PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - Wykłady PDF

**PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA** Próbuje zrozumieć i wyjaśnić, w jaki sposób **na ludzkie myśli, uczucia i zachowania wpływa** wyimaginowana, domniemana lub rzeczywista **obecność innych osób** (Allport) Naukowe badanie tego, w jaki sposób **zachowanie, uczucia, myśli jednostki podlegają wpływom** lub są...

**PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA** Próbuje zrozumieć i wyjaśnić, w jaki sposób **na ludzkie myśli, uczucia i zachowania wpływa** wyimaginowana, domniemana lub rzeczywista **obecność innych osób** (Allport) Naukowe badanie tego, w jaki sposób **zachowanie, uczucia, myśli jednostki podlegają wpływom** lub są determinowane przez zachowanie lub cechy **innych** (Baron i Byrne) „Psychologia społeczna to dziedzina, w której systematycznie badane są interakcje międzyludzkie i ich psychologiczne podstawy" (Gergen i Gergen) „Naukowe badanie tego, **jak ludzie myślą i zachowują się w sytuacji społecznej**" Naukowe badanie tego, **jak ludzie myślą o innych, wpływają na innych i odnoszą się do siebie nawzajem**" (Myers) „Psychologia społeczna zajmuje się szeroko pojętym **wpływem społecznym**, a więc pytaniem, w jaki sposób to, **co robią, czują i myślą jedni ludzie, wpływa na to co robią, czują i myślą inni**" (Wojciszke) **Struktura trzyetapowa:** 1. Przyczyna (rzeczywista, wyobrażona lub domniemana obecność innych) 2. Wpływ 3. Konsekwencje (uczucie, wiedza i/lub zachowanie osób) Co jest clou psychologii społecznej? -- Jak ludzie wpływają na innych ludzi **Specyfika psychologii społecznej** Różni się od innych dziedzin psychologii, które skupiają się na indywidualnych osobach lub na jakiejś części jednostki (np. pamięci) Interesuje się „jednostką (emocjami, myślami i zachowaniami) pod wpływem interakcji z innymi" (rzeczywistej, wyobrażonej lub symbolicznej) **PODEJŚCIA TEORETYCZNE** 1. Perspektywa poznawcza a. Podstawowe tezy i. Zachowanie i emocje zależą od sposobu rozumienia sytuacji ii. Sposób rozumienia sytuacji wyznaczany jest przez posiadaną wiedzę (i aktywizację konkretnych kwestii) iii. Zachowanie, emocje i sądy zależą od mechanizmów funkcjonowania umysłu (np. ograniczona pojemność uwagi) b. Dziedziny zastosowań iv. Wszystkie dziedziny psychologii społecznej c. Społeczne konstruowanie znaczeń d. Jedna interpretacja danej sytuacji, hamuje wykorzystanie innej interpretacji np. mężczyzna atakuje kobietę na ulicy v. 1 interpretacja vi. Interpretacja podzielana społecznie 2. Perspektywa motywacyjna e. Podstawowe tezy vii. Zachowanie człowieka służy maksymalizacji własnych zysków viii. Zachowanie jest ukierunkowane na cel ix. Cele podporządkowane są ograniczonej liczbie motywów Motywacje? -- samodoskonalenie, samorealizacja  Rysunek 1. piramida Maslowa Stress jako motywator? Fight or flight? 3. Teoria uczenia się f. Zachowanie jest wynikiem uczenia się (albo przez konsekwencje własnego zachowania, albo przez obserwację innych) g. Reakcje, które zostały nagrodzone/ wzmocnione, stają się automatycznie wykonywanymi nawykami h. Warunkowanie klasyczne (uczenie się znaczenia obojętnego bodźca) i. Warunkowanie operacyjne (instrumentalne) -- uczenie się znaczenia obojętnej reakcji j. Modelowanie/ uczenie się przez obserwację Obraz zawierający tekst, kreskówka, ssak, ilustracja Opis wygenerowany automatycznie  Obraz zawierający tekst, kreskówka, zrzut ekranu, królik Opis wygenerowany automatycznie 4. Perspektywa społeczno kulturowa k. Ludzkie zachowanie i psychika zależą od treści kulturowo zdefiniowanych wartości, norm i