Мәдениеттану PDF
Document Details
Uploaded by Deleted User
Tags
Related
Summary
Бұл құжат мәдениеттану пәні бойынша сұрақтарды және олардың жауаптарын қамтиды. Бұл құжатта мәдениеттің әртүрлі аспектілері, соның ішінде мәдениет философиясы, материалдық мәдениет және анимизм сияқты тақырыптар қарастырылған.
Full Transcript
1. 1Мәдениеттану өзіндік пән ретінде қай ғасырда пайда болды: -ХІХ ғасырдың соңғы үшінші ширегінде; 2. 1Мәдениет терминінің бастапқы мағынасы нені білдіреді: -Білім беруді; 3. 1Мәдениеттану білімнің қай саласына жатады: -Гуманитарлық ғылымға; 4. 1Философиялық кең мәнде мәдениет дегенімі...
1. 1Мәдениеттану өзіндік пән ретінде қай ғасырда пайда болды: -ХІХ ғасырдың соңғы үшінші ширегінде; 2. 1Мәдениет терминінің бастапқы мағынасы нені білдіреді: -Білім беруді; 3. 1Мәдениеттану білімнің қай саласына жатады: -Гуманитарлық ғылымға; 4. 1Философиялық кең мәнде мәдениет дегеніміз не: -Адамдандырылған әлем; 5. 1Мәдениеттанудың теориялық базасын не құрайды: -Мәдениет философиясы; 6. 1Ғылым – бұл: -Мәдениет феномені; 7. 1Антикалық дәуірде мәдениет пен тәрбиелеуді қандай терминмен белгілеген: -Пайдейя; 8. 1 «Мәдениеттану» терминін ғылымға енгізген кім: -Л. Уайт; 9. 1Адамның қолдарымен жасалған физикалық объектілер мәдениеттің қай өрісіне жатады: -Материалдық; 10. 1Рухани өндіріс өрісі және оның нәтижелері қандай мәдениетке жатады: -Рухани; 1Матетариалдық мәдениет, ол: -тұрғын үй, тұрмыстық заттар, киім –кешек; 11. 1Мәдениеттің белгілі бір жалпылық, негіздік тұрғыда жіктелуі қалай аталады: -Мәдениет типологиясы; 12. 1Мәдениеттің регулятивтік функциясы: -Тәртіптің негізін қалыптастыру; 13. 1Өзінің ұлыс түбірлерін жоғалтып, басқа бір этносқа араласып кететін үрдіс қалай аталады: -Ассимиляция; 1 14. 1 «Мәдениет және әдептану» жұмысының авторы кім: -A. Швейцер; 15. 1Мына ойшылдардың қайсысы көркемдік шығармашылықты "аполлондық" и "дионисийлік" басталымдарға бөлді: -Ф. Ницше; -1"Еуразия ритмдері" ("Ритмы Евразии") еңбегінің авторы кім: -Л.Гумилев 16. 1Мәдениеттің дамуы адамға үстемдік жасайды және оны бақытты ете алмайды деп, психоанализ теоретиктерінің қайсысы ойлаған: -З. Фрейд; 17. 1 «Европаның батуы» жұмысының авторы: -О. Шпенглер; 18. 1A. Тойнби пікірі бойынша, мәдениеттің дамуының қозғаушы күші: -Элита; 19. 1 «Мәдениеттің ойындық теориясын» толық дамытқан: -Й. Хейзинга; 20. 1Эстетика дегеніміз не: -Кереметтілік туралы ғылым; - 21. 1 «Аксиология» ұғымы нені білдіреді: -Құндылықтардың теориясын; 22. 1Мыналардың қайсысы ғылыми білімді мәдениеттің ең жоғарғы құндылығы деп есептейді: -Сциентизм; 23. 1Мыналардың қайсысы ғылыми білімнің мәнін төмендетіп, әр түрлі экономикалық, экологиялық және т. б. дағдарыстар туындатуы мүмкін деп есептейді: -Антисциентизм; 24. 1Қандай мәдениет ұғымы мінез өлшеміне байланысты айтылған: -этика; - 25. 1Мәдениеттің негізгі формаларын атаңыз: 2 -материалдық, рухани; 26. 1 «Мәдениет тарихын» зерттеуде қай ғылымның ықпалды салмағы басым? -археология; 27. 