Rozdział XI. - Notatka - Psychologia i Życie - Notatki z Rozdziału PDF

lOMoARcPSD|37353313 Rozdział XI. – notatka - psychologia i życie notatki z rozdziału 11 Podstawy Psychologii (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) Zeskanuj, aby...

lOMoARcPSD|37353313 Rozdział XI. – notatka - psychologia i życie notatki z rozdziału 11 Podstawy Psychologii (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) Zeskanuj, aby otworzyć na stronie Studocu Serwis Studocu nie jest sponsorowany, ani wspierany przez żaden uniwersytet lub szkołę wyższą Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 Motywacja Motywacja (od movere Ð poruszać się) Ð proces inicjowania, kierowania i podtrzymywania aktywności Þzycznych i psychicznych; obejmuje mechanizmy wyboru określonego działania spośr—d innych oraz energie i wytrwałość reagowania. Wszystkie organizmy żywe ãporuszają sięÓ w kierunku pewnych bodźc—w i działań, unikają innych, zgodnie z ich upodobaniami i awersjami. Zastosowania koncepcji motywacji Psychologowie posługują się pojęciem motywacji w 5 podstawowych cechach: by powiązać mechanizmy biologiczne z zachowaniem, by wyjaśnić zmienność zachowań, by wnioskować na temat stan—w wewnętrznych na podstawie czyn—w dokonywanych publicznie, by przypisać komuś odpowiedzialność za działania, by wyjaśnić wytrwałość Ð mimo przeciwności Ð w podejmowanych działaniach. Źr—dła motywacji Popęd (Clark Hull) Ð wewnętrzny stan, kt—ry pojawia się w odpowiedzi na zakł—cenie r—wnowagi potrzeb Þzjologicznych organizmu. Organizm stara się utrzymać stan r—wnowagi Ð homeostazy, mając na względzie warunki biologiczne. Popęd powoduje zachwianie r—wnowagi, np. uczucie głodu, kt—re pobudza organizm do podjęcia działań w celu redukcji napięcia, a kiedy te popędy zostaną zaspokojone/zredukowane, czyli kiedy zostanie przywr—cona homeostaza, organizm zaprzestaje działania. Redukcja napięcia nie może jednak wyjaśnić wszystkich zachowań, u podstaw kt—rych leży motywacja. Podnieta Ð zewnętrzny bodziec lub nagroda, kt—re motywują zachowanie, mimo że nie są bezpośrednio powiązane z potrzebami biologicznymi, np oglądanie do p—źna Þlmu (podnieta) zamiast się wyspać (potrzeba Þzjologiczna). 1 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 Zachowanie instynktowne i uczenie się Instynkt Ð zaprogramowana biologicznie skłonność, niezbędna do przetrwania gatunku. Wczesne teorie funkcjonowania człowieka miały tendencje do przeceniania wagi instynkt—w u ludzi. William James uważał, że: Ð ludzie są kierowani przez zachowania instynktowne bardziej niż zwierzęta, Ð ludzie dysponują wieloma instynktami społecznymi, takimi jak wsp—łczucie, skromność, towarzyskość, miłość (w sumie do lat 20. XX w. psychologowie sporządzili listę 10 tys. ludzkich instynkt—w). Ruth Benedict i Margaret Mead wskazywali na duże zr—żnicowanie zachowań w r—żnych kulturach, ich obserwacje były sprzeczne z teoriami uznającymi uniwersalny charakter instynkt—w wrodzonych. Ważne zachowania i emocje są wyuczone, a nie wrodzone. Ale każde zwierzę przejawia kombinację zachowań wyuczonych i instynktownych. Badacze poznawczy zakwestionowali pogląd, że instynkty i historia wzmocnień stanowią wystarczające wyjaśnienie wszystkich szczeg—ł—w zachowania zwierzęcia. Oczekiwania i poznawcze podejście do motywacji Czarnoksiężnik z Krainy Oz rozpoznał znaczenie proces—w myślowych ludzi w wytyczaniu przez nich cel—w oraz realizowaniu zachowań zmierzających do osiągnięcia tych cel—w. Psychologowie stosują analizy poznawcze, aby lepiej poznać siły motywujące całą gamę zachowań jednostkowych