Podstawy medycyny klinicznej Choroby układu oddechowego PDF

Podstawy medycyny klinicznej Choroby układu oddechowego Prof. Piotr Lass Wstęp Układ oddechowy obejmuje jamę nosową i zatoki przynosowe, krtań, oskrzela, płuca. Główną czynnością płuc jest wymiana gazowa w pęcherzykach płucnych: utlenowanie krwi i pozbycie się dwutlenku węgla. Gł...

Podstawy medycyny klinicznej Choroby układu oddechowego Prof. Piotr Lass Wstęp Układ oddechowy obejmuje jamę nosową i zatoki przynosowe, krtań, oskrzela, płuca. Główną czynnością płuc jest wymiana gazowa w pęcherzykach płucnych: utlenowanie krwi i pozbycie się dwutlenku węgla. Głównym objawem uszkodzenia układu oddechowego jest duszność (uczucie braku tchu), również kaszel (z powodu podrażnienia śluzówek) – silny wydech przy zamkniętej głośni Radiodiagnostyka układu oddechowego jest jednym z podstawowych działów radiologii. Schemat układu oddechowego Funkcja Tętnice płucne prowadzą krew z prawego przedsionka do płuc, żyły płucne odprowadzają krew do lewego przedsionka. Płuco zawiera bardzo rozgałęzioną sieć naczyń krwionośnych; większa część mikrokrążenia płucnego jest nieczynna, co daje tak dużą rezerwę czynnościową, że wyłączenie jego połowy, np. po wycięciu jednego płuca nie powoduje wzrostu ciśnienia w tętnicy płucnej. Jama nosowa i zatoki przynosowe Jama nosowa - nieżyt – etiologia wirusowa, bakteryjna, alergie (tzw. katar sienny) - krwotok – zapalenie wirusowe lub bakteryjne, skaza krwotoczna, nadciśnienie tętnicze - nowotwory (rzadkie): raki, nerwiak, chłoniak Zatoki przynosowe - zapalenie – etiologia jw., ropne zapalenie może się szerzyć na kości czaszki - polipy – mogą być stanem przedrakowym - nowotwory – jw. - Ważne – częste jest nierozpoznane zapalenie z. czołowych. Diagnostyka obrazowa – rtg zatok – nie nadużywać! Soczewka sąsiadującego oka jest bardzo promieniowrażliwa! Zatoki przynosowe (otwarto.pl, alergia.org.pl) Choroby krtani (larynx) zapalenie krtani – etiologia wirusowa, bakteryjna, alergiczna, nadużycie głosu ostre i przewlekłe (kibice, nauczyciele, śpiewacy); objaw: wydzielina, kaszel + chrypka polipy – jw. rak krtani : częsty (6% ogółu nowotworów i zapadalność rośnie) – czynniki ryzyka: palenie, alkohol, leukoplakia Leczenie – operacyjne + radioterapia; skuteczność od 10 - 90% w zależności od wczesności wykrycia, średnio 60% Rak krtani (choroby cywilizacyjne.pl) Płuca i oskrzela – pojęcia podstawowe Niedodma – zapadnięcie się pęcherzyków płucnych na skutek zamknięcia światła oskrzela Rozedma - pękanie ścian pęcherzyków płucnych na skutek przewlekłego kaszlu z tworzeniem się dużych jam w płucach (tzw bulle/pęcherze rozedmowe) Odma - obecność powietrza w jamie opłucnej Płyn w jamie opłucnej – wysiękowy lub przesiękowy, krew Choroby oskrzeli (nasze-choroby-pl) zapalenie oskrzeli, ostre lub przewlekłe - wirusowe, bakteryjne, alergie,w konsekwencji rozedma płuc lub rozstrzenie (rozszerzenie) oskrzeli - dychawica oskrzelowa: w konsekwencji rozedma płuc - rak oskrzeli Choroby oskrzeli – zapalenie oskrzeli (bi.gazeta.pl) ostre zapalenie oskrzeli - etiologia najczęściej wirusowa, w tym grypa, może powikłać się zakażeniem bakteryjnym lub przejść w stan przewlekły powikłania przewlekłego zapalenia oskrzeli: - rozszerzenia oskrzeli - dojście komponenty skurczu oskrzeli Dychawica oskrzelowa (asthma bronchiale) skurcz oskrzeli z niewielką ilością lepkiej, śluzowej plwociny w wyniku uczulenia na tzw. alergeny; tzn. kurz domowy, pyłki roślin, pierze, sierść zwierząt, zarodniki pleśni; również aspirynę, niektóre antybiotyki, alergeny pokarmowe klinicznym objawem jest duszność wydechowa i uporczywy kaszel; zejściem rozedma płuc Rak oskrzeli Częstość: na 100.000 mieszkańców 60 u mężczyzn, 10 u kobiet Postacie: - przywnękowe - obwodowe leczenie – operacyjne; 5-letnie przeżycie: ok. 25% przyczyna śmierci – krwotok lub przerzuty odległe Rak płuca – obraz TK i PET Choroby płuc (naszaczytelnia.pl) Zapalenie płuc Gruźlica i sarkoidoza Zator tętnicy płucnej Włóknienie płuc Zapalenie płuc Etiologia: - Wirusowe i mykoplazmatyczne - Bakteryjne, wąglik - Grzybicze - Pasożytnicze (rzadko) – (np. toksoplazmoza) - Aspiracyjne (aspiracja treści żołądkowej) pl.prf123.com Rtg klatki piersiowej – prawostronne płatowe zapalenie płuc Zapalenie płuc wirusowe i mykoplazmatyczne wirusowe: grypa, odra, ospa wietrzna, adenowirusy, Coxackie