1Иохан Хейзинги мәдениеттің қайнар көзі деп нені есептейді: -Ойынды; 28. 1 «Өркениет» терминінің бастапқы этимологиялық мағынасы? -Азаматшылық; 29. 1Өркениет және мәдениет – синонимдер деп есептеушілер: -Гердер, Тайлор, Тойнби; 30. 1Өркениет – бұл мәдениеттің озықтылығы деп есептеген кім: -Белл; 31. 1Өркениет – бұл мәдениеттің локальдық типі деп есептеген кім: -Данилевский; 32. 1Өркениет – бұл тоқырау кезеңі және мәдениеттің құлдырауы, деп мәдениеттанушылардың қайсысы есептеді: -О. Шпенглер; 33. 1Мәдениеттанудың символикалық мектебінің өкілі кім болған: -Э.Кассирер; ; 34. 1Адамның шығу тегі мен эволюциясы туралы ғылымды атаңыздар: -Антропология; ; 35. 1С.Хантингтонның "Өркениеттер қақтығысы" концепциясындағы қазіргі замандағы өркениеттер арасындағы көшбастаушы өркениет қайсысы: -Батыс; 36. 1"Нигилизм" терминінің мағынасы қандай? -Мәдениеттің құндылықтарын түгелдей дерлік жоққа шығару; 37. 1Архаикалық мәдениет - бұл... -Алғашқы қауымдық мәдениет; 38. 1 «Алғашқы қауымдық мәдениет» кітабының авторы: -Э. Тайлор; - 3 39. 1Египеттік жазудың аталуы: -Сыналық жазу; 40. 1Қай мәдениетте зат пен сөз баламаланады: -Архаикалық; 41. 1Тас дәуірінің хронологиялық аталу реті: -палеолит, мезолит, неолит; 42. 1Шумер өркениетін қандай этникалық топ ығыстырды? -Аккадтықтар; 43. 1Алфавит қай мәдениетте қалыптасты? -Египет; 44. 1Жазбаша мәдениет тұңғыш қай өркениетте пайда болды: -Шумер жәңе Египетте; 45. 1Жануарларға сиынатын немесе солардан пайда болдық дейтін сеніммен байланысты ежелгі діндер түрлерінің бірін атаңыз: -Тотемдік; 46. 1 Құдайды табиғатпен бірдей деп есептеп,бәрін де құдайлық деп қарастыратын: -Пантеизм; 47. 1«Монотеизм» нені білдіреді: -Бір құдайға табынушылықты; 48. 1Ырымшыл адамдардың денесінде әртүлі қасіреттерден сақтайтын қорғаушы сияқты сиқырлы құрал есебінде тағылып жүретін заттар қалай аталады: -Тұмар; 49. 1Заттық әлемнің құбылыстарының жандылығын қандай терминмен белгілейді: -Анимизм; 50. 1Ежелгі Қытай мәдениетінің әдеби ескерткіші: -«Өзгерістер кітабы»; 51. 1Алғашқы қауымдық дәуір өнерінің жіктелмеушілігін қандай ұғым білдіреді: -Синкретикалық; 4 52. 1"Буддизм әдептануының" негізгі ұғым: -Қайғы-қасірет; 53. 1Діни уағыздаушылардың қайсысы «Барлық қасіреттер тілектердің болуынан» деп, есептеді: -Будда; 54. 1Қасиетті кітаптар - Ригведа , Яджурведа, Самаведа және Атхарваведа шығыс мемлекеттерінің қайсысында пайда болды: -Үндіде; 1Буддизмде, өмірден тыс және өлімнен тыс және қайғы-қасіреттерсіз күй-жағдай қалай аталады: -Нирвана; ; 55. 1Ежелгі Үнді өркениетінің "архетиптеріне" не жатады: -Ведалық әдебиет, буддизм, Харaп өркениеті; 56. 1Мына әдеби туындылар – «Рамаяна» және «Махабхарата» қандай мәдениетке жатады: -Үнділік; 57. 1Карма дегеніміз не: -Тағдыр; 58. 1Өнердің өте ерте кездегі стилдік түрі: -синкреттік; 59. 1Төмендегі көрсетілгендердің қайсысы Қытайда ойлап табылған: -Оқ-дәрі; 60. 1«ИНЬ» и «ЯН» ілімі қай мәдениетке жатады: -Қытай; 61. 