Azerbaijani 5th Grade Literature Textbook PDF

# Ədəbiyyat 5 ## Dərslik **Ümumi təhsil müəssisələrinin 5-ci sinifləri üçün ədəbiyyat fənni üzrə** **DƏRSLİK** ©Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi **Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)** ## Dərsliklə necə işləməli? İZAHLARLA TA...

# Ədəbiyyat 5 ## Dərslik **Ümumi təhsil müəssisələrinin 5-ci sinifləri üçün ədəbiyyat fənni üzrə** **DƏRSLİK** ©Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi **Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)** ## Dərsliklə necə işləməli? İZAHLARLA TANIS OLUN. Bu yerin yetiricəyiniz tapşırıqlar, öyrənəcəyiniz mətnlər barda sizin ayzd tsvvür yaradacaqdr. - Bdii srlri mzmununa uyun ifadli oxumaq, hisslr ayrmaq, plan trtib etmk; - bdii srlrin mzmununu müxtlif for malarda (ycam v geni) nal etmk; - ifahi v yazl dbiyyat nümunlrini janr larna gör frqlndirmk, bdii tsvir vasi tlrini müyynldirmk; - bdii srlrin mövzusunu, ideyasn aydn ladrmaq, ba qhrmanlar sciyylndir mk; - öyrniln yeni sözlrdn, obrazl ifadlrdn istifad etmkl bdii srlrl bal fikirlri rh etmk, müzakirlrd dinlnilnlr münasibt bildirmk; - müxtlif sciyyli yazlarda mövzuya müna sibti ardcl rh etmk. ## Sizə uğurlar arzulayırıq! ## Bədii ədəbiyyat söz sənətidir Beinci sinifd öyrncyiniz yeni fnlrdn biri d dbiyyatdr. Amma dbiyyat sizin üçün tamamil yeni fnn deyil. Siz vvlki siniflrd müxtlif bdii nümunlrl tan olmusunuz. ndi is dbiyyat da ha drindn öyrnck, ayr-ayr sntkarlarn ya radcl il tan olacaq, müxtlif janrlarda (fsan, nal, hekay v s.) srlr oxuyacaq v onlar müza kir edcksiniz. “dbiyyat” geni anlaydr. “dbiyyat” rb sö züdür – db, mrift, xlaq, inclik, elm, bilik m nalarnda ilnir. Bdii dbiyyatda yazçnn hiss v hycanlar, hyatn bdii mnzrsi sözl tsvir olu nur. dbiyyat incsntin bir növüdür. ncsntin növlri çoxdur: musiqi, rssamlq, kino, heykltra lq v s. Yazç da bstkar, rssam, heykltra kimi hyat obrazl kild ks etdirir. Lakin onlar bunun üçün müxtlif vasitlrdn istifad edirlr; msln, musiqiçi srini sslrin ahngi, rssam boyalar, hey kltra da, gil v s. vasitsil yaradr. Yazç is b dii sri yaradarkn sözlrdn istifad edir. dbiyyat ifahi v yazl olmaqla iki yer ayrlr. ifahi xalq dbiyyatna folklor da deyilir. Folklor (ingilisc “folk” – xalq, “lore” – müdriklik) ifahi xalq yaradcl demkdir. Folklor nümunsi olan bayat, atalar sözlri, fsan v nallarda xalqn adt-n nlri, dünya v insan haqqnda tsvvürlri öz ksini tapb. ifahi dbiyyat nümunlrinin özünmxsus xüsusiyytlri, dili olur. Msln, nallarda hadis lr sürtl ba verir, hvalatlar irin, axc dill tsvir edilir. Yazl dbiyyat nümunlri (tmsil, hekay v s.) is ayr-ayr airlr, yazçlar trfindn yaradlr. Siz Nizami Gncvi, Clil Mmmdquluzad, Abdulla aiq, Smd Vurun v digr sntkarlarn srlrini oxumusunuz. Onlarn srlri yazl dbiyyat nümu nlri