Pag-aaral ng Wika sa Pilipinas PDF

TEORYA NG WIKA 5.TEORYANG POOH-POOH: 2. Pagkabulok at pag-atras ng lipunan sa ilalim ng WIKA - Ito ay masistemang balangkas na binibigkas na nanggaling sa damdamin ng tao ang pamamahala...

TEORYA NG WIKA 5.TEORYANG POOH-POOH: 2. Pagkabulok at pag-atras ng lipunan sa ilalim ng WIKA - Ito ay masistemang balangkas na binibigkas na nanggaling sa damdamin ng tao ang pamamahala ng mga Espanyol. Pagkawala ng tunog. Pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang anumang binubulas ng kanyang labi. kabutihang sibiko at pagkalulong sa bisyo. magamit ng mga taong may isang kultura. 6. TEORYANG YE-HE-YO: “smash!” “ Kanser ng lipunan sa huling bahagi ng ika-19 na 7. TEORYANG TARARA-BOOM-DE-AY: siglo; SALIGANG BATAS NG BIYAK NA BATO (1896) ang mga tao ay natutong humabi ng 3. Paglaya ng malikhaing pwersa ng ating lahi sa - kauna-unahang republika na naitatag sa mga salita mula sa mga seremonya at pagkakamit ng kalayaan. Pilipinas ritwal ng kanilang ginagawa - Wika = TAGALOG 8. TEORYANG LA-LA: tunog kalakip ng SALIGANG BATAS NG BIAK NA BATO SALIGANG BATAS NG 1935 - ARTIKULO XIII, pag-ibig, paglalaro at higit sa lahat ng Naganap ang kauna-unahang pagkilala sa Tagalog sa SEKSYON 3: 1935 pag-awit mga pwerang may kinalaman Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong ika-1 ng - Ingles at Kastila ay patuloy na gagamiting sa romansa Nobyembre, 1897 nang gawin itong Opisyal na Wika ng opisyal. KASAYSAYAN AT PAGKAKABUO NG bagong tatag na pamahalaang rebolusyonaryo. SALIGANG BATAS NG 1973 WIKANG PAMBANSA - Ang batasang Pambansa ay dapat gumawa ng Spanish colonial period - Espanyol PANAHON NG PANANAKOP NG MGA ESPANYOL mga hakbang tungo sa paglinang at pormal na ang opisyal na wika at ito rin ang Sa una, ipinagamit ang wikang katutubo. adapsyon ng isang panlahat na wikang wikang panturo. pambansa na tatawaging Filipino American colonial period - sa simula PANAHON NG REBOLUSYONG PILIPINO SALIGANG BATAS NG 1987 ay dalawang wika ang ginamit ng mga Ipinaglaban ng mga samahang rebolusyonaryo at ng ating - Seksyon 6: Wika = FILIPINO bagong mananakop sa mga kautusan mga na bayani ang ating lahi upang makamit ang - Seksyon 7: ang mga opisyal na wika ng at proklamasyon, Ingles at Espanyol. kalayaan. Kasama ang ating kalayaan sa paggamit ng Pilipinas para sa komunikasyon at pagtuturo ay ating sariling wika. Pilipino at, kung walang ibang itinakda ang - Sa kalaunan, napalitan ng batas. Ingles ang Espanyol. PANAHON NG PANANAKOP NG MGA AMERIKANO - Seksyon 8: Ang Konstitusyong ito ay dapat Pakikibaka para sa kalayaan - gamit Malayang ipinagamit ang wikang Ingles. ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa na ng mga Katipunero ang wikang mga pangunahing wikang panrehiyon Arabic at Tagalog sa mga opisyal na kasulatan. Taong 1901– ipinatupad ng Philippine Kastila Commission ang Batas Blg. 74 na nag-aatas ng - Seksyon 9: Kongreso ay dapat magtatatag ng Ang ating kaalaman sa kasaysayan ng bansa paggamit ng Ingles bilang wikang panturo o Komisyon ng Wikang Pambansa upang bago dumating ang mga Espanyol ay limitado sa midyum ng pagtuturo. isulong ang pananaliksik at pagpapaunlad ng mga naisulat ng mga dayuhang mananakop. Ito Filipino at iba pang wika. ay nahahati sa dalawang bahagi (bipartite) ang Binatikos ng Anti-Imperialist League sa TEORYA NG WIKA Kasaysayan