Notatki - Technologie i społeczeństwo SI_1_2024 PDF

JAK TECHNOLOGIA WIĄŻE SIĘ ZE SPOŁECZEŃSTWEM? SI_1_2024_tech i spol.pdf Pomysł Tunele metra dla samochodów, by poruszały się mega szybko ~ by Elon Musk. Dyskusja -​ korki i tak będą istnieć -​ coś nowego? - i tak łączy się...

JAK TECHNOLOGIA WIĄŻE SIĘ ZE SPOŁECZEŃSTWEM? SI_1_2024_tech i spol.pdf Pomysł Tunele metra dla samochodów, by poruszały się mega szybko ~ by Elon Musk. Dyskusja -​ korki i tak będą istnieć -​ coś nowego? - i tak łączy się z tym co już istnieje (metro) i jest dla tego szerszy układ np. miasto finansuje metro -​ wszystko się tam może spierdolić - dwa wyzwania projektowe -​ łatwy chłopiec do bicia ta technologia Pytania Seweryna -​ Czy to jest w ogóle możliwe? -​ Jakie niosłoby to za sobą skutki środowiskowe? -​ Prywatna organizacja kontroluje transport? -​ Na ile jest to rozwiązaniem problemu? -​ Świat będzie lepszy? 1. Technologia jako narzędzie T | S Instrumentalizm - technologia i społeczeństwo są od siebie oddzielone. Technologia rozwija się autonomicznie i jest tylko narzędziem. Technologia to magazyn z narzędziami dla człowieka. 2. Technologia jako sprawca zmian T → S Determinizm - technologia wywiera wpływ na kształt życia społecznego. Przykład: Media społecznościowe pomagają komunikować się niezależnie od władz (wojny). 3. Technologia jako wytwór społeczny T ← S Konstruktywizm - społeczeństwo nadaje nowe znaczenie technologii. Np. naklejeczki dla dzieci na laptopach są okej : ) 3. Technologia i społeczeństwo jako jeden układ T ↔ S Hybryda - ludzko-nieludzka hybryda. Nasze dwa światy są przeplecione i nie da się ich rozdzielić. Np. przypominajka o zapinaniu pasów w aucie.  SMARTWATCH Instrumentalizm mini smartphone Determinizm ludzie nie potrafią czytać zegara, konflikt pokoleniowy Konstruktywizm narzędzie określające status społeczny, określające upodobania (uprawianie sportu) Hybryda jest częścią życia, monitoruje funkcje organizmu MIKROFALÓWKA Instrumentalizm urządzenie do podgrzewania posiłków Determinizm zmieniła styl życia i relacje rodzinne Konstruktywizm to czym jest mikrofalówka zależy od znaczeń, które jej przypisujemy Hybryda jest częścią społeczno-materialnego układu - działa razem z innymi elementami CO TO JEST INNOWACJA SI_2_innowacje_2024.pdf Potoczny (błędny) model innowacji: -​ istotą innowacji jest nowa/udoskonalona technologia -​ najważniejsza jest podaż innowacji -​ innowacja opiera się na indywidualnym geniuszu przedsiębiorcy/firmy -​ potrzebujemy nowej wiedzy -​ innowacja jest z definicji czymś dobrym Czy wystarczy mieć dobry pomysł/inwencję/wynalazek? Klawiatura QWERTY powstała, żeby w maszynach do pisania nie klikać przez przypadek dwa razy tych samych liter = zjebanie maszyny. Dworak wymyślił swoją klawiaturę, która działała technicznie - pisało się na niej szybciej, ale nikt nie znał tej klawiatury. Dworak miał dobry pomysł, który był efektywny, ale nie stworzył innowacji. INNOWACJA = POMYSŁ + WDROŻENIE Innowacja - wdrożenie nowego (lub znacząco udoskonalonego) produktu, procesu, metody marketingowej lub organizacyjnej. ❌ Innowacja musi oznaczać całkiem nowego i przełomowego produktu. ✅ Innowacją może być małe, nie-produktowe usprawnienie. Innowacją może być też coś nowego dla danej organizacji, niekoniecznie dla świata. ❌ Innowacje powstają w momencie olśnienia. ✅ Innowacje powstają w trakcie procesu eksploracji. ❌ Innowacje są tworzone przez wybitne jednostki. ✅ Innowacje są tworzone przez jednostki pracujące w zespołach w ramach jakiejś organizacji. ❌ Dobry pomysł sam się obroni. ✅ Pomysł musi uzyskać buy-in, czyli musi zostać przyjęty społecznie. Innowacje to rozwiązanie takich problemów jak: -​ Jakie nowe ficzery do produktu zbudować? -​ Jak efektywnie zredukować dług technologiczny? -​ Jak zmniejszyć liczbę skarg od klientów? -​ Jak poprawić on-boarding w naszej organizacji? -​ Jak zrobić