wzorców. l. Ludzka psychika i zachowania są różne w różnych kulturach m. Grupy z tej samej kultury mogą mieć różne wzorce (zachowania, wartości) -- w zależności od wychowania społecznego, subkultur, sąsiedztwa itp. n. Ja jako najważniejszy vs MOJA GRUPA o. Zmiany w obrębie kultury (np. kobiety i bycie asertywnym) 5. Perspektywa ewolucjonistyczna p. Podstawowe tezy x. Zachowania i wzorce przebiegu procesów psychicznych służą przetrwaniu xi. Zachowania i wzorce przebiegu procesów psychicznych służą maksymalizacji sukcesu reprodukcyjnego **Teoria transferu pobudzenia emocjonalnego** zakłada, że pobudzenie fizjologiczne wynikające z jednego źródła (np. stresu, wysiłku fizycznego) może zostać przeniesione i błędnie przypisane do innego bodźca lub sytuacji. W rezultacie emocje (np. złość, podniecenie, atrakcyjność) mogą być intensyfikowane przez wcześniejsze pobudzenie. [Quiz na koniec zajęć wykładu 1] Psychologia społeczna zajmuje się badaniem: a. Jak realna obecność ludzi wiąże się z naszymi emocjami b. Czy inni wpływają na nasze myśli c. Jak inni wpływają na nasze zachowania d. Jak nasz wiek wpływa na nasze zachowania e. Jak struktury neurologiczne zmieniają się pod wpływem naszych myśli Dla psychologów społecznych ważne są a. Zachowania jednostki w próżni społecznej b. Indywidualne cechy osoby c. Mechanizmy interakcji jednostki z innymi d. Interakcje jednostki z innymi Według perspektywy poznawczej a. Nasze zachowania służą spełnianiu naszych podstawowych potrzeb b. Świeżo zaktywizowane treści wpływają na naszą interpretację zachowań innych c. Zachowania innych interpretujemy przez pryzmat naszych doświadczeń i naszej wiedzy d. Wszystkie nasze zachowania motywowane są tym żeby rozpropagować nasze geny Według perspektywy motywacyjnej a. Zachowania innych interpretujemy przez pryzmat naszych doświadczeń i naszej wiedzy b. Nasze zachowania porządkowane są pewnej liczbie motywów c. Wszystkie nasze zachowania motywowane są tym żeby rozpropagować nasze geny d. Nasze zachowania służą spełnianiu naszych podstawowych potrzeb Zgodnie z teorią transferu pobudzenia emocjonalnego a. Policjant może wydać się bardziej atrakcyjny, jeśli dopiero co miałam stłuczkę samochodową b. Mało atrakcyjna osoba może wydać się bardziej atrakcyjna jeśli dopiero co skończyłam jogging c. Po szybkiej jeździe na rowerze, będę bardziej skłonna kopnąć w rynnę kiedy się dowiem czegoś co mnie zezłości d. Zachowanie mojego męża może wydać mi się szczególnie złośliwe, jeśli w pracy nakrzyczała na mnie szefowa Według teorii społecznego uczenia się a. Kary i nagrody są podstawowym motywatorem naszych zachowań b. Jeśli jakieś zachowanie będzie nagradzane, to będzie ppjawiało się z większą częstotliwością c. Proces wychowania odbywa się głównie poprzez obserwację dorosłych (modelowanie) d. Modelowanie to wynik doświadczeń kar i nagród Według perspektywy społeczno -- kulturowej a. Zachowania są motywowane podstawowymi potrzebami b. Zachowania wynikają z doświadczeń w danej grupie społecznej c. Pewne zachowania społeczne są identyczne we wszystkich znanych kulturach d. Zachowania zależą od norm kulturowych obowiązujących w danej społeczności Według perspektywy ewolucjonistycznej a. Nasze zachowania zależą od doświadczeń całego gatunku ludzkiego b. Kierują nami popędy śmierci i seksu c. Zachowujemy się zgodnie z wartościami i tradycjami przekazywanymi nam przez nasza grupę społeczną d. Motywuje nas nieuświadomiona chęć jak najszerszego rozprzestrzeniania własnych genów Ułóż piramidę Maslowa w odpowiedniej kolejności 1 -- samorealizacja 2 -- uznanie 3 -- przynależność 4 -- bezpieczeństwo 5 -- potrzeby fizjologiczne **PSYCHOLOGIA POTOCZNA** Psychologia potoczna to powszechne przekonanie dotyczące natury ludzkiego zachowania wyrażające się w takich zdroworozsądkowych stwierdzeniach jak: - „mężczyznom tylko jedno w głowie" - „kobiety mówią więcej niż mężczyźni" - „ludzie z natury są dobrzy" - „pieniądze szczęścia nie dają" Twórcą tego rodzaju psychologii może być każdy z nas, opierając się na własnych doświadczeniach i przemyśleniach. Mechanizm: brak faktów; subiektywność; emocje; efekt potwierdzenia + błędne i wybiórcze obserwacje; nieuprawnione uogólnienia **PSYCHOLOGIA NAUKOWA** Konieczność testowania naiwnych teorii Zdrowy rozsądek nie wystarczy Wyniki są często sprzeczne z nasza intuicją -- przykłady? Konieczność stosowania metod naukowych. Psychologia społeczna jest **nauką empiryczną**. Odkryte prawidłowości mają **charakter probabilistyczny**. Konieczność przeprowadzania **całych serii badań, replikacji i metaanaliz**. Funkcje badań naukowych: - Deskryptywna (opisująca) - Eksplanacyjna (wyjaśniająca) - Predyktywna (przewidująca) Kryteria naukowości: Cel, Metoda, Przedmiot, Język. Najczęściej wykorzystywane metody - Badania korelacyjne - Obserwacje - Eksperymenty - Symulacje komputerowe - Neuroobrazowanie Język: - Hermetyczny - Uzależniony od paradygmatu poznawczego (np. torowanie, Stroop) **Metoda naukowa** Metoda naukowa: empiryczna weryfikacja hipotez Hipotezy opierają się na teorii Teoria: spójny zbiór zasad, które wyjaśniają ważny zestaw faktów Aby potwierdzić/ obalić teorie -\> badania Aby przeprowadzić badania -\> hipoteza  Obraz zawierający tekst, Czcionka, zrzut ekranu, design Opis wygenerowany automatycznie Operacjonalizacja polega na precyzyjnym określeniu, jak abstakcyjna zmienna (np. inteligencja, stres, motywacja) zostanie przekształcona w mierzalne wskaźniki w badaniu. Np. jeśli badamy stres, operacjonalizacja może polegać na mierzeniu poziomu kortyzolu we krwi lub wypełnianiu kwestionariusza oceniającego subiektywny poziom napięcia. **Korelacje** **Siła i kierunek związku** między dwiema zmiennymi. R Pearsona od -1 do 1 Do badań eksploracyjnych. Korelacja dodatnia: - Wraz ze wzrostem jednej zmiennej rośnie druga zmienna - Wraz ze spadkiem jednej zmiennej maleje druga zmienna - Wartości obu cech zmieniają się w tym samym kierunku (obie rosną, bądź obie maleją) Korelacja ujemna: - Wraz ze wzrostem jeden zmiennej maleje druga zmienna i odwrotnie - Wartości obu cech zmieniają się w przeciwnym kierunku (gdy jedna rośnie, druga maleje) Korelacja zerowa: nie ma współzmienności między zmiennymi Obraz zawierający linia, diagram, Wykres, Równolegle Opis wygenerowany automatycznie **NIE mówimy o skutku i przyczynie!** Dwa zdarzenia pojawiają się w tym samym czasie **Korelacja Pozorna**: pod względem analitycznym zachodzi istotny statystycznie związek pomiędzy dwiema zmiennymi, jednakże związek ten spowodowany jest związkiem tych zmiennych z inną, trzecią zmienną (albo pozostają bez faktycznego związku) **Korelacja zalety:** - Odkrywanie powiązań między wieloma zmiennymi - Powtarzalność - Przewidywanie wydarzeń - Niewielkie nakłady finansowe - Nie wymaga dużej wiedzy **Korelacje wady:** - Ryzyko mówienia o przyczynowości - Nie wykrywa przyczynowości - Korelacje pozorne - Brak kontroli nad zmiennymi zakłócającymi **Obserwacja** Globalny obraz nieznanego zjawiska. Badacz **nie ingeruje tylko obserwuje** w sposób kompleksowy i długotrwały - Obserwacja **systematyczna** - Obserwacja **uczestnicząca** - **Analiza danych** archiwalnych Często nazywane badaniem terenowym lub obserwacją naturalną (zwykle odbywa się w środowisku