ng Pilipinas: Estados Unidos ang naturang polisiya noong 1. TEORYANG BOW-BOW: ang wika ay 1. panahon na tayo ay nasa kadiliman, 1908 at ikinatwirang (1) Maaaring maging nagsimula nang ang ating ninuno ay mga barbaro, walang sariling kultura, at wikang komun at wikang panturo sa buong natutunang manggagad o manggaya ng mga atrasado; kapuluan ang isang wikang katutubo sa bansa. tunog sa kanilang kapaligiran 2. panahon ng kaliwanagan kung saan 2. TEORYANG DINGDONG: pagsasalita ng tao = tinanggap natin ang Nuestra Monroe Educational Survey Commission naririnig sa kapaligiran Maravillosa Civilizacion. (1924)– sa pangunguna nina Otto Sheer, Najeeb 3. TEORYANG YUM-YUM: sensyas ng tao sang- Saleeby, at George Butte. ayon sa mga tunog ng kanyang sinasambit. Sinusuportahan nito ang tripartite ng historikal 4. TEORYANG TA-TA: nakapokus lamang sa na ideolohiya ni Rizal na binubuo ng sumusunod: Batas Komonwelt Blg. 577 (1931)– Paggamit paggalaw ng kamay o kumpas ng kamay. 1. May sariling sibilisasyon ang Pilipinas ng mga wikang bernakular bilang wikang at may angking kaunlaran, taglay ang pantulong sa pagtuturo. kanyang kakayahan at katangian;  Saligang Batas ng 1935, Artikulo XIV, ng Diksiyonaryong Tagalog-Ingles at taon-taon bilang paggunita sa kaarawan ni Seksiyon 3– sa pagsisikap ni Kongresista ng Balarila ng Wikang Pambansa ni Pangulong Manuel Quezon kinikilala bilang Wenceslao Vinzon. Ito ay pormal na nag-aatas Lope K. Santos. Sinundan ng “Ama ng Wikang Pambansa.” sa Kongreso na gumawa ng kinakailangang mga pagpapalabas ng Kalihim ng Pagtuturo hakbang hinggil sa pagkakaroon ng wikang na si Jorge Bocobo ng Kautusang Pebrero 1956– iniutos ng Direktor ng Paaralang Pambansa na ibabatay sa isa sa mga umiiral na Pangkagawaran Blg. 1. Bayan na si Gregorio Hernandez Jr. ang wika sa Pilipinas. pagrerebisa sa salin ng Panatang Makabayan PANAHON NG PANANAKOP NG MGA ; pagtuturo at pagpapaawit sa Lupang Oktubre 27, 1936– itinagubilin ni Pangulong HAPON Hinirang sa mga paaralan sa bisa ng Sirkular Quezon sa Pambansang Asamblea na - 1941, unti-unting naitanghal bilang Blg. 21. magtatag ng isang Surian ng Wikang wikang Pambansa ang Tagalog sa Agosto 13, 1959– inilabas ni Kalihim Jose F. Pambansa. bisa ng Military Order Blg. 2 noong Romero ng Kagawaran ng Pagtuturo ang Pebrero 17, 1942. Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na Batas Komonwelt Blg. 184– sa pangunguna ng nagtatakdang “kailanma’t tutukuyin ang Wikang Puno ng Committee on Style sa Kongreso na si - Niponggo at Tagalog - opisyal na mga Pambansa, ito ay tatawaging Pilipino.” Kgg. Norberto L. Romualdez. wika. Oktubre 24, 1967– nilagdaan ni Pangulong - “Gintong Panahon ng Tagalog”. Ferdinand Marcos ang Kautusan SURIAN NG WIKANG PAMBANSA Ipinagbabawal ang paggamit ng wikang Tagapagpaganap Blg. 96 na nag-uutos na ang Ang naatasang magsagawa ng mga pag- aaral hinggil sa Kastila at Ingles. Naging puspusan ang lahat ng gusali, edipisyo, at tanggapan ng mga umiiral na katutubong wika sa Pilipinas at mula sa pagpapagamit ng Tagalog sa mga pamahalaan ay dapat na nakasulat sa Pilipino. mga ito’y pumili ng magiging batayan ng wikang paaralan. Agosto 7, 1969– inatasan ang mga kawani na Pambansa. Hinirang ni Pangulong Quezon ang Lupon dumalo sa mga seminar o pagsasanay na ng mga Eksperto noong ika-12 ng Enero 1937 Kautusang Tagapagpaganap