İmmün sistem hastalıklarında kullanılan ilaçlar.pptx

İMMÜN SİSTEM HASTALIKLARINDA KULLANILAN İLAÇLAR Dr. Öğr. Üyesi Heba ASKER Ankara Medipol Üniversitesi- Eczacılık Fakültesi Farmakoloji ABD İmmün Sistemine Etkileyen İlaçlar ■ İmmünosüpresif ilaçlar: immün sistemini baskılar. ■ İmmünostimülan ilaçlar: immün sistemini uyarır, güçlendirir. ■ İmmünosü...

İMMÜN SİSTEM HASTALIKLARINDA KULLANILAN İLAÇLAR Dr. Öğr. Üyesi Heba ASKER Ankara Medipol Üniversitesi- Eczacılık Fakültesi Farmakoloji ABD İmmün Sistemine Etkileyen İlaçlar ■ İmmünosüpresif ilaçlar: immün sistemini baskılar. ■ İmmünostimülan ilaçlar: immün sistemini uyarır, güçlendirir. ■ İmmünosüpresif ilaçlar + İmmünostimülan ilaçlar = İmmünomodülatör ilaçlar İmmünsüpresif İlaçlar 1. Glukokortikoidler 2. Kalsinörin inhibitörleri (Siklosporin, Takrolimus, Sirolimus, Everolimus ) 3. Antiproliferatif ajanlar 4. Bazı Antineoplastik ilaçlar 5. Orthoclone OKT3 6. Monoklonal Antikorlar İmmünosüpresif İlaçlar Hangi Durumlarda Kullanılır? ■ Özellikle organ nakli durumlarında nakledilen organ vücut tarafından ret edilmesine karşı koruma amacıyla. ■ Otoimmün hastalıkların tedavisinde: örn. Romatoid artrit, lupus eritematozus, MS, ankilozan spondilit vs. ■ Bazı kanser durumlarında. 1. Glukokortikoidler ■ Hücresel immünite üzerine etki ederler. ■ Örn. prendisolone ■ İmmünosüpresif etkileri:  T-lenfositlerin interleukin (IL-1, 2 ve 6) salgılamasını ve dolayısıyla hücresel immün yanıtın başlamasını engellerler.  β-lenfositlerin antikor oluşturma yeteneğini inhibe ederler  Makrofaj ve lökositlerin fagositoz yeteneğini azaltırlar  Dolaşımdaki lenfosit düzeyini azaltırlar. 2. Kalsinörin İnhibitörleri ■ Siklosporin ■ Takrolimus ■ Sirolimus ■ Everolimus. Siklosporin ■ T-helper lenfositleri selektif olarak inhibe eder ■ Siklofilin proteinleri üzerinden kalsinörin inhibisyonu yapar ■ T-süpresör hücreler ve Olgun T-lenfositlerin üzerine etkisizdir ■ IL-2, TNF ve interferon salınımını ve B-lenfositlerin antikor üretimini engeller Yan Tesirleri – Nefrotoksisite (sık görülür) – Kan glukozunu yükseltir – Kan kolesterol düzeyini yükseltir – Gingiva hipertrofisi – Hiperürisemi – Hipertrikozis Takrolimus (FK-506) ■ Karaciğer nakli olan hastaların tedavisinde kullanılır. Yan Tesirleri ■ Pankreas’te bulunan ve insulin salınımından sorumlu olan hücrelerin üzerine oluşturduğu toksik etkiden dolayı diabetes mellitus’e neden olabilir. ■ Diğer immünosüpresif ilaçlar gibi sekonder tümör gelişim ihtimalini artırır. ■ Nefrotoksisite. 3. Antiproliferatif Ajanlar ■ Örn. Mikofenolat Mofetil Mikofenolat Mofetil ■ İnozin monofosfat dehidrogenaz (IMD) inhibitörüdür ■ Lenfosit proliferasyon ve fonksiyonlarını inhibe eder 5. Orthoclone OKT3 (Muromonab CD3) ■ T-lenfositler yüzeyinde bulunup antijen tanımasını sağlayan CD3 (veya OKT3) reseptörlerine bağlanır ve bu reseptörleri bloke eder ■ Steroid-dirençli organ reddi durumlarında kullanılır ■ “Sitokin salınım sendromu”na yol açabilirinflamasyona benzer durum (ateş, titreme, kas ağrısı vb.) 6. Monoklonal Antikorlar ■ Daklizumab ■ Basiliksimab ■ Absiksimab ■ Palivizumab ■ İnfliksimab ■ Etanersept ■ Efalizumab ■ Alefasept Daklizumab – IL-2 reseptörlerinin subünitine bağlanır ve bloke eder. – Böbrek nakli olan hastada akut organ reddi profilaksisinde glukokortikoid ve siklosporinle kombine olarak kullanılır. Basiliksimab – IL-2 reseptörlerinin subunitine bağlanan bir monoklonal antikordur. – Kullanımı daklizumabla aynıdır. Absiksimab – Glikoprotein IIb/IIIa reseptör blokörü bir monoklonal antikordur. – Fibrinojen etkisi olan vonWillebrand faktör ve diğer moleküllerin aktive trombositlere bağlanmasını inhibe ederek antiagregan etki ortaya çıkartır. Palivizumab – RSV’nin (Respiratory syncytial virus) füzyon proteinine bağlanarak, hava yolunda etkilenebilecek hücreleri infeksiyona karşı koruyan monoklonal antikordur. – RSV riski olan neonatallerde infeksiyon sıklığını belirgin azaltır. İnfliksimab – TNF-molekülüne bağlanır ve IL-1, IL-6 ve lökosit aktivasyonunda önemli olan adezyon moleküllerinin üretimini azaltır – Crohn hastalığı ve romatoid artrit tedavisinde kullanılır Etanersept - TNF-α reseptörlerinin monoklonal antikorudur. - Romatoid artrtit, ankilozan spondilit ve psörasis tedavisinde kullanılır. Efalizumab - Lenfosit fonksiyonu antijenin (LFA-1) monoklonal antikorudur. Alefasept - İnsan LFA-3-IgG1 füzyon proteini olup, T lenfositlerindeki CD2 ye bağlanır. - Psöriasis tedavisinde kullanılır. Diğer İmmünsüpresifler ■ Sirolimus: o T-hücre aktivasyon inhibisyonu yapar. o Organ nakline ret durumlarında kullanılır. ■ Leflunomid: Sadece romatoid artritte kullanılır. İmmünostimülan İlaçlar ■Levamizol ■Adjuvanlar ■İnterferonlar ■Aldeslökin (rekombinan IL-2) ■Hemopoetik büyüme faktörleri ■Timosin ■ -globulin ■Ubenimeks Levamizol ■ T ve B lenfosit, makrofaj ve monositleri direkt olarak stimüle eder. ■ Stage C kolon kanserinde 5-FU ile kombine olarak kullanılır. Adjuvanlar ■ Kendileri ile birlikte uygulanan antijenlerin immünojenisitesini artıran maddelerdir; – BCG – Corynebacterium parvum – Muramil dipeptid – Loroyl tetrapeptid – Aluminyum fosfat – Freund adjuvanları – Bakteri endotoksinleri Aldeslökin (IL-2) ■ T-lenfositlerin proliferasyonunu artırır Hematopoetik Büyüme Faktörleri ■ Kemoterapi ile gelişen nötropeniyi düzeltmek için kullanılırlar; – Granülosit Koloni Stimüle Edici Faktör (Filgrastim / Lenograstim) – Granülosit-Makrofaj Koloni Stimüle Edici Faktör (Sargramostim) – Granülosit-Monosit Koloni Stimüle Edici Faktör (Molgramostim) Diğer İmmünostimülanlar ■ IFN -2b – Hairy-cell lösemi, malign melanom, foliküler lenfoma ve AIDS’de görülen kaposi sarkomunda kullanılır ■ Timosin – Timus hormonları karışımıdır – T-lenfositlerin proliferasyon ve farklılaşmasını stimüle eder ■ Talidomid – Eritema nodosum leprosum tedavisinde kullanılır Diğer İmmünomodülatör İlaçların Kullanımı ■ Ranibizumab: - Makuler dejenerasyon tedavisinde kullanılır. ■ Belimumab: - SLE tedavisinde kullanılır. ■ Pleriksafor: (immünostimulan etki) - Multiple myelom, non-Hodgkin lenfoma ve HIV tedavisinde kullanılır. ■ Vedolizumab: - Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı tedavisinde kullanılır. ■ Ustekinumab: - Psöriasis tedavisinde kullanılır. THANKS 