i społecznych. Istotne motywacje ludzi maja źr—dło w subiektywnych interpretacjach rzeczywistości. Wzmacniający efekt nagrody nie wystąpi, jeśli jej zdobycie nie jest postrzegane jako efekt własnych działań. Podejścia poznawcze wyjaśniają, dlaczego istoty ludzkie często motywowane są przez oczekiwania przyszłych wydarzeń. Julian Rotter rozwinął temat wagi oczekiwań dla zachowań motywacyjnych: Ð Teoria społecznego uczenia się Ð teoria uczenia się, podkreślająca rolę obserwacji i naśladowania zachowań obserwowanych u innych os—b. 2 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 Ð Prawdopodobieństwo zaangażowania się w dane zachowanie jest zdeterminowane przez to, jak silne jest oczekiwanie osiągnięcia celu, kt—re towarzyszy działaniom, oraz przez osobista wartość tego celu. Ð Rozbieżność miedzy oczekiwaniami a rzeczywistością może motywować jednostkę do zachowań korygujących. Fritz Heider: Ð określił związki między oczekiwaniami a wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami motywacyjnymi, Ð wysunął hipotezę, że rezultat danego zachowania może być przypisywane czynnikom dyspozycyjnymi, np brak wysiłku lub niedostatek inteligencji, lub czynnikom sytuacyjnym, takim jak egzamin oparty na nieuczciwych zasadach lub niesprawiedliwy nauczyciel. Będziesz bardziej skłonny przyłożyć się do nauki, jeśli zła ocena jest spowodowana za małym wysiłkiem włożonym w przygotowanie się do egzaminu, ale zniechęci cię, jeśli będzie to kwestia niesprawiedliwości. IdentyÞkacja czynnik—w wewnętrznych lub zewnętrznych jako źr—dła motywacji subiektywnej może częściowo zależeć od twojej subiektywnej interpretacji rzeczywistości. Wewnętrzne źr—dła motywacji: popędy, instynkty i historia uczenia się. Zewnętrzne źr—dła motywacji: podniety, oczekiwania. 3 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 Hierarchia potrzeb Hierarchia potrzeb Ð pogląd Maslowa, że podstawowe motywy tworzą hierarchię, oraz że aby zrealizować potrzeby z wyższego poziomu hierarchii, trzeba zaspokoić potrzeby z wyższego poziomu; potrzeby te są uporządkowane od podstawowych potrzeb do biologicznych. Teoria Maslowa jest bardzo optymistycznym poglądem na motywację ludzi, ponieważ w rzeczywistości nie działa idealnie. Fizjologia odżywiania się Dzięki wielu mechanizmom można doświadczać Þzycznego uczucia głodu oraz sytości. Wykrywają one wewnętrzną potrzebę pożywienia; Inicjują i organizują zachowania związane z jedzeniem; Monitorują ilość i jakość zjedzonego pożywienia; Wykrywają moment, w kt—rym zostało skonsumowana wystarczająca ilość pożywienia i należy przestać jeść. 4 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 Bodźce obwodowe Walter Cannon uważał, że skurcze żołądka są odpowiedzialne za odczuwanie głodu, jednak p—źniej okazało się, że nie są koniecznym warunkiem wystąpienia głodu. Organizm ludzki jest wrażliwy na źr—dło rozdęcia żołądka. Obwodowe źr—dło sygnał—w sytości Ð sygnał—w stanowiących o poczuciu sytości lub pełnego brzucha Ð stanowi także oralne doświadczenie kontaktu z pożywieniem. R—żnorodność smak—w pokarm—w może przeszkadzać innym sygnałom wysyłanym przez organizm, informującym, ze zjadłeś już wystarczajaco dużo. Reakcje ośrodkowe Model dw—ch centr—w podwzg—rzowych Ð podwzg—rze boczne uznawane jest za ãośrodek głoduÓ, a podwzg—rze brzuszno-przyśrodkowe za ãośrodek sytościÓ. Nie można go uważać jednak jedynie za prosty ośrodek sygnalizujący ãjedz więcejÓ lub ãnie jedz więcejÓ Ð sygnały te zależą od rodzaju pożywienia. Cukier i tłuszcz są źr—dłami energii metabolicznej. 