saylr. Bu srlrd daha çox hyat hadis lrindn, insan taleyindn söz açlr. Siz dbiyyat drslrind bdii srlrl daha t rafl tan olacaqsnz. ## Bədii ədəbiyyatda keçmişdə və indi baş verən hadisələr Bdii dbiyyatda keçmid v indi ba vernlr, glckd ola bilck hadislr, insann mnvi dünyas, tbit, heyvanlar almi, qeyri-adi, fantastik srgüztlr v s. ks olunur. dbiyyatn balca mövzusu insan, onun hyat, düünclri il bal olur. Yazç ndn danrsa dansn, nyi tsvir edirs-etsin, ona insann münasibtini ifad edir: “Shrlr mxsus olan nsimdn arabir yarpaqlar qmldanr, tplr, çöllr xal kimi dönmi yumaq otlar, çiçklr dniz kimi dalalanr, yal yarpaqlar arasna snm qucuazlar ss-ss verib ötüürdü”. Bu tsvird doma tbitin gözlliyindn heyrt glmi yazçnn hisslri, düünclri ks olunub. Yazç söz seçimin, onun yerind ildilmsin böyük hssaslqla ya nar. Yazçnn ixtiyarnda zngin xzin olan dil v söz var. Kamil b dii srd artq olan, yerin dümyn söz rast glmk mümkün deyil. Mütali edrkn oxucu hr sözün, cümlnin mnasn baa dümy ça lmal, oxuduqlarn drk etmk üçün düünmlidir. Çox vaxt sri ilk df oxuyanda tsvir ediln bzi mtlblri baa dü mk v “gizli” fikirlri anlamaq çtin olur. Buna gör d bdii sri dü ünrk, anlayaraq oxumaq vacibdir. Bu halda sr oxucunun qlbin güclü tsir edir v o, trafnda ba vernlr daha ayq gözl baxr. dbiyyat drslrind öyrncyiniz srlr Vtnimiz, onun gözl t biti, insan taleyi, hyatda ba vern hadislr, valideynlriniz, onlarn sizin üçün çkdiklri zhmt bard daha ciddi düünmy yönldck. Bellikl, bdii dbiyyatn – söz sntinin gözlliyini duyacaq, ondan zövq alacaq, zrif hiss, geni düünc sahibi olacaqsnz. Mütali m dniyytiniz yükslck, oxuduunuz srlr bard müstqil fikir yü rüdcksiniz, nitqiniz znginlckdir. ## Fikirlirin. Cavab verin 1. Bdii srlrd ndn danlr? 2. Yazç sözdn nec istifad edir? 3. sri diqqtl, düünrk oxumaq n üçün vacibdir? 4. Bdii dbiyyat digr snt sahlrindn (rssamlq, heykltralq, teatr v s.) hans chtlrin gör frqlnir? 5. ifahi v yazl dbiyyatn oxar v frqli chtlri hanslardr? ## “Bədii ədəbiyyatla incəsənətin digər növlərinin (rəssamlıq, musiqi, teatr, kino) laqsi” mövzusunda müzakirə aparın. Kitabxanadan v ya internetdki mnblrdn istifad etmkl tannm yazç v airlrin bdii dbiyyatla bal fikirlrin aid nümunlr toplayn. # Şifahi Xalq ədəbiyyatı inciəri Bdii dbiyyat iki yer ayrlr: ifahi, yazl. ifahi dbiyyatn tarixi daha qdimdir. O, yaz yaranmamdan v vl meydana glmidir. ifahi dbiyyat nümunlrini kimin yarat d da mlum deyil. lbtt, bu nümunlri vaxtil ayr-ayr xslr yaradb, lakin zaman keçdikc onlarn ad unudulub. Dildn-dil, azdan-aza keçrk yaayb, zaman ötdükc onlar hm d dyiib, daha da znginlib. Bu bölmd fsan v nallarla tan olacaqsnz. ## Ana Maral (fsan) - Öyrndiyiniz hans fsanlri xatrlayr snz? - fsanlrin nallarla oxar v frqli c htlri hanslardr? - nsann tbit, tbitdki canllara qddar münasi bti n il