naturalnym) Obserwacja jest naturalna, uczestnicząca, ustrukturyzowana, analiza archiwalna **Dysonans poznawczy** Stan napięcia psychicznego, gdy obecne są dwa sprzeczne se sobą elementy poznawcze (myśli, postawy, zachowania) **PRZYKŁADY + REDUKCJA** „Palenie prowadzi do śmierci w męczarniach. Moja babcia paliła, a potrącił ją samochód" „Jestem pomocnym człowiekiem, ale nie pomogę uchodźcom. Uchodźcy mają ajfony, to sami mogą sobie pomóc" „jestem prawym człowiekiem, ale egzamin z psychologii rozwojowej był zbyt trudny, więc mam prawo ściągać i oszukiwać" 1. Zapłata za zrobienie czegoś, co jest sprzeczne z nasza opinią, NIE doprowadzi do zmiany naszych poglądów a. Działanie sprzeczne z przekonaniami i. Zapłata -\> zrobiłam bo mi zapłacili ii. Brak zapłaty -\> zrobiłam bo może był w tym jakiś sens 2. Wyjaśniamy nasze własne zachowanie przywołując przyczyny zewnętrzne, oraz zachowania innych odwołując się do ich cech osobowości i motywacji. b. Uważam, że jestem inteligentny a źle poszedł mi egzamin -\> egzamin był zbyt trudny/ miałam gorszy dzień/ zepsuł się mój szczęśliwy ołówek **Obserwacja ustrukturyzowana** W laboratorium lub naturze Często używana w psychologii klinicznej i rozwojowej. Nie ma pełnej kontroli nad zmiennymi i mogą pojawiać się różnice w procedurze Może pojawić się manipulacja zmiennymi **Analiza danych archiwalnych** Analiza danych zebranych w trakcie codziennych czynności ludzi, nie danych, które wytworzono na potrzeby badania. Czego kobiety chcą od mężczyzn, a czego mężczyźni chcą od kobiet? - Analiza N=700+ ogłoszeń typu anonse **Obserwacja zalety:** - Nie wpływa na przebieg wydarzeń (?) - Pomiar zmiennych inaczej niemierzalnych - Niewielkie nakłady finansowe (?) **Obserwacja wady:** - Nie mówi o kierunku zależności - Związki pozorne - Nie wszystko da się zbadać - Mała powtarzalność - Tendencyjność obserwatora **Eksperyment** - Metoda naukowa - Ustalenie związku przyczynowo -- skutkowego - Ma na celu wywołanie jakiegoś zjawiska - Laboratoryjny lub naturalny [DWA WAŻNE ASPEKTY] 1. **Manipulacja eksperymentalna** -- manipuluje się zmienną niezależną aby wywołać jakiś efekt na zmiennej zależnej 2. Kontrola -- innych zmiennych + grupa kontrolna Problem badawczy: - Hipotezy - Pomagają wyznaczyć kierunek badania (kierunkowe lub niekierunkowe) - Pozwalają określić schemat oraz metodę badania - Opisują nasze przewidywania w stosunku do wyników - Dzięki hipotezom możemy przeprowadzić analizę statystyczną [Huśtawka emocjonalna] Strach -\> usunięcie stresora -\> ulga -\> manipulacja [PROGRAM BADAWCZY] - Randomizacja (losowość) - Replikacja (powtarzalność) - Trafność wewnętrzna (czyszczenie manipulacji) - Eliminacja alternatywnych wyjaśnień - Trafność zewnętrzna (generalizacja) - Moderatory i mediatory **Moderator**: czynnik, który decyduje o sile lub kierunku danej zależności (np. płeć) **Mediator**: pośrednik między zmienną niezależną (przyczyną) a zmienną zależną (skutkiem) np. poczucie odpowiedzialności *(rola pośrednika, który tłumaczy, dlaczego lub w jaki sposób zmienna niezależna (predyktor) wpływa na zmienną zależną (wynikową). Innymi słowy, mediator jest pośredniczącym czynnikiem, który ujawnia proces lub mechanizm związku między zmiennymi.* **Eksperyment zalety:** - Kierunek zależności - Kontrola zmiennych zakłócających - Powtarzalność **Eksperyment ograniczenia:** - Upraszczanie rzeczywistości - Ograniczony zakres zależności - Niewiele zmiennych jednocześnie - Drogie **Eksperyment? Korelacja?