2 BMI Ð indeks masy ciała [waga(kg) : wzrost m)] Predyspozycje genetyczne do otyłości, myśli o jedzeniu, zachowania związane z odżywianiem. Sytość sensorycznie specyÞczna Ð zjawisko, kt—re powoduje spadek zainteresowania jednym posiłkiem i wzrost zainteresowania drugim o zmienionej kompozycji, teksturze czy smakowitości. Janet Polivy i Peter Herman Ð teoria, zgodnie z kt—rą krytycznym wymiarem leżącym u podstaw psychologii zachowań związanych z odżywianiem się jest styl odżywiania się Ð poddany ograniczeniom vs niepoddany ograniczeniom. Osoby z tendencja do ograniczania sobie jedzenia pozbywają się zahamowań i mogą ulegać napadom obżarstwa wysokokalorycznymi produktami. Anoreksja Ð zaburzenie odżywiania się diagnozowane u os—b, kt—re ważą mniej niż 85% prawidłowej wagi, a przy tym nadal wyrażają intensywny lęk przed przybraniem na wadze. 5 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 Bulimia Ð zaburzenie odżywiania się charakteryzujące się napadami obżarstwa, po kt—rych następuje wymuszanie wymiot—w. Napadowe objadanie się Ð zaburzenie odżywiania się z charakterystycznymi napadami niekontrolowanego obżarstwa, po kt—rych nie następuje wymuszanie wymiot—w. Przyczyny zaburzeń odżywiania: czynniki genetyczne, wysoki poziom niezadowolenia z ciała. Na zaburzenia odżywiania białe kobiety cierpią częściej niż czarne. Zachowania seksualne Biologiczną funkcją seksu jest reprodukcja gatunku, przede wszystkim u zwierząt. Możliwość doznania przyjemności nadaje zachowaniom seksualnym siłę motywacyjną znacznie wykraczającą poza potrzebę reprodukcji. U zwierząt podniecenie seksualne jest determinowane przede wszystkim przez procesy Þzjologiczne. Gonady Ð organy płciowe, androgeny Ð hormony osobnik—w męskich. Feromony Ð substancje, kt—re wydziela samica w okresie optymalnej płodności; stanowią one bodziec bezwarunkowy wywołujący pobudzenie i przyciągający samc—w, u kt—rych wykształciła się tendencja do reagowania pobudzeniem w odpowiedzi na tego typu bodziec. Seksualność człowieka zależy od czegoś więcej, niż tylko hormon—w, ponieważ mężczyźni, kt—rzy poddali się kastracji chirurgicznej (więc ich organizm nie produkuje testosteronu) nadal potraÞą odczuwać pożądanie seksualne. Pobudzenie seksualne Ð motywacyjny stan podekscytowania i napięcia spowodowanego przez reakcje Þzjologiczne i poznawcze na bodźce natury erotycznej. Bodźce erotyczne Ð mogą mieć charakter Þzyczny lub psychiczny, stanowią podłoże podniecenia seksualnego lub tez uczucia namiętności. Podniecenie seksualne wywołane przez bodźce erotyczne jest redukowane przez zachowania seksualne. 6 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 William Masters i Virginia Johnson Ð badali reakcję ludzi na stymulację seksualną i sformułowali 4 gł—wne wnioski: Ð wzorce reakcji seksualnych u mężczyzn i kobiet są podobne, Ð choć sekwencja kolejnych faz w cyklu reakcji seksualnych jest podobna u obu płci, zmienność tych reakcji u kobiet jest większa, maja one tendencje do wolniejszego reagowania, ale często podniecenie u nich trwa dłużej, Ð wiele kobiet może przeżywać orgazmy wielokrotne, co rzadko zdarza się u mężczyzn w por—wnywalnym przedziale czasowym, Ð wielkość penisa jest zasadniczo niezważana z jakimkolwiek aspektem rzeczywistej sprawności seksualnej. 