Reviewer-in-Esp.pdf

Reviewer in ESP ISIP AT KILOS-LOOB Bakit sinasabing hindi nilikhang ➤Upang maunawaan ang kalikasan ng kilos-loob tapos ang tao? bilang natatanging kakayahan ng tao,...

Reviewer in ESP ISIP AT KILOS-LOOB Bakit sinasabing hindi nilikhang ➤Upang maunawaan ang kalikasan ng kilos-loob tapos ang tao? bilang natatanging kakayahan ng tao, mahalagang ihambing ito sa emosyonal na buhay Sapagkat walang sinuman ang ng hayop. nakaaalam kung ano ang kahihinatnan niya mula sa kaniyang ➤Sa hayop, anuman ang mapukaw na emosyon kapanganakan, o magiging sino siya ay kumikilos ito nang naaayon dito. Kung ito ay sa kaniyang paglaki. galit, maaari itong mangagat (depende sa kalikasan ng hayop). Bakit may kakayahan ang taong buuin ang kaniyang sariling pagkatao? ➤ Samantalang sa tao, dahil may kamalayan at may kakayahan itong kumuha ng buod o esensiya Kakayahang taglay ng tao sa mga bagay na umiiral, maaaring ang emosyon at ang kilos- loob ay magkakaroon ng magkaibang pagkilos. Isip Kilos-loob ➤may kakayahang mag- ➤Inilarawan ito ni Santo Nakakaalam ang tao hindi lang dahil sa kaniyang isip, alamin ang diwa at Tomas bilang isang isip kundi dahil din sa kaniyang pandama. Sa buod ng isang bagay. Ito makatuwirang pamamagitan ng mga panlabas na pandama-, ang ay may kapangyarihang pagkagusto (rational paningin, pandinig, pandama, pang-amoy, at maghusga, mangatwiran, appetency) sapagkat ito magsuri, mag-alaala, at ay naaakit sa mabuti at panlasa, nagkakaroon ang tao ng direktang umunawa ng kahulugan lumalayo sa masama. ugnayan sa reyalidad. ng mga bagay. Higit sa Umaasa ito sa isip, kaya't lahat, m may kakayahan mula sa paghuhusga ng Kamalayan pagkakaroon ng malay sa pandama, itong matuklasan ang isip ay sumusunod ang nakapagbubuod at nakapag-uunawa katotohanan. malayang pagnanais ng Memorya kakayahang kilalanin at alalahanin ang kilos-loob. nakalipas na pangyayari o karanasan Ayon sa pilosopiya ni Santo Imahinasyon kakayahang lumikha ng larawan sa Tomas de Aquino, ang tao ay kaniyang isip at palawakin ito binubuo ng ispiritwal at materyal Instinct kakayahang maramdaman ang isang na kalikasan. Kakabit ng karanasan at tumugon nang hindi dumaan sa kalikasang ito ay ang dalawang katwiran kakayahan ng tao. (E. Esteban, 1990, ph.48) Ang panloob na pandama ay walang direktang ugnayan sa reyalidad kaya't dumidepende 1. Ang pangkaalamang pakultad lamang ito sa impormasyong hatid ng panlabas (knowing faculty) dahil sa na pandama. kaniyang panlabas at panloob na pandama at dahil sa isip kaya't Mula sa impormasyong hatid ng mga panlabas na siya ay nakauunawa, naghuhusga, pandama na kakayahang ito, napupukaw, at at nangangatwiran kumikilos ang pagkagustong pakultad sapagkat sa bawat pagkilos ng kaalaman, nagbubunga ito ng 2. Ang pagkagustong pakultad pagkapukaw ng emosyon. (appetitive faculty) dahil sa mga emosyon at dahil sa kilos-loob May tatlong kakayahan na Ang konsensiya ang munting tinig sa loob ng tao na nagkakapareho sa hayop at sa tao ayon nagbibigay ng payo sa tao at nag-uutos sa kaniya kay Robert Edward Brenan: sa gitna ng isang moral na pagpapasiya kung paano kumilos sa isang kongkretong sitwasyon Ang pandama na pumupukaw sa kaalaman, pagkagusto (appetite) na Ang konsesiya ang pinakamalapit na pamantayan pinagmumulan ng pakiramdam at ng moralidad na gumagabay sa ating pamumuhay emosyon, at pagkilos o paggalaw tungo sa kabutihan. Nagpapahayag ng isang (locomotion). obligasyon na gawin ang mabuti naghahayag ng awtoridad na nagmumula sa isang mataas na Ang makaunawa ay ang kakayahang kapangyarihan makakuha ng buod ng karanasan at makabuo ng kataga upang bigyan ito ng Ang Dalawang Liemento ng Konsensiya ayon kay kahulugan. Ang maghusga ay ang Felicidad Lipio kakayahang mangatwiran. Mayroon din siyang malayang kilos-loob bukod sa Una damdamin at emosyon upang magnais o * Ang Pagninilay upang maunawaan kung ano ang umayaw tama o mali, mabuti o masama; * Paghahatol na ang isang gawain ay tama o mali, Nangangahulugan itong dahil may isip at mabuti o masama. kilos-loob ang tao, magagawa niyang pigilin ang pandama at emosyon at Ikalawa - Ang Pakiramdam ng obligasyong gawin mailagay ang paggamit nito sa tamang ang mabuti. direksyon. Maaaring piliin ng tao ang kaniyang titingnan o kaya'y pakikinggan Ang KONSENSIYA