nticlnr? - srd tan olmayan sözlrin mnasn lütlrin, soru kitablarnn kömyi il aydnladrn. Kndd mhur ovçu kimi tannan Nurli kii medn çox prian qaytd. Arvad Fatim, olu Bhruz onu qar lamaa çxdlar. Kii fikir dryasna qrq olmudu. Fatim bir addm irli atb rinin çiynindn lülsi aa sallanan tüfngi gö türmk istdi. Nurli kii ona mane oldu. Ar addmlarla evin arxasna keçdi. Tüfngi çiynindn ard. Arvadnn v olunun gözlri qabanda neç il yoldalq etdiyi tüfngin lülsindn tutub onu daa çaxd. – Daha günaha batmaq istmirm!.. Olum, Bhruz, bundan sonra snin qazancn yemli olacaq. Bir d lim tüfng alma ram. Medn el utanram, el xcalt çkirm ki, bir d ora dön my üzüm glmz. Sn is, ay bala, çöryi tüfngdn yox, torpaq dan çxartmalsan. Bhruz atasnn drdin rik olmaq istdi: – Atacan, snin qrarn sbbsiz deyil, sn hr saat fikrindn dönn adam deyilsn. Ata drindn nfs alb bana gln hvalat danmaa balad: – Altm ildir, ovçuluq elyirm. Altm ildir, marala, ceyrana, turaca, kkliy – menin srvtin, dövltin güll atram. Ham bilir ki, kefimdn yox, sizi yaatmaq üçün güll atram. Altm ild bir df d olsun, me mnim xtrim dymyib, mni libo qaytarmayb. Bu gün is... ## Məzmun üzrə iş 1. sri oxuyun (bunu frdi sssiz oxu, ssli oxunun dinlnilmsi v s. kild yerin yetir bilrsiniz). 2. Aadak suallara cavab hazrlayn. a) Nurli kii marala niy güll atmad? b) Ovçu maral nec xilas etdi? c) Nurli kiinin xstlikdn saalmasna sbb n oldu? d) srd fsany aid olan xüsusiyytlri müyynldirin. 3. Parta yoldanzla birlikd srin mzmununa aid üçdn az olmayaraq sual v onlara cavab yazn. 4. Kiçik qruplarda birlib, hazrladqlarnz da daxil olmaqla, bütün suallarn cavablarn dqiqldirin. 5. Çxardnz nticlr bard tqdimatlar sasnda fikir mübadilsi v müzakir aparn. 6. fsandn seçdiyiniz hissy ad verin, mzmununu hazrladnz plan sasnda geni nal edin. ## Evd iş Mövzulardan birini seçib yerin yetirin. a) fsan il ssln atalar sözlri müyynldirin. b) fsandn seçdiyiniz bir hissni geni naletmy hazrlan. ## Srla bal açqlamalar Siz fsanlrl tansnz. Bilirsiniz ki, möcüzli hadislrin ks olunduu fsanlr ifahi xalq dbiyyatna aiddir. Yaranma tarixi çox qdim olan fsanlr müxtlif mövzularda olur; heyvanlar v qular haqqnda, yer adlar v tarixi hadislr bard, elc d digr mövzu larda çoxlu fsanlrimiz var. “Ana maral” fsansinin maraqla oxun masnn bir mühüm sbbi onun bdii gözlliyidir. Bu gözlliyi yaradan vasitlr is çoxdur, rngarngdir. Onlardan biri bdii sözdür. Hr gün eitdiyimiz adi sözlr bdii srd frqli mnalarda ildilmkl bizd güclü hisslrin, duyularn yaranmasna sbb olur, bu sözlrin kömyi il tsirli, yaddaqalan shnlr yaradlr. fsand oxuyuruq: “Tüfngi gözümün tuuna qaldrdm, niyyti mi baa dün maral yanql bir mlrti il mn yalvard”. Maraln mlrtisinin “yanql” olmas, onda yalvarn duyulmas bizi hycan landrr, gözümüzün qarsnda canlanan mnzrni unuda bilmirik... srin üzrind müahidlrinizi davam etdirin, onda bdii gözlliyi yaradan vasitlri müyynldirmy çaln. ## Araşdırın. Fikirləşin. Cavab verin 1. Nurli kii nec insandr, onun xarakterindki balca chtlr, sizc, hanslardr? 