1 «Инь» және «ян» ұғымдары нені білдіреді: -Әйелдік және еркектік бастаманы; 62. 1 «Полис» ежелгі грек қоғамында -Қала – мемлекет; 63. 1 Ежелгі грек құдайларының қайсысына музалар еріп жүрген: -Аполлонға; 5 64. 1 Жанр және әлемдісезіну ретіндегі трагедия қай елде пайда болды: -Ежелгі Грекия; 65. 1 Олимпиадалық ойындар кімге арналған болатын: -Зевске; 66. 1 Көне грек құдайларының қайсысы сұлулық құдайы болып саналған: -Афродита; 67. 1 Ежелгі Грекия әдеби ескерткішін атаңыз: -Одиссея; 68. 1 Аристотель мектебі қалай аталған: -Ликей; 69. 1 Платон мектебі қалай аталған: -Академия; 70. 1 "Катарсис" ежелгі Гректер үшін нені білдіреді? -Жанның қасірет арқылы тазаруы; -Ләззат; 71. 1 Қаланың бекітілген үстіртті бөлігін ертедегі гректер қалай атаған: -Акрополь; 72. 1 Музалар сияқты құдайлар нені қорғаған: -Өнерлерді; 73. 1Шешендік сөздің ұстазын ежелгі гректер қалай атаған: -Ритор; 74. 1Ежелгі Грециядағы күн құдайының аты? -Гелиос; 75. 1Қай көне грек полисі ежелгі грек демократиясының эталоны болып саналды: -Афина; 76. 1Гладиатор ұрыстарына және жабайы аңдарды өшіктіруге арналған Ертедегі Римдегі ғимараттар қалай аталған: -Амфитеатр; 77. 1 «Эллинизм» термині қай кезеңге жатады: -Александр Македонскийдің жаулап алу дәуіріне; 6 78. 1Грек тіліндегі "этнос" сөзі нені білдіреді: -Халық; 79. 1"Никомах этикасының" авторы: -Аристотель; 80. 1Ежелгі грекияның моральдық мәдениетіндегі «гедонизм» ұғымы нені білдіреді: -Рахаттануды; 81. 1Көне Грекияның мәдени дамуының маңызды факторы жарыстар - Олимпия ойындары болып табылады. Ойындар қай құдайдың құрметіне өткізілетін еді: -Зевстің; 82. 1Христиан діні қай ғасырларда пайда болды: -Біздің дәуіріміздің І ғасырында Палестинада; 83. 1 Христиандық қайда пайда болды: -Палестинада; 84. 1 Ежелгі грек мәдениетін жалғастыра дамытқан көне ел: -римдіктер; 85. 1 Еуропаның ортағасырлық мәдениетінде қандай көзқарастар басым болды: -Діни; 86. 1 Орта ғасырлық Францияның сәулетшілік мәдениетінің атақты ескерткішін атаңыздар: -«Нотры Дам де Пари» шіркеуі; 87. 1 Еуропадағы ең алғашқы университет қай жерде ашылды: -Болонья, Италия; 88. 1 Еуропалық алғашқы университеттер қай ғасырларда пайда болды: -XІІ - XІІІ ғасырларда; 89. 1 Ортағасырлық архитектуралық стильдер: -Романдық, готикалық; 90. 1 Орта ғасырдағы қандай сәулетшілік стиль үшкір күмбездерімен, тас оюдың молдылығымен, витраждарды қолдануымен сипатталады: -Готика; 7 91. 1 Орта ғасырлардағы үстемдік еткен қоғамдық сананың формасы: -Дін; 92. 1 Орта ғасырлар мәдениетіндегі басым дамыған өнер түрі: -Сәулет өнері; 93. 1 Готика дегеніміз - бұл... -Сәулеткерлік стиль; - 94. 1 Еуропалық орта ғасыр үшін қандай сәулетшілік стиль тән: -Готикалық; 95. 1 Европалық жана заман мәдениетінің алғашқы сатысы: -Ағартушылық; 96. 1 Жаңа дәуірлік стильдерге қайсысы жатпайды? -Роман стилі; 97. 1 Қайта өрлеу заманы ежелгі мәдениеттердің қайсысына көбірек мән берді: -Антитикалық; 98. 