** - Istnieje związek między trzymaniem ręki na sercu a mówieniem prawdy - Pięć godzin grania w gry komputerowe dziennie, poprawia zdolności poznawcze - W przypadku molestowania seksualnego, cierpienie mężczyzn widziane jest jako mniejsze niż cierpienie kobiet - Zmiany w ilości ekspozycji na światło słoneczne powodują zmiany w poziomie depresji [Quiz z metod badawczych] Wśród mechanizmów powstawania twierdzeń tzw. Psychologii potocznej można wymienić: a. Badanie obserwacyjne b. Opieranie się na własnych doświadczeniach c. Wnioskowanie z pojedynczych zdarzeń d. Eksperymenty e. Efekt potwierdzenia Wybierz poprawne twierdzenia a. Wynik badań w psychologii mają charakter probabilistyczny b. Jeśli mówimy, że „badanie pokazało, że ludzie są mniej skłonni pomagać w obecności innych" oznacza to, ze wszyscy ludzie zawsze są mniej skłonni pomagać w obecności innych c. Metaanalizy są dobrą formą określania wielkości badanych efektów d. Aby zapobiegać powstawaniu artefaktów, należy przeprowadzać całe serie badań e. Pojedyncze badania wystarczą żeby uznać, że jakieś zjawisko występuje Operacjonalizacja zmiennej to a. Wprowadzenie zmiennej do hipotezy b. Przedstawienie planu badawczego c. Omówienie jak dana zmienna wiąże się z innymi zmiennymi d. Omówienie w jaki sposób rozumiemy i zamierzamy mierzyć daną zmienną Przykładem negatywnej korelacji jest a. Im mniej bocianów, tym mniej dzieci b. Im więcej czarnych kotów, tym więcej czarownic c. Nie ma związku między ilością czarnych kotów a ilością czarownic d. Im mniej bocianów, tym więcej myszy e. Im więcej czarnych kotów, tym mniej wypadków na drogach Mediator to: a. Zmienna, której poziom wpływa na poziom zmiennej wynikowej b. Zmienna wyjaśniająca mechanizm związku między predyktorem a zmienną wynikową c. Inna nazwa zmiennej zależnej Cechą charakterystyczną dla eksperymentów jest a. Mediator b. Trafność wewnętrzna c. Randomizacja d. Moderator e. Manipulacja **Historia psychologii społecznej** Początki: pierwsze podręczniki 1908; pierwsze badanie 1898 Norman Triplett **facylitacja społeczna** **Facylitacja społeczna** Analiza danych zastanych Różne wyjaśnienia zjawiska (m.in. energia nerwowa) Metoda: N=40, 14 chłopców + 26 dziewczynek (8-17 lat) Procedura: kręcenie kołowrotkiem w celu przesunięcia flagi; 1 sesja = 4 okrążenia flagi Kontrola efektów: wprawy (poprawa wykonania na początku); zmęczenie (pogorszenie wykonania pod koniec) [Wnioski: fizyczna obecność innej osoby wywołuje energię inaczej niedostępną i powoduje wzrost wyników] Krytyka: - Inspekcja danych na oko - Re-analiza danych (strube): brak efektu facylitacji społecznej (szczególnie po usunięciu osób leworęcznych) Co wiemy dziś? - Facylitacja społeczna dla działań łatwych i dobrze znanych - Nawet wśród karaluchów (prosty labirynt samemu: 41 sekund, z publicznością: 33 sekundy; skomplikowany -- 110 sekund vs 130 sekund) - Sugeruje, ze nie jest to związane z oceną społeczną - Hamowanie społeczne -- działania trudne i nowe **Próżniactwo społeczne** Cel: największa wydajność przy ciągnięciu ciężaru Wnioski: **Utrata produktywności przy działaniach grupowych** Próż The Stanford Prison Experiment -- co wiemy? - Sytuacja może wpływać na zachowania (rola, polecenia, środowisko) - Wchodzenie w role nie jest automatyczne (raczej interpretujemy wymagania, w zależności od identyfikacji z grupą, normami, przekonaniami) - Autorytety mogą wzmagać szkodliwe zachowania, zwłaszcza jeśli się z nimi identyfikujemy (tożsamość grupowa) - Nie można uznać tego za kontrolowany eksperyment, a raczej za otwartą symulację ze znaczna ilością błędów metodologicznych (ważność związku metodologii z etyką) **Milgram „Shock Experiments"** - Pospolitość zła - Wpływ autorytetu/ potęga ulegania - Cele