2. srin maraqla oxunmasna sbb, sizc, ndir? 3. Aadak iki fikirdn hansn fsannin sas ideyas hesab etmk olar? a) fsand anann balasna böyük mhbbti ifad olunmudur. b) fsand “yaxlq heç vaxt itmir” fikri ifad edilmidir. ## “Ana maral” fsansind gerçk hadislrl sslmlr varm? Varsa, buna sbb ndir?” mövzusunu müzakir edin. Mövzulardan birini seçib tqdimata hazrlan. ## Xalq öz vətənini nec tapdı (imali Amerika fsansi) - fsanlr hans mövzularda olur? - fsanlrd insanla bal hans fikirlr daha geni yer verilir? - srd tan olmayan sözlrin mnasn lütlrin, soru kitablarnn kömyi il aydnladrn. Deyiln gör, hopi hindular Amerikann n qdim tayfa larndandr. Onlar baqa insanlardan çox-çox vvl dünya ya gliblr. Qdim zamanlarda Kainatn atas Tayova Birinci Dünyan yaradr v insanlar ora köçürür. Onlar rahat, azad yaasalar da, aralarnda çkimlr, davalar balayr. Birinci Dünyadak bu v ziyytdn naraz qalan Tayova onu odda mhv edir. O, sonra kinci Dünyan, Üçüncü Dünyan yaradr, yen d insanlarn davt içind yaadn görür v bu dünyalar da mhv edir. Sonra is hopilrin indi d yaadqlar sonuncu – Dördüncü Dünyan yara dr. Dördüncü Dünyan yaradanda Tayova üzünü adamlara tutub deyir: – Bu dünya n vvlki dünyalar kimi gözldir, n d yaamaq üçün lverilidir: uca dalar, düznliklri, bürküsü, axtas var. Qara günü, a günü, yoxsulluu, bolluu var. Siz istdiyinizi seç bilrsiniz. Qoy hr tayfa iql dünyann dörd trfin dörd df sfr çxsn, sonra is dörd yolayrcnda görüsün. Onda hmin sfrin mnas siz aydn olar. Tayova sözünü deyib insanlar trk etdikdn sonra onlar uzaq sfr çxdlar: cnuba, imala, rq v qrb üz tutdular. Syyah lar dflrl dözüm göstrrk ar snaqlardan keçdilr. ## Məzmun üzrə iş 1. sri oxuyun (bunu frdi sssiz oxu, ssli oxunun dinlnilmsi v s. kild yerin yetir bilrsiniz). 2. Parta yoldanzla birlikd aadak suallara cavab hazrlayn. a) Birinci, kinci v Üçüncü Dünyann mhvin sbb n oldu? b) Tayova insanlara n mslht gördü? c) Cnuba gedn insanlarn bana hans hadislr gldi? d) Dünyan dolaan insanlar axrda hans hqiqti baa dü dülr? 3. fsannin mzmununa aid sizi düündürn iki sual v onlara cavab hazrlayn. 4. Kiçik qruplarda birlrk bütün suallarn cavablarn dqiqldirin, gldiyiniz nticlr bard tqdimatlar sasnda fikir mübadilsi v müzakir aparn. 