4 fazy cyklu reakcji seksualnej u człowieka: podniecenie, plateau, orgazm, odprężenie. W fazie podniecenia (kilka minut do godziny) pojawiają się zmiany naczyniowe w okolicach miednicy (penis sztywnieje, łechtaczka powiększa się), przekrwienie jąder i pochwy, zaczerwienienie ciała (rumieniec seksualny). Podczas fazy plateau osiągany jest maksymalny poziom podniecenia, zwiększa się tempo bicia serca i oddychania, rośnie ciśnienie krwi, zwiększa się wydzielanie gruczoł—w i napięcie mięśniowe w całym ciele, zwiększa się nawilżenie pochwy i powiększają się piersi. W fazie orgazmu mężczyźni i kobiety doświadczają intensywnego przyjemnego uczucia rozładowania napięcia seksualnego, orgazm to rytmiczne skurcze w okolicach genitalnych (co 0,8 sekund), szybki oddech i wysokie ciśnienie krwi, tętno może wzrosnąć dwukrotnie, u mężczyzn pulsujące skurcze prowadza do ejakulacji. W fazie odprężenia ciało stopniowo powraca do stanu, w kt—rym znajdowało się przez faza podniecenia, ciśnienie krwi spada, obniża się tempo picia serca, po orgazmie mężczyźni wchodzą w okres refrakcji (kilka minut do kilku godzin), po kt—rym ponowne przeżycie orgazmu jest niemożliwe. Kobiety mogą w kr—tkim czasie wielokrotnie doznać orgazmu. Badacze ci wykazali, że problemy z reakcją seksualną mają często podłoże psychiczne i że mogą być modyÞkowane lub przezwyciężanie dzięki terapii. W przypadku niemocy osiągnięcia orgazmu powodem może być nadmierne zamartwianie się problemami, lęk przez konsekwencjami aktywności seksualnej, 7 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 niepok—j o ocenę wydolności seksualnej przez partnera, zmęczenie, stres, nadużywanie alkoholu/narkotyk—w, poczucie winy, negatywne myśli. Inwestycje rodzicielskie Ð czas i energia, kt—rą rodzice muszą zainwestować w swoje potomstwo. David Buss Ð wysunął hipotezę, że mężczyźni i kobiety wykształcili inne strategie, emocje i motywacje doboru kr—tkoterminowego oraz doboru długoterminowego. Strategia uwodzenia i porzucania przez mężczyzn (najpierw lojalność i zaangażowanie, a potem nagłe opuszczenie kobiety). Pozostanie przy partnerce i inwestowanie w potomstwo (w przypadku mężczyzn) Ð strategia długoterminowa. Długoterminowe u kobiet: zdobycie wiernego mężczyzny, kt—ry pozostanie z nią i pomoże jej wychować dzieci. Kr—tkoterminowa u kobiet: zdobycie zasob—w lub mężczyzny o wysokim statusie. Teoria ewolucyjna Ð kobieta powinna doświadczać zazdrości wtedy, gdy podejrzewa, że jej partner przestaje się angażować w dostarczanie zasob—w potrzebnych do wychowania dzieci; jej niepok—j koncentruje się na zaangażowaniu emocjonalnym. Mężczyzna powinien być zazdrosny wtedy, gdy podejrzewa, że obciążono go troską o dzieci, z kt—rymi nie jest powiązany genetycznie (niewierność seksualna). Plastyczność erotyczna Ð większa r—żnorodność reakcji i zachowań seksualnych, jako konsekwencja ograniczeń natury kulturowej, raczej u kobiet. Alfred Kinsey Ð badania naukowe nad ludzkimi zachowaniami seksualnymi, normy dot. zachowań seksualnych zmieniają się w czasie, częściowo przez postęp w nauce, dzięki tabletkom anty kobiety maja większą swobodę seksualną, Viagra sprawiła, ze mężczyźni mają możliwość dłuższej aktywności seksualnej, wraz z postępem nauki, w kulturze pojawił się trend otwartego m—wienia o sprawach seksualnych. Skrypt seksualny Ð społecznie wyuczony program zachowań związanych z płcią. Gwałt na randce Ð siłowe wymuszenie kontaktu seksualnego przez osobę znajomą w kontekście sytuacji postrzeganej przez obie strony jako randka. Orientacja seksualna może być częściowo zdeterminowana genetycznie, przez środowisko zewnętrzne, efekty ewolucji gatunk—w. Daryl Bem Ð stwierdził, że czynniki natury biologicznej nie mają bezpośredniego związku z preferencjami seksualnymi, ale związane są z nimi pośrednio, wywierając 8 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 wpływ na temperament i aktywność