Konseptong Pangwika PDF

1. May Masistemang Balangkas ​ Kahulugan: Ang wika ay may istruktura o balangkas na sinusunod. Binubuo ito ng mga tunog (ponema), salita (morpolohiya), pangungusap (sintaksis), at kahulugan (semantika) hanggang sa makabuo ng sang pag-uusap (diskurso). ​ Halimbawa: Sa Filipino, a...

1. May Masistemang Balangkas ​ Kahulugan: Ang wika ay may istruktura o balangkas na sinusunod. Binubuo ito ng mga tunog (ponema), salita (morpolohiya), pangungusap (sintaksis), at kahulugan (semantika) hanggang sa makabuo ng sang pag-uusap (diskurso). ​ Halimbawa: Sa Filipino, ang mga tunog ay pinagsasama-sama upang makabuo ng mga salita. Halimbawa, ang mga ponemang /k/, /a/, /b/, at /a/ ay bumubuo ng salitang "kaba". 2. Sinasalitang Tunog ​ Kahulugan: Ang wika ay binubuo ng mga tunog na nililikha ng ating mga bahagi ng pagsasalita tulad ng bibig, dila, at lalamunan. ​ Halimbawa: Ang salitang "aso" ay binubuo ng mga sinasalitang tunog na /a/, /s/, at /o/. 3. Pinipili at Isinasaayos ​ Kahulugan: Ang wika ay pinipili at isinasaayos upang magbigay ng malinaw at epektibong komunikasyon. Ang mga salita at pangungusap ay pinipili nang maingat at inaayos ayon sa tuntunin ng wika. ​ Halimbawa: Sa paggawa ng isang talumpati, pinipili ng tagapagsalita ang mga tamang salita at inaayos ang mga ito upang maipahayag nang maayos ang kanyang mensahe. 4. Arbitraryo ​ Kahulugan: Ang mga salita at kahulugan ng wika ay napagkasunduan ng mga tao sa isang komunidad. Walang tiyak na dahilan kung bakit iyon ang tawag sa isang bagay. ​ Halimbawa: Walang lohikal na koneksyon kung bakit ang hayop na may apat na paa, tumatahol, at tinuturing na "man's best friend" ay tinatawag na "aso" sa Filipino at "dog" sa Ingles. 5. Ginagamit ​ Kahulugan: Ang wika ay ginagamit bilang pangunahing paraan ng komunikasyon sa araw-araw na buhay. Nagiging makabuluhan lamang ang wika kung ito ay ginagamit. ​ Halimbawa: Ang mga mag-aaral ay gumagamit ng wika upang makipag-usap sa kanilang mga guro at kaklase, habang ang mga mamamayan ay gumagamit ng wika upang makipag-ugnayan sa iba’t ibang transaksyon sa kanilang pamayanan. 6. Nakabatay sa Kultura ​ Kahulugan: Ang wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong gumagamit nito. Ito ay sumasalamin sa kanilang mga kaugalian, tradisyon, at pamumuhay. ​ Halimbawa: Sa Filipino, maraming salitang may kinalaman sa pagkain, gaya ng "sinangag", "adobo", at "pandesal", na nagpapakita ng kahalagahan ng pagkain sa kultura ng mga Pilipino. 7. Nagbabago ​ Kahulugan: Ang wika ay dinamiko at nagbabago sa paglipas ng panahon. Bunga ito ng mga pagbabago sa lipunan, teknolohiya, at kultura.  ​ Halimbawa: Ang salitang "selfie" ay bagong salita na nagmula sa pag-usbong ng teknolohiya ng kamera sa mga mobile phone. Sa Filipino, ito ay tinutumbasan ng salitang "sariling kuha". Mga Konseptong Pangwika ng Wikang Pambansa 1. Multilinggual ​ Kahulugan: Ang paggamit ng higit sa dalawang wika ng isang indibidwal o komunidad. ​ Halimbawa: Sa Pilipinas, maraming tao ang nakapagsasalita ng Filipino, Ingles, at kanilang sariling rehiyonal na wika tulad ng Cebuano o Ilocano. 