5. fsandn seçdiyiniz hissy ad verin, mzmununu hazrladnz plan sasnda geni nal edin. Öyrndiyiniz yeni sözlrdn istifad etmyi unutmayn. ## Evd iş fsandn seçdiyiniz hissnin mzmununu hazrladnz plan sasn da geni nal etmyi öyrnin. ## Srla bal açqlamalar ifahi dbiyyatn digr nümunlrind olduu kimi, bu fsand d xalqn hyat, insan, vtn haqqndak düünclri ksini tapb. nsan bütün varlqlardan frqlndirn mühüm chtlr onun gücü, mrdli yi, aldr. fsand vtn ballq, güc, mrdlik, dözümlülük, hyata xalq baxn ifad edn digr mtlblr d var. srl bal aradrma apararkn bunlar aydnladrmaa çaln. ## Araşdırın. Fikirləşin. Cavab verin 1. fsand oxuduunuz “nadla irli gednlr, nhayt, bu sfrlrin mnasn baa düdülr: mqsd insanlar rzil mllrdn tmiz lmk idi” cümlsind, sizc, ny iar olunub? Fikrinizi saslan drn. 2. Cnuba gedn insanlarn vvlc uursuzlua düçar olmasnn sl s bbi, sizc, ndir? 3. Yaad torpaa sahib olmas üçün xalqdan n tlb olunur? 4. fsannin mövzusunu v ondak balca fikri nec izah edrsiniz? ## Evd iş Mövzulardan birini seçib tqdimata hazrlan. a) fsan mn daha çox tsir edn epizod hansdr? b) fsany çkilmi illüstrasiyaya münasibtim. ## İfada oxu 1. Aadak mtni oxuyun v müzakir edin. fadli oxunun n mühüm rti – srdki sevinci, kdri, hyacan... sslnn sözl dinlyiciy çatdrmaqdr. Yni hyatda gördüklrinizi dostlarnza, yoldalarnza nec smimi, inandrc danrsnzsa, srdki hvalat v hadislri d o qaydada ifad etmlisiniz. Amma bu, asan deyil. Buna o vaxt nail ola bilrsiniz ki, srdki hvalat v hadislr siz tsir etsin, yni sizi kdrlndirsin, sevindirsin, hy canlandrsn. Ax siz hyatda müahid etdiyiniz kdrli, yaxud f rhli hadis bard dananda qmli olduunuz v ya sevincli anlar yaadnz ssinizdn aydnca duyulur. Bax srdki hadislr d siz o cür tsir etmli, keçirdiyiniz hisslr ssinizd duyulmaldr. Bu nun üçün srd tsvir olunanlar xyalnzda canlanmaldr, siz özünüzü hmin almd hiss etmlisiniz. Demli, sri dön-dön oxu malsnz, ondak tsvirlrl hyatda gördüklrinizin arasnda ox arlqlar tapmalsnz. 2. fadli oxuda istifad olunan rti iarlri drsliyin 199-cu shifsin dn öyrnin. 3. fsandn seçdiyiniz parçan bir daha diqqtl oxuyun. Fasillrin, mntiqi vurulu sözlrin yerini, ssinizin yüksldiyi, aa düdüyü mqamlar müyynldirib rti iarlrl göstrin. 4. falar dinlyib müzakir edin. Kitabxana v ya internetdki mnblrdn bir fsan seçib oxuyun. On dak balca fikri müyynldirmy çaln. ## Yetim İbrahimin naili (ixtisarla) - Oxuduunuz, dinldiyiniz nallarda diqqtinizi daha çox çkn n olub? - Nal qhrmanlarnn çtin snaqlardan üzüa çxmasna sbb n ola bilr? - srd tan olmayan sözlrin mnasn lütlrin, soru kitablarnn kömyi il aydnladrn. Biri var idi, biri yox idi, yoxsul bir ovçu var idi. Ancaq bu ovçu baqa ovçulara bnzmirdi. Ömrü boyu n bir heyvan öldürmüdü, n bir qu yaralamd. Bli, bu ovçunun qan tökmk dn xou glmzdi. Onun min bir hava çalan gözl tütyi, bir d at tükündn toxunmu möhkm bir clsi var idi. Günd me y gedr, clni qurard, özü d bir trfd oturub tütyi çalard. Ovçu gözlrdi, el ki qularn birisi cly girdi, ipi çkrdi, quu tutub evin gtirrdi. Bellikl, onun evi hmi cürbcür qularla dolu olard. Hm onlar yemlr, bslr, oxudub qulaq asar, hm d hrdn bir-ikisini satb çörkpulunu çxarard. Ovçunun brahim adl balaca bir olu var idi. Günlrin bir gününd, brahim boya baa çatmam atas xstlnib öldü. Dul arvadla balaca brahim gündlik çörkpuluna da möhtac qaldlar. brahim balaca olsa da, sbirli, dözüm lü, iradli uaq idi. N qdr çtinlik çk dilrs d, brahim atasndan yadigar qal m tütyi v clni satmad. ## Məzmun üzrə iş 1. sri oxuyun (bunu frdi sssiz oxu, ssli oxunun dinlnilmsi v s. kild yerin yetir bilrsiniz). 