małych dzieci. Według jego teorii, w zależności od tego, czy dzieci angażują się w gry typowe dla ich płci, czują się niepodobne do r—wieśnik—w albo tej samej, albo odmiennej płci. ãEgzotyczne staje się erotyczneÓ, czyli dostrzeżenie tej r—żnicy prowadzi do napięcia emocjonalnego, kt—re z czasem przekształca się w zauroczenie erotyczne. Homofobia Ð silnie negatywna postawa wobec os—b homoseksualnych. Motywacja do osiągnięć osobistych Henry Murray Ð hipoteza o istnieniu potrzeby osiągnięć, kt—rej nasilenie jest u r—żnych ludzi r—żne, i kt—ra wpływa na ich tendencje do dążenia do sukcesu oraz na ocenę osiągniętych przez siebie wynik—w. David McClelland opracował narzędzie do pomiaru natężenia tej potrzeby, a następnie badał związki miedzy siła motywacji do osiągnięć w r—żnych społeczeństwach i warunkami, kt—re wspierały te motywacje, a jej rezultatami w środowisku pracy. Według niego, aby dowiedzieć się co siedzi w głowie danej osoby, nie warto jej pytać, a lepiej sprawdzić jej fantazje i sny. Test Apercepcji Tematycznej Ð test projekcyjny, w kt—rym osobie badanej przedstawia się obrazki z wieloznacznymi scenami i prosi się ją o ułożenie historyjek na ich temat. Potrzeba osiągnięć Ð zakładana podstawowa potrzeba ludzka, polegająca na dążeniu do osiągania cel—w, motywującego do szerokiej gamy zachowań i proces—w myślowych. Jest oznaczona symbolem n Ach. Poziom potrzeby osiągnięć może się wytworzyć w ciagu kilku początkowych lat życia. Atrybucja Ð sądy na temat przyczyn wynik—w działań. Mogą wywierać wpływ na motywację. Mamy zewnętrzne i wewnętrzne. Odpowiada na pytanie ãW jakim stopniu przyczyna leży w jednostce, czy tez pochodzi z otoczenia?Ó Ð zewnętrzne i wewnętrzne Ð stałe i zmienne Ð globalny i specyÞczny Spos—b, w jaki ludzie tłumaczą wydarzenia ze swojego życia, może stać się trwałymi stylami atrybucji. Spos—b, w jaki ludzie dokonują przypisania przyczyn swoim sukcesom i porażkom na trzech wymiarach, może wpływać na motywację, nastr—j i możliwość wykonywania zadań. 9 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])  lOMoARcPSD|37353313 Pesymistyczny styl atrybucji Ð postrzeganie niepowodzeń jako efektu czynnik—w wewnętrznych, a niekorzystny wynik i rola jednostki w doprowadzeniu do niego są postrzegane jako stale i globalne. Optymistyczny styl atrybucji Ð przypisywanie porażki czynnikom zewnętrznym i wydarzeniom o charakterze zmiennym lub modyÞkowalnym oraz specyÞcznym. Psychologia pracy i organizacji Psycholog organizacji Ð bada r—żne aspekty środowiska pracy, takie jak komunikacja między pracownikami, socjalizacja lub akulturacja pracownik—w w miejscu pracy, przyw—dztwo, zadowolenie z pracy, stres i wypalenie zawodowe oraz og—lna jakość życia. Teoria sprawiedliwości Ð poznawcza teoria motywacji do pracy, według kt—rej pracownicy motywowani są do utrzymywania sprawiedliwych i opartych na r—wnej wymianie relacji z innymi osobami; model głoszący, że sprawiedliwe stosunki to takie, w kt—rych to, co uzyskują ich uczestnicy jest proporcjonalne do ich wkładu. Teoria oczekiwań Ð poznawcza teoria motywacji do pracy, kt—ra głosi, że pracownicy są zmotywowani wtedy, gdy oczekują, że ich wysiłki i wyniki pracy zaowocują pożądanymi przez nich rezultatami. Oczekiwanie Ð odnosi się do postrzeganego prawdopodobieństwa, że wysiłki pracownika zaowocują pewnymi wynikami. Instrumentalność Ð postrzeganie powiązania tych wynik—w z korzyściami dla pracownika, kt—rymi mogą być np. nagrody. Walencja Ð postrzegana atrakcyjność poszczeg—lnych korzyści. 10 Pobrane przez Wiktoria Kocy?owska ([email protected])