Blg. 10 - na isasagawa ng SWP sa hangaring mapahusay Ginamit na batayan ng lupon sa pagpili ng pormal na nag-aatas sa pagtuturo ng wikang ang kalagayan ng Wikang Pambansa. magiging batayan ng wikang Pambansa ang Tagalog sa lahat ng mga paaralan maging sa Agosto 17, 1970– sa bisa ng Memorandum sumusunod na kriteyra: mga kolehiyo at unibersidad. Sirkular Blg. 384 ang lahat ng Korporasyong 1. Ginagamit ng nakararaming Pilipino na siyang Kontrolado at Pagmamay-ari ng Pamahalaan na wika ng Maynila na sentro ng kalakalan. PANAHON NG PAGSASARILI tangkilikin ang wikang Pambansa. 2. Ginagamit sa pagsulat ng pinakadakilang Nang Matapos ang Digmaan… 1970– naging wikang panturo ang Pilipino sa panitikan ng lahi. Hunyo 4, 1946– ganap nang antas ng elementarya sa bisa ng Resolusyon 3. May pinakamaunlad na balangkas, mayamang ipinatupad ang Batas Komonwelt Blg. Blg. 70. Pinagtibay rin sa taong ito ang mekanismo, at madaling matutuhan ng mga 570 na nagtatakdang wikang opisyal na Resolusyon Blg. 73-7 ng Pambansang Lupon ng Pilipino. ang pambansang wika. Edukasyon na nagsasabing ang Ingles at Filipino 4. Maraming salita na may pinakamalapit na hawig Marso 6, 1954– nilagdaan ni ay isasama sa kurikulum mula unang baitang sa iba pang mga wika. Pangulong Ramon Magsaysay ang hanggang sa kolehiyo. Proklamasyon Blg. 12 para sa Hulyo 21, 1978– Kautusang Pangmistri Blg. Nobyembre 9, 1937– naghain ng resolusyon pagdiriwang ng Linggo ng Wikang 22 - (6) na yunit ng Filipino sa lahat ng kurso sa ang SWP na nagsasabing wikang Tagalog ang Pambansa mula Marso 29 hanggang antas ng tersiyarya at (12) yunit ng Filipino sa nakatugon sa lahat ng pamantayang inilatag ng Abril 4 taon-taon bilang pagbibigay- mga kursong pang-edukasyon Lupon. parangal sa kaarawan ni Gat. Francisco. Disyembre 30, 1937– nilagdaan ni Pangulong Balagtas na isa sa mga nagbigay ng 1979 Kagawaran ng Edukasyon = ang mga mag- Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. pretihiyo sa wikang Tagalog. aaral ng Medisina, Dentista, Abogasya, at 134 na nagpatitibay sa kapasyahan ng SWP. Setyembre 23, 1955– sinusugan ng Gradwado ay magkakaroon na rin ng Filipino sa Abril 1, 1940 Kautusang Tagapagpaganap Blg. Proklamasyon Blg. 186 - Linggo ng kurikulum. 263 - na pormal na nag-aatas sa pagpalilimbag Wika sa Agosto 13 hanggang 19  Marso 12, 1987– sa isang Order 1. Walong Bagong Titik Pangkagawaran Blg. 22 s. 1987, sinasabing ORTOGRAPIYANG PAMBANSA - Ang dating 20 titik ng Abakada ay nadagdagan gagamitin ang Filipino sa pagtukoy sa Wikang Mga tuntunin kung paano sumulat gamit ang ng walo pang Pambansa ng Pilipinas. Kasunod ito ng wikang Filipino. - titik: C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z pagpapatibay sa Konstitusyon ng 1987 na - Apat ay mula sa Filipinas F, J, V, Z nagsasaad na ang pambansang wika ng Ano ang kaibahan ng Tagalog sa Filipino? Pilipinas ay Filipino. Wikang Filipino - Apat ay mula sa ibang bansa C, Ñ, Q, X Ang Filipino ang katutubong wika na ginagamit HANGGANG SA KASALUKUYAN sa buong Pilipinas bilang wika ng komunikasyon. Mga Titik F, J, V, Z Sa Katutubo Patuloy ang paggamit ng Wikang Pambansang “Filipino” - Kapasiyahan Blg. 13-39, s. 2013 Ang F, J, V, at Z ay napakaimportante upang maigalang at paggamit ng pangalawang wikang Ingles at iba pang (Komisyon sa Wikang Filipino) ang mga kahawig na tunog sa mga katutubong