2. Parta yoldanzla birlikd aadak suallara cavab hazrlayn. a) Brahimin atas baqa ovçulardan n il frqlnirdi? b) Brahim haqqnda sizd hans tsvvür yarand? c) srin oxuyarkn diqqtinizi nc il clb edir? d) Nallarda qhrmanlarn n xstlikdn saalmlarina sbb ola bilr? e) Nl balaca 3. Kiçik qruplarda birlrk hazrladnz bütün cavablar müzakir edin. 4. Tqdimatlar sasnda fikir mübadilsi v müzakir aparn. 5. Naldan seçdiyiniz hissnin mzmununu haz etmyi öyrnin. ## Evd iş Mövzulardan birini seçib ilyin. a) Naln sizd yaratd tssürat ks etdirn ifahi tqdimat hazrlayn. b) Naln sizd yaratd tssüratn ycam esse yazn. ## Üç qardaş (özbk nal) - Nallarda r qüvvlri kimlr tmsil edir? - Nal qhrmanlarn yenilmz edn c htlr hanslardr? - srd tan olmayan sözlrin mnasn lütlrin, soru kitablarnn kömyi il aydnladrn. Biri var idi, biri yox idi, bir kii v onun üç olu var idi. pk kimi xasiyytlri olan qardalar çox mehriban dola nrdlar. Ata tez-tez olanlarna deyirdi: – Övladlarm, bizim n sürümüz, n q zlmz, n d baqa bir var-dövltimiz var. Çaln, hr eyi drindn öyrnib bilsi niz. Bu el sizin üçün var-dövlt demkdir. Bel olsa, heç bir çtinlik sizi qorxutmaz. Ay keçdi, il doland, ata dünyasn d yidi. Qardalar ylb mslhtldilr, axrda bu qrara gldilr: – Bizim burada bir iimiz yoxdur! Yax s budur, gedib dünyan gzib dolanaq. Yad ellrd çoban, nökr olarq – acndan ölmrik. Qardalar yol üçün çörk götürüb sfr çxdlar. Onlar bombo drlrdn, uca dalardan ab gedirdilr. Bzn dli külk göz açmaa imkan vermir, srt axta n fslrini ksirdi. Götürdüklri çöryin ha msn yedilr, yorulub lap ldn düdülr. Da kimi arlam ayaqlarn zorla çkir dilr. Ancaq yol hl d uzanb gedirdi, axr görünmürdü... Qabaqlarna bir hr çxd. ## Məzmun üzrə iş 1. sri oxuyun (bunu frdi sssiz oxu, ssli oxunun dinlnilmsi v s. kild yerin yetir bilrsiniz). 2. Parta yoldanzla birlikd mtnin knarndak suallara cavab hazr layn. a) Qardalar haqqnda sizd hans tsvvür yarand? b) Atann nsihti sizi düündürdümü? c) Hans nticy gldiniz? d) Qardalarn öz yurdlarn trk etmlrin sbb, sizc, n idi? e) Bu tsvir qardalar haqqndak tsvvürünüz yeni n lav etdi? 3. Kiçik qruplarda birlrk, fikir mübadilsi aparn, çxardnz nti clri tqdimatlar sasnda müzakir edin. 4. sri hisslr ayrn, birinin mzmununu hazrladnz plan sa snda geni nal edin. Öyrndiyiniz yeni sözlrdn istifad etmyi unutmayn. ## Evd iş Mövzulardan birini seçib tqdimata hazrlan. a) fsan il ssln atalar sözlri müyynldirin. b) fsandn seçdiyiniz bir hissni geni naletmy