ciekawe retro? INNOWACJE Produktowa nowy produkt/usługa lub istotne iphone, odkurzacz bez usprawnienie w nim kabla, karteczki post it Procesowa nowy sposób wytwarzania lub linia montażowa Forda, dostawy AI w diagnozie radiologicznej, inPost Marketingowa znacząco nowy design, kampania oprogramowanie w promocyjna, strategia cenowa subskrypcji (netflix), gang świeżaków Organizacyjna zmiana organizacji procesów praca hybrydowa/zdalna, biznesowych 4-dniowy tydzień pracy KULTURA INNOWACJI Kultura → zwyczaje, style życia, sposoby zachowania, światopoglądy, postrzeganie rzeczywistości, języki → znaczenia, wartości i normy Kultura innowacji - istniejące w środowisku reguły działania sprzyjające innowacjom. Działa ona na poziomie: organizacji, zespołów, branż, społeczeństw. Jak mierzyć innowacyjność krajów? Wykorzystuje się do tego dane (per capita) na temat: -​ liczby patentów (zgłoszeń patentowych, najważniejszych patentów) -​ liczby publikacji naukowych -​ liczby znaków handlowych (trademark) -​ liczby wzorów przemysłowych Biorąc pod uwagę wiele wskaźników tworzone są indeksy mówiące o innowacyjności krajów. Np.: -​ Global Innovation Index - najlepszy ​ coroczny indeks, który integruje ​ ponad 80 wskaźników. -​ European Innovation Scoreboard Dlaczego te kraje są w top 20 - bo są bogate. Zamożne kraje są bardziej innowacyjne, gdyż mają jak inwestować. Dodatkowo wpływ mają czynniki o charakterze kulturowym. Co decyduje o innowacyjności na poziomie krajowym? -​ PKB per capita -​ wydatki na badania i rozwój -​ zatrudnienia w sferze badań i rozwoju -​ poziom transferu wiedzy -​ poziom badań naukowych -​ wydatki na edukację -​ infrastruktura (w tym naukowo-badawcza) MODEL KULTURY GEERTA HOFSTEDEGO 1.​ Dystans władzy Określa jakie relacje panują między pracownikami a przełożonymi oraz między władzą a obywatelami.​ MAŁY DYSTANS WŁADZY DUŻY DYSTANS WŁADZY Dążenie do ograniczenia nierówności Akceptowanie i podtrzymywanie społecznych oraz decentralizacji. nierównowagi w odniesieniu do władzy, pozycji społecznej i majątku. Szwecja, Austria Hierarchia, pionowa komunikacja, kontrola i słaba etyka pracy. sprzyja innowacjom Rosja, Meksyk 2.​ Indywidualizm Określa czy społeczeństwo jest skupione na jednostce czy na grupie. NISKI INDYWIDUALIZM WYSOKI INDYWIDUALIZM (KOLEKTYWIZM) Najważniejsza jest przynależność do Jednostki są nagradzane za rozwijanie grupy, wzajemne troska. Każda decyzja własnych idei. Większy popyt podejmowana jest z myślą o grupie, a napędzany potrzebą wyrażania siebie. nie o jednostce. Poszanowanie praw jednostki i własnego kształtowania życia. Kolumbia, Pakistan USA, UK sprzyja innowacjom 3.​ Unikanie niepewności Określa w jakim stopniu obywatele poszczególnych krajów są skłonni akceptować niepewność lub stawiać czoła nieznanym sytuacjom.​ NISKIE UNIKANIE NIEPEWNOŚCI WYSOKIE UNIKANIE NIEPEWNOŚCI Akceptacja niepewności jako naturalna Nowe i niejednoznaczne sytuacje to część życia. Takie kultury nie boją się zagrożenie - lepiej je uregulować lub zmian i są gotowe na rewolucyjne ich unikać. Bezpieczeństwo przeważa posunięcia. nad rozwojem. Szwecja, Singapur Grecja, Belgia sprzyja innowacjom 4.​ Męskość - kobiecość Podejście do roli płciowej w społeczeństwie. KOBIECOŚĆ MĘSKOŚĆ Dominują takie cechy jak łagodność, Uczestnicy tej kultury dostrzegają u opiekuńczość, współpraca. siebie takie cechy jak aktywność, agresywność, nastawienie na Norwegia, Dania rywalizację, konkurencję i zdobywanie. Japonia, Wenezuela 5.​ Orientacja długoterminowa Określa horyzont czasowy w danym społeczeństwie oraz wagę przykładaną do przyszłości lub teraźniejszości i przeszłości. ORIENTACJA ORIENTACJA DŁUGOTERMINOWA KRÓTKOTERMINOWA Presja na szybkie efekty, poszukiwanie Wiąże się z zapobiegliwością, natychmiastowego wynagrodzenia za gospodarnością, wytrwałością, rezultaty oraz skupienie na bieżącym pragmatyzmem, przystosowywaniem zaspokajaniu potrzeb. Poszanowanie się, pokorą, cierpliwością. tradycji. Korea Południowa, Chiny Egipt, Portoryko sprzyja innowacjom 6.