wika. wika na umuusbong sa Pilipinas. Kasaysayan ng Ortograpiyang Pambansa Mga Titik C, Ñ, Q, X Sa Banyaga DAHILAN SA PAGPILI SA TAGALOG BILANG Mga pangngalang pantangi na hiram sa wikang BATAYAN NG PAMBANSANG WIKA NG PILIPINAS banyaga, halimbawa: Charles, Catherine, Tagalog ang wikang pinakamaunlad sa estruktura, Montaño, Santo Niño, Enrique, Quirino, Nueva mekanismo, at panitikan, at ito rin ang wikang ginagamit Vizcaya ng nakararaming mamamayan. Mga katawagang siyentipiko at teknikal tulad ng “jus sanguinis,” “quo warranto,” “valence,” TAGALOG Mga salitang mahirap na dagliang ireispel: Katutubong wikang pinagbatayan ng pambansang wika cauliflower, jaywalking, pizza, zebra, atbp. ng Pilipinas (1935) BAGONG ORTOGRAPIYANG FILIPINO Huwag magreispel kapag: PILIPINO Dekada 70s ✓ Kakatwa o kakatawa ang anyo Unang tawag sa pambansang wika ng Pangangailangan sa radikal na oryentasyon sa ✓ Higit na mahirap basahin kaysa orihinal Pilipinas (1959) pagpapaunlad ng wikang Pambansa Konstitusyong 1973 ✓ Nasisira ang kabuluhang kultural FILIPINO “Filipino” ang Wikang Pambansa mula sa ✓ Higit nang popular ang anyo sa orihinal Kasalukuyang tawag sa pambansang wika ng “Pilipino” Sa pagrereispel: Pilipinas, lingua franca ng mga Pilipino, at isa sa mga Mga Tuntunin sa Ortograpiyang WALANG KT > K opisyal na wika sa Pilipinas kasama ng Ingles (1987) Filipino (1977) CH > TS 31 titik; “pinagyamang alpabeto” Bakit may Wikang Pambansa? “Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Sa panghihiram ng salita, Español muna bago Ingles Ang pagkakaroon ng isang wikang pambansa, sa gayon, Wikang Filipino” (1987) Higit na umaalinsunod ang wikang Español sa bigkas at ay nagmimithing mabilis magkaunawaan at sibulan ng 28 titik; “modernisadong alpabeto” baybay na Filipino kaysa Ingles damdamin ng pagkakaisa ang mga mamamayan na may Konstitusyong 1987 iba-ibang wikang katutubo. Filipino bilang Wikang Pambansa sa Art. XIV, Mag-ingat sa Siyokoy! sek. 6 Mga salitang hindi Español at hindi rin Ingles at hindi QUIZ 3 - Identidad ng Ortograpiyang Filipino at matukoy ang pinagmulan. Makabagong Tuntunin sa Intelektwalisasyon ng Mga Tuntunin ng Ortograpiyang Pambansa aspekto at hindi aspeto Wikang Filipino Pangkalahatang Tuntunin sa Pagbaybay imahen at hindi imahe - “Kung ano ang bigkas, siyàng sulat” kontemporanyo at hindi kontemporaryo OR TO GRA PÍ YA - Sinusunod din sa mga hiniram na salita endoso at hindi endorso [Esp ortografía]: sining ng tamang pagbaybay at pagsulat - Ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon ng mga salita ayon sa tamang pamantayan o gamit. 2. Kaso ng Kambal-patinig Sa pangkalahatan, nawawala ang unang patinig sa mga pahilis (‘) [Esp agudo] - mabilis, ay may tatlong wikang at ginagamit = Ingles, Franses at kambal-patinig na I+(A, E, O) at U+(A, E, I) kapag malumay Mandarin. siningitan ng Y at W sa pagsulat. paiwa (`) [Esp grave] - malumi PAMBANSANG LINGGWA FRANKA acacia akasya pakupya (^) [Esp circumflejo] - maragsa - Wikang ginagamit sa isang bansa. indibidual indibidwal - Filipino ang pambansang wika ng Pilipinas at ito UNANG KATALIWASAN: Hinihikayat ang paggamit muli ng mga tuldik: ay ipinag-utos ng Artikulo 14 seksyon 6 at 7 ng Huwag alisin ang unang patinig kapag ang kambal-patinig ✓ Wastong pag-unawa sa diwa ng 1987 konstitusyon. ay sumusunod sa katinig sa unang pantig