1 Інжілді алғаш рет неміс тіліне аударған кім: -М. Лютер; 99. 1 XVI ғасырда Еуропада діни өзгерістердің негізінде қандай бағыт пайда болды: -Протестанттық; 100. 1 Протестантизм дінінің негізін қалаушыларды көрсетіңіз: -Мартин Лютер, Жан Кальвин; 101. 1 XVIІ ғасырда Еуропа мәдениетінде қандай екі стиль қалыптасты: -Классикалық, барокко; 102. 1 «Барокко» ұғымының итальяндық тілдегі аудармасы қалай аталады: -Қитұрғылы, оғаш; 103. 1 ХVІІ-бастапқы ХІХ ғасырлардағы антикалық мұраға қайта оралу әдебиет пен өнердің қай стильі мен бағыты арқылы көрінді: -Классицизм; 8 104. 1 Батысеуропа өнерінде романдық стиль қай ғасырларда пайда болды: -Х-ХІІІ ғасырларда; - 105. 1 Батысеуропа өнерінде готикалық стиль қай ғасырларда пайда болды: -ХІІІ-ХVІ ғасырларда; 106. 1 Тозақ пен жұмаққа кіріп шыққаны туралы жазылған шығарманы және авторды атаңыздар: -Д. Алигьери «Құдайшыл комедия»; 107. 1Ренессанстық мәдени өрлеу Еуропадағы қай елден басталды: - Италия; 108. 1 Мына айтылған сөз: «Болу немесе болмау - міне қандай сұрақ», әдебиеттегі басты кейіпкерлердің қайсысына жатады: -Гамлетке; 109. 1 «Гамлет», «Лир Королі», «Отелло» туындыларының авторы кім: -В. Шекспир; 110. 1 Жаңа заманның қандай көркем стильі сәнділікке, ең күшті жарқырағандыққа ұмтылды: -Барокко; 111. 1 Классицизмдік өнерлердің туындыларына тән: -Түр қаталдығы; 112. 1 Қайта өрлеу мәдениетіне тән культ: -Адам әсемдігі; 113. 1 "Сикстиндік мадоннаның" авторын атаңыз: -Рафаэль; - 114. 1 «Мона Лиза» (Джоконда) суретін кім жазды: -Леонардо да Винчи; 115. 1Інжілдің белгілі сюжетіне жасалған Леонардо да Винчидің жұмысы қалай аталады: -«Құпиялы кеш»; 9 116. 1Тарихи замандардың қайсысы өзінің мәдениетіне адамгершілік туралы идеяны қосты: -Қайта өрлеу; 117. 1 «Қайта өрлеу» термині жаңа мәдениеттің байланысын мыналардың қайсысымен байланыстырды: -Антикалықпен; 118. 1Аудармаларда қандай көркем стиль «үлгілі» дегенді білдіреді: -Классикалық. - 119. 1 «Рококо» стильі нені білдіреді: -Жеңілдік, жеңіл ойлылық. 120. 1Прагматизм, рационализм, утилитарлық ұғымдарын қандай мәдениеттің дамуының кезеңіне толықырақ жатқызуға болады: -Жаңа заманға. 121. 1 «Кармен» операсының авторы кім: -Ж.Бизе. 122. 1Австриялық композитор, музыкант, әмбебаб дарын, 20-дан астам операның («Фигароның үйлену тойы», «Дон Жуан», «Сиқырлы флейта») авторы кім: -А.Моцарт. 123. 1Ағылшын жазушысы, романтизм өкілі, тарихи роман жанрын жасаушы: -В.Скотт. 124. 1 «Кресті тұрғызу», «Кресттен босату», «Персей мен Андромеда» және басқа атақты туындылардың авторы, барокко стилінің өкілі кім: -П.П.Рубенс. 125. 1Рококо стилі қай мәдени кезеңге тән? -Жаңа Дәуір. 126. 1 «Декаданс» термин нені білдіреді: -Құлдырау, үмітсіздік. 127. 1Ақиқатты қаламайтын, одан табиғатқа, фантастикалық әлемге, басқа заманға қашатын, нақтық пен қиялдағыны салыстырып және қарама-қарсы қоятын стиль қайсысы: -Романтизм 10 128. 1 «Табиғи құқық» теоретиктерінің, «адам адамға - қасқыр» және оның табиғи күй-жағдайы «барлығының соғысы барлығына қарсы» деп есептеген кім: -Т.