​ Przyzwolenie Określa w jakim stopniu społeczeństwa pozwalają swoim członkom na wyrażanie emocji, spełnianie pragnień i zaspokajanie przyjemności.​ NISKIE PRZYZWOLENIE WYSOKIE PRZYZWOLENIE Ograniczenia w wyrażaniu emocji i Zgoda na zaspokajanie podstawowych zaspokajaniu własnych potrzeb. Duży pragnień jednostki związanych z nacisk na porządek społeczny, czerpaniem radości z życia i zabawy. dyscyplinę i moralność. Wiąże się z wyższym poziomem optymizmu i lepszym zdrowiem. Ukraina, Pakistan Wenezuela, Nowa Zelandia sprzyja innowacjom Czy takie środowisko wspiera innowacje? JAK SIĘ ROBI NAUKĘ? SI_4_2024_nauka.pdf WERSJE NAUKI Romantyczna Uprawiając naukę nie chodzi o tworzenie nowych teorii, ale o lepsze dopasowanie danych (Kopernik). Obiektywistyczna Proces obiektywnego odkrywania faktów. Systematyczny postęp wiedzy. Najpewniejsza nauka jaką posiadamy. ALE, czyli patologie w nauce: Negatywne tendencje, które mogą prowadzić do fałszowania wyników badań, nadmiernego przywiązania do pewnych teorii, utrudniania nowatorskich pomysłów. Punktoza - obsesyjne dążenie do zdobywania jak największej liczby punktów za publikacje naukowe.  Grantoza - zjawisko nadmiernej zależności od zdobywania grantów naukowych w celu finansowania badań i działalności naukowej. Naukowcy są zmuszeni poświęcać czas na pisanie wniosków o granty, ponieważ to od ich uzyskania zależy możliwość prowadzenia badań, zatrudnienia czy awansu. STRUKTURA REWOLUCJI NAUKOWYCH WEDŁUG KUHNA Paradygmat - zbiór podstawowych założeń, teorii, metod i standardów, które określają sposób uprawiania nauki w danej epoce. Paradygmat wyznacza, jakie pytania badawcze są uznawane za ważne, jakie metody badawcze są stosowane i jakie wyniki uważa się za wiarygodne. Skakanie między paradygmatami to normalna nauka. 1. Normalna nauka ​ Normalna nauka to okres stabilności nauki, w którym większość naukowców pracuje w ramach przyjętego paradygmatu. ​ W tym czasie naukowcy koncentrują się na rozwiązywaniu „łamigłówek”, czyli problemów, które mieszczą się w ramach paradygmatu. ​ Przykłady: rozwijanie teorii Newtona w fizyce klasycznej, badania biologiczne w ramach darwinizmu. 2. Anomalie ​ Anomalie to zjawiska lub wyniki badań, które nie pasują do obowiązującego paradygmatu i których nie można wytłumaczyć w jego ramach. ​ Początkowo anomalie są ignorowane, uznawane za błędy pomiarowe lub wyjątkowe przypadki. ​ Jeśli jednak zaczynają się mnożyć i podważać kluczowe założenia paradygmatu, stają się poważnym problemem. 3. Kryzys ​ Nagromadzenie anomalii prowadzi do kryzysu w nauce. ​ Naukowcy zaczynają kwestionować dotychczasowy paradygmat i poszukiwać nowych sposobów wyjaśnienia rzeczywistości. ​ To okres intensywnych debat, a nawet sporów w społeczności naukowej. 4. Rewolucja naukowa ​ Gdy paradygmat nie jest już w stanie wyjaśnić zbyt wielu anomalii, dochodzi do zmiany paradygmatu. ​ To proces radykalnej zmiany, w którym jeden paradygmat zostaje zastąpiony przez nowy, bardziej adekwatny do wyjaśniania rzeczywistości. ​ Przykłady: przejście od geocentrycznego modelu wszechświata (Ptolemeusza) do heliocentrycznego (Kopernika); przejście od fizyki newtonowskiej do teorii względności Einsteina. Nieporównywalność paradygmatów -​ Paradygmaty są nieporównywalne, ponieważ operują różnymi założeniami, językiem i sposobami interpretowania rzeczywistości. -​ Dla naukowców związanych z jednym paradygmatem wyniki i założenia innego paradygmatu mogą wydawać się irracjonalne lub niezrozumiałe. -​ Przykład: Fizyka newtonowska i fizyka kwantowa posługują się zupełnie innymi koncepcjami, które trudno sprowadzić do wspólnego mianownika Społeczny konsensus -​ Kuhn podkreśla, że nauka nie jest tylko racjonalnym procesem, ale także działalnością społeczną. -​ Społeczny konsensus jest niezbędny do przyjęcia nowego paradygmatu – naukowcy muszą zgodzić się na odrzucenie starego modelu i przyjęcie nowego. -​ Zmiana paradygmatu często wywołuje konflikty, ponieważ zakłada porzucenie dotychczasowych metod i przekonań. BRUNO LATOUR - JAK LUDWIG PASTEUR POKONAŁ WĄGLIKA? -​ Bruno Latour to przedstawiciel postkonstruktywizmu oraz badań nad nauką i techniką. -​ Nauka jest przyziemna, rzemieślnicza. -​ Dajcie mi laboratorium a poruszę świat - sukces nauki to laboratorium. Nie jest ona unikalną przestrzenią dającą przewagę. Tam majsterkuje się nad rzeczywistością, manipuluje nią. Pasteur nie miał teorii immunologicznej nt. szczepionek. Miał za to laboratorium, czyli kontrolowane w którym mógł manipulować przedmiotami. Przeniósł on świat (próbki od zarażonych krów) do laboratorium, dokonują translacji. Majsterkował z próbkami i dokonał odkrycia - jeśli krowa miała już styczność ze słabym wąglikiem, to jej organizm lepiej bronił się przed silniejszymi bakterią. Pasteur zaobserwował prawidłowość i wtedy mógł ustabilizować wyniki oraz je ustandaryzować (używał metod, które mogły być powtarzane przez innych badaczy). Następnie eksportował te sposoby (inskrypcje) do świata zewnętrznego, czyli tzw. ekspansja - przeniesienie labu do świata. Inskrypcja - zapis danych w formie, która może być przekazywana, analizowana i porównywana. Sukces nauki opiera się na powtarzalności eksperymentów i skuteczności technologii, a nie na doskonałej wiedzy. Skąd bierze się coraz większa nieufność do nauki? -​ Nauka zdominowana jest przez wielkie korporacje, dla których najważniejsze są pieniądze a nie dobro ludzi. -​ W dobie internetu mamy problem z nadmiarowością informacji oraz dezinformacją. Każdy może głosić swoje niepoparte niczym tezy. -​ Kontrola społeczeństwa - pandemia covid. -​ Zwiększanie nierówności - osiągnięcia współczesnej nauki często dostępne są tylko dla wybranych grup społecznych. DLACZEGO NIEKTÓRE INNOWACJE SIĘ UDAJĄ A INNE NIE? SI_5_2024_praktyki.pdf Czynniki wpływające na sukces start-upów: 1.​ Timing, wyczucie czasu 2.​ Zespół / realizacja 3.​ Pomysł 4.​ Model biznesowy 5.​ Fundusze Świat społeczny - składa się z praktyk, które wykonujemy (jeżdżenie samochodem, robienie makijażu, praca zdalna, zajmowanie się dzieckiem…). Ludzie angażują się w te praktyki, będąc wykonawcami danej praktyki. Nie jest to robione dowolnie, tylko w społecznie uregulowany sposób. Praktyki społeczne decydują w jaki sposób wykonujemy dane czynności. Podstawowe elementy każdej praktyki, na przykładzie jazdy na rowerze: -​ Umiejętności - know-how potrzebne, by praktykować daną aktywność kierowanie, reguły ruchu drogowego, zabezpieczenie przed kradzieżą, zwyczaje rowerzystów -​ Znaczenia - rozumienie, które społecznie przypisujemy do aktywności wykonywanej w danej praktyki​ fitness, zdrowie, slow life, miejskość, mobilność, eko -​ Przedmioty i technologie - materiały potrzebne do wykonywania danej aktywności​ rowery, zapięcia, stroje, nawigacje, infrastruktura * Elementy praktyk są ze sobą powiązane. * Praktyki są w ciągłym ruchu. * Praktyki decydują o używaniu i doświadczeniu. Praktyka jest czynnikiem decydującym, a nie doświadczenie użytkowników. Percepcje, doświadczenia i zachowania użytkowników są wtórne względem tego, w jakiej praktyce biorą udział. Nowy produkt powinien pasować do praktyki, w której będzie używany. Indywidualne potrzeby użytkowników nie są najważniejsze. Przykład transformacji praktyki: Kiedyś picie kawy kojarzyło się z siedzeniem w kawiarni, często w towarzystwie. Teraz kawa często sprzedawana jest na wynos, w papierowych kubkach, pita w pośpiechu. Kawiarnie też są coraz lokalami z małą ilością miejsc do siedzenia. Do czego można wykorzystać practice-centered design? -​ Odkrywanie produktów -​ Pomysły na nowe produkty -​ Weryfikacja pomysłów -​ Buy-in -​ Wymiana wiedzy