badania: - Prosta procedura - Realizm eksperymentalny - Ile osób dojdzie do końca? *Milgram zapytał studentów/ badaczy jaki będzie efekt końcowy* - [Studenci psychologii]: Najbardziej pesymistyczna odpowiedź ze 100 osób, 3 będą kontynuować do najsilniejszego wstrząsu. Średnia w klasie 1,2%. - [Badacze]: niewielu, jeśli w ogóle, badanych wyszłoby poza oznaczenie Bardzo Silny Wstrząs Milgram zauważył, że nauczyciele (osoby badane) pocili się, mieli drgawki, jąkali się, zagryzali wargi, wbijali paznokcie w ciało, jęczeli, mieli ataki nerwowego śmiechy. Wychodzi na to, że osoby badane nie siedzieli tam zrelaksowani, przeżywali to, stresowało ich to, wywoływało w nich napięcie. Milgram robił różne inne wersje badania, żeby sprawdzić co wpływa na zachowanie osoby badającej, np. uniform, zmienili miejsce; dodali drugiego nauczyciela, który naciska guziki; ale jeśli ja muszę przesunąć rękę drugiego człowieka żeby nacisnął przycisk wtedy reakcja spada; w czasie wsparcia społecznego reakcja spada, we dwójkę łatwiej się zbuntować; jeśli odległość od eksperymentatora osoby badane oszukiwali, np. mówili że wciskają 300 a wciskali 15. Wiele zarzutów -- kłamstw w narracji. a. Debriefing a. Brnięcie w kłamstwo b. Rzeczywisty debrief b. Brak odpowiedzialności za dobrostan osób badanych (minimalizowanie traumy i celowe zakłamywanie ich doświadczeń) -- *po wielu latach wyszło na jaw, że osoby badane skończyło z depresja, tracili pracy, ciężko to przeżyli* c. Zakłamywanie używania „wzmocnień" *-- po analizowaniu taśm z nagraniami, te wzmocnienia były różnie podawane, czasami były to zupełnie inne; generalnie Milgram kłamał że używał je cały czas w tej samej kolejności* d. Cherry-picking *Milgram pokazywał wyniki badań tylko tych które wyszły po jego myśli, innymi się nie dzielił* e. Pseudo-dokument *Milgram pokazywał to co chciał pokazać, pokazywał narrację, która mu służyła* Ogólnie wyniki możemy rozumieć na dwa sposoby, pierw, że osoby badane są posłuszne swojemu autorytetowi; drugi jest taki, że osoby badane po prostu angażują się w dany projekt i identyfikuje się z tym projektem nawet jeśli nie jest to spójne z danej osoby wartościami. Dużo osób po prostu chciało „pomóc światu", żeby nauka szła do przodu, myślało że robi coś dobrego. Przeprowadzono dwie replikacje tego badania. Wyniki tych badań: jeśli osoby doszły do 150v było takim punktem bez powrotu. Doliński przeprowadził typową replikacje, Burger dodał jeszcze replikacje z odmową („teraz Ty kontynuujesz badanie") dawał władzę osobie badanej. Podsumowując: - Znaczna ilość osób podąża za autorytetem, nawet gdy jest to sprzeczne z ich przekonaniami; własne zaangażowanie wspiera te zachowania. - Wyniki te replikują się na przestrzeni czasu i kultur. - Czynniki sytuacyjne (odległość, legitymizacja autorytetu..) mają znaczenie. - Posłuszeństwo nie równa się ślepemu złu. (ludzie mieli dreszcze, mieli ataki paniki itp.) **Eksperyment „Słowa związane z osobami starszymi wywołują powolne chodzenia" (i inne badania dotyczące torowania)** Torowanie słów (poprzedzanie semantyczne) **Priming** (torowanie lub prymowanie) -- proces w którym poddajemy ludzi działaniu bodźca, który wpłynie na ich zachowanie, poza udziałem ich świadomości np. myśl o profesorze/ o inteligencji = lepszy wynik w teście wiedzy *Badanie jeśli przed egzaminem myślało się o profesorze vs chuliganie -- to osoby który myślały o nauczycielu mieli 13% lepszy wynik.