Układ oddechowy zapewnia wymianę gazową PDF

# Układ oddechowy zapewnia wymianę gazową Oddychanie zachodzi we wszystkich komórkach organizmu i umożliwia uwalnianie energii z pokarmu. Proces ten wymaga dostarczania tlenu i usuwania szkodliwego dwutlenku węgla. ## Układ oddechowy tworzą drogi oddechowe i płuca W każdej komórce organizmu ze s...

# Układ oddechowy zapewnia wymianę gazową Oddychanie zachodzi we wszystkich komórkach organizmu i umożliwia uwalnianie energii z pokarmu. Proces ten wymaga dostarczania tlenu i usuwania szkodliwego dwutlenku węgla. ## Układ oddechowy tworzą drogi oddechowe i płuca W każdej komórce organizmu ze składników pokarmowych jest uwalniana energia. Podczas tego procesu jest zużywany tlen i wydzielany szkodliwy dwutlenek węgla. Pobieranie tlenu oraz usuwanie dwutlenku węgla z organizmu, czyli wymiana gazowa, jest możliwa dzięki pracy płuc. Powietrze dociera do płuc drogami oddechowymi. Przepływa kolejno przez jamę nosową, gardło, krtań, tchawicę i oskrzela. Podczas tej wędrówki powietrze zostaje ogrzane i nawilżone, a także w dużym stopniu oczyszczone. Wśród zanieczyszczeń powietrza znajdują się między innymi pyły, wirusy oraz bakterie. Są one usuwane na zewnątrz, kiedy kaszlemy i kichamy. Część z nich jest zatrzymywana przez rzęski komórek, które wyściełają wnętrze dróg oddechowych. ### Warto wiedzieć W krtani znajdują się dwie struny głosowe. W czasie wydechu powietrze przepływające przez krtań wprawia je w drgania. W ten sposób struny głosowe stają się źródłem dźwięku. Wnętrze tchawicy wyściełają komórki z rzęskami, które zatrzymują i usuwają część zanieczyszczeń powietrza (widok spod mikroskopu elektronowego). ## Budowa układu oddechowego ### Płuca To narząd wymiany gazowej, zbudowany z milionów maleńkich pęcherzyków. ### Jama nosowa To pierwszy odcinek dróg oddechowych i narząd węchu. ### Gardło Jest wspólną częścią układu oddechowego i układu pokarmowego. ### Krtań Jest nie tylko odcinkiem dróg oddechowych, lecz także narządem głosu. ### Tchawica Ma postać elastycznego przewodu, który rozgałęzia się na dwa oskrzela. ### Oskrzela Wnikają do płuc, gdzie każde z nich tworzy liczne, coraz drobniejsze rozgałęzienia zakończone pęcherzykami. ### Pęcherzyki płucne ### Sieć włosowatych naczyń krwionośnych ## W płucach odbywa się wymiana gazowa Płuca są zbudowane z wielu milionów bardzo drobnych pęcherzyków, a każdy pęcherzyk jest opleciony siecią włoso-watych naczyń krwionośnych. Dzięki takiej budowie w płu-cach może zachodzić wymiana gazowa. Tlen dociera do płuc wraz z powietrzem, kiedy wykonu-jemy wdech. W płucach tlen przenika przez ściany pęche-rzyków bezpośrednio do krwi, która transportuje go następ-nie do wszystkich komórek ciała. Z komórek krew zabiera dwutlenek węgla i transportuje go do płuc. Stąd jest on usu-wany na zewnątrz organizmu, kiedy wykonujemy wydech. # Jak dbać o układ oddechowy? - Pamiętaj o częstym wietrzeniu pomieszczeń. Zapewnia to dopływ świeżego powietrza, bogatego w tlen. - Oddychaj nosem, a nie ustami, ponieważ zapewnia to lepsze oczyszczenie, nawilżenie i ogrzanie wdychanego powietrza. - Stosuj nawilżacz powietrza. Pozwoli on zachować właściwą wilgotność powietrza w ogrzewanym pokoju. - Unikaj dymu tytoniowego. Zmniejszy to ryzyko zachorowania na groźne choroby układu oddechowego. Pamiętaj, że dym szkodzi także osobom niepalącym. # To najważniejsze! - Układ oddechowy odpowiada za dostarczanie do organizmu tlenu i usuwanie z organizmu dwutlenku węgla. - Układ oddechowy tworzą drogi oddechowe: jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela oraz właściwy narząd oddechowy - płuca. - Zadaniem dróg oddechowych jest oczyszczanie, nawilżanie, ogrzewanie i transportowanie powietrza do płuc. Zadaniem płuc jest wymiana gazowa. ## Czy wiesz, czy umiesz? 1. Opisz drogę wdychanego i wydychanego powietrza w układzie oddechowym. 2. Wymień funkcje dróg oddechowych. 3. Opowiedz, jak odbywa się wymiana gazowa w płucach. 4. Przedstaw rolę krwi w wymianie gazowej.