hazrlan. ## Srla bal açqlamalar ifahi dbiyyatn digr nümunlrind olduu kimi, bu fsand d xalqn hyat, insan, vtn haqqndak düünclri ksini tapb. nsan bütün varlqlardan frqlndirn mühüm chtlr onun gücü, mrdli yi, aldr. fsand vtn ballq, güc, mrdlik, dözümlülük, hyata xalq baxn ifad edn digr mtlblr d var. srl bal aradrma apararkn bunlar aydnladrmaa çaln. ## Araşdırın. Fikirləşin. Cavab verin 1. Sizc, qardalar günahsz olduqlarn sübut ed bilcklrmi? 2. Qardalarla bel rftar etdiyin gör atlya haqq qazandrmaq olarm? 3. “Qardalar yalnz diqqtli olmalarnn saysind uur qazanrlar” fikrini doru saymaq olarm? 4. “Püst aacı” hekaydir, çünki... srdn seçdiyiniz bir parçann mzmununu iki formada – ycam v geni nal etmyi hazrlan. ## İlan və qurbağa (tmsil) - Oxuduunuz hans tmsillri xatrlayrs nz? - Tmsillrd oxucularn diqqti daha çox ny clb olunur? Günlrin bir gününd Bir zalm lan Bir Qurbaa tutmudu Göl qrandan. Qqrrd Qurbaa, Hey dad edirdi. Daa-daa ss salb, Fryad edirdi: – Zalm lan canm Alacaq indi! Balalarm, ah, yetim Qalacaq indi! Haray, haray, ay haray! Onun lindn! Gözlyin özünüzü Pis mlindn. Gülümsyrk lan Dedi: – Ay axmaq, Çrmaqla limdn Olmaz qurtarmaq! Onsuz da yeycym Sni, ay yazq, N üçündür bu qdr Haray, qqrq? Qurbaa da lana Dedi: – Ay cllad, Xilas olmaq üçün mn Etmirm fryad, Qoy mhv olsun Qlbimin arzusu, kam. styim budur: sni Tansn ham. Bilsinlr ki, alçaqsan, Zalmsan yaman. Heç zaman l çkmirsn lanlndan. lind baqalar Getmsin bada. Heç ks yaxn dümsin Sn dünyada! ## Məzmun üzrə iş 1. sri oxuyun (bunu frdi sssiz oxu, ssli oxunun dinlnilmsi, rollar üzr oxu v s. kild yerin yetir bilrsiniz) sonra parta yoldanzla birlikd aadak suallara cavab hazrlayn. a) Ölüml üzbüz qalan Qurbaa fryad edrk n deyir? b) Onun fryad lana nec tsir edir? O, Qurbaaya n deyir? c) Qurbaa fryad etmsinin sbbini nec izah edir? 2. Tmsil haqqndak düünclrinizi ikihissli gündlikd qeyd edin. ## Evd iş Mövzulardan birini seçib tqdimata hazrlan. a) “lan v Qurbaa” tmsili mn oxuduum hans sri xatrlatd? b) Tmsilin mnd yaratd tssürat. ## Srla bal açqlamalar Aa siniflrd xeyli tmsil oxumusunuz. Bilirsiniz ki, tmsillrin itirakçlar heyvanlar, qular, cansz yalar olur. Onlar danr, mübahis edir. Demli, insanlara aid olan xasiyyt v mllr onlarn üzrin köçürülür. Tmsillrd pis siftlr: paxllq, lovalq, hiyl grlik tnqid edilir. Xeyirxahlq, mksevrlik, düzlük v doruçuluq, sadlik v tvazökarlq v s. triflnir. Bu tmsild balca fikir lan v Qurbaann dialoqu – bir-biri il dan vasitsil çatdrlr. srd Qurbaann ölümqaba “qqr mas”, “dad etmsi”, “daa-daa ss salan” fryad tsirli bir dill tsvir olunur. Qarladrmadan mhartl istifad edn air Qurba- ann fryadn lann gülümsyrk dinlmsini tsvir etmkl onun zalml bard aydn tsvvür yaradr. Lakin onlar daha yax tandan öz sözlridir. Hmin sözlrin nec seçildiyin, mqamnda ilnib-ilnmdiyin diqqt