* Badanie 1. Bargh, Chen i Burrows. Priming: test pomieszanych zdań -- niegrzeczny, grzeczny, neutralny. Musieli ułożyć 4-wyrazowych zdań. Później musieli oddać te zdania eksperymentowi, ale on był w tym czasie zajęty rozmową i eksperymentatorzy chcieli dowiedzieć się jak szybko badani przerwą badanie. Wyszło na jaw, że badani niegrzeczni szybciej przerywali rozmowę niż osoby grzeczne. Torowanie grzeczności czy niegrzeczności wpływa na badanych Badanie 2. Priming: podanie różnych słów związanych z starością. Następnie badani musieli ułożyć zdania z tych zdań. Po zakończeniu eksperymentatorzy mierzyli ile czasu zajmie im przejście korytarza i wyszło na jaw, że ludzie byli wolniejsi po ułożeniu tych zdań na temat starości. Badanie 3. Priming: podprogowe wyświetlenie czarnobiałego zdjęcia czarnego albo białego mężczyźni + dwa bodźce maskujące przed każdym zadaniem. Zadanie: osoby decydują czy na obrazku jest parzysta czy nieparzysta ilość kółek. Po 130 zadaniu pojawia się komunikat o błędzie i informacje że musisz zacząć od nowa. I eksperymentator nagrywał reakcję badanego, czy pokazuje złość czy wrogość. [Krytyka]: brak replikacji, brak spójności między wynikami a wiedzą z poznawczej neuronauki; brak: top-down attention (świadome skupienie uwagi), bottom-up stimulus strength (mocny bodziec z otoczenia); niejasności metodologiczne (pomiar stoperem, wpływ eksperymentatora \[nie mierniczego\], podczas debrief -- nie wiemy czego osoby badane nie widziały. [Torowanie, no to co wiemy?] - działa dobrze -- przy zadaniach poznawczych (np. szybkość rozpoznawania słów) - Efekty torowania społecznego raczej subtelne i słabo replikowane -- w sytuacji zgodności bodźca i zachowania (np. torowanie jedzenia \[reklamy\] + dostępność przekąsek) - Dostosowane do myśli, emocji, celów - Niekoniecznie automatyczne i nieświadome [Przykładowy egzamin] [[https://psychodpt.fra1.qualtrics.com/jfe/form/SV\_4SGGOyD4QxG1kxL]](https://psychodpt.fra1.qualtrics.com/jfe/form/SV_4SGGOyD4QxG1kxL) Operacjonalizacja zmiennej to przedstawienie planu badawczego: prawda/ fałsz W badaniach korelacyjnych ważne jest przeprowadzenie manipulacji korelacyjnej: prawda/ fałsz Wśród mechanizmów powstawania twierdzić tzw. psychologii potocznej (nienaukowej) można wymienić efekt potwierdzenia: prawda/ fałsz Postrzeganie społeczne jest obiektywne: prawda/ fałsz Oczekiwania eksperymentatora są niemożliwe do kontroli, więc zawsze trzeba brać je pod uwagę przy analizie wyników badań: prawda / fałsz Nie wiemy co pokazały badania dotyczące warunkowania lęku u „Małego Alberta", bo autorzy badania prawdopodobnie większość wyników zmyślili: prawda/ fałsz Heurystyka symulacji jest powiązana z tym, że to co nam łatwiej sobie wyobrazić wydaje nam się mniej prawdopodobne: prawda/ fałsz Efekt czystej ekspozycji powoduje, że kiedy zwierzamy się innym, są mniej skłonni nam ufać: prawda/ fałsz Zjawisko próżniactwa społecznego pokazuje, że pracując grupowo wkładamy więcej wysiłku w zadanie niż pracując indywidualnie: prawda/ fałsz Przykładem negatywnej korelacji jest: nie ma związku między ilością czarnych kotów a ilością czarownic: prawda/ fałsz Badanie Elizabeth Loftus nad pamięcią pokazują, że pamięć ludzka jest jak film -- rejestruje wszystko dokładnie i obiektywnie: prawda/ fałsz Zjawisko facylitacji społecznej pokazuje, że przy zadaniach łatwych i dobrze znanych, lepsze wyniki osiągamy konkurując z innymi: prawda/ fałsz Operacjonalizacja zmiennej to omówienie w jaki sposób rozumiemy i zamierzamy mierzyć daną zmienną: prawda/ fałsz Przykładem negatywnej korelacji jest im więcej czarnych kotów, tym mniej wypadków na drogach: prawda/ fałsz Badania Newcomba nad studentami w Bennington College pokazały, że normy społeczne wytworzone w dzieciństwie są stałe i niezmienne: prawda/ fałsz