2. Bilingualismo ​ Kahulugan: Ang kakayahan ng isang indibidwal na makapagsalita ng dalawang wika nang may kahusayan. ​ Halimbawa: Maraming Pilipino ang bilingual, na bihasa sa pagsasalita ng parehong Filipino at Ingles. 3. Multicultural ​ Kahulugan: Ang pagkakaroon ng iba't ibang kultura sa isang lugar o lipunan. ​ Halimbawa: Ang Pilipinas ay isang multicultural na bansa dahil sa pagkakaroon ng iba't ibang etnolinggwistikong grupo tulad ng Tagalog, Cebuano, Ilocano, at iba pa. 4. Wikang Pambansa ​ Kahulugan: Ang wika na kinikilala ng isang bansa bilang simbolo ng kanyang pambansang identidad. ​ Kalimitan ang Wiking pambansa ay tinatawag ding Lingua Franca ng bansa. ​ Lingua Franca - ang wikang komon sa isang komunidad. ​ Halimbawa: Ang Filipino ang itinakdang wikang pambansa ng Pilipinas, ayon sa 1987 Konstitusyon ng bansa. 5. Opisyal na Wika ​ Kahulugan: Ang wika na ginagamit sa mga opisyal na dokumento, batas, at transaksyon ng pamahalaan. ​ Halimbawa: Sa Pilipinas, ang Filipino at Ingles ang mga opisyal na wika na ginagamit sa mga transaksyon at dokumento ng gobyerno. 6. Wikang Panturo ​ Kahulugan: Ang wika na ginagamit bilang medium ng pagtuturo sa mga paaralan. ​ Halimbawa: Sa Pilipinas, ginagamit ang Filipino at Ingles bilang mga wikang panturo sa iba't ibang asignatura sa paaralan. 7. Wikang Pantulong ​ Kahulugan: Ang wika na ginagamit upang suportahan ang pagkatuto ng pangunahing wika ng pagtuturo. ​ Halimbawa: Sa mga rehiyon na hindi Tagalog ang pangunahing wika, maaaring gamitin ang rehiyonal na wika bilang wikang pantulong upang mas maintindihan ng mga mag-aaral ang mga aralin. 8. Homogeneous ​ Kahulugan: Tumutukoy sa pagkakaroon ng iisang uri o anyo ng wika sa isang komunidad. ​ Halimbawa: Sa isang maliit na barangay na lahat ay nagsasalita ng parehong diyalekto, maaaring ituring ang kanilang wika bilang homogeneous. 9. Heterogeneous ​ Kahulugan: Tumutukoy sa pagkakaroon ng iba't ibang anyo o barayti ng wika sa isang komunidad. ​ Halimbawa: Ang Maynila ay isang halimbawa ng heterogeneous na komunidad kung saan maraming iba't ibang wika at diyalekto ang ginagamit ng mga tao. 10. Unang Wika ​ Kahulugan: Ang unang wika na natutunan at ginagamit ng isang tao mula pagkabata. ​ Halimbawa: Kung ikaw ay lumaki sa Cebu at ang unang wika mong natutunan ay Cebuano, ito ang iyong unang wika. 11. Ikalawang Wika ​ Kahulugan: Ang wika na natutunan at ginagamit ng isang tao matapos matutunan ang kanyang unang wika. ​ Halimbawa: Kung ang unang wika mo ay Cebuano at natutunan mo ang Filipino sa paaralan, Filipino ang iyong ikalawang wika. 12. Diyalekto ​ Kahulugan: Ang barayti ng isang wika na ginagamit sa isang partikular na rehiyon o lugar. ​ Halimbawa: Ang Tagalog na sinasalita sa Batangas ay may sariling diyalekto na iba sa Tagalog na sinasalita sa Maynila. 13. Bernakular ​ Kahulugan: Ang wika na ginagamit sa pang-araw-araw na buhay ng mga tao sa isang partikular na lugar, karaniwang hindi opisyal na wika ng bansa. ​ Halimbawa: Sa ilang bahagi ng Pilipinas, ang Ilocano, Waray, at Chavacano ay ginagamit bilang bernakular.