ay isang natatanging kilos at maaari niyang pigilin ang kaniyang pangkaisipan, isang paghuhusga ng ating sariling emosyon upang hindi ito makasama sa katwiran. kaniya at sa pakikitungo niya sa iba. Ang Dalawang Bahagi ng Konsensiya ayon kay Lipio PAGHUBOG SA KONSENSIYA BATAY SA LIKAS NA BATAS 1. Paghatol Moral Gawin ang mabuti at iwasan ang MORAL masama. Konsesnya 2. Obligasyong Moral Sa kabutihan o kasamaan ng Nagmula sa mga salitang latin na isang kilos. cum scientia o with knowledge o mayroong kaalaman Ang tao ay ANG DALAWANG URI NG KAMANGMANGAN biniyayaan ng kakayahan na kumilala ng mabuti at masama 1. Kamangmangang madaraig (Vincible ignorance) - Ang kamangmangan ay madaraig kung magagawa Ang Konsensiya ang ng isang tao na magkaroon ng kaalaman sa pinakamalapit na pamantayan ng pamamagitan ng pag- aaral. moralidad na gumagabay sa ating pamumuhay tungo sa kabutihan. 2. Kamangmangan na di madaraig (invincible ignorance) - Ang kamangmangan ay di madaraig URI NG KONSENSIYA kung walang pamamaraan na magagawa ang isang tao upang ito ay malampasan. 1. Tamang Konsensya - Apat na Yugto ng Konsensya Paghuhusga sa kilos na ayon sa batas moral. Pagsusuri ng Sarili / Pagninilay. 2. Maling Konsensya -paghuhusga Paghatol para sa mabuting pasiya at kilos. sa kilos na mali dahilang Ang pagkilatis sa partikular na kabutihan sa isang pinagbatayang prinsipyo ay mali sitwasyon. Alamin at naisin ang mabuti.  KALAYAAN 1. Unang Yugto: Alamin at naisin ang mabuti. Ang tao ay nilikha na may Ang kalayaan ay may kakambal na responsibilidad o likas na pagnanais sa mabuti at may kasunod na responsibilidad. totoo. Dito pumapasok ang kahalagahan ng Likas na Batas Malayang gampanan ang anumang bagay na Moral bilang batayan sa magpapaunlad at magpapaligaya nito. pagkakaroon ng mabuting konsesnsiya. DALAWANG RESPONSIBILIDAD 2. Ikalawang Yugto: Ang pagkilatis 1. Kalayaang kaugnay ng malayang kilos loob Ito ay sa partikuar na kabutihan sa isang ang pagkilos sa sariling kagustuhan sitwasyon. 2.Kakayahang tumugon sa tawag ng pangangailangan Pangangalap ng impormasyon, ng sitwasyon Pagkilos ayon sa hinihingi na sitwasyon. pagsanguni na sinusundan ng DALAWANG ASPEKTO NG KALAYAAN (Two pagninilay na naghahatid sa Dimensions of Freedom) paghahatol ng konsesnsiya. 1. KALAYAAN MULA SA (FREEDOM FROM) 3. Ikatlong Yugto: Paghatol para sa - Ang kalayaan mula sa ay ang kawalan ng hadlang ng mabuting pasiya at kilos. isang tao sa pagkamit ng anumang naisin. Malaya Paghahatol ng konsensiya (ito ito ay siyang kumilos o gumawa ng mga bagay-bagay at para masama). ay mabuti o maging ganap na malaya ang isang tao, dapat kaya niyang pigilin at pamahalaan ang nais ng kanyang 4. Ikaapat na Yugto: Pagsusuri ng sarili. Sarili/Pagninilay. Pinagninilayan natin ang ating paghatol upang MGA NEGATIBONG KATANGIAN AT PAG-UUGALI NA matuto mula sa ating karanasan. KAILANGANG IWASAN PARA GANAP NA MAGING MALAYA Katangian ng Likas na Batas-Moral: a. Makasariling interes Obhektibo - Ang batas na b. Katamaran namamahala sa tao ay nakabatay sa c. Kapritso katotohanan. Ito ay nagmula sa d. Pagmamataas mismong katotohanan. 2. KALAYAAN PARA SA (FREEDOM FOR) Inuuna ang kapakanan ng iba bago ang sariling Pangkalahatan (Unibersal) – Dahil kapakanan. Upang patuloy na makapagmahal at ang Likas na Batas-Moral ay para sa makapaglingkod ang isang tao, kailangang malaya siya tao, sinasaklaw nito ang lahat ng mula sa pansariling interes na nagiging hadlang sa tao. Nakapangyayari ito sa lahat ng kanyang pagtugon sa pangangailangan ng kanyang lahi, kultura, sa lahat ng lugar at sa kapwa. lahat ng pagkakataon. DALAWANG URI NG KALAYAAN Walang Hanggan (Eternal) – Ito ay umiiral at mananatiling iiral. Ang 1. MALAYANG PAGPILI (FREE CHOICE O batas na ito ay walang hanggan, HORIZONTAL FREEDOM) Ang malayang pagpili ay walang katapusan at walang ang pagpili sa kung ano ang alam ng taong kamatayan dahil ito ay permanente. makabubuti sa kaniya (goods). Ang isang bagay ay pinipili dahil nakikita ang halaga nito. Di nagbabago (Immutable) – Hindi nagbabago ang Likas na Batas- 2. VERTICAL FREEDOM O FUNDAMENTAL OPTION Ito Moral dahil hindi nagbabago ang ay tumutukoy sa pangunahing pagpiling ginagawa ng pagkatao ng tao (nature of man). isang tao. Maging ang layon ng tao sa mundo ay hindi nagbabago.