mykoplazmatyczne (mykoplasma pneumoniae); drobnoustrój na pograniczu wirusa i bakterii – radiologicznie podobne do tbc. – cofają się po kilku tyg.; ok. 15% wszystkich zapaleń płuc Zapalenie płuc bakteryjne płatowe zapalenie płuc (Streptococcus pneumoniae) – przesięk w pęcherzykach, następnie zestalający się i ostatecznie wtórnie upłynniający się – odksztuszony; ok. 20% zapaleń płuc; radiologicznie zacienienie płata płucnego lub kilku segmentów – od 20% zapaleń płuc gronkowcowe zapalenie płuc (Streptococcus aureus) odoskrzelowe zapalenie płuc (bronchopneumonia) – Klebsiella pneumoniae inne: Legionella pneumophila, paciorkowiec ropny Gruźlica (tuberculosis) przyczyna – prątek gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis), bakteria tlenowa źródło zakażenia – kurz (droga pyłowa), osoby kaszlące (droga kropelkowa), mleko (typ bydlęcy) w ustroju stykającym się z prątkiem po raz pierwszy powstaje tzw. zespół pierwotny: mały zwłókniały naciek (gruzełek) w płucach lub rzadziej w krezce; rzadko tzw. prosówkowate uogólnienie pierwotne przy ponownym zaatakowaniu tzw. gruźlica popierwotna , u 1/10 zakażonych; (jestemchory.pl) Gruźlica (tuberculosis) – cd. gruźlica popierwotna zaczyna się od zmian w szczytach płuc z powstawaniem tzw. mas serowatych ulegających włóknieniu lub rozprzestrzeniających się ku dołowi; dochodzi do rozległego niszczenia płuc; zmiany włókniste upośledzają podatność oddechową płuc - w powstałych jamach może dojść do pękania naczyń, z obfitym krwotokiem - może rozprzestrzeniać się jako mnogie drobne ogniska serowacenia (g. prosówkowa) - może dojść do gruźlicy kości, g. zapalenia opon mózgowych etc. Zasięg gruźlicy Jest chorobą społeczną, w przeszłości narażony był na nią co trzeci człowiek; po wynalezieniu leków p/gruźliczych nastąpił istotny spadek, obecnie znowu lekki wzrost + pojawienie się lekooporności Na świecie choruje ok.15 mln ludzi; w 60% równolegle do AIDS/1.5 mln zgonów rocznie Możliwość zaszczepienia BCG; skuteczność ok.80% Rozpoznanie jest dość trudne, ważna jest ocena radiologiczna ; rozpoznanie ostateczne na podstawie posiewu Leczenie antybiotykami i bakteriostatykami, niekiedy chirurgiczne, uzdrowiskowe Zator tętnicy płucnej (embolia a. pulmonalis) (nucleusinc.com) zaczopowanie tętnicy płucnej lub jej odgałęzień przez skrzeplinę pochodzącą z najczęściej z żył kończyn dolnych lub serca w dużym, ostrym zawale może dojść do nagłej śmierci; w 25% występuje zawał płuca, w pozostałych przypadkach dochodzi do całkowitego lub częściowego rozpuszczenia skrzepliny Włóknienie płuc (szkolnictwo.pl) do szerokiego włóknienia płuc może prowadzić gruźlica i sarkoidoza (p.powyżej) specyficznymi chorobami powodującymi włóknienie płuc są pylice: krzemowa, berylowa i azbestowa powodują upośledzenie elastyczności (podatności oddechowej) płuc; pylica azbestowa dodatkowo powoduje raka płuc i opłucnej Choroby opłucnej – podstawowe pojęcia płyn w jamie opłucnej – wysiękowy lub przesiękowy krew w jamie opłucnej ropniak opłucnej odma – powietrze w jamie opłucnej chłonka w jamie opłucnej Diagnostyka radiologiczna (rtg klatki piersiowej) jest podstawą rozpoznawania tych chorób. Płyn w jamie opłucnej (kardiolo.pl) przesiękowy: w zaawansowanej niewydolności krążenia wysiękowy: - gruźlica, zapalenie płuc i opłucnej - zawał płuca - układowe choroby tkanki łącznej (kolagenozy) - rak płuca lub opłucnej – międzybłoniak Zejściem zapalenia opłucnej mogą być zrosty opłucnej lub zropienie i zarośnięcie jamy opłucnej Odma – powietrze w jamie opłucnej (pneumothorax) wewnątrzpochodna (samoistna): z pęknięcia bulli rozedmowej, rzadziej jamy gruźliczej lub ropnia zewnątrzpochodna: po urazach klatki piersiowej - odma wentylowa powietrze zasysane do jamy opłucnej, bez możliwości ujścia na zewnątrz – stan zagrażający życiu(meduzo.pl) Diagnostyka radiologiczna chorób płuc (odkrywca.pl) Diagnostyka rtg odgrywa podstawową rolę w rozpoznawaniu chorób płuc; odegrała podstawową role w opanowaniu w latach sześćdziesiątych epidemii gruźlicy Ambulanse rtg docierały do najmniejszych wsi, z prześwietleniem wszystkich mieszkańców; również dziś. Rtg klatki piersiowej umożliwia również ocenę układu kostnego (kręgosłup, żebra) oraz pobieżną ocenę układu krążenia – sylwetki serca i wysycenia cienia aorty. Nie jest bynajmniej badaniem przestarzałym, nawet w dobie TK i MRI.