Гоббс. 129. 1Антикалық өнерді ұстанаушылық тән көркемдік стиль қалай аталады: -Классикалық. 130. 1Аталған стильдердің қайсысы «кішкентай адамның» проблемаларына және өміріне назар аударды: -Сентиментализм. 131. 1Операның отаны қайсы: -Италия. 132. 1Барокко өнері мыналардың қайсысын білдіреді: -Масаттану және әлем шексіздігі мен байлығына таң қалу. -. 133. 1Мәдениеттанудағы символикалық мектептің өкілі кім: -Э. Кассирер. 134. 1Сыртқы әсерге есептелген, арзанқол, дәмсіз көпшілік өнім, қалай аталады: -Китч. 135. 1Мәдениет дағдарысы оның бұхара-көпшілікке айналуымен байланысты деп кім есептеді: -Х.Ортега-и-Гассет. 136. 1Менталитет ұғымы мәдениеттің қай деңгейімен тығыз байланысты: -Ұлттық мәдениет. 137. 1XX ғасырда өнер мен техниканың негізінде өнердің қандай түрі пайда болды: -Кино 138. 1Жаттанған техникалық әрекеттер мен обьектілер әлемі адам болмысына қатер төндіреді деп түсіндіретін жағдайды білдіретін ұғымды табыңыз: -Технофобия 11 139. 1Зороастризмнің негізін қалаған: -Заратуштра. 140. 1Ислам діні қай ғасырларда пайда болды: -Біздің дәуіріміздің VІІ ғасырында Араб елінде 141. 1Мұхамед пайғамбар қай жылы және неше жасында қайтыс болды: -632 ж., 63 жасында. 142. 1Суфизм дегеніміз не? -Исламдағы мистикалы-тақуалық ағым. 143. 1Мұхамедтің Меккеден Мәдинеге көшкен жылын исламда қалай аталады: -Хиджра. 144. 1Исламда мұсылмандық құқық жүйесі қалай аталады: -Шариғат. - 145. 1Қасиетті құран бөлімдері неше сүреден тұрады: -114. 146. 1Қажылық дегеніміз не: -Меккеге міндетті түрде барып қайту. 147. 1Мухамед пайғамбардың жақын сыбайластарынан тараған ақсүйектік сословиені қазақ қоғамында қалай атаған: -Қожа. 148. 1Атақты дәрігер, «Айығу кітабінің» авторы кім: -Ибн-Сина. 149. 1 «Шах-Наманың» авторы кім. -Фирдоуси. 150. 1Қазақстандағы исламның дамуы мұсылмандықтың қандай ағымымен байланысты: -Суфизммен. 151. 1Қазақстандағы суфизмнің дамуы ең алдымен кімнің есімімен байланысты: -Қожа Ахмет Ясауи. 12 152. 1Х. A. Ясауидің «Диуани Хикметі» бұл: -Ислам ілімінің түркі тіліндегі аудармасы. 153. 1Сопылар: Кирилл және Мефоди өңдеген жазбасы қалай аталады: -Кириллица. 154. 1 «Троица» иконы, «Успен шіркеуіндегі» фреска, «Қорқынышты сот» туындыларының авторы кім -Андрей Рублев. 155. 1Орыс мәдениетінің архетипі: -Византия. 156. 1Телефонды ойлап тапқан өнертапқыш кім: -А.С.Попов. 157. 1Дүниежүзілік атағы бар жазушы, мына романдардың авторы «Соғыс және әлем», «Анна Каренина», «Жексенбі» және басқалар, ол кім: -Л.Толстой. 158. 1Данышпан жазушы, мына романдардың авторы «Қылмыс және жаза», «Ағайынды Карамазовтар», ол кім: -Ф.Достоевский. 159. 119 ғасырдың басындағы орыс романтизмін жасаушылардың бірі деп кімді атайды: -В. Жуковский. 160. 1Ежелгі түрік тайпаларының арасында қандай діни көзқарастар басым болды: -Тәңірлік. 161. 1Сақ өркениетінің өнеріндегі басты стиль қалай аталады: -Жануарлық. 162. 1Араб-ислам философиясында Аристотельден кейінгі «екінші ұстаз» деп, кімді атады: -Әль Фараби. 