ng salita. A. Purong Tagalog o Puristik Tagalog – tia (ti-a) tIYA pangungusap. Lumilikha ng mga salita sa halip na manghiram. piano (pi-a-no) pIYAno ✓ Matutuhan ang tamang bigkas IKALAWANG KATALIWASAN: Halimbawa - salipawpaw (eroplano), buntala (mundo) gálit galít Huwag alisin ang unang patinig kapag ang kambal-patinig bilnuran (matematika), búhay buháy ay sumusunod sa dalawa o mahigit pang kumpol-katinig B. Pambansang Linggwa Franka WEEK 4: BARAYTI NG WIKANG FILIPINO (consonant cluster) sa loob ng salita. - Taglish- mas maraming tagalog. Kahulugan ostIYA (hostia) impIYErno (infierno) - Engalog - mas maraming Ingles - kalagayan o kalidad ng pagiging iba-iba IKATLONG KATALIWASAN: C. Pambansang Linggwa Franka o pagkakaroon ng dibersidad. (New Huwag alisin ang unang patinig kapag ang kambal-patinig Bertaglish – Pinagsa-samang wikang bernakular, Webster Dictionary, 1995) kapag ang kambal-patinig ay sumusunod sa tunog na H. Tagalog at English ang ibig sabihin ng bertaglish. - Binigyang katuturan ni Hudson ang mahIYA (magia) estratehIYA(estrategia) barayti na isang set ng mga kolehIYO (colegio) rehIYOn (region) D. Rehiyonal na Linggwa Franka terminolohiyang panglinggwistika na Komon na wika sa rehiyong may iba’t ibang wikang may pare-parehong distinksyon. IKAAPAT NA KATALIWASAN: sinasalita. - Gleason, wika ay nakabatay na sa Kapag ang kambal-patinig ay nása dulo ng salita at may E. Dayalek kultura at sistema ng pamumuhay ng diin ang bigkas sa unang patinig ang orihinal. Baryant o uri ng wikang sinasalita sa isang tiyak na tao. economía (e-co-no-mi-a) ekonomIYA geograpikal na lokasyon. [Ramos, Jesus (WIka at - Consuelo Paz (1993) ang pagtanggap Bilinggualismo sa Pilipinas)] na madalas ay nasa aksent, sa wika ay bukas na pagbabago, ito ay Kambal-Patinig leksikokgrapiya at pagbigkas ang pagkakaiba. pinakamabuti na atityud para di Tandaan: maubos ang panahon sa pagtatalo Walang isisingit na W o Y sa mga kambal patinig na may F. Rehiyonal na Dayalek kung alin sa mga barayti ang dapat malakas na unang pantig (a, e, o). Wikang ginagamit sa isang lugar na sa loob ng maraming maging istandard. taon, na kinakikitaan ng pagkakaiba sa bigkas, anyo ng - Paz, hindi naiiwasan ang pagbabago Mga varyant: salita at sintaks nito. (Wardaugh, 1972) ng wika dahil ito’y buhay, mapanlikha at ideyá empleyádo G. Sosyal na Dayalek inobatibo kung kaya’t kailangang 3. Palitang E/I at O/U Pagkakaiba ng paggamit ng isang wika base sa antas ng tanggapin. Pag-iwas sa pagpapalitan ng tunog ang dalawang patinig, pamumuhay o uri ng grupo ng mga nagsasalita. - Hymes, pagkamalikhaing mga gaya sa “iskandalo” sa halip na eskandalo, “istasyon” sa gumagamit ng wika ay nakatutulong sa halip na estasyon. H. Idyolek kanilang malaman kung ano at gaano tawag sa indibidwal na paggamit ng isang tao sa isang ang magagawa ng pagkakaroon ng 4. Pagpapalit ng “D” Tungo sa “R” wika. baryati ng wika. doón—naroón (ngunit andoón o nandoón) I. Register na wika Tumutukoy ito sa paggamit ng wika ng iba’t ibang YUNIBERSAL LINGGWA FRANKA 5. Pagbabalik sa mga Tuldik propesyonal sa iba’t ibang propesyon na kanilang Wikang sinasalita o ginagamit nang higit na Ang mga tuldik – asento o diin na tumutulong maiwasan kinabibilangan. nakararaming tao sa daigdig. Sa kasalukuyan ang kalituhan sa pagbasa o J. Balbal o Imbensyong mga salita pagbigkas. “Jejemon”