evacuatie uit Saigon per helikopter In 1976 wordt Noord- en Zuid-Vietnam weer herenigd. (dia 56 bootvluchtelingen checken) (check ook nog eens de hele reader II)