163. 1Ізгілікті қала теориясын кім құрды: -Әль-Фараби. 164. 1Иссык Қорғаны ертедегі қай тайпаның тамаша ескерткіші: -Сақтардың. 13 165. 1Ертедегі түріктердің сиынатын обьектісі немен байланысты: -Тәңірі 166. 1"Алтын адамды" (сақ дәуірінің) ашқан археолог: -Қ. Ақышев. 167. 1Қазақ мәдениеті өркениеттің қандай үлгісіне жатады: -Көшпелі 168. 1Қазақ мәдениетінің евразиялық қайнар көзі туралы ойды алғаш рет кім айтты: -Ш. Уалиханов 169. «Орхоно - Енисей» руникалық ескерткіштер қандай тілде жазылған: -Түркі тілінде. 170. 1Кирді жеңгеннен кейінгі әйел патша Томиристің мына сөзін толықтырыңыз: "... әйелдікке алуға болмайды. Сен қанды қаладың, ол міне": -Бүткіл халықты 171. 1Скифтердің сүйікті қаруы : -Садақ. 172. 1М. X. Дулатидың еңбегін атаңыздар: -«Тарих-және-Рашиди». 173. 1Кұтты Білік («Берекелі білім») бұл туынды: -Ю.Баласағұндікі. 174. 1Қазіргі замандағы Түркістан аумағындағы АқсақТемірдің басқару дәуірінде тұрғызылған атақты мұра-жай қалай аталады: -Ясауи Мавзолейі. 175. 1Күл-Тегін ескерткішіндегі жазудың аудармасын кім берді: -В. Радлов. 176. 119 ғасырдың қазақ ағартушысын атаңыздар: -Ы. Алтынсарин. 177. 1Ш. Уәлиханов қандай түркітілді дастанды жазып алды: - -«Қобыланды» 178. 1XIX ғасырдың атақты ақыны: 14 -Даулеткерей 179. 1Қазақ совет мәдениетінің белгілі қайраткерлерін атап өтіңіз: -Ж.Жабаев, С.Сейфуллин, М.Әуезов 180. 1Абай тәрбиесінде болған, «Түрікі, қырғыз, қазақ және хандардың шежіресінің » авторы, белгілі қазақ әдебиетшісінің атын атаңыз: -Шәкәрім Құдайбердиев. 181. 1Қазақ әліпбиіне кім өзгеріс жасады: -А. Байтұрсынов 182. 1Қазақ халықының манифесі аталған «Оян, қазақ!» туындысының авторы кім: -М. Дулатов. 183. 1Қазақ халықының нанымдарын, әдеттерін және дәстүрлерін, аңыздар мен эпостарын алғаш зерттеген ғалым: -Ш. Уәлиханов. 184. 1Қазақтың «Алпамыс», «Кобланды - батыр» дастандары қандай жанрға жатады: -Батырлық. - 185. 1Қазақтың қандай эпосы махаббат трагедиясын әңгімелейді: -«Кыз-жібек», «Қозы Көрпеш и Баян Сұлу». 186. 1Қазақтың қандай музыкалық аспаптарының салттық күші болған: -Домбра 187. 1 «Балбырауын», «Ақсақ - Киік», «Кішкентай », Адай » сияқты атақты күйлердің авторы кім: -Құрманғазы. 188. 1Қазақстанның халық суретшісі, қазақ пейзажының жыршысы: -К. Телжанов 189. 1Сот, әкімшілік және әскери өкіметке қожалық етуші билер қандай әлеуметтік қабатқа жатқан: -Ақ сййек. 190. 1Вестернизация деген не: -Батыстандыру. 191. 1"Номадизм" ұғымы нені білдіреді: 15 -Көшпентілікті. 192. 1Өткен мәдениетінен жаттанып айрылған және оны есінде сақтамаған адамдардың үлгісін қалай атайды: -Маңқұрт. 193. 1Қазақ музыкалық өнеріне (Қазан революциясына дейінгі) қомақты үлес қосқан белгілі ғалым кім: -Рыбаков С. 194. 1Акропольдік, некропольдік құрылыс қай елдің мәдениетіне тән? -Ежелгі гректердің 195. 1Петроглиф-ол: -жартастағы суреттер 196. 1Шумерлік жазу түрі қалай аталады? -сына 197. Шумерлік жазу түрі қалай аталады? -сына 16